Ευάγγελος Αυδίκος, Μάχη Τζαβέλλα, «Ήρεμα φεύγω», Γκοβόστης 2020, https://www.hartismag.gr/hartis-33/biblia/esy-ti-ekanes

 

Εσύ τι έκανες;

ΧΑΡΤΗΣ 33 {ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2021}

{Βιβλία} Κείμενα

https://www.hartismag.gr/hartis-33/biblia/esy-ti-ekanes

του Ευάγγελου Αυδίκου

{7 λεπτά}

Μάχη Τζαβέλλα, «Ήρεμα φεύγω», Γκοβόστης 2020

Δια­βά­ζο­ντας τη νου­βέ­λα της Μά­χης Τζα­βέλ­λα ένιω­θα το κί­τρι­νο ρο­λόι του ήρωά της, του Γκλεν, να χτυ­πά­ει συ­νε­χώς και επί­μο­να υπεν­θυ­μί­ζο­ντάς μου όλα όσα έχουν γρα­φεί για το αν υπάρ­χει «γυ­ναι­κεία γρα­φή», στην πε­ζο­γρα­φία στη συ­γκε­κρι­μέ­νη πε­ρί­πτω­ση, ως ει­δο­λο­γι­κή γρα­φή, κά­τω από την οποία να συ­νω­θού­νται διά­φο­ρα γνω­ρί­σμα­τα, τό­σο στον αφη­γη­μα­τι­κό λό­γο όσο και στην ψυ­χο­γρά­φη­ση των προ­σώ­πων που συμ­με­τέ­χουν στο πε­ζο­γρά­φη­μα.
Πέ­ραν πά­σης αμ­φι­βο­λί­ας, το φύ­λο ως κοι­νω­νι­κή κα­τα­σκευή αλ­λά και ως βιο­λο­γι­κή οντό­τη­τα συ­νο­δεύ­ε­ται από βιώ­μα­τα και εμπει­ρί­ες, που τρο­φο­δο­τούν τη μυ­θο­πλα­σία αλ­λά και την οπτι­κή της πε­ζο­γρά­φου. Το φύ­λο με τη διτ­τή του υπό­στα­ση δια­μορ­φώ­νει τη συγ­γρα­φι­κή θε­μα­το­λο­γία, συ­χνά αυ­τό γί­νε­ται πο­λύ εμ­φα­νές στη γρα­φή.
Στό­χος του κει­μέ­νου μου δεν εί­ναι ο ανα­στο­χα­σμός πά­νω στο θέ­μα αυ­τό, επί του οποί­ου έχουν γρα­φεί πολ­λά. Οι σκέ­ψεις προ­κλή­θη­καν από την έκ­πλη­ξη που μου προ­κά­λε­σε η ανά­γνω­ση της νου­βέ­λας της Τζα­βέλ­λα. Μια στι­βα­ρή νου­βέ­λα και ένα τολ­μη­ρό θέ­μα, που το προ­σεγ­γί­ζει από την πλευ­ρά ενός άν­δρα, του Γκλεν/ Βαγ­γέ­λη. Η νου­βέ­λα ορ­γα­νώ­νε­ται γύ­ρω από ένα ιψε­νι­κό τρί­γω­νο , το οποίο απο­τε­λεί­ται από τον γιο και τους δυο γο­νείς του, τη νε­κρή μά­να και τον αυ­το­κτο­νή­σα­ντα πα­τέ­ρα . Η συγ­γρα­φέ­ας εν­δια­φέ­ρε­ται να ανα­δεί­ξει το οι­δι­πό­δειο σύ­μπλεγ­μα του γιου προς τη μά­να αλ­λά και την υπόρ­ρη­τη σύ­γκρου­ση των γο­νέ­ων για την άσκη­ση ελέγ­χου του παι­διού τους. Η ισχυ­ρή πλευ­ρά του τρι­γώ­νου εί­ναι η οι­δι­πό­δεια σχέ­ση του γιου με τη νε­κρή μά­να, η οποία προ­βάλ­λει τον ερω­τι­σμό της στον γιο, ο οποί­ος υπο­κα­θι­στά τον σύ­ζυ­γο/ πα­τέ­ρα. ικα­νο­ποιώ­ντας την ηδο­νι­κή φι­λα­ρέ­σκεια της γυ­ναί­κας και ταυ­τό­χρο­να δια­μορ­φώ­νο­ντας προ­ϋ­πο­θέ­σεις χει­ρα­γώ­γη­σής του . Πρό­κει­ται για ένα θέ­μα, το οποίο έχει ανα­πτυ­χθεί πολ­λα­πλώς στη λο­γο­τε­χνία. Στις δε πα­ρα­λο­γές τα δη­μο­τι­κά τρα­γού­δια που δο­μού­νται με επί­κε­ντρο αυ­τή τη σχέ­ση έχουν μια δρα­μα­τι­κό­τη­τα που τους προσ­δί­δει αφη­γη­μα­τι­κή έντα­ση.
Η Τζα­βέλ­λα στή­νει με αφη­γη­μα­τι­κή δε­ξιό­τη­τα την ιστο­ρία, η οποία έχει ως αφε­τη­ρία πραγ­μα­τι­κά αφη­γη­μα­τι­κά γε­γο­νό­τα που, ωστό­σο, απο­κτούν ψυ­χο­λο­γι­κό αλ­λά και αφη­γη­μα­τι­κό βά­θος. Η μά­να εί­ναι νε­κρή. Ο γιος την ανα­σταί­νει μέ­σα από τις ανα­μνή­σεις, οι οποί­ες λει­τουρ­γούν αντίρ­ρο­πα στο δυ­σμε­νές πε­ρι­βάλ­λον με τις πο­λυώ­ρο­φες πο­λυ­κα­τοι­κί­ες, το στα­χτί χρώ­μα στις προ­σό­ψεις, τις σχι­σμέ­νες τέ­ντες, την υπο­βαθ­μι­σμέ­νη γει­το­νιά με τα πορ­νεία . Πρό­κει­ται για ένα πε­ρι­βάλ­λον που απο­δί­δε­ται λι­τά, χω­ρίς αφη­γη­μα­τι­κές πομ­φό­λυ­γες ανα­δει­κνύ­ο­ντας την υπο­βό­σκου­σα τρα­χύ­τη­τα των σχέ­σε­ων με συ­νε­χή προ­σφυ­γή σε πε­ρι­γρα­φή των ερω­τι­κών φα­ντα­σιώ­σε­ων του αλ­λά και τη συ­νε­χή συ­νειρ­μι­κή με­τα­κί­νη­ση του αφη­γη­μα­τι­κού επί­κε­ντρου , γε­γο­νός που απο­τυ­πώ­νει τον με­τε­ω­ρι­σμό συ­ναι­σθη­μά­των, επι­θυ­μιών και κα­τα­κερ­μα­τι­σμέ­νης προ­σω­πι­κής ταυ­τό­τη­τας.
Αυ­τή η σχέ­ση αντα­να­κλά­ται και στην ανα­πη­ρία του γιου. Το σμπα­ρα­λια­σμέ­νο μη­χα­νά­κι στον στε­νό δρό­μο μέ­νει εκεί εκτε­θει­μέ­νο, μάρ­τυ­ρας και υπό­μνη­ση των ερει­πί­ων μιας σχέ­σης που κα­τέ­στη­σε τον γιο ψυ­χο­λο­γι­κό ρά­κος και υπο­χεί­ριο της μά­νας, που ήδη εί­ναι απού­σα. Όμως, ο γιος αδυ­να­τεί να δια­μορ­φώ­σει μια ομα­λή σχέ­ση με τον πα­τέ­ρα του. Η ανα­πη­ρία του, που προ­κά­λε­σε τον ακρω­τη­ρια­σμό των χε­ριών του, αξιο­ποιεί­ται από τη συγ­γρα­φέα για να ανα­δεί­ξει την συ­ναι­σθη­μα­τι­κή ατρο­φία του γιου αλ­λά και την ανι­σορ­ρο­πία των σχέ­σε­ων στο πλαί­σιο της οι­κο­γέ­νειας.
Η Τζα­βέλ­λα διε­ξέρ­χε­ται με με­γά­λη επι­τυ­χία την ψυ­χο­γρά­φη­ση των πρω­τα­γω­νι­στών του ιψε­νι­κού τρι­γώ­νου αλ­λά και των άλ­λων πε­ρι­φε­ρεια­κών προ­σώ­πων της αφή­γη­σής της (θεία, ξα­δέρ­φη, Άντριαν, Χρι­στά­κος). Ωστό­σο, η συμ­βο­λή τους στην ορ­γά­νω­ση της ιστο­ρί­ας και των αφη­γη­μα­τι­κών προ­θέ­σε­ων της γρα­φής εί­ναι ιδιαί­τε­ρα βα­ρύ­νου­σα. Εί­ναι εκεί­νοι/ες που με τις ολι­γό­λο­γες πα­ρεμ­βά­σεις τους, τον απο­φθεγ­μα­τι­κό λό­γο και τα σύ­ντο­μα σχό­λιά τους προ­κα­λούν ρωγ­μές στο ιψε­νι­κό τρί­γω­νο.
Απαλ­λαγ­μέ­νη η συγ­γρα­φέ­ας από αφη­γη­μα­τι­κές σε­μνο­τυ­φί­ες αλ­λά και από τις προ­κα­τα­λή­ψεις πε­ρί ει­δο­λο­γι­κής τα­ξι­νό­μη­σης της γρα­φής, χρη­σι­μο­ποιεί ένα έξο­χο αφη­γη­μα­τι­κό τέ­χνα­σμα, ο οποί­ος συν­δέ­ε­ται με τον διά­χυ­το οι­δι­πό­δειο. «Εμ­φα­νί­στη­καν τα πρώ­τα συμ­πτώ­μα­τα –ένα πε­ρί­ερ­γο μού­δια­σμα στο πέ­ος του που άλ­λο­τε έμοια­ζε με μυρ­μή­γκια­σμα και άλ­λο­τε σαν μια αί­σθη­ση μπου­κώ­μα­τος και ενός αφό­ρη­του βά­ρους».
Η Τζα­βέλ­λα εστιά­ζει στον ομ­φά­λιο λώ­ρο της οι­δι­πό­δειας σχέ­σης του Γκλεν με τη θα­νού­σα μη­τέ­ρα του. Κι αυ­τό συ­νι­στά την αρ­χή για την ωρί­μαν­ση του ήρωα και την εξι­σορ­ρό­πη­ση της σχέ­ση τους του με τον πα­τέ­ρα, την αδύ­να­μη πλευ­ρά του τρι­γώ­νου που επέ­λε­ξε την εθε­λού­σια έξο­δο από τη ζωή, ητ­τη­μέ­νος σ’ αυ­τή την άνι­ση μά­χη. Πρό­κει­ται για μια τολ­μη­ρή νου­βέ­λα για την ενη­λι­κί­ω­ση και τη δια­δι­κα­σία δια­μόρ­φω­σης της αν­δρι­κής ταυ­τό­τη­τας. Ένα θέ­μα συ­χνά που γί­νε­ται αφορ­μή αντε­γκλή­σε­ων και δια­τύ­πω­σης γε­νι­κο­λο­γιών, η συγ­γρα­φέ­ας έχει την τόλ­μη αλ­λά και τη δε­ξιό­τη­τα να το ψαύ­σει. Να ακου­μπή­σει τις πλη­γές . Δη­μιουρ­γεί ήρω­ες και ηρω­ί­δες θραυ­σμα­τι­κούς, ανο­λο­κλή­ρω­τους, που συ­νά­δουν με το ίδιο το θέ­μα. Η ανα­ζή­τη­ση της ταυ­τό­τη­τας εί­ναι συ­χνά μια επώ­δυ­νη δια­δι­κα­σία που χρειά­ζε­ται να σπά­σουν ακό­μη και τα συμ­βο­λι­κά μέ­σα, όπως εί­ναι το γυα­λί μιας φω­το­γρα­φί­ας.    
Η αφη­γη­μα­το­ποί­η­ση δε του βα­σι­κού της άξο­να γί­νε­ται με τρό­πο που εκ­πλήσ­σει. Μια νου­βέ­λα που απαι­τεί αφη­γη­μα­τι­κή αγρυ­πνία στην ανά­γνω­ση.