mme.jpg
Οι άνθρωποι μετατρέπονται όλο και περισσότερο σε καταναλωτές πληροφοριών, με τον ίδιο αδηφάγο τρόπο που καταναλώνουν προϊόντα άσχετα με τις ανάγκες τους. | dreamstime
Παρακολουθώντας τα τηλεοπτικά κανάλια στις μέρες που ακολούθησαν τις επιθέσεις των φανατικών ισλαμιστών στο Παρίσι θυμήθηκα το μυθιστόρημα «Λευκός θόρυβος», γραμμένο το 1985 από τον Ντον Ντελίλο.
Από ένα εκτροχιασμένο βαγόνι απελευθερώνεται ένα δηλητηριώδες νέφος το οποίο αναγκάζει τους κατοίκους να εκκενώσουν την πόλη.
Οταν το «τοξικό γεγονός στον αέρα» διαλύεται και οι πολίτες επιστρέφουν στα σπίτια τους, ο πρωταγωνιστής βλέπει τον κόσμο διαφορετικό.
Τα ηλιοβασιλέματα είναι θεαματικά, παραμυθένια, ιριδίζοντα, «πλούσια σε ρομαντικές πνευματικές παραστάσεις», όπως γράφει ο συγγραφέας.
Βέβαια, τα ηλιοβασιλέματα μετά το Παρίσι δεν είναι ούτε ρομαντικά ούτε θεαματικά, αλλά μάλλον σκοτεινά, απειλητικά και εφιαλτικά.
Ομως σε κάθε περίπτωση καλύπτονται από την αχλύ του μυστηρίου και του ονείρου.
Πολλοί έχουν ερμηνεύσει τον συμβολισμό του «λευκού θορύβου» ως «την εντροπία στις επικοινωνίες, όταν υπερβολικά πολλές πληροφορίες αλληλοακυρώνονται, όπως συμβαίνει με το ηλεκτρικό χιόνι ή τη στάσιμη εικόνα στην οθόνη της τηλεόρασης» (Π. Μπράντλιτζερ).
Ολοι στις μέρες μας βιώνουμε το φαινόμενο της «πληροφοριακής υπερφόρτωσης», αυτό το τσουνάμι πληροφοριών που μπορεί να μας δημιουργεί την ψευδαίσθηση της «πλήρους ενημέρωσης», όμως στην πραγματικότητα προκαλεί ένα φαινόμενο γνωσιακού vertigo, μιας απώλειας προσανατολισμού στον κόσμο και στην κατανόησή του.
Αυτή η πλευρά της πραγματικότητας δείχνει να επιβεβαιώνει τον Αλντους Χάξλεϊ, ο οποίος, σε αντίθεση με τον Τζορτζ Οργουελ, πίστευε ότι αυτό που θα μας υποδούλωνε δεν θα ήταν ένα αυταρχικό, καταπιεστικό και βίαιο καθεστώς, αλλά ένας soft ολοκληρωτισμός, ένας μεταμοντέρνος ωκεανός πληροφοριών και ειδήσεων που θα μας έπνιγε εν είδει απειλητικού ωκεανού.
Οι άνθρωποι μετατρέπονται όλο και περισσότερο σε καταναλωτές πληροφοριών, με τον ίδιο αδηφάγο τρόπο που καταναλώνουν προϊόντα άσχετα με τις ανάγκες τους.
Η αύξηση του όγκου των πληροφοριών είναι αντιστρόφως ανάλογη με την ικανότητά μας να τις επεξεργαζόμαστε.
Σ’ αυτό συμβάλλουν σε σημαντικό βαθμό η τεχνικοποιημένη Παιδεία και η έκρηξη των τεχνολογικών καινοτομιών.
Αν ο “λευκός θόρυβος” σημαδεύει το είδος της εντροπίας που συνδέεται με πληροφοριακή υπερφόρτωση, τότε είναι εκδήλωση προόδου – προσιτότητα της πληροφορίας στον καθένα – και συνάμα οπισθοχώρησης: πληροφορία σαν ένα είδος ηλεκτρισμένου, μιντιακού υπολείμματος παλαιότερων, μάλλον πιο σταθερών ή κάπως πιο αληθινών μορφών γνώσης και κουλτούρας. Το ίδιο το τοξικό συμβάν στον αέρα γίνεται αντικείμενο “ειδήσεων καταστροφής” που τις μεταδίδει η τηλεόραση (Μπράντλιτζερ).
Παρότι σήμερα, τουλάχιστον στις δυτικές δημοκρατίες, δεν βιώνουμε αυταρχικά καθεστώτα με την κλασική έννοια, ζούμε ωστόσο έναν «κυβερνο-αυταρχισμό», ο οποίος ποδηγετεί, χειραγωγεί και αλλοτριώνει τις συνειδήσεις των εν δυνάμει πολιτών.
Η παρακμή των ΜΜΕ και η πρόσδεσή τους στους επιχειρηματικούς ομίλους και στις κυβερνήσεις εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για τη δημοκρατία.
Η τρομολαγνεία, είτε αφορά τις επιδρομές λιτότητας είτε τους τζιχαντιστές, στοχεύει κατευθείαν στο μυαλό μας, το οποίο εγκλωβίζει, μέσα από ιριδισμούς και παραισθήσεις, σε μια εικονική πραγματικότητα που οι αφέντες του κόσμου μας επιβάλλουν.
Γι’ αυτό ο Καστοριάδης, αναφερόμενος στα κυρίαρχα ΜΜΕ, μας προέτρεπε «να διαδώσουμε την προφανή ιδέα ότι όλοι οι λόγοι που γεμίζουν καθημερινά τις εφημερίδες, το ραδιόφωνο και την τηλεόραση έχουν σχεδόν μηδαμινή σημασία από κοινωνική άποψη».
Γι’ αυτό, επίσης, έχουμε τόση ανάγκη από ανεξάρτητα, ακηδεμόνευτα και αυτοδιαχειριζόμενα Μέσα Ενημέρωσης, προπλάσματα ενός μέλλοντος χωρίς «λευκούς και τοξικούς θορύβους».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου