Θητεία. Τιμητικό αφιέρωμα στον καθηγητή Μ. Γ. Μερακλή

Θητεία. Τιμητικό αφιέρωμα στον καθηγητή Μ. Γ. Μερακλή
«ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ - ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ»
ΣΕΛ. 808, του Ευάγγελου Αυδίκου, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 23/08/2002


Παίρνοντας στα χέρια του κάποιος τον παραπάνω τόμο που επιμελήθηκε με επιτυχία ο καθηγητής του Πανεπιστήμιου της Αθήνας Μηνάς Αλεξιάδης, είναι εύλογο να αναρωτηθεί για τη διαδρομή ενός τέτοιου τόμου σ' ένα πολιτισμικό και κοινωνικό τοπίο που κυριαρχείται από το πομπώδες και το θορυβώδες του λόγου των εγκαταβιούντων στα ποικίλων μεγεθών τηλεοπτικά «παράθυρα».

Η έκδοση του αφιερώματος συμπίπτει με έναν διογκούμενο κατηγορηματικό λόγο για την απαξίωση των πανεπιστημιακών, τόσο ως δασκάλων όσο και ως διανοουμένων, που από την ιδιότητά τους οφείλουν να έχουν παρεμβατικό ρόλο στα κοινωνικά και πολιτισμικά δρώμενα. Συνήθως η άποψη αυτή διαμορφώνεται με βάση τους τηλεοπτικούς αστέρες αλλά και την επικράτηση ενός στερεοτυπικού λόγου, που τροφοδοτείται από ακραία παραδείγματα, από εκείνους που αποτελούν μέρος της τηλεοπτικής αγοράς των «επωνύμων».

Το αφιέρωμα στον καθηγητή Μ. Γ. Μερακλή έρχεται να υπενθυμίσει το αυτονόητο, ότι δηλαδή υπάρχει ένας κόσμος διανοουμένων που ενεργοποιείται μακριά από τις εντυπωσιακές δηλώσεις και εμφανίσεις, που ξοδεύει το χρόνο του στις αίθουσες διδασκαλίας και την έρευνα, που πασχίζει να διαμορφώσει ικανούς επιστήμονες και ελεύθερους πολίτες, που αγωνιά για τον ελληνικό πολιτισμό και αγωνίζεται να καταθέσει τον οβολό του στην πολύπλευρη ανάπτυξη της Ελλάδας.

Ο αφιερωματικός τόμος στον καθηγητή Μερακλή συνιστά απόδοση τιμής στο μαχόμενο διανοούμενο. Ανάλωσε τη ζωή του έχοντας στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός του τον άνθρωπο. Αυτό εκφράστηκε και με τη διδασκαλία του στα Πανεπιστήμια Ιωαννίνων και Αθηνών, αλλά και με τα γραπτά του -επιστημονικά και δημοσιογραφικά. Οσον αφορά το πρώτο, συμπυκνώνεται στην πραότητα, την ανεκτικότητα, αλλά και τη γενναιοδωρία του. Δεν αρνήθηκε ποτέ τη βοήθεια σε όποιον τη ζητούσε και, κυρίως, θεώρησε τον εαυτό του όχι φορέα εξουσιαστικής γνώσης, αλλά διαχειριστή ενός ουμανιστικού πλούτου που είχε την υποχρέωση να τον μεταδώσει στους άλλους. Αυτό αποτυπώνεται στους πολλούς διδάκτορες μαθητές του. Είναι μάρτυρες μιας γενναιοδωρίας, που εντάσσει τον καθηγητή Μερακλή στη χορεία των διανοουμένων που έχουν συνείδηση του ευρύτερου κοινωνικού τους ρόλου. Η επιστήμη γι' αυτόν δεν είναι ένας χώρος άσκησης εξουσίας, προορισμένος για τους εκλεκτούς. Αντιθέτως, πιστεύει στο δικαίωμα των ικανών να δοκιμάσουν, γεγονός που τον καθιστά ανεκτικό στις αδυναμίες των άλλων.

Ο τιμώμενος συνταξιοδοτήθηκε ύστερα από μια μακρόχρονη πορεία, έξω από τα αυστηρά καθοριζόμενα όρια μιας επιστήμης. Δεν ήταν μόνον ο λαογράφος που συνέλαβε τις αλλαγές στην ελληνική κοινωνία και εισήγαγε νέες οπτικές στη μελέτη των πολιτισμικών φαινομένων. Ηταν -και είναι- ο θεράπων της νεοελληνικής λογοτεχνίας, αλλά και ο εραστής των κλασικών γραμμάτων. Ο καθηγητής Μερακλής δεν χώρεσε σε επιστημονικές ταξινομήσεις, υπήρξε πληθωρικός διανοούμενος που έβλεπε τον πολιτισμό ως μία ολότητα.

Αυτή η σύνθετη προσωπικότητα αναδύεται και από τους συμμετέχοντες στον αφιερωματικό τόμο. Είναι λαογράφοι, φιλόλογοι, ιστορικοί, θεατρολόγοι, πολιτικοί επιστήμονες, γλωσσολόγοι κ.λπ. Υπογραμμίζεται, ακόμη, από τη συνθετότητα των θεμάτων που καλύπτουν πολλούς τομείς, με τους οποίους ασχολήθηκε ο ίδιος.

Ο αφιερωματικός τόμος είναι η συνομολογία των συμμαχητών και μαθητών του καθηγητή Μερακλή για το βίο και το ήθος του τιμώμενου. Ταυτόχρονα, λειτουργεί και ως δημόσια διακήρυξη για την ύπαρξη ενός πανεπιστημιακού λόγου που δεν συναντάται στα τηλεοπτικά παράθυρα.