ken-louts.jpg
Από την πρεμιέρα της νέας ταινίας του στο Λονδίνο | Photo by Joel Ryan/Invision/AP
Τη χρονιά που έκλεισε τα 80, με 50 ταινίες στη φιλμογραφία του αναγνωρισμένες και ξεχωριστές, ο Κεν Λόουτς αποφάσισε να… συνεχίσει, μ’ ένα φιλμ για το σκοτεινό «τώρα» του μικρού ανθρώπου απέναντι στο μεγάλο Σύστημα. Το «Εγώ, ο Ντάνιελ Μπλέικ» έκανε την πρεμιέρα του στο φετινό Φεστιβάλ Κανών, κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα (ο ένας από τους μόνο οxτώ σκηνοθέτες που έχουν τιμηθεί δύο φορές με το βραβείο) κι έκανε τον γύρο του κόσμου μαζί με τον πολιτικό λόγο του δημιουργού του, που υπερασπίζεται δυνατά τους αδύναμους.
Λίγο νωρίτερα ο Βρετανός σκηνοθέτης είχε ανακοινώσει επίσημα ότι βάζει τελεία στην κινηματογραφική καριέρα του. «Είχα πει ότι θα αποσυρθώ, ήταν χαζομάρα στην πραγματικότητα να το πω» λέει γελώντας.
«Χαζομάρα ήταν. Η προηγούμενη ταινία μας (το «Jimmy’s Hall»), ήταν φιλμ εποχής, έλειπα από το σπίτι μου για ενάμιση χρόνο περίπου και μου φάνηκε βαρύ, σκέφτηκα, δεν μπορώ να το ξανακάνω αυτό. Μετά μένεις σπίτι μία βδομάδα και λες καιρός να κάνω κάτι! Χάνεις και πράγματα, δεν έχω υπάρξει τόσο καλός παππούς όσο θα μπορούσα. Αλλά χρειάζεσαι δυο ζωές για να τα κάνεις όλα, έτσι δεν είναι;»
Το «Εγώ, ο Ντάνιελ Μπλέικ» παρακολουθεί την τραγική ιστορία δύο διαφορετικών ανθρώπων, του 59χρονου ξυλουργού Νταν και της νεαρής ανύπαντρης μητέρας Κέιτι, καθώς διεκδικούν μάταια την κοινωνική πρόνοια που τους αναλογεί.
Χτίζοντας ένα απρόσμενο δίδυμο με όπως πάντα ζεστούς κι ανθρώπινους χαρακτήρες, ο Κεν Λόουτς καταγράφει στην οθόνη τα συναισθήματα και τις σκέψεις του για τη σημερινή κατάσταση με ρεαλισμό.
«Για τον Πολ Λάβερτι (σταθερό συν-σεναριογράφο) και για μένα είναι μια ανάγκη τού να μιλήσουμε γι’ αυτό που συμβαίνει. Και ναι, φυσικά, δεν μπορείς να ξέρεις τι συμβαίνει και να μένεις αδιάφορος. Οπότε ένα μέρος της ταινίας μας είναι κι ο θυμός, αλλά είναι ένα συναίσθημα οικείο. Δεν είναι σαν να πηγαίνει ένας ανθρωπολόγος σε άγνωστο έδαφος και να γνωρίζει ανθρώπους που δεν έχουν κάτι κοινό μαζί του.
»Αυτοί είναι άνθρωποι που γνωρίζεις πολύ γρήγορα, ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού, εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι. Νομίζω είναι 2-3 εκατομμύρια που ζουν από επιδόματα τα τελευταία 3 χρόνια. Συμβαίνει σε επική κλίμακα.
»Ναι, είναι ένας ευρέως εξαπλωμένος θυμός. Εν μέρει επειδή κανείς δεν γνωρίζει αρκετά, ποτέ δεν γίνεται μέρος της συζήτησης. Αλλά φυσικά, μέσα απ’ αυτόν τον θυμό, χρειάζεσαι κάποια συζήτηση για το τι ακριβώς συμβαίνει και πώς το αλλάζουμε».
Για τον Κεν Λόουτς ένα από τα βαθιά αίτια του προβλήματος είναι η ίδια του η αντιμετώπιση από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης:
«Το θέμα είναι ο έλεγχος. Εχουμε μια πολιτική τάξη που ασκεί έντονο έλεγχο, έχουμε έναν πολύ συμβιβασμένο Τύπο, το ίδιο και τα κανάλια, το BBC, συμφωνούν με όλα. Ακόμα κι αν το συζητήσουν, θα πουν κάτι σαν “είναι αναγκαία συνέπεια της ελεύθερης αγοράς, θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να το βελτιώσουμε κάπως”.
»Οταν ολόκληρη η παρουσίαση των ειδήσεων έχει αυτή τη γραμμή, είναι δύσκολο για την πλειονότητα των ανθρώπων που δεν εμπλέκονται στις καμπάνιες και στην πολιτική να πολεμήσουν εναντίον του. Και ο Τύπος έχει γενικά δύο στόχους.
»Ο ένας είναι οι μετανάστες, που παίρνουν υποτίθεται δουλειές και δικαιώματα που δεν παίρνουν άλλοι άνθρωποι, και οι πολίτες που λαμβάνουν κρατική υποστήριξη. Μια ανύπαντρη μητέρα παίρνει ένα δωρεάν σπίτι.
»Μια ανύπαντρη μητέρα πηγαίνει τζάμπα διακοπές. Ενώ εσύ δεν μπορείς. Ιστορίες γεμάτες κακία ενάντια σε ανθρώπους που χρειάζονται βοήθεια. Αυτό το κλίμα αντιμετωπίζουμε. Αυτό είναι το ρεύμα ενάντια στο οποίο πρέπει να πολεμήσεις».
Υποστηρίζοντας, για πέντε δεκαετίες πια, την αριστερή ιδεολογία στο σινεμά του, ο Κεν Λόουτς αρνείται πεισματικά να μετακινηθεί, παρά τις αλλαγές στην ίδια αυτή την ιδεολογία και την εφαρμογή της στην πραγματικότητα.
«Η πραγματικότητα είναι σχετική» εξηγεί. «Αν εννοείς την αναπόφευκτη νίκη του μονοπωλιακού καπιταλισμού που παράγει αυτή τη φτώχεια και την απόγνωση, τότε θα αμφισβητούσα το πόσο αναπόφευκτη είναι. Αν είναι αναπόφευκτη, τότε αυτό είναι το τέλος της ανθρωπότητας, έτσι δεν είναι;
»Γιατί θα καταστρέψουν τον κόσμο. Και μας καταστρέφουν ήδη. Η κλιματική αλλαγή ξέρουμε πια ότι δεν είναι μύθος, σωστά; Οι άνθρωποι που κατέχουν τώρα την εξουσία, αυτοί που χαρακτηρίζεις ως “πραγματικότητα”, είναι οι θανατηφόροι εχθροί μας, αν θέλουμε να ζήσουμε και το ίδιο και τα εγγόνια μας. Αρα το θέμα είναι πώς αντιστέκεσαι».
Μόνη λύση η αριστερή κατεύθυνση
Τη δική του αντίδραση στη σαρωτική πραγματικότητα ο Κεν Λόουτς τη συμπυκνώνει στις ταινίες του:
«Ο κινηματογράφος είναι μια πολύ μικρή φωνή σε μια μεγάλη χορωδία. Κι αν τραγουδάς διαφορετικό σκοπό, η φωνή σου πνίγεται. Ισως μπορεί να εμψυχώσει λίγους ανθρώπους, εκείνους που μπορούν να αντισταθούν. Αλλά η πρώτη ευθύνη αν κάνεις μια ταινία είναι απέναντι στην αλήθεια αυτού που κάνεις.
»Ακόμα κι αν το κάνεις μ’ έναν σουρεαλιστικό ή εξπρεσιονιστικό τρόπο, όπως κι αν την εκφράζεις, η εσωτερική της αλήθεια πρέπει να υπάρχει. Κι εμείς, μαζί με τον Πολ Λάβερτι, αυτό προσπαθούμε να κάνουμε κι ελπίζουμε οι άνθρωποι να μας ακούνε».
Παρότι μοιάζει, δημιουργικά τουλάχιστον, ατρόμητος, ο Λόουτς βλέπει πολλά στοιχεία στην επικαιρότητα που του προκαλούν φόβο:
«Τεράστιος ο φόβος, από πού να αρχίσω; Προφανώς η Βρετανία, η δική μου χώρα, ευθύνεται για ένα τεράστιο μερίδιο του φόβου, αν σκεφτείτε τι κάναμε στο Ιράκ: καταστρέψαμε τη χώρα, επιτεθήκαμε στη Φαλούτζα με χημικά όπλα, αφήσαμε μωρά φρικτά παραμορφωμένα κι αυτό θα υφίσταται για γενιές, ένα έγκλημα πολέμου από τον πρωθυπουργό μας.
»Ο φόβος που παρέμεινε εκεί και η αστάθεια που οδήγησε σ’ αυτό το κύμα προσφύγων. Πολύς φόβος εκεί, στις βάρκες στη Μεσόγειο. Εγώ φοβάμαι για τα εγγόνια μου, πόσο μακριά μπορούμε να δούμε; Δεν είμαι επιστήμονας, αλλά πόσο ξέρουμε τι θα συμβεί στον πλανήτη ή στις χώρες όπου θα ανέβει η στάθμη της θάλασσας;
»Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να έχουμε ένα όλο και πιο μικρό γκρουπ πλούσιων ανθρώπων, 62 οικογένειες έχουν τόσο πλούτο όσο ο μισός πληθυσμός της Γης. Την τελευταία δεκαετία αυτό μειώθηκε ακόμα περισσότερο. Πού θα φτάσει, πώς θα τελειώσει;
»Ολο και περισσότεροι άνθρωποι δεν είναι αυτοσυντηρούμενοι. Λέγαμε για την πραγματικότητα. Η πραγματικότητα που υποστηρίζει η Ευρωπαϊκή Ενωση θα σε σκοτώσει. Θα σκοτώσει τις επόμενες γενιές. Αν αυτή είναι η πραγματικότητα, χάρισμά σας, δεν τη θέλω».
Για τον Λόουτς η επανάσταση είναι μονόδρομος, αλλά όχι με τη συμβατική της εικόνα:
«Οταν ο κόσμος μιλά για επανάσταση, έχει στο μυαλό του τις επαναστάσεις του παρελθόντος, τον λαϊκό στρατό, τα τανκς στους δρόμους, την γκιλοτίνα. Πολλοί δεν βλέπουν άλλο δρόμο μπροστά, παρά μια ρηξικέλευθη αλλαγή στη διαδρομή.
»Κι αυτό είναι επανάσταση. Αλλά με τι μορφή θα γίνει αυτό, κανείς δεν ξέρει. Το να επιλέξουμε μια πιο αριστερή κατεύθυνση είναι η μόνη λύση, γιατί βασίζεται στην κοινοκτημοσύνη και τον προγραμματισμό.
»Αν δεν σχεδιάζεις πώς θα χρησιμοποιήσεις τις πρώτες ύλες του πλανήτη, θα τις εξαντλήσεις. Πώς το κάνεις αυτό; Μ’ ένα σταλινικό κράτος; Οχι! Με κάποια μορφή δημοκρατίας, ώστε οι άνθρωποι να έχουν κάποια εξουσία, κάποιο λόγο σε σχέση με τον σχεδιασμό».
Μέσα σε όσα σκοτεινά και τρομακτικά βλέπει γύρω του, ο Κεν Λόουτς ωστόσο δεν χάνει το χιούμορ του τόσο στη νέα του ταινία όσο και στην καθημερινότητά του:
«Γιατί έχουμε και χιούμορ στις ταινίες μας; Γιατί έτσι είναι οι άνθρωποι. Σε όποιο γραφείο πας, οικοδομή, συσσίτιο, ακούς γέλιο γιατί έτσι είναι οι άνθρωποι. Δεν είναι ρεαλιστικό να το αφαιρέσεις από ένα σενάριο. Δεν είναι ανθρώπινο.
»Κι άλλωστε ποτέ δεν παύει να υπάρχει η ελπίδα. Η μία πηγή της ελπίδας είναι οι άνθρωποι που προσφέρουν υποστήριξη. Οπως οι άνθρωποι που προφέρουν συσσίτιο. Συνήθως είναι γυναίκες και συνήθως γιαγιάδες κι είναι υπέροχες, αστείες, θετικές, θα μπορούσαν να διευθύνουν τον κόσμο. Εκεί βρίσκεται η ελπίδα».
ΣΥΡΙΖΑ και Ευρώπη
Οι κουβέντες του, φυσικά, οδηγούνται και στην ελληνική κατάσταση:
«Ο ελληνικός λαός αποφάσισε να αντισταθεί, οι αφέντες στις Βρυξέλλες ή το Στρασβούργο είπαν θα εξασφαλίσουμε ότι θα τιμωρηθείτε για την ανεξάρτητη σκέψη σας, αυτό είναι το κόστος που πρέπει να πληρώσετε και, δυστυχώς, η Αριστερά κατέρρευσε.
»Και η Αριστερά δεν υποστηρίχτηκε από την υπόλοιπη Αριστερά της Ευρώπης, δεν ήταν αρκετά δυνατή, δεν είχε αρκετά δυνατές αρχές, οπότε η Αριστερά στην Ελλάδα εγκαταλείφθηκε να υποφέρει. Για μένα αυτή είναι η πραγματικότητα του τι συνέβη.
»Αλλά δεν σημαίνει ότι πρέπει και να πιστέψω ότι το μαύρο είναι άσπρο, κατάλαβες;»
Το Βrexit είναι σύνθετο
Καθώς κουβεντιάζουμε λίγο καιρό πριν από το δημοψήφισμα για το Brexit, ο Λόουτς ξεκαθαρίζει τις απόψεις του για την παραμονή της Μεγάλης Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση:
«Το Brexit είναι σύνθετο. Η θεώρησή μας για το τι είναι Αριστερά προδίδεται από τις λέξεις. Για τα δικά μας βιώματα αυτό που συνέβη στη Ρωσία δεν ήταν η Αριστερά, ήταν μια φρικτή διαστρέβλωσή της. Ηταν η εκδοχή του κομμουνισμού κατά τον Στάλιν, ένα στρατοκρατούμενο κράτος χωρίς ίχνος δημοκρατίας.
»Στη δική μας παράδοση ο σοσιαλισμός και η δημοκρατία είναι έννοιες ταυτόσημες, δεν μπορείς να έχεις το ένα χωρίς το άλλο. Αν μείνουμε στην Ε.Ε., ο κίνδυνος είναι ότι θα καταλήξουμε να υποστηρίζουμε μια νεοφιλελεύθερη οργάνωση.
»Αν φύγουμε, η χώρα θα μετακινηθεί περισσότερο προς τα δεξιά. Είναι μια στρατηγική επιλογή.
»Αν θέλουμε να αλλάξουμε την ιδέα της Ε.Ε. σε μια διαφορετική ένωση που πραγματικά υποστηρίζει όλες τις χώρες και προσπαθεί να διατηρήσει κάποια οικονομική δικαιοσύνη ανάμεσα στις χώρες της Ανατολής και της Δύσης, ώστε οι άνθρωποι να μη χρειάζεται να φεύγουν από τη χώρα τους για να κερδίζουν το ψωμί τους, να υποστηρίζουν τις χώρες της Ανατολής για να μη χάνουν κάποια από τα πιο αξιόλογα μυαλά τους που έρχονται στη Δύση και καταλήγουν να δουλεύουν στα μπαρ, πώς μπορούμε να αποκτήσουμε αυτήν την Ευρώπη;
»Μένοντας μέσα στην Ε.Ε. και δουλεύοντας με ανθρώπους για να την αλλάξουμε. Αυτή τουλάχιστον είναι η δική μου άποψη».
► INFO: Η νέα ταινία του Κεν Λόουτς «Εγώ, ο Ντάνιελ Μπλέικ» προβάλλεται στους κινηματογράφους από τη Feelgood.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου