Πέμπτη 31 Μαρτίου 2016

Για τον πολιτισμό μας, να πάρει ο διάολος, EFSYN, 31.3.16



«Είστε εκπληκτικοί γιατί θυμάστε ότι αυτοί οι πρόσφυγες είναι μητέρες, πατέρες, παιδιά, ανθρώπινα όντα, όπως δεν το θυμάται ούτε μια ευρωπαϊκή κυβέρνηση! Ντροπή σου Ευρώπη»
Αν τα παραπάνω λόγια έβγαιναν από το στόμα κάποιου Έλληνα ηθοποιού, διανοούμενου, ή άλλου «επώνυμου», θα είχαν ακουστεί τα μύρια όσα εναντίον του.Θα του προσήπταν τον χαρακτηρισμό του κρυπτοεθνικιστή , που επαναφέρει από την πίσω πόρτα το ζήτημα της «ανωτερότητας» του Έλληνα απέναντι στους άλλους Ευρωπαίους και τους άλλους πολιτισμούς. Θα τον κατηγορούσαν για αντιευρωπαϊστή και ευρωσκεπτικιστή. Ευτυχώς που τα είπε η Βανέσα Ρεντγκρέιβ αποδεικνύοντας πως η Αριστερά δεν είναι μίζερη κι ούτε προσπαθεί να βγάλει ξύγκι από μια ταλαιπωρημένη «μύγα». Μπορεί και υψώνεται πάνω από τις μικρότητες, τα μικροσυμφέροντα. Μπορεί να βλέπει τον άνθρωπο στη γυμνότητά του όταν γίνεται βορά στις ανομίες όσων σπέρνουν όλεθρο και θάνατο. Είναι χορτάτη-πλάκα τα γαλόνια των επιτυχιών και της δόξας στους ώμους της-, γι’ αυτό και είναι γενναιόδωρη. Έχει βαθύρριζη σχέση με την πολιτική και έχει  σπάσει τις όποιες δεσμεύσεις από διάφορα συμφέροντα του δημοσίου θεάματος που κρατούν σφραγισμένα τα χείλη πολλών. Είναι μια ελεύθερη Ευρωπαία πολίτης, που θεωρεί δικό της πολιτισμό κάθε πολιτισμό.
     Η Βανέσα Ρεντγκρέιβ είναι μια αφορμή να αναστοχαστούμε για όσα γίνονται. Για αυτά που δε λέγονται. Για την ευκολία με την οποία ταξινομούνται οι διάφορες απόψεις στο χώρο της μιαρότητας, όταν αποκλίνουν από αυτό που κάθε φορά θεωρείται πολιτικά ορθό.
    Όσα είπε δίνουν κουράγιο σ’ όσους παλεύουν στην πρώτη γραμμή του προσφυγικού, προσφέροντας τον ελεύθερο χρόνο τους αλλά και δίνοντας ένα κομμάτι από τον γλίσχρο μισθό τους αγοράζοντας φάρμακα, τρόφιμα, ρούχα, παιχνίδια. Βάζουν φτερά σ’ όσους εμψυχωτές είναι κοντά στα παιδιά γιατρεύοντας τις πληγές στην ψυχούλα τους από όσα βίωσαν στην πατρίδα τους αλλά και στο ταξίδι της προσφυγιάς. Στυλώνουν τους γιατρούς και τους νοσηλευτές που δίνουν αγώνα να γιάνουν τα σώματα.
     Η σπουδαία αυτή γυναίκα έδωσε μια άλλη διάσταση αλλά και απάντηση στο ερώτημα γιατί όλα αυτά. Προς τι τόσος αγώνας; Είναι μια απάντηση σ’ όσους προτάσσουν μικροπολιτικές σκοπιμότητες όταν αναδεικνύουν τις ανθρώπινες αδυναμίες-ίσως και τις δομικές-στη διαχείριση του προσφυγικού ζητήματος από την οργανωμένη πολιτεία. Υπάρχουν όλα αυτά. Ενδεχομένως κι άλλα τόσα. Το πιο εύκολο είναι η παράθεση δυσλειτουργιών και η έκφραση μεμψιμοιρίας. Το δύσκολο είναι να κοιταχτείς στον καθρέφτη και να αναζητήσεις την εικόνα του εαυτού σου που μοιάζει τόσο τεμαχισμένη με τα όσα ακούς καθημερινά.
       
    Για τον πολιτισμό μας, να πάρει ο διάολος. Γι’ αυτό το κάνω. Δεν είναι μόνο η κομματική υποχρέωση. Δεν είναι οι ανάγκες της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης. Δεν είναι οι πολιτικές φιλοδοξίες. Δεν είναι η ανάγκη να είμαι πολιτικά ορθός. Δεν είναι η ανάγκη να γεμίσω τον χρόνο μου. Δεν είναι γιατί θέλω να κάνω επιστημονική έρευνα. Δεν είναι γιατί  ο εθελοντισμός μπορεί να μου ανοίξει επαγγελματικές πόρτες.
    Είναι πρωτίστως για τον εαυτό μου και τον τόπο μου. Είναι γι’ αυτό που κληρονομήσαμε και νιώθω το βάρος της ιστορίας  στις πλάτες μου. Είναι γιατί η προσφορά στους πρόσφυγες με βοηθάει να ανακαλύψω με διαφορετικό τρόπο την ιστορία μου. Τον πολιτισμό μου. Κι αυτό με κάνει διαφορετικό. Δεν νιώθω ούτε
ανώτερος ούτε κατώτερος. Νιώθω μέσα μου αυτό που κάθε πολιτισμός, ακόμη και στο πιο απομακρυσμένο σημείο , έχει βαθιά κρυμμένο στα φυλλοκάρδια του. Είναι η έγνοια για τον άνθρωπο. Η αλληλεγγύη. Δεν με νοιάζει ποια είναι η φύτρα μου. Νιώθω όμως τυχερός που ανακαλύπτω τα μεγάλα πνεύματα της τέχνης, της φιλοσοφίας, της επιστήμης που πάτησαν τα ίδια χώματα.

       Η Βανέσα Ρεντγκρέιβ είπε όσα πολλοί σκέφτονταν αλλά δεν έλεγαν. Είναι η υπεράσπιση μιας πολιτιστικής κληρονομιάς που συναντάει την οικουμενικότητα. Αυτή είναι δύναμη της παράδοσης, κάθε πολιτισμού όταν συνομιλεί με την ιστορία του. Γι’ αυτό και η προσφορά στους πρόσφυγες είναι μια οικουμενική πράξη. 

Πέπη Ρηγοπούλου,Η αγωνία για τον άνθρωποEFSYN,30.3.16



Στην Ειδομένη και στον Πειραιά, στα νησιά και στον Ελαιώνα, ο άνθρωπος ταπεινώνεται και διασύρεται η άποψη ότι η καλή θέληση, οι γενικές ιδέες και τα ωραία λόγια φτάνουν για να λυθούν τα όλο και πιο δύσκολα προβλήματα. Πόσοι είναι οι πρόσφυγες;
Πενήντα χιλιάδες; Ή μήπως εκατό; Και γιατί δεν το λέμε; Δεν μπορούμε να το ξέρουμε γιατί δεν καταγράφηκαν; Ή μήπως κάποιοι το ξέρουν και φοβούνται να το πουν; Πόσο θα μείνουν, όταν μαθαίνουμε ότι η κυβέρνηση των Σκοπίων δηλώνει πως τα σύνορα θα παραμείνουν κλειστά έως το τέλος του χρόνου;
Πώς τους δεχόμαστε; Με αλληλεγγύη, με συμπόνια, με ανοχή, με αγανάκτηση; Και τι πρέπει να κάνει το κράτος, η κοινωνία, ώστε αυτοί που για καιρό -ας μη γελιόμαστε- θα μείνουν εδώ, στο σύνορο μεταξύ φαντασιακής προσωρινότητας και πραγματικής μονιμότητας, να λειτουργήσουν θετικά για τους ίδιους και για την κοινωνία που τους έχει υποδεχτεί;
Τα ερωτήματα μπορούν εύκολα να τεθούν, αλλά το να απαντηθούν απαιτεί σκέψη, πρόγραμμα και δράση. Που βέβαια δεν χωρούν σε οποιοδήποτε φωτισμένο ή μη άρθρο για το θέμα. Υπάρχει όμως ένα πρώτο πράγμα που πρέπει να γίνει: Να καταλάβουμε ότι το ζήτημα μας αφορά.
Πενήντα τρεις φοιτήτριες και φοιτητές του Τμήματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών διεξήγαγαν επί τρεισήμισι μήνες την έρευνα «Πρόσφυγες και μετανάστες στην Αθήνα: άνθρωποι, χώροι, θεσμοί».
Επισκέφτηκαν χώρους όπως τον Ελαιώνα, μοίρασαν ερωτηματολόγια, μίλησαν με πρόσφυγες και με υπευθύνους, κυβερνητικών και μη θεσμών, ήρθαν σε επαφή με αυτοδιαχειριζόμενους χώρους, όπως αυτούς των οδών Δερβενίων, Νοταρά και άλλους, συγκέντρωσαν και μοίρασαν τα Χριστούγεννα είδη πρώτης ανάγκης.
Η δουλειά τους παρουσιάστηκε τη Δευτέρα 28 Μαρτίου στο Αμφιθέατρο Δρακοπούλου στο κεντρικό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών, μαζί με άλλες δράσεις που πραγματοποιεί το ίδρυμα για το προσφυγικό στο πλαίσιο του Παρατηρητηρίου που έχει δημιουργηθεί με την πρωτοβουλία του πρύτανη Θάνου Δημόπουλου.
Το βασικό κεκτημένο είναι ότι νέες και νέοι που θέλουν να ασχοληθούν με τη δημοσιογραφία, την επικοινωνία, τον πολιτισμό ενδιαφέρθηκαν έμπρακτα για ένα θέμα που έχει γίνει κεντρικό για τη χώρα. Οτι είδαν το ζήτημα όχι ως «είδηση» αλλά ως απτή πραγματικότητα. Αυτό που για να λυθεί θέλει χρόνο, έμπνευση και επίπονη προσπάθεια είναι το να κατακτηθεί η εμπιστοσύνη των ξεριζωμένων, να εδραιωθεί ένας πραγματικός διάλογος που θα οδηγήσει στην αμοιβαία κατανόηση και στη σωστή ενεργοποίηση όλων - περιλαμβανομένων των ίδιων των προσφύγων.
Μένουν τα άλλα, που θα αποφασίσουν σε πολύ μεγάλο βαθμό για τη ζωή μας. «Πόλεμος πατήρ πάντων». Βρήκα αυτές τις λέξεις πρωτοσέλιδο στην «Εφημερίδα των Συντακτών». Πόλεμος στη Μέση Ανατολή και πόλεμος, τρομοκρατικός, στην καρδιά της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Πόλεμος που, τόλμησαν επιτέλους να το δηλώσουν και κάποιοι επίσημοι στην Ελλάδα, είναι η πρώτη και βασική αιτία της νέας Μεγάλης Μετανάστευσης, η οποία απειλεί να διαλύσει την Ευρώπη, τιμωρώντας τον κυνισμό, τον αυτισμό και τη μυωπία της. Ακόμα και τώρα η είδηση για τη Λαχόρη επισκιάζεται από αυτήν για το Βέλγιο. Πού πάει ο κόσμος;
Ο κόσμος που νομίζαμε ότι είναι ο κόσμος μας; Πόλεμος ενάντια στον άνθρωπο, ενάντια στην όποια κληρονομιά μας. Χτες τα κανάλια έδειξαν βαμμένο στο αίμα των θυμάτων το σκέλεθρο της κάποτε υπέροχης Παλμύρας, σύμβολο της δολοφονίας κάθε μνήμης και ομορφιάς.
Στο μεταξύ, στη Βουλή και στα κανάλια τα κόμματα ανταλλάσσουν άσφαιρα πυρά για το θέμα. Αλλά αυτό που χρειάζεται η χώρα και η Ευρώπη είναι ένα πανεθνικό, ένα πανευρωπαϊκό σχέδιο αντίστασης στο τσουνάμι των πολέμων και της προσφυγιάς, που μέρα με τη μέρα μας αφορούν όλο και πιο πολύ. Ποιος θα το προτείνει;

Θόδωρος Θεοδωρίδης: συνέντευξη στην Τίνα Πανώριου, diastixo


Ισορροπιστής αεροσκαφών Θόδωρος Θεοδωρίδης Κάπα Εκδοτική

Ο Θόδωρος Θεοδωρίδης, εκτός από ένα διάστημα έξι χρόνων που βρέθηκε στην Αθήνα για σπουδές (ΑΣΟΕΕ) και εργασία, ζει και δραστηριοποιείται στην Καβάλα όπου και γεννήθηκε το 1954. Για είκοσι χρόνια εργαζόταν και στη συνέχεια διατηρούσε μεγάλο βιβλιοπωλείο-πρακτορείο τύπου στη γενέτειρά του. Είναι δημοσιογράφος (εφημερίδα Πρωινή της Καβάλας), εκδότης τοπικών εντύπων, συγγραφέας τουριστικών, αρχαιολογικών και ιστορικών οδηγών της Καβάλας, καθώς και τραγουδοποιός («Εφτά απωθημένα», ανεξάρτητη παραγωγή 2000, «Θέλω να πάρω τα βουνά», LYRA 2005).
Η πρώτη γνωριμία με τον Θόδωρο Θεοδωρίδη έγινε μέσα από τις σελίδες της νουβέλας του, με τίτλοΙσορροπιστής αεροσκαφών. Μια επιπλέον αφορμή για να τον συναντήσω στάθηκε το πρόσφατο σκηνικό ανέβασμα της απογειωτικής αυτής ιστορίας από τον Θοδωρή Γκόνη στην Αθηναΐδα, με τον ταλαντούχο Δημήτρη Πιατά στον πρωταγωνιστικό ρόλο.  
Απολαυστική η νουβέλα σας Ισορροπιστής αεροσκαφών. Πώς προέκυψε αυτή η ωραία, «τρελή» περιπέτεια του Αλέξανδρου Ελεφάντη;
«Ηθικός αυτουργός» είναι ο Θοδωρής Γκόνης, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας και σκηνοθέτης της παράστασης. Όταν πίναμε μια μέρα καφέ μαζί με καλούς φίλους, του διηγήθηκα την ιστορία, του άρεσε και με προέτρεψε να τη γράψω. Ο ίδιος μάλιστα εμπνεύστηκε και τον τίτλο.
Η αλήθεια είναι ότι ποτέ δεν συνέβη το περιστατικό που αφηγούμαι στην ιστορία. Απλώς ήταν ένα αστείο, μια πλάκα που μου έκανε κάποτε ένας παλιός φίλος, ότι δηλαδή σε κάποιο αεροπορικό μας ταξίδι μού ζήτησε τάχα η αεροσυνοδός να μετακινηθώ για την καλύτερη ισορροπία του αεροπλάνου, κι εγώ το αναπαρήγαγα μετά στις παρέες μου σαν να είχε πράγματι συμβεί. Έλεγα ψέματα, δηλαδή, και για λόγους αυτοσαρκασμού αλλά και σαν μια άμυνα σε όσα βιώνω ως υπέρβαρο άτομο.
Να είμαστε στρατιωτάκια, με ίδιο ύψος, ίδιο βάρος, ίδιο βηματισμό, ίδια ρούχα, ίδιες συνήθειες, κ.λπ. Αν κάποιος ξεφύγει, τότε γίνεται άμεσα αντιληπτός και η όποια διαφορετικότητά του γίνεται επίσης αντικείμενο απομόνωσης, άγριου και δηλητηριώδους σχολιασμού ή πολλές φορές και επίθεσης λεκτικής, και όχι μόνο.
Προσωπικά στοιχεία, λοιπόν, σας έδωσαν έναυσμα για να γράψετε με τρόπο τόσο απολαυστικό, σκληρό, αστείο, σπαρακτικό για τη ζωή του Αλέξανδρου Ελεφάντη…
Η ιστορία έχει πάρα πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία. Εγώ ο ίδιος, όπως σας είπα, ως υπέρβαρο άτομο, έχω βιώσει πολλές φορές τον ρατσισμό λόγω της «διαφορετικότητάς» μου· αλλά μετά από τόσα χρόνια έχω μάθει πια να διαχειρίζομαι αυτήν την κατάσταση με κάποια ψυχραιμία και χωρίς να με επηρεάζουν ιδιαίτερα τα όποια πικρά σχόλια και ειρωνικά βλέμματα συνοδεύουν, καμιά φορά, το πέρασμά μου.
Ο ήρωάς σας διαθέτει αυτοσαρκασμό σε μεγάλη δόση. Λυτρώνει όμως αυτός ο αυτοσαρκασμός ή απλά μαλακώνει λίγο τις πληγές;
Ξέρετε, η λύτρωση είναι μια πολύ «βαριά» λέξη. Είναι η απαλλαγή από δεινά και συμφορές. Λύτρωση μπορεί να νιώθει ένας πρόσφυγας που αναγκάζεται να ξεριζωθεί από τον τόπο του για να γλυτώσει ο ίδιος και η οικογένειά του από τον όλεθρο του πολέμου. Λύτρωση μπορεί να αισθάνεται ένα εξαρτημένο από ουσίες άτομο, όταν καταφέρνει μετά από μακροχρόνιο και επίπονο αγώνα να απεξαρτηθεί. Συνεπώς, δεν θα χρησιμοποιούσα ποτέ αυτή τη λέξη για την περίπτωσή μου. Είναι αλήθεια πάντως ότι ο αυτοσαρκασμός είναι συνήθως χαρακτηριστικό των υπέρβαρων ατόμων, αρκεί να μην υπάρχει υπερβολή, οπότε μετατρέπεται σε ένα στοιχείο έπαρσης και αυτοπροβολής.
Ισορροπιστής αεροσκαφών Θόδωρος Θεοδωρίδης Κάπα Εκδοτική
Αυτός ο ιδιότυπος ρατσισμός που υφίστατο ο πρωταγωνιστής σας λόγω βάρους, δεν είναι, εν μέρει, ο ίδιος ρατσισμός που υφίστανται τόσοι και τόσοι άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο λόγω της οποιασδήποτε διαφορετικότητας;
Φυσικά, διότι δυστυχώς στη ζωή μας και στην καθημερινότητά μας μάς έχουν επιβάλει νόρμες που πρέπει να ακολουθούμε και να μη ξεφεύγουμε καθόλου. Να είμαστε στρατιωτάκια, με ίδιο ύψος, ίδιο βάρος, ίδιο βηματισμό, ίδια ρούχα, ίδιες συνήθειες, κ.λπ. Αν κάποιος ξεφύγει, τότε γίνεται άμεσα αντιληπτός και η όποια διαφορετικότητά του γίνεται επίσης αντικείμενο απομόνωσης, άγριου και δηλητηριώδους σχολιασμού ή πολλές φορές και επίθεσης λεκτικής, και όχι μόνο.
Υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στις συμπεριφορές ανθρώπων που ζουν σε επαρχιακές πόλεις έναντι αυτών των μεγαλουπόλεων στον τομέα της αντιμετώπισης της διαφορετικότητας. Νομίζω ότι στην επαρχία, επειδή οι κοινωνίες είναι πιο μικρές και πιο κλειστές, τα πράγματα είναι αγριότερα. Στην Αθήνα ψιλοχάνεσαι μέσα στο ανώνυμο πλήθος. Ωστόσο αν με ρωτάτε προσωπικά, νιώθω πολύ καλά στην Καβάλα γιατί έχω την τύχη να περιστοιχίζομαι και να συναναστρέφομαι με εξαιρετικούς, μοναδικούς ανθρώπους. Στην οικογένειά μου, στο φιλικό και επαγγελματικό μου περιβάλλον, παντού.
«Ο Θόδωρος […] βούτηξε σε μια νεοελληνική πραγματικότητα που ανέθρεψε βουλιμικούς και επιθετικούς πολίτες στην περίοδο της απόλυτης αισιοδοξίας της για να τους παραδώσει στη συνέχεια τρομαγμένους και καταδιωκόμενους αρουραίους», γράφει ο Κοσμάς Χαρπαντίδης στο επίμετρο του βιβλίου σας. Εσείς πάλι τι νομίζετε; Αυτοί οι μεταλλαγμένοι πολίτες –ίσως κι εμείς οι ίδιοι– έχουν/ έχουμε γλιτωμό;
Η κρίση που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια πιθανόν να μας γλιτώσει τελικά. Γιατί –κακά τα ψέματα– στην επίπλαστη ευμάρεια της καταναλωτικής κοινωνίας μέσα στην οποία ζούσαμε είναι αλήθεια ότι, πέραν της μακαριότητας, αποκτήσαμε και χαρακτηριστικά αγριότητας και λαιμαργίας. Τώρα, σκύψαμε το κεφάλι, τσαλακώθηκε ο εγωισμός μας, «έσπασε» ο τσαμπουκάς μας, έχουμε χαρτάκι στο σούπερ μάρκετ και βάζουμε στο καλάθι αποκλειστικά αυτά που γράφει και μάλιστα τα φθηνότερα ή τις προσφορές, αραιώσαμε τις εξόδους μας και τέλος πάντων υπάρχει μια «ειλικρινής μεταμέλεια», η οποία τελικά μπορεί και να μας σώσει. Ο Θεός είναι μεγάλος και ελεήμων…
Η κρίση που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια πιθανόν να μας γλιτώσει τελικά. Γιατί –κακά τα ψέματα– στην επίπλαστη ευμάρεια της καταναλωτικής κοινωνίας μέσα στην οποία ζούσαμε είναι αλήθεια ότι, πέραν της μακαριότητας, αποκτήσαμε και χαρακτηριστικά αγριότητας και λαιμαργίας.
Βλέποντας τον Ισορροπιστή σας ανεβασμένο σε μορφή θεατρικού αναλογίου από το ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας αλλά και πρόσφατα σε παράσταση στην Αθηναΐδα με πρωταγωνιστή τον εξαιρετικό, κατά την γνώμη μου, Δημήτρη Πιατά, ποια ήταν η πρώτη σας αντίδραση; Έτσι κάπως τον είχατε φανταστεί τον Αλέξανδρο Ελεφάντη;
Θα σας πω κάτι. Στο παρελθόν ασχολήθηκα επαγγελματικά με το τραγούδι ως τραγουδοποιός και χρειάστηκε πολλές φορές να τραγουδήσω τα τραγούδια μου παίζοντας την κιθάρα μου εγώ ο ίδιος μπροστά σε κοινό σε διάφορες μουσικές σκηνές ανά την Ελλάδα, αλλά και σε ανοικτούς χώρους συνεργαζόμενος συχνά με πολύ γνωστούς καλλιτέχνες. Ε, λοιπόν σας ομολογώ ότι το τόσο βαθύ και το τόσο ισχυρό αυτό συναίσθημα που ένιωσα όταν πρωτοείδα τον Ισορροπιστή αεροσκαφών να ανεβαίνει στη σκηνή δεν το είχα ξανανιώσει ποτέ στη ζωή μου. Παρόλο που δεν ήμουν πάνω στη σκηνή, όπως ήμουν στο πάλκο όταν τραγουδούσα. Παρόλο που ό,τι διαδραματιζόταν ήταν κατά κάποιο τρόπο ερήμην μου, εγώ εντούτοις ένιωσα πολύ μεγάλη χαρά και ικανοποίηση. Θα τολμούσα να πω ότι ένιωσα πραγματικά ευτυχισμένος, αν αυτό δεν μοιάζει λίγο με υπερβολή και λίγο με μπαρούφα. Δεν μπορώ να το εξηγήσω αυτό. Όσο για το πώς είχα φανταστεί τον ήρωά μου, τον Αλέξανδρο Ελεφάντη, αρκεί να σας πω ότι από την πρώτη στιγμή που άρχισα να γράφω το κείμενο είχα στο νου μου τον Δημήτρη Πιατά. Ο Ισορροπιστής αεροσκαφών γράφτηκε γι’ αυτόν.
Τελικά το γέλιο είναι δράμα καλά και σωστά μεταφρασμένο;
Απολύτως. Αφού έχετε διαβάσει το βιβλίο ή εφόσον είδατε την παράσταση, θα το νιώσετε χωρίς αμφιβολία. Πίσω από το άφθονο –είναι αλήθεια– γέλιο υπάρχει πολύς πόνος και πολύς σπαραγμός. Υπάρχει στο βιβλίο ένα χαρακτηριστικό κομμάτι όπου ο Ελεφάντης αναγκάζεται μόνος του και χωρίς τα παραγγέλματα του πιλότου και για να εξασφαλισθεί η απόλυτη ισορροπία του αεροσκάφους, να μετακινείται ένθεν κακείθεν των καθισμάτων με μια αρμονία και μια πλαστικότητα δίκην Νουρέγιεφ στον «Καρυοθραύστη» του Τσαϊκόφσκι. Ο Γκόνης έβαλε σ’ αυτό το σημείο τον Πιατά να χορεύει κλασικό χορό με την υπόκρουση του γνωστού αποσπάσματος από το αριστούργημα του μεγάλου Ρώσου συνθέτη. Η σκηνή βγάζει φοβερό γέλιο. Σπαρταριστό. Όμως στο πρόσωπο του μεγάλου θεατρίνου Πιατά διακρίνει καθαρά κανείς το «γέλα παλιάτσο». Τον πόνο και την θλίψη που κουβαλάει στην ψυχή του αυτός ο ήρωας.
Κλείνοντας να σας ρωτήσω εάν έχετε κάτι νέο στα σκαριά μετά τον «Ισορροπιστή»;
Νέο δεν έχω. Απλώς γράφω κάτι τώρα. Έχω όμως στο συρτάρι δύο παλιότερα έργα, έτοιμα ν’ ανεβούν. Αν υπάρξει ενδιαφέρον, εδώ είμαστε. Μακάρι.

Τρίτη 29 Μαρτίου 2016

ΚΕΝΤΡΟ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ


                             ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΧΑΝΙΩΝ


                                                        ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΧΑΝΙΩΝ


                                          

                                 Πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος

Το Κέντρο Κρητικής Λογοτεχνίας, το Πνευματικό Κέντρο Χανίων και η Περιφέρεια Κρήτης – Περιφερειακή Ενότητα Χανίων οργανώνουν συνέδριο στα Χανιά ( Πνευματικό Κέντρο, Ανδρέα Παπανδρέου 74 ), το τριήμερο 2, 3 και 4 Δεκεμβρίου 2016, με θέμα « Η προσφορά του Κωνσταντίνου Θ. Μάνου ( 1869 – 1913 ) στα Γράμματα, στην Κρήτη και στο Έθνος » και καλούν τους ιστορικούς, τους ερευνητές, τους μελετητές του έργου του Κωνσταντίνου Μάνου και τους φιλίστορες να λάβουν μέρος σ’ αυτό.

Στους εισηγητές – συνέδρους που θα έλθουν από μακριά θα παρασχεθεί φιλοξενία.

Τα πρακτικά του συνεδρίου θα τυπωθούν χωρίς καθυστέρηση.

Η δήλωση συμμετοχής θα γίνει ηλεκτρονικά μέχρι την 31η Μαΐου 2016 στην ηλεκτρονική :  kostasmoutzouris@hotmail.gr  .

Στη δήλωση θα υπάρχουν τα πλήρη στοιχεία του δηλούντος ( ονοματεπώνυμο, ιδιότητα, τηλέφωνο, ταχυδρομική και ηλεκτρονική διεύθυνση ) και το θέμα της ανακοίνωσης.

Η περίληψη της ανακοίνωσης ( εκτάσεως μιας δακτυλογραφημένης σελίδας ) θα σταλεί, στην ίδια διεύθυνση, μέχρι την 31η Αυγούστου 2016.

Η Επιστημονική Επιτροπή του συνεδρίου θα κρίνει, με βάση τις περιλήψεις, ποιες  ανακοινώσεις θα γίνουν δεκτές στο συνέδριο.

                            Για την Οργανωτική Επιτροπή

Κώστας Μουτζούρης, πρόεδρος του Κέντρου Κρητικής Λογοτεχνίας
Εμμανουήλ Κελαϊδής, πτέραρχος ε. α., γενικός γραμματέας του Πνευματικού  Κέντρου Χανίων

Σούλα Ζώτου, φιλόλογος, καλλιτεχνική υπεύθυνη στο Πνευματικό Κέντρο Χανίων

Δευτέρα 28 Μαρτίου 2016

Μανόλης Μαγκλάρας, Στ' Αχνάρια του Ηπειρώτη της Αχαϊας


Βασίλης Κάλφας,Αριστοτέλης για όλους, διαχρονικός και σύγχρονος,EFSYN,25.3.16

Αριστοτέλης προσιτός


Οι εκδόσεις Νήσος, μέσω της χορηγίας του Ιδρύματος Σταύρου Νιάρχου, αναλαμβάνουν να συγκροτήσουν σε βάθος χρόνου μια πλήρη αριστοτελική βιβλιοθήκη. Hδη από το 2011 κυκλοφορούν οι έξι πρώτοι τόμοι σε ρέουσες μεταφράσεις, άρτια τεκμηριωμένες και σχολιασμένες.
Με έναυσμα την πρόσφατη κυκλοφορία του τόμου Τέχνη Ρητορική (σε μετάφραση-εισαγωγή και επιμέλεια Παντελή Μπασάκου), ο δρ φιλοσοφίας και μεταφραστής Γιώργος Καράμπελας μας συστήνει με ελκυστική διαύγεια τον εν λόγω τόμο, παράλληλα ο Βασίλης Κάλφας, καθηγητής φιλοσοφίας στο ΑΠΘ, διατρέχει εποπτικά το όλο φιλόδοξο εγχείρημα, τόσο στην ιστορική, στοχαστική και παιδευτική του διάσταση όσο και στην ευρύτερη πρόσληψη του αριστοτελικού έργου στα καθ’ ημάς, τέλος, ο ομότιμος καθηγητής φιλοσοφίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Παντελής Μπασάκος μας μεταφέρει την αύρα της πειθαρχίας, του μόχθου αλλά και της απόλαυσης, με τη δέουσα πάντα μελαγχολική ειρωνεία που γεννάει η συμβίωση πλάι σε κείμενα αυτού του βάθους κι αυτής της διάρκειας.
Επιμέλεια: Μισέλ φάις
O Βασίλης Κάλφας, καθηγητής φιλοσοφίας στο ΑΠΘO Βασίλης Κάλφας, καθηγητής φιλοσοφίας στο ΑΠΘ | 
Τον Σεπτέμβρη του 1821 ο Αδαμάντιος Κοραής εκδίδει στο Παρίσι τα Πολιτικά του Αριστοτέλη και την επόμενη χρονιά τα Ηθικά Νικομάχεια. Με τον τρόπο αυτό, ο γέρων Κοραής θεωρεί ότι συμμετέχει από μακριά στην Ελληνική Επανάσταση που μόλις είχε ξεσπάσει.
Η κίνηση του Κοραή έχει, ωστόσο, συμβολικό χαρακτήρα. Ο μεγάλος διαφωτιστής δεν αυταπατάται θεωρώντας ότι τα πρωτότυπα κείμενα του Αριστοτέλη θα διαβαστούν από τους εξεγερμένους, ούτε είναι από εκείνους που πιστεύουν ότι η εξοικείωση με το ένδοξο παρελθόν αρκεί για την παλιγγενεσία των Ελλήνων.
Το μήνυμα του Κοραή είναι πως κανένα σύγχρονο έθνος δεν μπορεί να σταθεί στα πόδια του αν δεν έχει πρόσβαση στις βασικές ιδέες που διαμόρφωσαν την ταυτότητα του ευρωπαϊκού πολιτισμού.
Διακόσια χρόνια αργότερα, θα έλεγε κανείς ότι το μήνυμα του Κοραή πέρασε απαρατήρητο. Το 2016 έχει ανακηρυχθεί «Ετος Αριστοτέλη», ο Αριστοτέλης ωστόσο παραμένει, τηρουμένων των αναλογιών, εξίσου άγνωστος στους σημερινούς νεοέλληνες όσο ήταν τον καιρό του Κοραή. Είναι, μάλιστα, πολύ περίεργο και ενδιαφέρον ότι ο Αριστοτέλης παραμένει άγνωστος σε ένα κράτος που από τα πρώτα του βήματα στηρίχθηκε ιδεολογικά στην αρχαιολατρία.
Η αρχαιολατρία μας, ωστόσο, εξαντλήθηκε στην απεγνωσμένη επιβολή της εκμάθησης της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, ενώ καμία προσπάθεια δεν έγινε για την ουσιαστική γνώση της σκέψης και του πολιτισμού των Αρχαίων.
Κατά τον 19ο αιώνα η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών ξεκινά από το Δημοτικό και καταλαμβάνει ένα ποσοστό γύρω στο 45% των ωρών διδασκαλίας στη Μέση Εκπαίδευση. Προσθέστε τα Λατινικά και τα Θρησκευτικά (άλλο ένα 30%) και θα καταλάβετε γιατί για τα Μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες περισσεύουν στην καλύτερη περίπτωση 3 ώρες εβδομαδιαίας διδασκαλίας. Τι χώρος να μείνει για τον Αριστοτέλη, τα κείμενα του οποίου δεν προσφέρονται για γλωσσική διδασκαλία και είναι κατά τα 2/3 αφιερωμένα στη γνώση της Φύσης;
