Πρακτικά 5ου Πανελληνίου Συνεδρίου «Δημοτικό Τραγούδι και Ιστορία» Επιμέλεια Ε.Αυδίκος-Β. Κοζιού ,Καρδίτσα 2016

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Πρόλογος.................................................................................................. 9

Εισαγωγή.................................................................................................11

Ευάγγελος Αυδίκος

Μοιρολογώντας και δοξολογώντας τους υπέρ πατρίδος πεσόντες

στους Βαλκανικούς πολέμους (1912-1913) .............................................................. 13

Λάμπρος Α. Γριβέλλας

Oι κλέφτες των Αγράφων και το Δημοτικό Τραγούδι................................................. 42

Βάλτερ Πούχνερ

Iστορικότητα και αρχετυπικοί μύθοι στο βαλκανικό δημοτικό τραγούδι.

Ο θεωρητικός προσδιορισμός μια συγκριτικής προβληματικής.................................... 53

Παντελής Μπουκάλας

«Όπως τα διηγείται το τραγούδι». Ο λαϊκός ποιητής για τον Θανάση Διάκο............ 62

Iωάννης Παπακώστας

Άγνωστη συλλογή Δημοτικών Τραγουδιών του 1842................................................. 69

Μ.Γ. Μερακλής

Η συλλογή Δημωδών Ασμάτων της Ηπείρου του Π. Αραβαντινού

και ο Γιάννης Αποστολάκης....................................................................................... 79

Αντώνης Α. Αντωνίου

Οικονομικές πραγματικότητες και δημοτικό τραγούδι................................................ 87

Γεώργιος Ι. Θανόπουλος

Στιχουργήματα σύγχρονων λαϊκών ποιητών για την κρίση. Η λειτουργία και ο

ρόλος τους στο τοπικό και ευρύτερο κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον................. 95

Αλέξανδρος Καπανιάρης - Νίκος Τσούκας

Ήρθαν (ή κίνησαν) τα Καράβια τα Ζαγοριανά: Το δημοτικό τραγούδι ως προφορική

αφήγηση και μαρτυρία για την τεκμηρίωση της τοπικής ιστορίας............................. 125

Δημήτριος Ελ. Ράπτης

Ιστορικές και κοινωνικές απηχήσεις στα δημοτικά τραγούδια................................... 135

Απόστολος Ποντίκας

Η μελέτη του δημοτικού τραγουδιού, στο φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον............. 141

Μαγδαληνή -Μαρία Καφαλή

Διαδοχικοί ανασχηματισμοί του δημοτικού τραγουδιού και συμφραζόμενα............... 150

Αλέξανδρος Χαβδούλας - Εύχαρις Σταυρίδου

«Η Σχέση της Βυζαντινής Μουσικής με το Παραδοσιακό Τραγούδι:

Ομοιότητες και Διαφορές»...................................................................................... 155

Β.Δ. Αναγνωστόπουλος

Το τραγούδι του Αϊ-Γιώργη κι ένα ανάλογο δρώμενο στη Μητρόπολη Καρδίτσας...... 162

Παναγιώτης Νάννος

«Οι γυναικάντρες: Η σπάνια επιλογή γυναικών που αρνούνταν το φύλο τους

και γίνονταν άνδρες - μαρτυρίες μέσα από το δημοτικό τραγούδι»........................... 170

Σελ. 6 Πρακτικά 5ου Πανελληνίου Συνεδρίου «Δημοτικό Τραγούδι και Ιστορία»

Ζωή Ν. Μάργαρη

Τραγούδια, χοροί και τοπική ιστορία:Το παράδειγμα του χορού «Μακρυνίτσα»,

«Μακρινίτσα» ή Κρινίτσα..................................................................................... 178

Κωνσταντίνος Γ. Σαχινίδης

Ιστορικά τραγούδια και χοροί της περιοχής Ελασσόνας............................................. 191

Βασίλειος Κ. Νίκου

Οι χοηφόροι θρήνοι και η νομική τους σημασία......................................................... 216

Θωμάς Μπακαλάκος

Η εφαρμογή της νέας μουσικής μου πρότασης, κατά το τμήμα που αφορά στην αξιοποίηση

της δημοτικής και λαϊκής μουσικής παράδοσης. Το δημοτικό και λαϊκό τραγούδι,

ως πηγή έμπνευσης για τη σύνθεση πρότυπων έργων σύγχρονης μουσικής,

χαρακτηριστικά ελληνικής αλλά και έργων άλλων τεχνών....................................... 224

Αναστασία Κ. Χείλαρη

Όταν ο χορός χάνει τα τραγούδια του και τα τραγούδια το

χορό τους. Η περίπτωση του «Τσακώνικου» χορού.................................................. 245

Νίκη Σαλπαδήμου

Στις ρίζες της δημοτικής μας ποίησης....................................................................... 252

Nίκος Ι. Καγκελάρης

Γαμήλιοι Θρήνοι: Σαπφώ (Fr. 109 LP, Fr. 104(a) LP)-

Κάτουλλος (c. 62. 20-5)- νεοελληνικό δημοτικό τραγούδι......................................... 260

Παρμενίων Αγγ. Μπώλος

Αγάπη θέλει φρόνηση, θέλει ταπεινοσύνη

θέλει λαγού περπατησιά, αϊτού γρηγοροσύνη............................................................ 271

Δρ. Γεώργιος Ευθυμίου - Βασιλική Λάππα

Η παρόχθια ζωή και βιοποικιλότητα μέσα από το δημοτικό τραγούδι....................... 275

Αμαλία Κουμπούρα

Το παραφυσικό στην ελληνική δημώδη ποίηση......................................................... 286

Χρήστος Παπαπολύκαρπος

Εκ βαθέων εκχυλίσματα - Τα αθάνατα δημοτικά τραγούδια..................................... 294

Νίκη Κάντζου - Φυλλιώ Νικολούδη

Aναβίωση των ανοιξιάτικων αγερμών στο νηπιαγωγείο:

Χελιδονίσματα και Κάλαντα του Λαζάρου με την συμμετοχή γονέων....................... 301

Βασιλική Κοζιού-Κολοφωτιά

Το φυσικό περιβάλλον μέσα από το δημοτικό τραγούδι:

Μια πρόταση διδακτικής εφαρμογής........................................................................ 309

Δρ. Ελευθερία Γκαρτζονίκα

Κριτήρια επιλογής δημοτικού τραγουδιού και μουσικής για τη διδασκαλία-μάθηση

του ελληνικού παραδοσιακού χορού στην υποχρεωτική εκπαίδευση ........................... 316

Δρ Στέλλα Σπ. Νάκη

Το δημοτικό τραγούδι στην εποχή μας: Η παρουσία δημοτικών τραγουδιών

στα σχολικά εγχειρίδια Λογοτεχνίας της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.................... 324

Πρακτικά 5ου Πανελληνίου Συνεδρίου «Δημοτικό Τραγούδι και Ιστορία» Σελ. 7

Αθηνά Ντούλια

Η παιδαγωγική και διδακτική αξιοποίηση του δημοτικού τραγουδιού

στο σχολείο. Μετασχηματισμοί, επιδράσεις, μεταπλάσεις......................................... 331

Γεώργιος Κ. Τσερπές

Η επανάσταση του 1821 στο Πήλιο μέσα από το τοπικό δημοτικό τραγούδι............ 340

Στέφανος Γεωργίου

Χρήστος Πουρνάρας (1903-2003),

ο τελευταίος από τους βιολιστές δημοτικής μουσικής στη Μαγνησία......................... 350

Αγγελική Ζάμπα

Μουσικές παραλλαγές του τραγουδιού «του γιοφυριού της Άρτας»,

όπως επιβιώνουν σήμερα στην τοπική κοινωνία....................................................... 358

Στέλλα Αλεξίου

«Παρά του πρωτομάστορα την όμορφη γυναίκα».

To γυναικείο κάλλος στην «Κυπραία» Μαρουλλού................................................. 366

Βασίλης Μαγόπουλος

Ο αρχιληστής Γεώργιος Αντων. Ντουράκης ή Τσούκας και τα τραγούδια του............ 375

Γεώργιος Φραγκάκης

Φωτιά στα χωριά της Βιάννου.

Μια συμβολή στη δημιουργία δημοτικού τραγουδιού................................................ 383

Χρήστος Καλαντζής

Ενα τραγούδι για τα «ΛΑΜΙΑΚΑ» του 1918

στην εμπορική δισκογραφία δημοτικών τραγουδιών................................................. 393

Μάγδα Ζωγράφου

Χορεύουμε τα τραγούδια μας: Διαλεκτικές σχέσεις

κίνησης –λόγου –μέλους στο παραδοσιακό - λαϊκό χοροστάσι................................... 401

Δήμητρα Αναλυτή

Το γυναίκειο πρότυπο μέσα από το δημοτικό τραγούδι της Κεφαλονιάς .................... 407

Ευθυμία Γιώτη

Η διδασκαλία παραδοσιακών χορών και τραγουδιών στο σχολείο και η διαθεματική

προσέγγισή τους. Περιπτώσεις και χρήση των τοπικών τραγουδιών........................... 416

Ευαγγελία Α. Χαλδαιάκη

Δημοτικά τραγούδια της Αίγινας μέσα από την ανέκδοτη συλλογή

της Γωγώς Κουλικούρδη........................................................................................... 423

Ευρυδίκη Βεργή

Δημοτικά τραγούδια και Πηλιορείτικες ιστορίες....................................................... 434

Ελένη Αλεξίου

Στοιχεία δημοτικής ποίησης στο έργο του Μιχάλη Γκανά......................................... 440

Στέλλα Βατούγιου

Το Δημοτικό τραγούδι στις αθηναϊκές σκηνές του τέλους του 19ου αιώνα................. 448

Σελ. 8 Πρακτικά 5ου Πανελληνίου Συνεδρίου «Δημοτικό Τραγούδι και Ιστορία»

Θεοδοσία Ράπτου

«…Έριχναν κι έναν ίσκιο κυπαρισσιού στην καρδιά μου».

Η επίδραση του δημοτικού τραγουδιού στο έργο της Ζυράννας Ζατέλη..................... 453

Κωνσταντίνος Β. Δημουλάς - Βασιλική Εξάρχου

Τα τραγούδια των γυναικών στα πρωτοϊστορικά πανηγύρια του σεληνόφωτος.

(βιοψυχολογική σύνδεση των περιοδικών κύκλων γυναίκας και φεγγαριού).............. 459

Αντωνία Μετέτη

Σύγχρονη λαϊκή ποίηση: Η περίπτωση του Γκυζιώτη σύγχρονου λαϊκού ποιητή κ. Βόρρη Βρεττού

– Τα θέματα των ποιημάτων του και ο τρόπος γνωστοποίησής τους στο κοινό...................... 466

Ευαγγελία Ράπτου - Φουλίδη Ξανθίππη

«Κοιμάται η Καπετάνισσα, κοιμάται η καημένη»: Έμφυλες αναπαραστάσεις

σε μοιρολόγια της Επαρχίας Ελασσόνας Θεσσαλίας.................................................. 475

Βασιλική Τσουλά

Το δημοτικό τραγούδι και η συμβολή των Ρομά

στη διαμόρφωση και τη διάδοσή του........................................................................ 483

Κώστας Σπανός

Το πρότυπο της γυναικείας ομορφιάς και η επιλογή της γυναίκας

ως συζύγου στα θεσσαλικά δημοτικά τραγούδια....................................................... 491

Βαΐα Γ. Φουσέκη

Το πρότυπο της γυναικείας ομορφιάς και η επιλογή της γυναίκας

ως συζύγου στα θεσσαλικά δημοτικά τραγούδια....................................................... 496

Ευανθία Στεργιούλη - Μαρίνα Κρανιά

Ο διαχρονικός και πολύπλευρος ρόλος της γυναίκας μέσα από το

δημοτικό τραγούδι ως μάνα, κόρη, αδελφή, αγωνίστρια…......................................... 507

Θεοφάνης Κουβούνας

Κάτω στις άσπρες θάλασσες ...λαογραφία, παραδόσεις και ομολογίες

για ένα δημοτικό τραγούδι στην επαρχία Αγιάς Λάρισας........................................... 514

Σοφία Τζέλλα

Ήρωες και κατακτητές – η αποτύπωση στα τραγούδια των

Καραγκούνηδων της ευρύτερης περιοχής του Παλαμά............................................. 522

Γεώργιος Κλήμος

Η πέρδικα στο Δημοτικό Τραγούδι ως σύμβολο ομορφιάς......................................... 528

Χριστίνα Βαμβούρη - Γεωργία Βλαχοδήμου

Διδακτική προσέγγιση της Τοπικής Ιστορίας μέσα από το δημοτικό τραγούδι:

Η εγκατάσταση των προσφύγων στη Θάσο (1922-1923)...................................... 534

Κατερίνα Σταθοπούλου

Λάϊος Λοχίας : Από τον ηρωισμό στα χείλη του λαού................................................ 543

Απόστολος Β. Φιρφιρής

Εθνικοί ήρωες, λαϊκοί αγωνιστές και φημισμένοι ληστές

στα δημοτικά τραγούδια του Παλαμά.

Οικογενειακές ιστορίες και παραδόσεις..................................................................... 547

Οργανωτική-Επιστημονική Επιτροπή - Γραμματεία................................................557

__