ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

Η φωτιά πηγή ζωής, δύναμης και καθαρμού

1, 2, 3 Απριλίου 2011 

Εθνικό Ιστορικό Μουσείο

Αίθουσα Παλαιάς Βουλής

Οργάνωση:

Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης

Φίλοι του Μουσείου Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 1 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2011

Απογευματινή Συνεδρία

17.00 – 17.30 Προσέλευση – Εγγραφές

17.30 – 17.45 Προσφωνήσεις – Χαιρετισμοί

Πρόεδρος : Μιχάλης Μερακλής

17.45 – 18.00 Ευάγγελος Αυδίκος, Καθηγητής Λαογραφίας, Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Ιερότητα και μιαρότητα στη φωτιά. Η κοινωνική αντίστιξη ενός φυσικού φαινομένου

18.00 – 18.15 Αικατερίνη Πολυμέρου - Καμηλάκη, Διευθύντρια Κέντρου Ερεύνης Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών               

Μετά τη φωτιά, η στάχτη

18.15 – 18.30 Μανόλης Σέργης, Επίκουρος Καθηγητής Λαογραφίας, Δημοκρίτειο Παν/μιο Θράκης

Φωτιά και «Ιεροί Επισκέπτες»

18.30 – 18.45 Γεώργιος Αικατερινίδης, Διδάκτωρ Φιλολογίας, τ. Διευθυντής Ερευνών Κέντρου Ερεύνης  Ελληνικής  Λαογραφίας της  Ακαδημίας  Αθηνών

«Πυρά μεγάλη εκκέκαυται και ανθρακιά εξενηνεγμένη κείται». Η τελετουργική  αναστενάρικη φωτιά

18.45 – 19.00 Μιράντα Τερζοπούλου, Λαογράφος - Εθνολόγος, Πρώην  Ερευνήτρια Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας  της Ακαδημίας  Αθηνών

Πυροβασίες και Χριστιανισμός: η νομιμοποίηση μιας ανταρσίας

19.00  – 19.15 Δ ι ά λ ε ι μ μ α

19.15 – 19. 30 Έλια Βλάχου, Προϊσταμένη Υπηρεσίας Μουσείων, Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς

Από το καζάνι στον ατμολέβητα: χρήσεις της φωτιάς στην παραδοσιακή και βιομηχανική τεχνολογία

19.30 – 19.45 Νικόλαος Λιάρος, Aρχαιολόγος - Κεραμίστας, Κέντρο Μελέτης  Νεώτερης Κεραμεικής

Κεραμεικοί κλίβανοι στο κεντρικό Αιγαίο κατά τον 19ο και 20ό αιώνα. Η προοδευτική μητρόπολη και η συντηρητική περιφέρεια: Σίφνος και Κυκλάδες

19.45 – 20.00 Στέλλα Τσιροπινά,  Φιλόλογος, Δρ Θεατρολογίας

Τροχιές φωτιάς στον ουρανό: το αναστάσιμο έθιμο του ρουκετοπόλεμου στο Βροντάδο της Χίου

20.00 – 20.15 Συζήτηση

Σάββατο 2 Απριλίου 2011

Π ρ ω ι ν ή  Σ υ ν ε δ ρ ί α

Πρόεδρος : Μάρω Αδάμη - Καρδαμίτση

9.30 – 9. 45 Μανόλης Βαρβούνης, Αν. Καθηγητής Λαογραφίας,  Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

Η φωτιά σε λαϊκές θρησκευτικές τελετουργίες της Θράκης

9.45 – 10.00 Αριστείδης Δουλαβέρας, Επικ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Πελοποννήσου

Η φωτιά στον κύκλο του χρόνου της παραδοσιακής κοινωνίας της Κορινθίας

10.00 – 10.15 Ζωή Ν. Μάργαρη, Ερευνήτρια,  Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας  της Ακαδημίας  Αθηνών

Αποκριάτικες Εθιμικές Πυρές: Η περίπτωση των «Φανών» της Κοζάνης

10.15 – 10.30 Κυριακή Χρυσού - Καρατζά, Ερευνήτρια, Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας  της Ακαδημίας  Αθηνών

Οι φωτιές του Πάσχα στη Σαντορίνη

10.30 – 10.45 Μαρία Κουμαριανού, Ανθρωπολόγος

«Logit šeۥlet» ( Η φωτιά καίει): Η εθιμική πυρά της «καμήλας» στους Μαρωνίτες της Κύπρου. Ομοιότητες,  διαφορές και κοινωνικές προεκτάσεις

10.45 – 11.00 Έλενα Χαλκουτσάκη, Γ.Γ. Ινστιτούτου των Ελληνικών Μύλων

Τα χοιροσφάγια στην Ευρώπη του Βορρά και του Νότου

11.00 – 11. 30 Δ ι ά λ ε ι μ μ α

11.30 - 11.45  Gordana Blagojevic, Δρ. Εθνολογίας και Ανθρωπολογίας, Ερευνήτρια στο Εθνογραφικό Ινστιτούτο της Σερβικής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών (Βελιγράδι, Σερβία).

Το στοιχείο της φωτιάς στις γιορτές των Χριστουγέννων: συγκριτική μελέτη των σέρβικων και ελληνικών λαϊκών εθίμων

11.45 – 12.00 Ελευθέριος Π. Αλεξάκης  Δρ, Κέντρο Ερεύνης  της Ελληνικής Λαογραφίας  της Ακαδημίας  Αθηνών

Tελετουργίες της εστίας στα Βαλκάνια και στον Καύκασο με έμφαση στην Ελλάδα και την Αρμενία

12.00 – 12.15 Παρασκευάς  Ποτηρόπουλος, Ερευνητής,  Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας  της Ακαδημίας  Αθηνών

Οι εθιμικές πυρές και η συμβολική συγκρότηση της τοπικής ταυτότητας

12.15 - 12.30 Θεοφάνης Σουλακέλλης, Καθηγητής Ελληνικής Παραδοσιακής Μουσικής - Πρόεδρος, Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Κέντρου Αιγαιακών Λαογραφικών και Μουσικολογικών Ερευνών

Ἡ Ἁγιὰ Φωτιὰ καὶ ὁ μπυρισμένος λόγος

12.30 – 12. 45 Αναστασία Λουδάρου, Αρχαιολόγος, MSc.Υποψήφια Διδάκτωρ Αρχαίας Ιστορίας, Αριστοτέλειο Παν/μιο Θεσ/νίκης

Η Επτάφωτη Λυχνία -  Menorah: Εικονογραφία και Συμβολισμοί στην Εβραϊκή Τέχνη και Θρησκεία

12.45 – 13.00 Στέλιος Μουζάκης, Ερευνητής Ιστορίας Πολιτισμών

Χρήση πυρός και εμπρησμός στις βυζαντινές καινοτομίες και τους Νομοκάνονες

13.00 – 13.30 Συζήτηση

Απογευματινή Συνεδρία

Πρόεδρος : Αικατερίνη Πολυμέρου - Καμηλάκη

17.00 – 17.15 Μιχάλης Μερακλής, Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών

Ο έσχατος συμβολισμός της φωτιάς

17.15 – 17.30 Νόρα  Σκουτέρη - Διδασκάλου, Επίκουρη Καθηγήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Λαογραφίας, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας,  Αριστοτέλειο Παν/μιο Θεσ/νίκης

Παίζοντας με τη φωτιά: Υλικές και συμβολικές πρακτικές κοινωνικού ελέγχου

17.30 - 17.45 Ευαγγελία Πάντου, Αρχαιολόγος, 5η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων

Η καταδίκη του Αρείου στο πυρ το αιώνιο, σε μεταβυζαντινούς ναούς της Μάνης

17.45 – 18.00  Κωνσταντίνος Στουπάθης, Συντηρητής Αρχαιοτήτων - Moυσειολόγος

                      Νικόλαος Μανιάτης, Συντηρητής Αρχαιοτήτων

Η Θερμική αποδόμηση των τεκμηρίων της Πολιτιστικής Κληρονομιάς:  Υποβάθμιση ή υπεραξία;

18.00 – 18.15 Γεώργιος Σπέης, Ηλεκτρ. Μηχανικός - Ερευνητής

Η Kόκα της Τζιάς

18.15 – 18.30 Δ ι ά λ ε ι μ μ α

18.30 – 18.45 Γιώργος Ευγενικός, Πρόεδρος του Κέντρου Διάδοσης Μύθων και Παραμυθιών

Η φωτιά ως γενεσιουργός αιτία ανάπτυξης της λαϊκής προφορικής παράδοσης

18.45 – 19.00 Ελένη - Καλομοίρα Λαμπρίδου, Απόφοιτος Ανθρωπιστικών Σπουδών - Τμήμα Ελληνικού Πολιτισμού, Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο

Η χρήση και η δύναμη του στοιχείου της φωτιάς στον υπερφυσικό κόσμο των παραμυθιών

19.00 – 19.15 Άννα  Λυδάκη, Αν. Καθηγήτρια, Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Τμήμα Κοινωνιολογίας

Φλόγες του έρωτα στο δημοτικό και το λαϊκό τραγούδι

19.15 – 19.30 Δημήτρης Μπαχάρας, Δρ Ιστορίας , Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο

Η φωτιά   στα περιοδικά

19.30 – 19.45 Συζήτηση

Κυριακή 3 Απριλίου 2011

Πρωινή Συνεδρία

Πρόεδρος : Τέτη Χατζηνικολάου

10.00 – 10. 15 Ανδρομάχη Οικονόμου, Δρ Εθνολόγος  – Κύρια Ερευνήτρια, Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών

Χρήσεις της φωτιάς στις τεχνικές εκμετάλλευσης του αγροτικού και δασικού χώρου

10.15 – 10.30 Ευάγγελος Καραμανές , Ερευνητής, Κέντρο Ερεύνης Ελληνικής Λαογραφίας  της Ακαδημίας  Αθηνών

Μετά τη φωτιά: τοπίο και σημεία του τόπου σε μια κοινότητα του νομού Λάρισας μετά την πυρκαγιά

10.30 – 10.45 Κωνσταντίνος Καρατζόγλου, Ινστιτούτο  των   Ελληνικών Μύλων

Η τεχνολογία της φωτιάς και η «φωτιά» της τεχνολογίας  (Με αφορμή  τις  φωτιές  του  2007)    

10.45 – 11.00 Χρήστος Ματζάνας, Αρχαιολόγος,   Ζ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων (Αρχαία Ολυμπία)

Τεχνολογίες ανάμματος φωτιάς από την Προϊστορία έως σήμερα

11.00 – 11.15 Δωρίνα Μουλλού, Δρ Αρχαιολογίας

Η φωτιά. Η μοναδική πηγή τεχνητού φωτισμού στην αρχαιότητα

11.15 – 11.30 Δ ι ά λ ε ι μ μ α

11.30 – 11.45 Γιάννης Παντζόπουλος,  Ερευνητής,  Γεν. Γραμ. Ελληνικού Ινστιτούτου Προστασίας Ναυτικής Παράδοσης, Αναπλ. Πρόεδρος Ινστιτούτου Έρευνας Αρχαίας Ναυπηγικής και Τεχνολογίας

Η φωτιά ως μέσο μετάδοσης μηνυμάτων (φρυκτωρίες, πυρσείες και καμινοβίγλες)

11.45 – 12.00 Πλούταρχος Θεοχαρίδης, Αρχιτέκτων Μηχ.  Αριστοτέλειου Παν/μιου Θεσ/κης, Αρχιτέκτων 10^ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων

                         Σταύρος Μαμαλούκος, Δρ. Αρχιτέκτων Μηχανικός Εθν. Μετσόβειου  Πολυτεχνείου - Αναστηλωτής, MA in Conservation Studies IoAAS, University of York, UK, Επίκ. Καθηγητής Τμήματος Αρχιτεκτόνων Πανεπιστημίου Πατρών

Το Μαγκιπειό της Μεγίστης Λαύρας

12.00 – 12.15 Αλέκος Φλωράκης, Δρ Εθνολόγος – Λαογράφος

Τα "γύφτικα" της Οξωμεριάς Τήνου. Σιδηρουργοί και σιδηρουργεία στο 19ο και 20ό αι

12.15 – 12.30  Παναγιώτης  Ι. Καμηλάκης, Ερευνητής τ.,  Κέντρο Ερεύνης Ελληνικής Λαογραφίας  της Ακαδημίας  Αθηνών

Οι καρβουνιάρηδες της Ικαρίας στο χώρο του Αιγαίου

12.30 – 12.45 Ειρήνη Γρατσία  Αρχαιολόγος

                          Μιμίκα Γιαννοπούλου Δρ Αρχαιολόγος

Ο ρόλος της φωτιάς στην κεραμική: Διαχρονική προσέγγιση στην πυροτεχνολογία και στην τυπολογία των κλιβάνων του ελλαδικού χώρου

12.45 – 13.00 Μαρία Γρυπάρη, Αρχιτέκτων,  Πρόεδρος Ινστιτούτου Ελληνικών Μύλων

Φούρνοι στο Αιγαίο

13.00 – 13. 15 Μαρία Γαβρήλου, Χρυσοχόος - Γεμμολόγος

Η Φωτιά στην τέχνη της αργυροχρυσοχοΐας

13.15 – 13.30 Κατερίνα Μαρινάκη, Εκπαιδευτικός –Δημοσιογράφος

Τα ασβεστοκάμινα της Φολεγάνδρου

13.30 – 13.45 Συζήτηση

«Κοντά στον κλίβανο με ιστορίες για τη φωτιά»

Στην αυλή του Κέντρου Μελέτης Νεώτερης Κεραμεικής οι μαθητές του προγράμματος κεραμικής του Μουσείου θα κατασκευάσουν και θα ψήσουν κεραμικά σε μικρό πρωτόγονο κεραμικό κλίβανο. Στην εκδήλωση θα συμμετέχει το Κέντρο Μελέτης και Διάδοσης Μύθων και Παραμυθιών με αφηγήσεις ιστοριών σχετικές με τη φωτιά.

Μελιδώνη 4-6 και Αγίων Ασωμάτων, Θησείο

Κυριακή 3 Απριλίου 2011 

Ώρα προσέλευσης: 15.30

Μετά την εκδήλωση θα ακολουθήσει μικρό κέρασμα. 

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Μάρω Αδάμη - Καρδαμίτση, Αρχιτέκτων - Καθηγήτρια Ε.Μ.Π., Πρόεδρος των ΦΙΛΩΝ του Μ.Ε.Λ.Τ.

Ελένη Ρωμαίου - Καρασταμάτη Δρ, Επίτιμη Διευθύντρια Μουσείου Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης

Γιαννούλα Καπλάνη , Αρχαιολόγος – Κοινων. Ανθρωπολόγος , Επίτιμη Διευθύντρια Μουσείου Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης

Μαρία Αυγούλη, Αρχαιολόγος  - Μουσειολόγος, Διευθύντρια Μουσείου Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης

Γεώργιος Σπέης, Ηλεκτρ. Μηχανικός – Ερευνητής Λαογραφίας

ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ

Ευγενία Δάφνη, Φιλόλογος – Μουσειοπαιδαγωγός, Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης

Ιωάννα Πάλλα, Αρχαιολόγος, Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης

TΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ

Ιωάννης Νίνος, Διοικητικός, Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης

Άγγελος Παπαθεοδώρου, Τεχνικός, Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης