Θυμήθηκα πρόσφατα τον Αλμπερτ Αϊνστάιν, μιλώντας σε φοιτητές πανεπιστημίου της Γερμανίας που είχαν επισκεφθεί τα επί της οδού Λεωνίδου κεντρικά γραφεία του ΣΥΡΙΖΑ στο πλαίσιο προετοιμασίας της διδακτορικής διατριβής τους.
Αναφερόμενος στο προσφυγικό-μεταναστευτικό, ύστερα από σχετική ερώτηση, είπα ότι «ο πιο διάσημος πρόσφυγας ήταν ο Αϊνστάιν». Τον επικαλείται και η Υπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, διακινώντας μπλουζάκι με τη λεζάντα «Einstein was a refugee».
Θα πρόσθετα ότι και ο Χριστός ήταν «πρόσφυγας», αφού μωρό είχε φυγαδευτεί στην Αίγυπτο για να σωθεί από τη σφαγή του Ηρώδη. Ας μην το ξεχνούν αυτό οι κάθε λογής χριστιανοί, είτε καθολικοί, είτε ορθόδοξοι, είτε διαμαρτυρόμενοι.
Ας μιλήσουμε για τον Αϊνστάιν, μια που στις 14 Μαρτίου συμπληρώθηκαν 137 χρόνια από τη γέννησή του. Πολιτικός πρόσφυγας στις ΗΠΑ για να σωθεί από το καθεστώς του Χίτλερ έγινε ο Αλμπερτ Αϊνστάιν το 1933.
Ο κορυφαίος επιστήμονας του 20ού αιώνα βαρυνόταν από δύο μεγάλα «αμαρτήματα», κατά τους ναζί. Το πρώτο το είχε κληρονομήσει, όντας Εβραίος το θρήσκευμα, αν και όχι πολύ θρησκευόμενος. Το δεύτερο ήταν αποκλειστικά δικό του. Είχε και διατηρούσε αντιμιλιταριστικές απόψεις, καθώς και ήπια αριστερές.
Γόνος εβραϊκής οικογένειας της Γερμανίας, ο Αϊνστάιν είχε από νέος εκδηλώσει τις αντιμιλιταριστικές διαθέσεις του. Εγινε καθηγητής πανεπιστημίου πολύ νέος και στα 26 χρόνια του κέρδισε την αιωνιότητα, φέρνοντας την επανάσταση στην επιστήμη της Φυσικής με τη διατύπωση της Θεωρίας της Σχετικότητας Ε = MC2.
Ο εκ των συναδέλφων του και βιογράφος του, Φίλιπ Φρανκ, γράφει ότι ο Αλβέρτος «ήταν προικισμένος με δύο κύρια χαρίσματα που τον έκαναν καλό δάσκαλο. Το πρώτο ήταν η επιθυμία του να δείχνεται φιλικά χρήσιμος σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο αριθμό από τους ομοίους του, ιδιαίτερα στο περιβάλλον του.
Το δεύτερο ήταν το καλλιτεχνικό του αίσθημα που τον έσπρωχνε όχι μόνο στο να τακτοποιεί την πορεία των επιστημονικών του ιδεών με καθαρότητα και λογική, αλλά και να τις διατυπώνει με έναν τρόπο που έδινε μια αισθητική απόλαυση σε κάθε ακροατή, μα και στον ίδιο». «Η συμπεριφορά του απέναντι στους φοιτητές του –συνεχίζει ο Φρανκ– είχε κυρίως το γνώρισμα της γλυκύτητας στους τρόπους του και της προθυμίας να βοηθήσει».
Η επικράτηση του Χίτλερ και του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος στη Γερμανία, τον Γενάρη του 1933, συνοδεύτηκε από την προσπάθεια επιβολής του ολοκληρωτισμού και στην επιστήμη. «Είναι Εβραίος και απέκτησε διεθνή φήμη μέσω νέων ιδεών» έλεγαν τα φερέφωνα του καθεστώτος Χίτλερ για τον Αϊνστάιν. Μέχρι και ως αρχηγό παράνομης οργάνωσης τον είχαν παρουσιάσει, είτε του «διεθνούς κομμουνισμού» είτε του «διεθνούς εβραϊσμού».
Στον Αϊνστάιν, ήδη διάσημο παγκοσμίως, δεν έμεινε άλλη επιλογή από την αυτοεξορία του στις ΗΠΑ. Εκεί βρήκε θέση σε πολλά πανεπιστήμια, με πρώτο εκείνο του Πρίνστον. Οταν, όμως, άρχισε ο Ψυχρός Πόλεμος (μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο) βρέθηκε στο στόχαστρο του μακαρθισμού.
Κατέστη ύποπτος και για το γεγονός ότι το 1949 έγραψε άρθρο για το πρώτο τεύχος του περιοδικού «Monthly Review» (του φίλου του, Paul Sweezy), με τίτλο «Γιατί ο σοσιαλισμός», ενώ αργότερα έκανε έκκληση για τη μη εκτέλεση του ζεύγους Ρόζενμπεργκ, που είχαν καταδικαστεί σε θάνατο για «κατασκοπία υπέρ της Σοβιετικής Ενωσης».
Νωρίτερα, ο Αϊνστάιν είχε διαπράξει πραγματικό αμάρτημα, παροτρύνοντας τον πρόεδρο Ρούσβελτ να κατασκευάσουν οι ΗΠΑ ατομική βόμβα για να προλάβουν τον Χίτλερ. Σίγουρα αυτό είναι ένα ελαφρυντικό, πολύ περισσότερο που στη συνέχεια ο μεγάλος επιστήμονας και ανθρωπιστής καταδίκασε τη χρήση της ατομικής βόμβας από τον πρόεδρο Τρούμαν.
Σχεδόν αμέσως μετά, ο Αϊνστάιν τέθηκε επικεφαλής του αντιπυρηνικού κινήματος, κορυφώνοντας τη δράση του λίγο πριν πεθάνει με το περίφημο μανιφέστο του με τον Μπέρτραντ Ράσελ, τον Απρίλη του 1955. Κάτω από το μανιφέστο αυτό τέθηκε η τελευταία σε δημόσιο έγγραφο υπογραφή του Αϊνστάιν.
Μια από τις φράσεις-κλειδιά του μανιφέστου ήταν η πρόσκληση «να σκεφτούμε με έναν νέο τρόπο» μπροστά στην πυρηνική απειλή. Και μια άλλη: «Θυμηθείτε ότι είστε άνθρωποι». Μήπως αυτό πρέπει να κάνουμε όλοι μπροστά στο προσφυγικό-μεταναστευτικό;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου