Στον ανώνυμο αγωνιστή

Κάθε χρόνο στις εθνικές επετείους γίνεται συζήτηση για τα ιστορικά γεγονότα. Άλλοτε ο λόγος είναι δοξαστικός κι άλλοτε αναθεωρητικός. Για την επανάσταση του 1821 έχουν ειπωθεί πολλά. Από πολλούς. Στη δεκαετία του 1980 έγιναν έντονες συγκρούσεις. Τι σόι αγώνας ήταν;Ποιος ήταν ο ρόλος των διαφόρων ομάδων.

    Φέτος η συζήτηση ξεκίνησε νωρίς. Αφορμή το ντοκυμανταίρ του τηλεοπτικού σταθμού ΣΚΑΪ. Είν’ αλήθεια πως το θέμα χωράει πολλή κουβέντα. Εκείνο όμως που ξαφνιάζει είναι η «κουτσομπολίστικη’ αντίληψη για τα ιστορικά πρόσωπα. Για τις προσωπικές επιλογές των ηρώων-αν είναι αξιόπιστες οι πληροφορίες. Για το χαρακτήρα τους. Τα πάθη τους. Αυτό είναι όμως το σημαντικό; Αυτό είναι που βαραίνει στη ζυγαριά της ιστορίας; Ο λόρδος Βύρωνας κρίνεται από τις αδυναμίες του; Τελικά, γιατί πρέπει να αποδομείται, να απαξιώνεται ο Σολωμός; Έχει σημασία αν δεν ήξερε τα ελληνικά που έπρεπε;

       Αυτό που μετράει είναι το αποτέλεσμα. Η επανάσταση. Ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας. Ο ‘φωτισμός’ που επιχειρούσε ο Ερμής ο Λόγιος μέσα από τις σελίδες του έπιασε τόπο. Το εθνικό κράτος-δέκα χρόνια μετά την επανάσταση-ήταν γεγονός. Στα Βαλκάνια άρχισε να ξηλώνεται το οθωμανικό ‘πουλόβερ’. Αυτή η εξέλιξη λογίζεται ως κρίσιμο σημείο στην ευρωπαϊκή πολιτική. Αυτό είναι το μεδούλι του 1821. Αυτοί που πολέμησαν ήταν άνθρωποι με αδυναμίες και πάθη. Αυτό πάντα έτσι γίνεται. Ο Καραϊσκάκης ο ίδιος δήλωσε πως πότε γινόταν άγγελος και πότε διάβολος. Στη φωτιά γαλβανίζεται η κοινή συνείδηση. Εκεί βγαίνουν και οι αδυναμίες που αυτός ο τόπος τις έχει πληρώσει ακριβά. Είναι η φαγωμάρα που κόντεψε να τινάξει στον αέρα την επανάσταση.

       Όμως, το 1821 ήταν πολιτικό και κοινωνικό εγχείρημα. Αποτυπώνεται στο πρώτο σύνταγμα. Ελευθερία, ισότητα, δικαιοσύνη τα αιτήματα. Οι αρχές του Διαφωτισμού. Οι άνθρωποι που πήραν τα όπλα δεν ήταν άγιοι. Όμως, ήθελαν μια άλλη ζωή, είτε  εθνική είτε κοινωνική. Σε κάποιο δημοτικό τραγούδι υπάρχει η προτροπή «Βασίλη, κάτσε φρόνιμα να γίνεις νοικοκύρης». Ήταν οι προσκυνημένοι που τα συμφέροντά τους ταυτίζονταν με αυτά των Οθωμανών. Ήταν κι ο φόβος του γονιού. Πολλοί πήραν τα όπλα. Πολλοί χάθηκαν. Αυτοί λοιπόν που πήραν τα όπλα-όποιο κι αν ήταν το ξεκίνημα-είχαν να  ξεπεράσουν την προτροπή για υποταγή. Να σκύψουν το κεφάλι, τους συμβούλευαν όλοι.Να συμμορφωθούν. Να δεχτούν πως ο αγώνας ήταν μάταιος. Ατελέσφορος.

       Κι όμως, πήραν τα όπλα. Μάτωσαν. Άντεξαν. Τα κατάφεραν. Οι διεθνείς συγκυρίες έχουν το μεράδι τους. Πάντα έτσι όμως γίνεται. Οι άλλοι , οι απέξω, έρχονται όταν θέλουν να μπουν μπροστά στις εξελίξεις. Να δηλώσουν παρόντες στα νέα δεδομένα.

       Όμως, το πρώτο ήταν ο αγώνας. Το ανυπότακτο πνεύμα. Το αγύριστο κεφάλι μπροστά στις δυσκολίες. Γι’ αυτό και μόνο το λόγο το 1821 αξίζει να έχει μια ξεχωριστή θέση στις καρδιές μας. Δεν χρειάζονται πολλά. Αρκεί κι ένα λουλούδι σε κάποιο άγαλμα. Αρκεί η σκέψη μας να πετάξει στους ανώνυμους αγωνιστές.