Νόρα Ράλλη,Η Δημοκρατία είναι μετέωρη, ΕΦΣΥΝ, 15.6.2015

poerdro olagia

Ελληνιστής, φωτογράφος, κινηματογραφιστής και συγγραφέας, αυτός ο γνώριμός μας Ισπανός, Πέδρο Ολάγια είναι πάνω απ’ όλα αφοσιωμένος στον αρχαίο πολιτισμό μας, που δεν τον διαχωρίζει από τον σύγχρονο | ΜΑΡΙΟΣ ΒΑΛΑΣΟΠΟΥΛΟΣ

 

Ο Πέδρο Ολάγια είναι Ισπανός συγγραφέας, ελληνιστής, καθηγητής φιλόλογος, μεταφραστής, φωτογράφος και κινηματογραφιστής. Εδώ και τριάντα χρόνια διατηρεί μια έντονη σχέση με την Ελλάδα. Υπήρξε μάλιστα υποψήφιος ευρωβουλευτής το 2014, με το ΕΠΑΜ. Εγινε γνωστός με το βιβλίο του «Μυθολογικός χάρτης της Ελλάδας», που μεταφέρθηκε ως σειρά στην ΕΡΤ («Οι τόποι των μύθων»).

Ετοιμάζει μια νέα, «ζωντανή» μορφή του, διαδικτυακή, διαδραστική και συνεχώς ενημερωμένη με νέα δεδομένα (χάρτες, εικόνες κ.λπ.), καθώς το έργο θα διευρυνθεί και γεωγραφικά προς όλο το έδαφος επιρροής της αρχαίας Ελλάδας, από τις ακτές της Ισπανίας έως τη Γεωργία. Μόλις κυκλοφόρησε το νέο του βιβλίο, «Μετέωρη Ελλάδα» (εκδόσεις Παπαζήση), «ένα πόνημα για τον επαναπροσδιορισμό της δημοκρατίας», όπως μας λέει.

• Πρώτη η Ζακλίν ντε Ρομιγί έθεσε το ερώτημα «Γιατί η Ελλάδα;» και απάντησε στο ομώνυμο βιβλίο της. Εσείς φτιάξατε ένα ντοκιμαντέρ με το ίδιο ερώτημα, στα ισπανικά. Τι απαντάτε;

Αυτό που μας συνδέει με την εξαιρετικά σπουδαία Ντε Ρομιγί είναι πως φέρω κι εγώ τον τίτλο «Πρεσβευτής του Ελληνισμού», εξαιτίας της αφοσίωσης στον πολιτισμό της χώρας. Στο ερώτημα «Γιατί η Ελλάδα;» θέλησα να απαντήσω άμεσα, με στοιχεία και όχι με κοινοτοπίες. Γι’ αυτό και το 2012 δημιουργήθηκε το ομώνυμο ντοκιμαντέρ (που πολύ γρήγορα έγινε viral), στο πλαίσιο μιας εκστρατείας των καθηγητών κλασικών σπουδών της Ισπανίας για τη διεκδίκηση των ελληνικών και των λατινικών στα προγράμματα σπουδών των ισπανικών σχολείων. Πράγματι, μπήκε ένα φρένο σ’ αυτήν την πολιτική της νεοφιλελεύθερης κυβέρνησης Ραχόι, που δεν ενδιαφέρεται για μια ουσιαστική παιδεία. Από κει και πέρα, αν υπάρχει κάτι που κάνει σπουδαίο έναν πολιτισμό είναι η οικουμενικότητά του και η ικανότητά του να εξελίσσεται, να εμπνέει διαρκώς. Αυτό είναι το κύριο γνώρισμα του ελληνικού πολιτισμού και γι’ αυτό με ελκύει.

• Εννοείτε τον αρχαίο;

Τον αρχαίο και τον σύγχρονο. Ο πολιτισμός της Ελλάδας φέρει την ιδιαιτερότητα να ξεπερνάει σύνορα και κουλτούρες. Είναι μια «πνευματική πατρίδα», όπως λέω και στο βιβλίο. Μια πατρίδα που κατοικείται εδώ και αιώνες από τους ίδιους ανθρώπους, που καλλιεργούν αυτό το «χωράφι», που εμπνέονται από αυτά τα ερεθίσματα, που επαναπροσδιορίζουν το παρόν, με γνώμονα αυτήν την παράδοση. Και δεν μιλάω μόνο για τους Ελληνες, καθώς ο ελληνικός πολιτισμός δεν περιχαρακώνεται γεωγραφικά -είναι μια καίρια σταθερά στην Ιστορία της ανθρωπότητας. Από την άλλη, προκαλεί ίλιγγο η σκέψη πως το ελαιόλαδο έχει την ίδια γεύση όπως και 2.500 χρόνια πριν, στον ίδιο τόπο. Πως τα τζιτζίκια τραγουδούν το ίδιο τραγούδι... Πάντα μου κάνει εντύπωση πόση προσπάθεια γίνεται από κάποιους να αποδείξουν πως οι νεοέλληνες δεν κατάγονται από τους αρχαίους. Στο εξωτερικό, αν κάποιος πει πως είναι η συνέχεια των αρχαίων Ελλήνων, απ’ όπου κι αν κατάγεται, κανείς δεν θα του φέρει αντίρρηση. Μόνο τους Ελληνες αμφισβητούν.

