Ευάγγελος Αυδίκος, Λάι οάμινjι, ΕΦΣΥΝ, 19 Οκτωβρίου 2021

Μαύροι άνθρωποι, κατά λέξη. Καημένοι άνθρωποι, αποδίδοντας την ουσία. Το έλεγε η μάνα μου κάθε φορά που βρισκόταν σε αμηχανία για κάτι που δυσκολευόταν να κατανοήσει. Και στη συνέχεια η αμηχανία γινόταν ενόχληση για όσους της προκαλούσαν αυτά τα αισθήματα.

Δεν την απασχόλησε ποτέ πώς θα γραφόταν η γλώσσα. Αν θα ήταν σε λατινικό αλφάβητο ή σε ελληνικό. Της αρκούσε που μπορούσε να μιλήσει τη γλώσσα που έμαθε από τους γονείς της. Τη γλώσσα που χρησιμοποιούσε στα παιχνίδια της, με τις φιλενάδες της όταν μεγάλωσε. Ανόστρου, δικός μας, μου έλεγε όταν συναντούσε βλαχόφωνους. Η γλώσσα γινόταν ένας κοινοτικός κύκλος.

Θα παραξενευόταν αν άκουγε όσα γράφονται αυτές τις ημέρες. Θα κοκκίνιζαν τα μάγουλά της από την ντροπή. Ανόστρ(α) λίμπ(α), θα μονολογούσε. Πού να καταλάβαινε τα τερτίπια της εξουσίας. Της όποιας εξουσίας.

Λάι οάμινjι, ανακράζω κι εγώ. Παρακολουθώ έκπληκτος και αμήχανος τη βιαιότητα μιας σύγκρουσης που έχει ξεφύγει και εκθέτει όλες τις πλευρές. Το υπουργείο Πολιτισμού συμπεριφέρεται με ερασιτεχνικό τρόπο. Δεν είναι η πρώτη φορά που η υπουργός ανακαλεί προγενέστερη απόφασή της. Αρκεί να πιεστεί. Αυτή τη φορά μεγαλύτερη σημασία από την ανάκληση για επιχορήγηση έχει το επιχείρημά της. Είναι ιδίωμα τα βλάχικα. Προφανώς της έβαλαν στο στόμα έννοιες που δεν κατανοεί. Αξίωμα. Τα βλάχικα είναι γλώσσα με επιμέρους διαλέκτους.

Λάι οάμινjι. Για τα δύο, επί της ουσίας, συγκρουόμενα μέρη. Την Ομοσπονδία Πολιτιστικών Σωματείων Βλάχων και την Επιστημονική Εταιρεία. Επίδικο. Πώς θα γράφεται η γλώσσα; Η «Εταιρεία» προέκρινε το λατινικό αλφάβητο, ώστε να δημιουργηθεί ενιαίο γλωσσικό όργανο. Που θα χρησιμοποιηθεί από όλους τους εν Ελλάδι ή εξωχωρίους Βλάχους. Ομως προκύπτει ένα ζήτημα. Πώς θα γίνει η ενιαιοποίηση της γλωσσικής έκφρασης; Αυτό επιβάλλεται από το εκπαιδευτικό σύστημα ή τους μηχανισμούς εξουσίας. Υπάρχει τέτοια πρόθεση;

Η Ομοσπονδία έχει περιοριστεί σε φολκλορική προσέγγιση με τη διοργάνωση των ανταμωμάτων και με επιδερμικές εκδηλώσεις. Επιδεικνύει φοβικά σύνδρομα στη διδασκαλία της βλάχικης γλώσσας ή και στη διοργάνωση ενός σοβαρού επιστημονικού συνεδρίου. Επιχείρησε δε να εκφράσει και όλους τους Βλάχους σε περιπτώσεις που δίχασαν, όπως ήταν το όνομα της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας. Ταύτισε τους Βλάχους με μία άποψη.

Η «Ομοσπονδία» και η Εταιρεία» αποτελούν τις δύο πλευρές του ίδιου νομίσματος. Με τη συγκρουσιακή αντίληψη συμβάλλουν και οι δύο στη δημιουργία τοξικού κλίματος για τη βλάχικη γλώσσα. Οδηγούν τη διάθεση για διδασκαλία της γλώσσας σε αναστολή. Σημασία όμως δεν έχει το αλφάβητο, αλλά το προφορικό ήθος της γλώσσας.

Επιπλέον. Και οι δύο δημιουργούν μια νέα νεορομαντική βλαχότητα. Επινοημένη. Συχνά, εν αγνοία των Βλάχων. Ας πάψουν να συμπεριφέρονται ως Μωυσήδες. Που εγχειρίζουν τη μόνη αλήθεια. Καιρός να σταματήσουν οι ντουντούκες.