Ευάγγελος Αυδίκος, Οι καρκόντζες, ΕΦΣΥΝ, 21 Δεκεμβρίου 2021

 

Είμαστε στο κατώφλι του Δωδεκάμερου. Την περίοδο που φτάνει ώς τα Φώτα. Το διάστημα που έρχεται τούμπα ο κόσμος. Εμφανίζονται οι καλικάντζαροι. Παλιότερα τρομοκρατούσαν, στην καθ’ ημάς εποχή διασκεδάζουν με την αφέλειά τους. Πρωτίστως τα παιδιά.

Τα Χριστούγεννα έχουν ταυτιστεί με τα παιδιά. Με τη δική τους ανάγκη να βλέπουν διαφορετικά τον κόσμο. Οπου συνυπάρχουν λογικά και παράλογα. Ομως, αυτό δεν ισχύει μόνο γι’ αυτούς/ές που διάγουν αυτή την ηλικία. Τα χρειάζονται και οι μεγάλοι, γονείς και παππούδες ή θείοι/ες. Που δεν στέκουν μόνο στη νοσταλγία. Αλλά γίνονται κι αυτοί παιδιά ξεχνώντας, έστω για λίγο, το σκληρό περιβάλλον. Το βλέμμα τους μαλακώνει. Η τρυφερότητα ανοίγει το παραπόρτι στο παιδί που όλο τον χρόνο πατικώνουν.

Αυτές τις ημέρες ξανάπιασα το βιβλίο «Παραμύθια από την Εδεσσα και την περιοχή της», έκδοση του εκεί συλλόγου «Μέγας Αλέξανδρος» και του τοπικού δήμου. «Να μη χαθεί το νήμα», γράφει η καταγραφέας των παραμυθιών και επιμελήτρια (Καίτη Τζώγα-Βέττα). Ετσι ορίζει την καταγραφική αλλά και εκδοτική πρόθεσή της. Είναι μια μορφή γενεαλογικής σκυταλοδρομίας. «Η ιστορία δεν είναι ό,τι πέθανε, αλλά ό,τι είναι ακόμη ζωντανό», έλεγε ο Σεφέρης. Με άλλα λόγια, το παρελθόν αποκτά ζωτικότητα στον βαθμό που μπολιάζει το παρόν. Με οποιονδήποτε τρόπο.

 Εχουν κάτι να προσθέσουν τα παραμύθια στην εποχή μας; Είναι ένα ερώτημα που μετεωρίζεται πολλές δεκαετίες. Οι νεότερες γενιές δίνουν πειστικές απαντήσεις επιστρέφοντας στα παραμύθια και τις παραδόσεις. Για να δανειστούν υλικό για τις δικές τους δημιουργίες.

Τα παραμύθια διασώζουν την παιδική ηλικία της ανθρωπότητας. Τις επιθυμίες και την ονειρική περιδιάβαση σ’ έναν κόσμο διαφορετικό. Οπου η ηθική τελικά επικρατεί. Αναμετράται με τους ισχυρούς και τους άδικους και επιβάλλεται. Χρησιμοποιώντας τα μαγικά αντικείμενα. Μαγικές φράσεις που ανοίγουν το μονοπάτι στο αδιανόητο.

«Ιστορίες του κόσμου/είτε θάλλουν είτε φυλλορροούν/χρυσό το χορτάρι». Δίκιο έχει ο Εδεσσαίος Μάρκος, συνεχής ο αγώνας του να κρατήσει το νήμα στις δικές του δημιουργίες. Το ίδιο πράττει και η καταγραφέας. Διασώζει το χρυσό χορτάρι της προφορικής δημιουργίας που κουβαλάει την ανθρώπινη θυμοσοφία τόσων αιώνων. Τον θρασύδειλο γάτο Τσιλιμπία, που διαλαλούσε τη γενιά του. Κι όταν επέστη ο καιρός, έγινε καπνός. Την παγίδα των μεταμορφώσεων και τη γνώση της γλώσσας των ζώων και των πουλιών. Ως καθομολογία της συμπαντικής συνύπαρξης.

Στα παραμύθια θριαμβεύει η καλοσύνη. Είναι αφελής ο κόσμος του παραμυθιού; Καθόλου. Ούτε αφελείς είναι όσοι διαβάζουν ή ακούνε παραμύθια. Οι ιστορίες υπενθυμίζουν αυτό που γίνεται σπανιότητα σε δύσκολες εποχές. Η ανάγκη για τρυφερότητα. Για αγαθή ματιά.

Οι Εδεσσαίοι κρατάνε το νήμα μαζεύοντας το χρυσό χορτάρι του Μάρκου τους. Σ’ αυτό συγκαταλέγουν τους καρκόντζες, τους καλικάντζαρους του τόπου τους. Τις λέξεις τους.