Αθήνα, 17 Μαρτίου 2019
Επιστολή Συναίνεσης Ευαγγέλου Αυδίκου, ομότιμου καθηγητή Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Ένα από τα βασικά ζητήματα που απασχολεί όσους ασχολούνται με την έρευνα αλλά και την διάσωση και τη μεταστοιχείωση παραδοσιακών πολιτισμικών μορφών σε ύλη για ανανέωση του ιστορικού τους βίου και σε συνεκτικό δεσμό των κοινωνικών σχέσεων , είναι οι διαδικασίες εκείνες που αυτό το μεγαλεπήβολο σχέδιο θα υλοποιηθεί. Το Δημοτικό τραγούδι απώλεσε τον βιότοπό του, καθώς τα χωριά και οι συνθήκες ζωής που παρήγαγαν αυτές τις μορφές του προφορικού πολιτισμού παρήκμασαν, ενώ οι κάτοικοι μετακινήθηκαν στα αστικά κέντρα, σε διαφορετικά περιβάλλοντα. Φαινόταν πως η υπόθεση της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς έβαινε προς συρρίκνωση, αν όχι εξαφάνιση. Το θέμα αυτό με έχει απασχολήσει επιστημονικά με ανακοινώσεις σε συνέδρια, δημοσιεύσεις βιβλίων αλλά και σε περιοδικά. Ο βασικός άξονας των προβληματισμών ήταν η αναγκαιότητα να δημιουργηθούν προϋποθέσεις, ώστε το δημοτικό τραγούδι να επανέλθει στη ζωή των ανθρώπων.
Αυτό πράττει, εδώ και αρκετές δεκαετίες το Πολυφωνικό καραβάνι. Με εμπνευστή τον Αλέξανδρο Λαμπρίδη συγκροτείται μια ομάδα από γυναίκες και άνδρες που έχουν βιωματική σχέση με αυτό το είδος του δημοτικού τραγουδιού. Η ομάδα αυτή επιτυγχάνει να δώσει απαντήσεις στα επιστημονικά ερωτήματα χάρη στην πίστη στη δύναμη του τραγουδιού, στη γνώση τους αλλά και τη συστηματική έρευνα και δράση. Όλα αυτά προκαλούν τη δημιουργία ενός ισχυρού κινήματος υπέρ του πολυφωνικού τραγουδιού.
Το ιδιαίτερο στη δράση αυτής της ομάδας συνίσταται στο ότι δεν αντιμετώπισε ως μια περιθωριακή δραστηριότητα την ενασχόλησή της. Εκκινώντας από την ιδιαίτερη βιωματική σχέση, τη μετασχηματίζουν σε συστηματική ενασχόληση που δίνει απαντήσεις για το πώς μπορεί να ενταχθεί η άυλη πολιτιστική κληρονομιά στη ζωή των σύγχρονων ανθρώπων.
Ακόμη, το Πολυφωνικό καραβάνι λειτουργεί ως αντίδοτο στον τοπικισμό και στην αντίληψη της ιδιοκτησίας στην άυλη πολιτισμική κληρονομιά. Αναδεικνύεται με τις μετακινούμενες εκδηλώσεις από χωριό σε χωριό, από τη μία γεωγραφική περιφέρεια στην άλλη, σε συνεκτικό δεσμό ανάμεσα στους ανθρώπους και δημιουργεί τις προϋποθέσεις για συνεργασία διαφορετικών ανθρώπων ανάγοντας το τραγούδι σε παράγοντα κατανόησης και συνεργασίας.
Αυτό γίνεται εμφανές στη διασυνοριακή μετακίνηση του Πολυφωνικού τραγουδιού, από την Ελλάδα στην Αλβανία και αντίστροφα. Πρόκειται για μια πράξη υψίστης πολιτιστικής και πολιτικής σημασίας, καθώς συμβάλλει στην αποδόμηση των στερεοτύπων και στην αντιμετώπιση εθνικιστικών αντιλήψεων για ανώτερους και κατώτερους πολιτισμούς. Το σύνορο για το Πολυφωνικό καραβάνι δεν είναι το υλικό μέσο που απομονώνει και χωρίζει τους λαούς. Είναι το σημείο συνάντησης και συνεργασίας. Υπ΄αυτή την έννοια, το Πολυφωνικό καραβάνι συμβάλλει κι αυτό στη χρήση του δημοτικού τραγουδιού ως μέσου κατανόησης και όχι αντιπαλότητας.
Θεωρώ ότι το Πολυφωνικό καραβάνι είναι ένας σπουδαίος θεσμός που προτείνει τρόπους για τη διάσωση αλλά πρωτίστως για τη διάδοση της άυλης πολιτισμικής κληρονομιάς στιες νέες γενιές. Είναι η πρότασή του μια απτή απόδειξη για τη δύναμη της παράδοσης όχι ως προκαλούσα νοσταλγία αλλά ως διαδικασία μετάγγισης στις ζωές των σύγχρονων των ανθρώπων.
Είμαι βαθύτατα πεπεισμένος για την πίστη και την αφοσίωση αλλά και τη συστηματικότητα αλλά και αποτελεσματικότητα του Πολυφωνικού Καραβανιού, όπως προκύπτει από τις πολλαπλές δράσεις τους(σεμινάρια, εκδηλώσεις, καταγραφές, μύηση των νεότερων και μαθητεία σε παλαιότερους, ώστε να επιτευχθεί η ανανέωση των γενεών, και πολλά άλλα). Για τον λόγο αυτό, συναινώ εκθύμως με την πρόταση εγγραφής του Πολυφωνικού τραγουδιού στις Καλές Πρακτικές της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.Θα είναι ένα σημαντικό βήμα για την επιβράβευση μιας αφοσιωμένης ομάδας που έγινε πολιτιστικό κίνημα αλλά και για τη δημιουργία παραδειγμάτων δράσης και διατοπικής, διαπεριφερειακής και διασυνοριακής συνεργασίας.
Ευάγγελος Αυδίκος
Ομότιμος καθηγητής(Λαογραφίας) Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Email: evangelos.avdikos@gmail.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου