Ευάγγελος Αυδίκος, Τι καπνό φουμάρεις;, efsyn,

·                          

·                      Η οικονομική κρίση προκάλεσε, δικαιολογημένα, πολλές αλλαγές στις συνήθειες. Μία απ’ αυτές ήταν η μύηση στο στριφτό τσιγάρο. Αυτό πρόσθεσε περισσότερα τελετουργικά στοιχεία στην προετοιμασία. Εγινε κεντίδι το άνοιγμα της χάρτινης σακούλας, το πατίκωμα του καπνού, το σάλιωμα και η φωτιά.

Να πω την αμαρτία μου, χάζευα τα επιδέξια χέρια που μαστόρευαν την καπνική απόλαυση. Το χάζευα ως θέαμα, είχα πριν από πολλά χρόνια αποσκιρτήσει από την ομάδα των καπνιστών.

Πολύ γρήγορα, το στριφτό πέρασε σε μορφή ημιπαρανομίας. Δημιουργήθηκε ένα δίκτυο προμήθειας καπνού από παραγωγούς. Βαρύ χόρτο, λέγανε. Αλλά και φτηνό. Χωρίς το πανωπροίκι των φόρων. Δεν είμαι βέβαιος αν ήταν μόνο η αδυναμία αγοράς τσιγάρων.

Η βίαιη μείωση των εισοδημάτων προκάλεσε πανικό και αναδιάταξη των οικογενειακών και προσωπικών προϋπολογισμών. Οι εργαζόμενοι άρχισαν να ειδικεύονται στην κοπτική ραπτική. Ηταν επιπλέον και ο ίλιγγος από την ανατροπή του τρόπου ζωής. Οι Ελληνες για πρώτη φορά, μετά από πολλές δεκαετίες, ένιωσαν το έδαφος να υποχωρεί.

Το στριφτό, εκτός των άλλων, έγινε και σύμβολο αντίστασης σε κάτι που τρόμαζε. Τότε μπήκε στη ζωή όσων κατοικούσαν πέριξ του Αμβρακικού -και όχι μόνο- ο καπνός του Αγρινίου. Σακούλες χωρίς τις ετικέτες της νομιμότητας. Χωρίς την καταβολή της φορολογίας του καπνού στα κρατικά ταμεία.

Αυτή η προσχώρηση στον καπνό που διακινούνταν χέρι χέρι δεν κράτησε πολύ. Εμπειρική είναι η γνώση μου. Το Αγρίνιο όμως και ο καπνός του επέστρεψαν μ’ ένα σπουδαίο βιβλίο που εκδόθηκε με ενίσχυση του Δήμου Αγρινίου. Το επιμελείται η Κωνσταντίνα Μπάδα («Ιστορία και μνήμη του καπνού στον 20ό αιώνα», Παρασκήνιο), χρόνια στο κουρμπέτι της έρευνας.

Με αγάπη για τον τόπο της που δεν γίνεται ευκολία και χάιδεμα αυτιών. Εχει τη γνώση και την εμπειρία να βλέπει με καθαρό μάτι. Χρειάζεται, όμως, και η συνδρομή των τοπικών αρχών.

Για να ανοίξουν τα αρχεία. Να ανοίξουν τα στόματα. Κι αυτό είναι δίκοπο μαχαίρι όταν δουλεύεις στον τόπο σου. Οι κάτοικοι είναι παντού ίδιοι. Σε μεγάλο βαθμό. Δυσκολεύονται να χωνέψουν τις αλήθειες που χαλάνε την εικόνα της πόλης τους. Δυσκολεύονται να ψάξουν πίσω απ' αυτό που φαίνεται.

Ο «καπνός» ήταν ο κόσμος και η ελπίδα της περιφέρειας για πολλές δεκαετίες. Αγώνες εργατικοί και πολιτικοί. Κόποι και χαμένες ζωές. Ιστορίες για γυναίκες που μαράθηκαν στα χωράφια σαν τα φύλλα του καπνού που μάζευαν. Ελπίδες για καλές τιμές που έγιναν φρούδες. Εμποροι που πατούσαν στον λαιμό τους αδύναμους καλλιεργητές. Καπνέμποροι που δεν ορρωδούσαν προ ουδενός. Ζωές που έγιναν κομποσκοίνι στις καπναποθήκες.

Αυτές οι ζωές γίνονται το προζύμι για το βιβλίο. Ελπίδες και απογοητεύσεις που γίνονται το ζυμάρι μιας ιστορίας που συχνά ξεχνιέται. Που δεν γίνεται σοφία.