Ευάγγελος Αυδίκος, Το άγαλμα, ΕΦΣΥΝ, 1 Ιουνίου 2021

 

Κάθε φορά που γίνεται μια επανάσταση, μια πολιτική αλλαγή, την πληρώνουν τα αγάλματα. Είναι τα σύμβολα. Το ίδιο γίνεται και με τις οδωνυμίες. Αλλάζουν ονόματα και πάνω στις οδοσημάνσεις ανταλλάσσονται διαξιφισμοί. Είδαμε τον Λένιν να κατεβαίνει από το ιδεολογικό και πολιτικό του βάθρο στο πρώην σοσιαλιστικό στρατόπεδο. Διαβάζουμε για τις έριδες και τις μεθοδεύσεις στην Ελλάδα μετά τη δημιουργία του πρώτου ανεξάρτητου ελληνικού κράτους. Διαγκωνισμοί και πολιτικές αντιθέσεις για το άγαλμα που θα εγκαθιδρυόταν.

Καραϊσκάκης; Ή Κολοκοτρώνης; Προφανώς δεν ήταν πρωτίστως σύγκρουση γεωγραφικών διαμερισμάτων. Τα πρόσωπα και η αγαλματοποίησή τους χρησιμοποιήθηκαν ως πεδίο επιβολής της πολιτικής εξουσίας όσων βρίσκονταν πίσω από τους προτείνοντες. Οι καινούργιες αρχές στήνουν τα δικά τους σύμβολα και προτείνουν τη δική τους οπτική για τον κόσμο που δημιουργείται.

Ομως, υπάρχει και μια άλλη πλευρά. Η μοναξιά των αγαλμάτων. Ο Πουλόπουλος την τραγούδησε. Ο στιχουργός (Λ. Παπαδόπουλος) μίλησε για τη μοναχική ζωή των ανθρώπων, μοιάζει η ζωή τους με του αγάλματος. Κάποιο άγαλμα που μ’ είδε με θυμήθηκε και τον πόνο μου να ακούσει δεν αρνήθηκε, η μουσική του Πλέσσα και η φωνή του τραγουδιστή φέρνουν στην επιφάνεια τη δραματικότητα της σιωπής.

Πόσοι άνθρωποι δεν εκμυστηρεύονται τους καημούς τους σε αγάλματα; Ξέρουν να ακούνε, χωρίς να διακόπτουν. Και κρατάνε μυστικά. Ο Βάρναλης, που συνήθιζε να κάνει τον περίπατό του στον Εθνικό Κήπο, μετέφερε σε κείμενό του (εφ. «Πρωία», 1943) τη μοναξιά που νιώθουν τα αγάλματα. Εγκαταλελειμμένα, χορταριασμένα, βρόμικα, τα μόνα που τα προσέχουν είναι τα σπουργίτια και τα περιστέρια.

Τα σημερινά αγάλματα μακαρίζουν αυτά που παρατηρούσε ο Βάρναλης. Οι κουτσουλιές είναι κίνηση αβροφροσύνης. Μια εκδήλωση ενδιαφέροντος. Στις μέρες μας τα αγάλματα και οι προτομές, πέρα από την αδιαφορία, γίνονται οι αποδιοπομπαίοι τράγοι. Νιώθουν στο κορμί τους την κοινωνική ένταση. Ακρωτηριασμοί μελών, αποκεφαλισμοί, αλλοίωση των χαρακτηριστικών, χρωματική παραμόρφωση.

Οι μπρούντζινοι ποιητές τα τελευταία χρόνια γίνονται στόχος απαγωγής. Πρώτα απ’ όλα, σπάνια ένας ποιητής, ένας πνευματικός άνθρωπος θα παρασταθεί ολόκληρος. Συνήθως, μόνο το κεφάλι τους. Μισή μερίδα είναι, μόνο το κεφάλι τους. Συνήθως, οι στρατηγοί, οι πολεμιστές αλλά και οι πολιτικοί παριστάνονται ολόσωμοι. Ο κόσμος ο δικός τους, το πνεύμα έτσι κι αλλιώς δεν έχει τον πρώτο λόγο στις μέρες μας.

Και δεν φτάνει αυτό. Γίνονται στόχος κλοπής. Και αν η πράξη είχε ως κίνητρο την εγκατάστασή τους στον κήπο μεγαλοσχημόνων -κάτι ανάλογο με τα αρχαιολογικά ευρήματα στις ιδιωτικές συλλογές-, χαλάλι η κλοπή. Θα έκαναν μια δεύτερη ζωή στήνοντας αυτί στις συζητήσεις κάποιων «μαικήνων».

Δυστυχώς, η μοίρα των μπρούντζινων ποιητών είναι στο χυτήριο. Κλέβονται για το μέταλλο και όχι για το έργο τους.