Ευάγγελος Αυδίκος, Κουπάτσιου, EFSYN, 3 ΜΑΪΟΥ 2022

 

Οι γιορτές γίνονται, κατά κανόνα, αφορμή για καταβύθιση στο παρελθόν, πραγματικό ή επιπολαιόρριζο. Η επιστροφή στους γενέθλιους τόπους και οι οικογενειακές συναθροίσεις φέρνουν στην επιφάνεια τις μνήμες. Για την καταγωγή και τους προγόνους. Γι’ αυτό που ορίζεται ως ρίζες. Που μπορεί να χάνονται στην αχλή του παρελθόντος. Δημιουργώντας τους μύθους της οικογένειας, του σογιού, του χωριού, της κοινοτικής ομάδας.

Ένας τέτοιος μύθος είναι και εκείνος του πεζογράφου Καραγάτση· ο ιδρυτικός μύθος μιας λογοτεχνικής παράδοσης. Που χρησιμοποιεί ένα δέντρο για να ορίσει τη διαφορά από τους όμαιμους συγγενείς. Το καραγάτσι ή φτελιά ήταν το δέντρο της Ραψάνης στη Θεσσαλία. Το δέντρο που χωροθέτησε τις αναμνήσεις της παιδικής ηλικίας.

Αν το καραγάτσι φιλοξένησε κάτω από τον ίσκιο του τις φιλοδοξίες του Καραγάτση να ρίξει και ο ίδιος ρίζες και μπόι που να δροσίσουν τα άνυδρα καλοκαίρια όλα τα πετούμενα αλλά και να υγράνουν τα δικά του όνειρα. Το κουπάτσιου στα ορεινά των Γρεβενών έγινε αφορμή για το πολιτισμικό παιχνίδι της διελκυστίνδας. Ανάμεσα στους Κουπατσιαραίους και τους Βλάχους, που γειτόνευαν στα (ημι)ορεινά της περιοχής. Είστε αποβλαχοποιημένοι, ισχυρίζονται οι δεύτεροι. Ξεχάσατε τη γλώσσα. Όχι, έχουμε τη δική μας.

 Το κουπάτσιου στα βλάχικα είναι η βελανιδιά. Η λέξη κουβαλάει την ιστορία των πολιτισμικών δανείων στα Βαλκάνια. Η αναζήτηση της αυθεντικότητας, κόντρα στους βλαχοσφραγιδοφύλακες, οδηγεί σε γλωσσικό μπραντ ντε φερ. Η γλωσσολογία, το ίδιο και η Ιστορία, μας βγάζει τη γλώσσα. Που επιχειρούμε να βγάλουμε ξύγκι από τη μύγα. Και μας διαφεύγει ότι τα δάνεια είναι σαν τα καγκέλια. Μπορεί να σε ζαλίσουν. Και να χαθεί το παρόν. Η βούληση των ανθρώπων.

Όμως, ποια ήταν η βούληση του ευκάλυπτου; Που δεν μπόρεσε να αντισταθεί στην κακοκαιρία. Ο κορμός του κομμένος, η ρίζα του μισοβγαλμένη. Εκθέτοντας την ακηδία των «αρμοδίων». Που ασθμαίνοντας τρέχουν στον τόπο της καταστροφής. Για να εκφράσουν τη λύπη τους. Και την ανυποχώρητη δέσμευση να αποκαταστήσουν τη ζημιά.

Ακούω τον ανεπαίσθητο λυγμό της χαίνουσας ρίζας. Για όσα χάθηκαν. Για τα λόγια που δεν θα ακουστούν. Από όσους γύρευαν τη δροσιά του στη θέρμη του καλοκαιριού. Στις κουβέντες που τις έπαιρνε μαζί του η μπασιά των νερών και το ελαφρύ αεράκι του απογεύματος. Για ιστορίες που ειπώθηκαν. Για τις νεανικές, πυρωμένες υποσχέσεις που θα χαθούν σε κάποιο τζάκι. Για εκείνα που θα μείνουν αγίνωτα.

Τα ίδια μολογάει κι ο πλάτανος. Που κουβεντιάζει με την 50χρονη τριανταφυλλιά. Ακούγονται ονόματα απόντων, μνημόσυνο στον Μάη που εισέρχεται φουριόζος. Κουβαλώντας στην πλάτη τις ψυχές που ζήλεψαν το φως. Κάθε φύλλο της τριανταφυλλιάς και μια ψυχή που επιζητεί την επιστροφή στη μνήμη.