evros.jpg
Το ποτάμι που ξέρει πολλές ιστορίες για πολέμους, προσφυγιές, έρωτες και πάθη. | MotionTeam/ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΕΡΒΕΡΙΔΗΣ
Το στρατιωτικό-πολιτικό επεισόδιο είναι γνωστό. Στην αρχή με τον φράχτη που ανεγέρθηκε και πρόσφατα με το σημείο όπου έγινε η σύλληψη των δύο Ελλήνων στρατιωτικών οι συν-Ελληνες ανακαλύπτουν την ελληνική γεωγραφία των ανατολικών συνόρων. Μαθαίνουν την κούρμπα που δημιουργείται εκεί από τον παιχνιδιάρη Εβρο, που κάνει μια παράκαμψη προσφέροντας τη δροσιά του στην Αδριανούπολη, λίγο πριν ισιώσει και αποτελέσει την ελληνοτουρκική οριογραμμή για αρκετά χρόνια.
Ο Εβρος, το ποτάμι αλλά και η ευρύτερη περιοχή, εισέρχεται στον δημόσιο λόγο ως πηγή κινδύνων, εθνικών ή φυσικών καταστροφών. Η απειλή «θα σε στείλω στον Εβρο» που εκτοξευόταν σ’ όσους δεν ήταν πολιτικά αρεστοί στη δημόσια διοίκηση αποτελούσε μέσο καταστολής της πρόθεσης για αμφισβήτηση.
Ο Εβρος, ως περιοχή, λειτουργούσε ως πολιτική και κοινωνική-διοικητική χωματερή, στην οποία οι κυβερνώντες απέθεταν τους ανεπιθύμητους. Ο Εβρος μετεξελίχθηκε για το ελληνικό κράτος σε περιοχή μιαρότητας. Οσοι εξέφραζαν έναν διαφορετικό πολιτικό λόγο που αμφισβητούσε την πελατειακή αντίληψη της μεταπολεμικής περιόδου εξορίζονταν στον Εβρο.
Το ποτάμι, όμως, έγινε το σύμβολο για τη διαχείριση της τεράστιας ανθρωπιστικής κρίσης με τις εισροές έντρομων προσφύγων που αναζητούσαν τρόπους να ξεφύγουν από τον πόλεμο και τη φτώχεια. Η συζήτηση για τον φράχτη στα δώδεκα χιλιόμετρα των στεριανών συνόρων έγινε ο καμβάς για την εκδήλωση έντονα διαφορετικών απόψεων για το προσφυγικό. Για τον ανθρωπισμό σε τελική ανάλυση. Ο πολιτικός απόηχος αυτής της συζήτησης μεταφέρθηκε στις πλατείες της Αθήνας αλλά και στον πολιτικό ακτιβισμό, με την ανάδυση οργανωμένων ακροδεξιών πολιτικών ομάδων.
Ο Εβρος, εκτός αυτού, εμφανίζεται τους χειμώνες ως απειλή φυσικής καταστροφής. Ενίοτε και ως αδυναμία διασυνοριακής συνεννόησης για την επίλυση του ζητήματος των νερών του. Οι πλημμύρες του προκαλούσαν τον τρόμο για την ενδεχόμενη καταστροφή σ’ όσους είχαν τα χωράφια τους στις παρέβριες περιοχές. Αλλοτε οι πλημμύρες έφεραν κοντά τους ανθρώπους εκατέρωθεν των συνόρων. Είναι ο κοινός τους εχθρός.
Ομως, ο Εβρος στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας του ήταν ένα ποτάμι που ένωνε. Το ένιωσαν στα χρόνια της Κατοχής όσοι Εβρίτες αναγκάστηκαν να περάσουν το ποτάμι και να βρεθούν στην ανατολική του πλευρά. Για τους κατοίκους ήταν ο θησαυρός τους. Αλλά και ο εφιάλτης τους. Αλλοτε ορμητικός παρασύροντας στο διάβα του τις σοδειές κι άλλοτε γητευτής με τα πανώρια τοπία του.
Με τη σαγηνευτική ηρεμία του. Είναι ένα ποτάμι που ξέρει πολλές ιστορίες. Η ατελεύτητη ροή στον χρόνο τού έμαθε τερτίπια και μαγαλανιές. Εχει να ανιστορήσει κατακτήσεις, πολέμους, προσφυγιές, έρωτες και πάθη.
Το ποτάμι, είτε ως Εβρος είτε ως Μαρίτσα, μπορεί να μας κάνει σοφότερους αν ακούσουμε τη φωνή του. Αν γίνει γέφυρα φιλίας. Αν το πάθος μας είναι η ειρήνη.
* καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου