Ευάγγελος Αυδίκος *,Περί ανέμων και υδάτων, EFSYN, 27.3.18

anoiksi.jpg

EUROKINISSI/ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΛΛΙΑΡΑΣ

27.03.2018, 06:35 | Ετικέτες:  άνοιξη, καιρός, νερό

Φαντάζομαι πως αρκετοί θα γνωρίζουν μία από τις παραδόσεις που επιχειρούν να εξηγήσουν τις συχνές μεταβολές του καιρού κατά τη διάρκεια του Μαρτίου. Ο Μάρτης είχε δύο γυναίκες – η μία όμορφη και η άλλη άσχημη. Αυτές καθόριζαν και την ακαταστασία του καιρού.

Κάθε φορά που ο Μάρτης άλλαζε πλευρό και εικόνα γυναίκας, άλλαζε η διάθεσή του κι επομένως και οι καιρικές συνθήκες. Η όμορφη γυναίκα του έφερνε το καλοσύνεμα του καιρού, ενώ η άσχημα ήταν υπεύθυνη για τη χειροτέρευσή του.

Αντιλαμβάνομαι πως ο συνδυασμός αυτός προκαλεί συνειρμούς, υπερτονίζοντας τον συσχετισμό του περιεχομένου (καιρός) με τη μορφή (αισθητική). Πέρα από την τολμηρή αποδοχή της διγαμίας ως συστατικού στοιχείου μιας κατά βάση μονογαμικής κοινωνίας στο παρελθόν, η παράδοση διασώζει πολιτισμικά κατάλοιπα – η γυναίκα ήταν φορέας πολλών αντιφατικών συμπεριφορών. Συχνά ήταν ο αποδιοπομπαίος τράγος.

Κάθε φορά που έχουμε αυτές τις αλλαγές, θυμάμαι την παράδοση. Αυτό μάλιστα γίνεται με μεγαλύτερη ένταση όταν η επιστήμη δεν καταφέρνει να προσδιορίσει επακριβώς το είδος και την ένταση των μεταβολών. Για την ορθολογική επιστήμη, είναι φυσικό να συμβαίνει αυτό.

Ωστόσο, φαίνεται ότι τα μουστάκια του Μάρτη –αν δεν έχει αφήσει μούσι πλέον προσαρμοζόμενος στα νέα ήθη– περιγελάνε κάθε φορά που ξεγελάει τους περισπούδαστους μελετητές του. Καταφέρνει να ξεφεύγει από τον επιστημονικό ορθολογισμό.

Ευτυχώς που συμβαίνει έτσι, γιατί διασώζεται το ρεπερτόριο στις συζητήσεις που κάνουν οι παρέες. Ο καιρός αποτελεί το πιο αγαπημένο θέμα. Είναι το εισαγωγικό μοτίβο για κάθε συζήτηση, σοβαρή ή τρέχουσα. Αποτελεί την αρχή των γνωριμιών. Ο καιρός βγάζει από τα δύσκολα τους συζητητές.

Στον προφορικό λόγο και στην καθημερινή επικοινωνία ο καιρός γεμίζει τα κενά. Χρησιμεύει σαν όχημα και μέσο για να σπάσει η αμηχανία και να ανανεωθεί η ανυπαρξία νέων θεμάτων. Λειτουργεί ως σταθερό μοτίβο της καθημερινότητάς μας. Περί ανέμων και υδάτων, είναι η φράση που χρησιμοποιούμε όταν η συζήτηση κινείται με τσιμπολογήματα θεμάτων.

Ωστόσο, η συζήτηση για τον καιρό δεν είναι περί ανέμων και υδάτων. Ο Μάρτης με τα καγκέλια του αναδεικνύεται ως ο τυπικός εκπρόσωπος του σύγχρονου πολιτισμού, για τον οποίο η σταθερότητα στις σχέσεις και η προβλεψιμότητα δεν είναι συστατικό στοιχείο της ιδιοπροσωπίας του.

Η συζήτηση δεν είναι ανωφελής για τους αγρότες. Γι' αυτούς ο καιρός είναι ο αστάθμητος παράγοντας στον προγραμματισμό της παραγωγικής τους μονάδας αλλά και του οικογενειακού τους προϋπολογισμού. Η ιδιοπροσωπία του μαρτιάτικου καιρού βάζει σε σκέψεις και τους τουριστικούς προορισμούς που περιμένουν ως μάννα εξ ουρανού τους εκδρομείς τριημέρων.

Πριτς, λοιπόν, Μάρτη, τα 'βγαλα τα αρνιά και τα κατσίκια. Οπως και να 'χει, η άνοιξη ήρθε. Βοήθειά σας.

* καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας