Μαριονέτες, θέατρο σκαιών ή κυνήγι σκιών;

Υπάρχει κάτι σάπιο στο βασίλειο της Δανιμαρκίας

(Άμλετ, του Σαίξπηρ)

Καθώς φυλλομετρούσα τα λογοτεχνικά κατάλοιπα του εκλιπόντος φίλου μου Χανς Κρίστιαν, του οποίου τη φιλολογική επιμέλεια μου εμπιστεύτηκε η χήρα του, έπεσα σε ένα παράδοξο κείμενο, το οποίο σκέφτηκα να προδημοσιεύσω, καθώς δεν ξέρω αν μέσα στη δίνη της κρίσης θα βρεθεί εκδότης να αναλάβει τη δημοσίευση όλου του υλικού.

«Αποσύρομαι από την τέχνη του παραμυθιού», έγραφε ο μεγάλος συγγραφέας, «διότι διαπίστωσα ότι στην πραγματική ζωή συμβαίνουν τερατουργήματα, τα οποία κάνουν τις περιπέτειες των ηρώων μου να φαίνονται τρικυμία σε φλιτζάνι, που λένε στην πατρίδα του συναδέλφου Ντίκενς. Όμως αντί για αποχαιρετιστήριο κείμενο, αντιγράφω ένα άρθρο που διάβασα σε τοπική εφημερίδα της Δανιμαρκίας.

Πριν από δύο μήνες αποσύρθηκε από την ενεργό υπηρεσία στο αξίωμα του Αρχιτρίκλινου στην Αυλή του Μαρκήσιου της Δανιμαρκίας ο τελευταίος κάτοχός του. Η ευλογημένη χώρα βρισκόταν σε μια φάση φιλελευθεροποίησης και ο Μαρκήσιος, με εντολή του Βασιλιά, έπρεπε να επιλέγει τους Αυλικούς όχι βάσει της εύνοιάς του παρά με διαφανή κριτήρια αξιολόγησης, για να διασφαλιστεί μια αίσθηση διαφάνειας προς τους υπηκόους, πρόδρομος του κατοπινού κράτους δικαίου. Στάλθηκε λοιπόν σε όλο το Φέουδο μια εγκύκλιος με την οποία κοινοποιήθηκε η προκήρυξη της θέσης, ώστε να έχουν, λέει, την ευκαιρία να εκδηλώσουν ενδιαφέρον όλοι οι άξιοι. «Είναι στημένο το παιχνίδι, μην το σκέφτεσαι καθόλου! Η θέση είναι ήδη δοσμένη», προειδοποίησε τον εύπιστο Καλόφημο Ονείδη η γειτόνισσά του  η Κασσάνδρα, η οποία παινεύονταν ότι οι προσβάσεις της έφταναν στην καρδιά της διοίκησης του Φέουδου, συγκεκριμένα σε έναν αναμορφωτή γεωργό, ο οποίος έχοντας ιδιαίτερες δεξιότητες αναρριχήθηκε σε θέση κριτή, παρά τω Φεουδάρχη. Λίγο η διάθεσή του για αλλαγή λίγο η επιθυμία του να διαψεύσει την δοκησίσοφη Κασσάνδρα, ο Καλόφημος αποφάσισε να διεκδικήσει τη θέση του Αρχιτρίκλινου. Έχοντας συνάμα ατράνταχτο βιογραφικό ήταν συνάμα περίεργος να δει με ποια επιχειρήματα θα τον παραμέριζαν οι ανταπαιτητές, αν τον παραμέριζαν, όπως υποστήριζε εμφατικά η Κασσάνδρα.

Έτσι λοιπόν ο Ονείδης εκδήλωσε το ενδιαφέρον του. Όλοι στη φιλαρμονική πίστευαν ότι θα λάβει εκείνος το αξίωμα, διότι είχε τα περισσότερα προσόντα σύμφωνα με τις προδιαγραφές της θέσης. Μερικοί μουσικοί μάλιστα τον προσφωνούσαν πειραχτικά «Αρχιτρίκλινο». Κάποιοι άλλοι έπεσαν πάνω του και προσπαθούσαν να τον πείσουν ότι η θέση του είναι στην ορχήστρα και όχι να σερβίρει κρασί στα γεύματα του Φεουδάρχη. Ο Καλόφημος σιωπούσε και περίμενε.

Μια μέρα πληροφορήθηκε τυχαία από έκπληκτη γνωστή του ότι είχε επιλεγεί ο νέος Αρχιτρίκλινος και ότι δεν αποτελούσε ο ίδιος την επιλογή. Εκείνος μισοέκπληκτος-μισοεπιβεβαιωμένος, έσπευσε στο μέγαρο της Φεουδαρχίας για να ζητήσει εξηγήσεις, καθώς κανείς δεν θεώρησε αναγκαίο να τον ενημερώσει. Ζήτησε ακρόαση από τον Φεουδάρχη. Εκείνος του εξήγησε ασυνήθιστα φιλικά, ότι αφού είχε κατά την κρίση του τα ίδια προσόντα με τον υποψήφιο που επέλεξε, προτίμησε τον δεύτερο γιατί τον ήξερε, λέει, και είχε κερδίσει την εμπιστοσύνη του. Όταν ο Καλόφημος τον ρώτησε αν μέτρησαν τα προσόντα με βάση τη διαταγή του Βασιλιά, εκείνος του απάντησε ότι η διαταγή του Βασιλιά αναφέρει τα προσόντα που πρέπει να λάβουν υπόψη κατά την κρίση, όχι όμως και ότι πρέπει να τα μετρήσουν. Χωρίς να τα μετρήσει λοιπόν βρήκε πως ήταν ισότιμα, οπότε για να μη μπαίνει σε περιπέτειες με την επιλογή άγνωστου συνεργάτη, διάλεξε τον γνωστό. Βεβαίως ο Καλόφημος μόνο άγνωστος δεν του ήταν, διότι όταν ο Φεουδάρχης ήταν ακόμη απλός άρχοντας και μάζευε προσόντα για να διεκδικήσει τη θέση του Φεουδάρχη, ο «άγνωστος» Καλόφημος τον εξυπηρέτησε βρίσκοντάς του καλές συστάσεις. Όμως η μνήμη μερικές φορές παίζει άσχημα παιχνίδια. Τέλος πάντων, ο Φεουδάρχης έκλεισε τη συζήτηση μαζί του λέγοντας ότι δεν είχε αυτός όλη την ευθύνη αλλά και άλλα μέλη της επιτροπής αξιολόγησης υποψηφίων Αρχιτρικλίνων συμφώνησαν μαζί του, οπότε έπρεπε να ρωτήσει και αυτούς.

Επικοινώνησε λοιπόν μαζί τους ο Καλόφημος. Μουδιασμένος, είναι η αλήθεια, γιατί πληροφορήθηκε στο μεταξύ ότι αυτοί που τον έκριναν είχαν μικρό ποσοστό των δικών του προσόντων, οπότε αναρρωτήθηκε αν ήταν σε θέση να αξιολογήσουν κάτι που τους ξεπερνούσε. Ο πρώτος, ο πρώην γεωργός της Κασσάνδρας που λέγαμε, προσπάθησε να τον αποφύγει λέγοντάς του ότι τον θεωρούσε πολύ σημαντικό για μια τέτοια θεσούλα, οπότε καλύτερα να περίμενε να αδειάσει μια ανώτερη θέση, στα μέτρα του. Ο δεύτερος, πρώην προπονητής, μετά από τη συζήτηση του ζήτησε συγγνώμη και εξέφρασε την επιθυμία του να γνωριστούν από κοντά. Ο τρίτος, πρώην λογιστής, ιππότης τώρα του κεντρικού φρουρίου της πόλης, του είπε ότι δεν διάβασε  τα προσόντα του αλλά έκρινε με βάση τα λεγόμενα των άλλων. Άλλωστε συνήθως αυτοί που έχουν πολλά προσόντα, αποδεικνύονται ανεπαρκείς για τη θέση του Αρχιτρίκλινου, καθώς αυτή δεν χρειάζεται πολλά προσόντα. Όταν ο Καλόφημος τον ρώτησε τότε γιατί ζητούσαν τα πολλά προσόντα με την εγκύκλιο, εκείνος είπε τα ίδια αντί για απάντηση και έκλεισε τη συνομιλία λέγοντας ότι ψήφισε την επιλογή του Φεουδάρχη, διότι ήταν πρόσωπο με προσόντα..

«Τελικά η Κασσάνδρα τα ήξερε όλα», σκέφτηκε ο Καλόφημος. Αποφάσισε να πάρει το δρόμο για τη φιλαρμονική, για να τη συναντήσει. Ένιωσε τα μέλη του μουδιασμένα. «Εδώ είσαι λοιπόν;» άκουσε μια φωνή. «Σε ψάχνουν τα παιδιά σου!» Άνοιξε τα μάτια και κοίταξε ξαφνιασμένος γύρω του. Ήταν η Κασσάνδρα. Απέναντί του στεκόταν η μικρή σκηνή. Άρχισε να θυμάται. Είχε φέρει τους γιους του σε μια παράσταση για μαριονέτες. Επειδή όμως αρρώστησε ο χειριστής τους, αποζημίωσαν το κοινό με μια νέα παράσταση θεάτρου σκιών, «Ο Καραγκιόζης Αρχιτρίκλινος και Παρακοιμώμενος». «Αποκοιμήθηκα κι έχασα τη μισή παράσταση», αναφώνησε με κρυφή ανακούφιση. «Δόξα τω Θεώ, εφιάλτης ήταν», σκέφτηκε. Πήρε την Κασσάνδρα και βγήκαν, πριν κλείσουν τα φώτα στο θέατρο. Στο δρόμο ένιωσε ανακούφιση βλέποντας αυτοκίνητα, τα παιδιά του ντυμένα με ρούχα της εποχής. Το Φέουδο της Δανιμαρκίας ανήκε στο θέατρο σκιών. Εκείνος περπατούσε στις αλέες της Τριγουλάνδης, μια σύγχρονης δημοκρατίας της διαφάνειας, της αντικειμενικότητας και της υπευθυνότητας. Ψάχνοντας στη τσέπη του για ψιλά, έβγαλε ένα μεγάλο χαρτί που έγραφε στη διπλωμένη πλευρά «προκηρύσσεται …θέση … προϋποθέσεις …αξιολόγηση…». Συλλογίστηκε λίγο, μετά έφτιαξε μια βαρκούλα, κατέβηκε στην κοντινή όχθη του ποταμού και άφησε τη «θέση», όπως φαινόταν σε εκείνη την πλευρά του χαρτιού σαν όνομα λες της βαρκούλας, να πλεύσει στο ρέμα.»

Εδώ τελειώνει το χειρόγραφο. Δεν ξέρω αν είναι ολοκληρωμένη ιστορία ή απόσπασμα. Λέω τελικά να μην το δημοσιεύσω. Άλλο μαγικό παραμύθι κι άλλο παραληρήματα ενός παραμυθά σε παρακμή, που γελοιοποιεί σαν ήρωες των ιστοριών του καλούς φίλους.

Καλόφημος Ονείδης

Για την αντιγραφή: Αγαθοκλής Αζέλης