bob_dylan.jpg
AP Photo/David Vincent, File
Προσοχή! Απευθύνομαι στον επιμελητή του κειμένου μου. Πρόσεχε, σε θερμοπαρακαλώ, το σημείο στίξης στον τίτλο του κειμένου. Θέτει το θέμα ως ερώτηση. Οχι! Προς Θεού, δεν είναι ρητορική η ερώτηση.
Με τόσα που έχουν ακουστεί κι έχουν γραφτεί με αφορμή την απονομή, από τη Σουηδική Ακαδημία, του Νόμπελ Λογοτεχνίας για φέτος στον σπουδαίο άνθρωπο και καλλιτέχνη, τον Μπομπ Ντίλαν, φύλαγε τα ρούχα σου. Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει πώς θα διαβαστεί και από ποιους θα χρησιμοποιηθεί μια φράση. Και αν ξεμοναχιάσουν μια λέξη, μια φράση, εύρε-γύρευε.
Μεγάλη μορφή ο Ντίλαν. Δημιούργημα της μεταπολεμικής περιόδου. Ανήσυχο πνεύμα που οσμίζεται τη δύναμη της φολκ μουσικής. Συναντά τον Γούντι Γκάθρι, μια θρυλική μορφή της αμερικανικής φολκ μουσικής. Ομως, δεν μπορεί τις ταμπέλες. Είναι αντικομφορμιστής.
Τρυγάει από όλα τα είδη της μουσικής και γράφει στίχους, απόσταγμα της κοινωνικής ευαισθησίας του, αλλά πρωτίστως της ριζοσπαστικής προσωπικότητάς του που δεν χωράει ακόμη και στα στενά όρια ενός κινήματος. Δεν αντέχει τις συνοριακές γραμμές των ειδών και των κινημάτων.
Αυτή την πλευρά του χαρακτήρα του φοβάμαι. Την αταξινόμητη. Που δεν χωράει σε κατηγορίες της συμβατικής σκέψης. Που δεν δίνει ξεκάθαρες απαντήσεις και με την κιθάρα του και τους στίχους του προκαλεί τρικυμία εν κρανίω.
«Η απάντηση, φίλε, πλανιέται στον άνεμο, η απάντηση πλανιέται στον αέρα», μου ψιθυρίζει στο αυτί ο ασυμβίβαστος Ντίλαν. Να λοιπόν που δικαιώνονται οι φόβοι μου. Και πώς μπορώ να ψαρέψω την απάντηση στις απορίες μου από τον αγέρα. Κι άμα φυσάει; Χρειάζομαι στέρεες απαντήσεις. Ετσι έμαθα. Χρόνια τώρα.
Χρειάζομαι έτοιμες λύσεις. Δοκιμασμένες. Που δεν θα με βάλουν σε περιπέτειες. «Η κουλτούρα που δίνει στον Μπομπ Ντίλαν ένα βραβείο λογοτεχνίας είναι ένας πολιτισμός που κάνει τον Ντόναλντ Τραμπ πρόεδρο των ΗΠΑ.
Μια κουλτούρα που αδιαφορεί για τα προσόντα και ενδιαφέρεται για τις συναισθηματικές ανάγκες», διάβασα στην αγγλική εφημερίδα «Τέλεγκραφ». Σοβαρή εφημερίδα. Συντηρητική. Ολα κι όλα. Το ξέρει απ’ έξω κι ανακατωτά το σύστημα. Τις αξίες του. Ο Μπομπ Ντίλαν είναι η άλλη όψη του Ντόναλντ Τραμπ. Είναι παιδιά της ίδιας μήτρας. Του αμερικανικού ιμπεριαλισμού.
Επικίνδυνος, λοιπόν, ο Ντίλαν. Γελωτοποιός που ξεγελάει τους αφελείς ανά τον κόσμο στήνοντας παγίδες έκλυσης υπερσυναισθήματος. Οι συναυλίες του είναι μέρος συνωμοσίας που εξυφαίνεται από τις μυστικές υπηρεσίες της Αμερικής για τη δημιουργία ενός συναισθηματικού χυλού που θα απλωθεί σε όλο τον προμετωπιαίο φλοιό του μυαλού εξουδετερώνοντας τη μνήμη.
Να λοιπόν που δικαιώνεται ο Γκράμσι. Ο Μπομπ Ντίλαν είναι το ίδιο επικίνδυνος με τον Τραμπ. Είναι όργανο ενός συστήματος που επιβάλλει τη λήθη εγχέοντας τις αμερικανικές αξίες στους αφελείς που ακούνε τη μουσική του. Είναι ένα γρανάζι μιας καλοστημένης συνωμοσίας, που ξεκίνησε στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Που ολοκληρώθηκε με την απονομή του Νόμπελ Λογοτεχνίας.
Επιτέλους, ξεσκεπάστηκε. Τρανή απόδειξη που δεν βγήκε στα ΜΜΕ να κάνει δηλώσεις. Που δεν απαντά στα τηλέφωνα των εκπροσώπων της Σουηδικής Ακαδημίας.
Οσοι υποστηρίζουν πως τάχα μου ο Ντίλαν αποδεικνύει την αντισυμβατική του συμπεριφορά, πως είναι συνεπής σ’ όλη του τη ζωή, είναι αφελείς και ψυχοπονιάρηδες. Δεν φτάνει που είναι Αμερικανός. Είναι και Εβραίος. Ετσι διάβασα κάπου. Τι χρείαν άλλων μαρτύρων έχουμε. Ασυζητητί είναι συνωμότης.
Κόντεψε να μου φύγει το τσερβέλο με όσα γράφτηκαν για τη βράβευση του Ντίλαν. Από όλες τις πλευρές. Είναι λογοτεχνία; Μπορούν να σταθούν οι στίχοι του στο ύψος μιας παγκόσμιας λογοτεχνικής κληρονομιάς; Η επιλογή του Ντίλαν θέτει επί τάπητος το θέμα της λογοτεχνικής παραγωγής στην εποχή της τεχνολογίας που αλλάζει πολλά.
Η αναζήτηση συνωμοσιολογικών σεναρίων είναι κατάλληλη για μυθοπλαστική ύλη. Δεν είναι η πρώτη φορά που οι επιτροπές αστοχούν στην επιλογή των καλύτερων προκρίνοντας τους εκλεκτούς που μπορεί να υστερούν σε λογοτεχνική δύναμη.
Ο Ντίλαν δεν έχει ανάγκη το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Εχει καταφέρει κάτι σπουδαιότερο. Να συνομιλεί με τεράστια ακροατήρια. Η λογοτεχνία δεν έχει εξ αντικειμένου αυτή τη δύναμη. Ωστόσο, ο Μπομπ Ντίλαν επαναφέρει την ανάγκη να ξαναδεί τη θέση της, ιδίως τη σχέση της με ευρύτερα ακροατήρια.
* καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου