zitianos_metro.jpg
EUROKINISSI/ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΝΤΑΡΙΝΗΣ
Φαντάζομαι πως όλοι έχουν ανοίξει το πορτοφόλι ή έχουν πρόχειρα στην τσέπη τους κάποια ψιλά. Για να τα δώσουν ως βοήθεια σε πάσχοντες. Ή και για να γλιτώσουν από την ισχυρή ψυχολογική πίεση που τους ασκείται.
Ενιωσα αυτή την πίεση, για πρώτη φορά τόσο έντονα, στα μέσα της δεκαετίας του 1990. Στην παραλία της Κοπακαμπάνα στο Ρίο Ντε Ζανέιρο, στο διάλειμμα ενός διεθνούς συνεδρίου. Κάθε ένα λεπτό και μια φωνή που κλαψούριζε. Ή που πρόσταζε και διεκδικούσε τα ψιλά. Ενιωθα ένοχος που δεν είχα τη δυνατότητα να έχω μια σακούλα με ψιλά και να τα μοιράζω σε όλους. Να μην αδικήσω κανέναν.
Ενιωσα το ίδιο αίσθημα αργότερα. Η οικονομική κρίση πολλαπλασίασε την επαιτεία. Εξώθησε πολλούς συνανθρώπους μας να διεκδικήσουν τον οβολό μας. Κάποιοι με πόνο ψυχής που εκτίθενται. Που αποκαλύπτουν τη γύμνια της ζωής τους.
Είναι και οι άλλοι που αξιοποιούν τη συγκυρία. Δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει κάτι τέτοιο. Ενας εκπρόσωπος αυτής της αντίληψης είναι ο Τζιριτόκωστας, η μορφή του ζητιάνου που απαθανατίστηκε από τον Καρκαβίτσα στην περίφημη νουβέλα του. Καπάτσος κι απατεώνας, εκμεταλλεύτηκε τα φιλάνθρωπα συναισθήματα.
Το ίδιο γίνεται και σήμερα. Συχνά έχει ο πολίτης την εντύπωση πως είναι θεατής σε μια καλοστημένη παράσταση, στην οποία συμμετέχουν οργανωμένες ομάδες ανθρώπων που στοχεύουν να διεγείρουν τα φιλάνθρωπα συναισθήματα επιδεικνύοντας τη δυστυχία, ιδίως το ακρωτηριασμένο σώμα.
Σ’ αυτή την προσπάθεια είναι σημαντική η συμβολή του επιτονισμού του λόγου. Ενας λόγος που απευθύνεται στον ψυχισμό του θεατή της τελετουργίας. Επιζητείται η κρίσιμη ενέργεια. Να ανοίξει το πορτοφόλι. Κι επειδή οι τελεστές στο μετρό, κυρίως, γνωρίζουν πως οι πολίτες είναι καχύποπτοι, προσκομίζουν την εγγύηση των τηλεοπτικών εκπομπών οι οποίες ανέδειξαν το πρόβλημά τους.
Στην πολυμορφία της σύγχρονης επαιτείας αναφέρεται η μελέτη του Γιώργου Κούζα, ενός νέου ερευνητή («Η επαιτεία στην πόλη», Παπαζήσης). Οι ζητιάνοι στην πόλη χαρακτηρίζονται από μεγάλη ποικιλομορφία και δεν ταυτίζονται με το συχνά προβαλλόμενο πρότυπο του «απόλυτα φτωχού που ζητιανεύει».
Διαπιστώνει πως ανάμεσά τους υπάρχουν άνεργοι, περιστασιακά εργαζόμενοι, άτομα που ζούσαν με ένα μικρό κρατικό επίδομα, χαμηλοσυνταξιούχοι που επαιτούν για να συμπληρώσουν το εισόδημά τους, άνθρωποι με σωματική αναπηρία, ναρκομανείς, ψυχικά ασθενείς, πρώην έγκλειστοι σε ιδρύματα, άστεγοι που έχασαν τα σπίτια τους μέσα στην κρίση, περιπλανώμενοι πρόσφυγες και μετανάστες που ήρθαν στην Ελλάδα (χώρα διέλευσης) προκειμένου να μετακινηθούν σε χώρες της Δύσης.
Η επαιτεία είναι ένα σύνθετο ζήτημα. Είναι μια ανάγκη γι’ αυτούς που περιέπεσαν σε δυστυχία. Που χρειάζονται την κοινωνική αλληλεγγύη. Υπάρχει, όμως, και η πολυπλόκαμη επιχειρηματικότητα που θεριεύει μέσα στην ανημπόρια.
* Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου