ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΜΠΟΥΚΑΛΑΣ,Συρματοπλέγματα βαριά...,ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Η αισθητικοποίηση του πόνου των ανθρώπων από οποιαδήποτε μορφή τέχνης δεν είναι ακίνδυνη, γιατί μπορεί να έχει αποτέλεσμα ανάποδο του ποθούμενου: να αμβλύνει τη συγκίνηση, αποσπώντας το «θέμα» από το πεδίο της ηθικής και της ευαισθησίας και μετατοπίζοντάς το στο πεδίο της αισθητικολογίας. Κι ωστόσο, το κορυφαίο στοίχημα για κάθε μορφή τέχνης παραμένει ακριβώς αυτό: να αναδείξει τον πόνο των ανθρώπων, προσωπικό ή συλλογικό, έτσι ώστε ενόσω η τέχνη και η αισθητική διατηρούν ακέραια τα δικαιώματά τους, ν’ ακούγεται ταυτόχρονα καθαρή η φωνή του πόνου αυτού, είτε τη χροιά της επιτίμησης επιλέγει είτε της παράκλησης. Δίχως ορισμένες σημαδιακές φωτογραφίες (ανάμεσά τους και αρκετές Ελλήνων μαστόρων), η τραγωδία των προσφύγων θα ήταν πολύ λιγότερο γνωστή σ’ έναν κόσμο αυστηρά εικονοδίαιτο. Παράδειγμα, συγκλονιστικό, οι φωτογραφίες του μικρού Αϊλάν. Αλλά και η φωτογραφία του Αυστραλού Γουόρεν Ρίτσαρντσον, που βραβεύτηκε στον διαγωνισμό του World Press: Eνα μωρουδάκι, ένας οιονεί Χριστούλης -φωτογραφημένο μόνο με το φως του φεγγαριού, γιατί στις τρεις τη νύχτα, 28 Αυγούστου 2015, το φλας θα δούλευε καταδοτικά- περνάει ανάμεσα στα συρματοπλέγματα που χωρίζουν Σερβία και Ουγγαρία, χώρες χριστιανικές. Είναι σαν ένα γεφυράκι που ενώνει δύο ζευγάρια χέρια: ένα στη σερβική πλευρά, που παραδίδει το μωρό, ένα στην ουγγρική, που το υποδέχεται. Δεν είναι χριστιανός όποιος μιλάει για τείχη και φράχτες κι όχι για γέφυρες, είπε ο Πάπας Φραγκίσκος στο Μεξικό, καταγγέλλοντας τον μεγιστάνα του ρατσισμού Ντόναλντ Τραμπ. Κάποιον αθώο, προϊστορικό, προσταυροφοριακό, προαποικιοκρατικό, προναζιστικό χριστιανισμό έχει στον νου του ο Ποντίφικας· σαν ηγέτης του άλλωστε δεν μπορεί να πράξει αλλιώς. Κάποιον χριστιανισμό στην επικράτεια του οποίου δεν υπάρχουν χώρες όπως η Ουγγαρία, η Σλοβακία, η Τσεχία, η Πολωνία, η Αυστρία. Χώρες των τειχών και των συρματοπλεγμάτων. Χριστιανικές μολαταύτα.

Ενα μόνο, πάντως, δεν μπόρεσε να πιάσει η βραβευμένη φωτογραφία. Τι τραγουδούσε δίχως ήχο το μωρό, στην οικουμενική κοινή του πόνου: «Συρματοπλέγματα βαριά, ζώνουν τη δόλια μου καρδιά. Παλεύω σαν τον ναυαγό στη μαύρη καταιγίδα...». Ισως γράφτηκε στο παρθένο μυαλουδάκι σου περνώντας από κάποια Λέσβο, κάποια Χίο.