• Το βιβλίο σας ξεκινάει από τα λόγια του Θουκυδίδη «Η Ελλάς άπασα μετέωρος ην». Σε τι συνίσταται ο μετεωρισμός της;

«Μετέωρο» είναι κάτι που πλανάται, αλλά και το επισφαλές, το αβέβαιο. Επιπλέον, είναι κάτι που ακόμη εκκρεμεί και δεν έχει γίνει πραγματικότητα. Η Ελλάδα αποτελεί μία ηθική πρόκληση για όλους όσοι ενδιαφέρονται για τον άνθρωπο. Ο πολιτισμός της είναι ανθρωποκεντρικός και ανθρωπιστικός. Κατάφερε να συνδυάσει τον άνθρωπο, το θείο και τη φύση σε μια ενιαία αντίληψη του κόσμου. Ωστόσο, οι κατακτήσεις του, όπως η έννοια του Ατόμου, η Πολιτική, η Ηθική, η Δημοκρατία (όλες με κεφαλαίο), ακόμη διακυβεύονται. Είναι μετέωρες. Μπορεί να έχουμε κάνει κάποια βήματα μπροστά, αλλά τα γεγονότα των τελευταίων ετών, και μάλιστα στη γη που γέννησε αυτές τις έννοιες, φανερώνουν ότι απειλούνται, ότι χρειάζεται να τις υπερασπιζόμαστε κάθε μέρα. Η δημοκρατία, επί παραδείγματι, για να υπάρξει, χρειάζεται δήμο, μια κοινωνία πολιτών. Από αυτό κινδυνεύει, από την ανυπαρξία βάσεως. Αυτές οι προσπάθειες, όπως και η Παιδεία, είναι ανοιχτές, βασίζονται στην αρετή των ανθρώπων. Ακριβώς αυτό τις κάνει εύθραυστες.

• Αναφέρεστε, επίσης, συχνά στον Σόλωνα και τη σεισάχθεια που νομοθέτησε, η οποία αφορούσε τη διαγραφή χρέους και τα όρια πλουτισμού. Το 2016, σύμφωνα με την Oxfam, που ερευνά τον παγκόσμιο πλούτο, το 1% των πλουσιότερων ανθρώπων θα κατέχει περισσότερα από το υπόλοιπο 99%. Πώς εξηγείτε αυτήν την αντίφαση;

Ξαναλέω πως ο ίδιος ο κόσμος είναι αυτός που καθορίζει την πραγματικότητα που ζει. Η έκθεση αυτή μπορεί να ανατραπεί. Το θέμα είναι ότι μια «σεισάχθεια» σήμερα φαντάζει όχι ουτοπική, αλλά άτοπη. Και εξηγώ: η τηλεοπτική κουλτούρα και ο καταναλωτισμός, που έχουν εδραιωθεί ως τα όπλα ενός κυρίαρχου συστήματος που υπερασπίζεται μόνο τα συμφέροντά του, έχουν κάνει τους ανθρώπους παθητικούς. Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, οι λέξεις «ρήξη» ή «έξοδος από το ευρώ» είναι ταμπού. Γιατί; Επειδή έπιασε η προπαγάνδα των μίντια. Και από τη στιγμή που και ο ΣΥΡΙΖΑ εκλέχθηκε με το πλαίσιο της μη ρήξης και της παραμονής στην ευρωζώνη, δεν έχει και πολλά περιθώρια πραγματικά αριστερής παρέμβασης. Το Podemos είναι αλλιώς, καθώς δεν προϋπήρχε ως κόμμα, αλλά έγινε από τις πλατείες. Το θέμα είναι να αποφασίσουμε τι θέλουμε και να αποφύγουμε την απραγμοσύνη, με την αρχαία έννοια του όρου, καθώς είναι εντελώς αντίθετη από τη δημοκρατία.