Δεν πρέπει, ωστόσο, να δοθεί η εντύπωση ότι η ουσιαστική γνώση του αριστοτελικού έργου είναι απλή υπόθεση – πόσο μάλλον η ένταξή του με κάποιον τρόπο στην εκπαίδευση. Τονίζουμε, συνήθως, την ευρύτητα των ενδιαφερόντων του Αριστοτέλη, το γεγονός ότι το έργο του αποτελεί μια πραγματική εγκυκλοπαίδεια της γνώσης και, ακόμη, την εντυπωσιακή εμβέλεια της σκέψης του, αφού κανένα άλλο φιλοσοφικό σύστημα δεν επηρέασε τόσο πολύ τους μεταγενέστερους.
Ο Αριστοτέλης όμως είναι ένας πολύ βαθύς και δύσκολος φιλόσοφος και η κατανόηση της σκέψης του μόνο εύκολη δεν είναι. Η πρόσληψή του επιδεινώνεται από τη φύση των γραπτών του, αφού τα κείμενα του Αριστοτέλη που έχουμε σήμερα στα χέρια μας δεν προορίζονταν για δημοσίευση αλλά για κάποιου είδους «εσωτερική» χρήση, τον ακριβή χαρακτήρα της οποίας αγνοούμε.
Με δυο λόγια, ο Αριστοτέλης δεν διαβάζεται χωρίς βοήθεια. Με βοήθεια άλλωστε διαβάστηκε πάντοτε ο Αριστοτέλης. Η καθιέρωση της μοναδικής του θέσης στην ιστορία της φιλοσοφίας στηρίχθηκε στη μεσολάβηση μιας σειράς σπουδαίων σχολιαστών. Χωρίς τον Αλέξανδρο Αφροδισιέα, τον Αβερρόη και τον Θωμά Ακινάτη, ο Αριστοτέλης δεν θα είχε τον ίδιο ρόλο στη φιλοσοφία της ύστερης αρχαιότητας, των Αράβων και των Σχολαστικών.
Οι προαναφερθέντες, ωστόσο, πέρα από σχολιαστές του Αριστοτέλη, ήταν οι σπουδαιότεροι φιλόσοφοι της εποχής τους (όπως περίπου ο σχολιαστής του Αριστοτέλη Χάιντεγκερ ήταν ένας από τους μεγαλύτερους φιλοσόφους του 20ού αιώνα). Βοήθεια μπορεί ασφαλώς να προσφέρει και μια καλή μετάφραση του Αριστοτέλη. Στη βοήθεια άλλωστε των μεταφράσεων κατέφυγαν όλα τα έθνη, από τον 12ο αιώνα μέχρι σήμερα, όταν απέκτησαν δίγλωσσους γνώστες της αριστοτελικής φιλοσοφίας.
Για να επανέλθουμε στη σύγχρονη Ελλάδα, με τον προσανατολισμό που πήρε εξαρχής η αρχαιογνωσία μας, το έργο του Αριστοτέλη ήταν φυσικό να παραμείνει terra incognita. Η αρχή έπρεπε να γίνει από το Πανεπιστήμιο.
Οι κλασικές όμως σπουδές στο ελληνικό Πανεπιστήμιο προσανατολίστηκαν στη μελέτη και τη διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, οι Φιλοσοφικές Σχολές προετοίμαζαν απλώς «φιλολόγους», ικανούς να διδάξουν στο ελληνικό σχολείο το γλωσσικό μάθημα των ελληνικών, το οποίο ακόμη και σήμερα εστιάζεται στην αρχαία ποίηση και σε απλά πεζά κείμενα ρητόρων και ιστορικών. Μόνο με τη σημερινή γενιά διδασκόντων έχει αρχίσει ο Αριστοτέλης να βρίσκει μια θέση στο ελληνικό Πανεπιστήμιο.
Εξίσου απογοητευτική είναι η παράδοση των νεοελληνικών μεταφράσεων του Αριστοτέλη – φυσικό επακόλουθο της γενικής απαξίωσης των μεταφράσεων αρχαιοελληνικών κειμένων στο υπερφίαλο νεοελληνικό κράτος.
Χρειάστηκε να φτάσουμε στην Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση του 1964 για να γίνει αποδεκτό, από μια μερίδα τουλάχιστον των ιθυνόντων της εκπαίδευσης, ότι ο μέσος Ελληνας, παρά τον πολύχρονο βομβαρδισμό των αρχαίων ελληνικών, δεν ήταν σε θέση να διαβάσει ένα αρχαιοελληνικό κείμενο από το πρωτότυπο. Μεταφράσεις του Αριστοτέλη δεν επιχειρούνται σε όλο τον 19ο αιώνα.
Αλλά και μέχρι τη μεταπολίτευση του 1974, οι μόνες αριστοτελικές μεταφράσεις που στέκονταν με κάποια σοβαρότητα ήταν η μετάφραση της Ποιητικής από τους Μένανδρο - Συκουτρή (Ακαδημία Αθηνών, Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», 1937) και η μετάφραση του Περί Ψυχής από τον Τατάκη (Εκδόσεις Ζαχαρόπουλος, χ.χ.).
Το 2008 ξεκίνησε μια φιλόδοξη προσπάθεια να εκδοθούν τα Απαντα του Αριστοτέλη σε νεοελληνική μετάφραση. Η βασική σύλληψη ήταν να δοθεί το έργο του Αριστοτέλη σε μια χρηστική δίγλωσση έκδοση, με ενιαίο ερμηνευτικό σχολιασμό, που θα απευθύνεται τόσο στον ειδικό όσο και στο γενικό μορφωμένο κοινό.
Συγκροτήθηκε λοιπόν μια ομάδα 25 μελετητών –στην πλειονότητά τους πανεπιστημιακοί διδάσκοντες ή ερευνητές με αντικείμενο την αρχαία φιλοσοφία–, η οποία έκτοτε λειτουργεί ως διαρκές σεμινάριο. Σε τακτικές μηνιαίες συναντήσεις παρουσιάζεται η υπό εξέλιξη μεταφραστική εργασία των μελών της ομάδας και γίνεται αντικείμενο κριτικής.
Η ιδέα της έκδοσης των Απάντων του Αριστοτέλη ανήκει στον Γεράσιμο Κουζέλη, καθηγητή φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, που διευθύνει και το όλο εγχείρημα.
Η επιστημονική ευθύνη ανήκει στους Βασίλη Κάλφα και Παντελή Μπασάκο, καθηγητές φιλοσοφίας αντιστοίχως στο ΑΠΘ και στο Πάντειο. Η έκδοση πραγματοποιείται από τις εκδόσεις Νήσος με την ενίσχυση του κοινωφελούς Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Θα ολοκληρωθεί σε 21 τόμους. Ολοι οι τόμοι περιλαμβάνουν Εισαγωγή, αρχαίο κείμενο και μετάφραση και σύντομο ερμηνευτικό σχολιασμό.
Για την ώρα έχουν κυκλοφορήσει οι έξι πρώτοι τόμοι. Κατά χρονολογική σειρά: Περί γενέσως και φθοράς (2011, τόμ. 7, μετ. Βασίλης Κάλφας), Κατηγορίαι και Περί ερμηνείας (2011, τόμ. 1, μετ. Παύλος Καλλιγάς), Μικρά Φυσικά (2014, τόμ. 14, μετ. Ηλίας Γεωργούλας), Φυσικά (2014, τόμ. 5, μετ. Βασίλης Κάλφας), Αθηναίων Πολιτεία (2015, τόμ. 21, μετ. Χλόη Μπάλλα) και Τέχνη Ρητορική (2016, τόμ. 19, μετ. Παντελής Μπασάκος). Είναι ακόμη έτοιμοι και σύντομα θα κυκλοφορήσουν το Περί ζώων μορίων (μετ. Στασινός Σταυριανέας), το Περί ζώων πορείας και Περί ζώων κινήσεως (μετ. Παντελής Γκολίτσης) και τα Μετεωρολογικά (μετ. Μυρτώ Γκαράνη).
Η αρχική πρόβλεψη ήταν το έργο να ολοκληρωθεί σε 8 χρόνια, αλλά αποδείχτηκε υπεραισιόδοξη. Θα χρειαστεί σίγουρα περισσότερος χρόνος, όπως χρειάστηκαν περισσότερο χρόνο όλα τα ανάλογα εγχειρήματα στις σύγχρονες ευρωπαϊκές γλώσσες, αλλά μπορούμε πλέον με βεβαιότητα να πούμε ότι η ολοκλήρωση του έργου είναι ορατή.
Η επάρκεια της μεταφραστικής ομάδας θα κριθεί από το τελικό αποτέλεσμα. Η δυνατότητα όμως συγκρότησης μιας τέτοιας ομάδας στηρίχθηκε στην εντυπωσιακή ενδογενή ανάπτυξη της μελέτης της αρχαίας φιλοσοφίας.
Η κοινότητα των Ελλήνων μελετητών της αρχαίας φιλοσοφίας, αυτών που δρουν στο εσωτερικό της χώρας αλλά και στο εξωτερικό, κατέκτησε βαθμιαία κατά την τελευταία εικοσαετία μια σημαντική θέση στη διεθνή έρευνα. Υπό την έννοια αυτή, η οργανωμένη προσπάθεια να μεταφραστεί όλος ο Αριστοτέλης στα νέα ελληνικά δεν θα μπορούσε να γίνει σε παλαιότερη εποχή. Οπότε δεν έχει και νόημα να καταγγέλλει κανείς την ανεπάρκεια των κρατικών θεσμών που δεν οργάνωσαν ώς τώρα ένα τέτοιο εγχείρημα.
Οσο για τη μεταφραστική γραμμή που ακολούθησε η ομάδα, θα πρέπει να πούμε ότι δεν υπήρξε εξαρχής ενιαία προσέγγιση. Μέσα όμως από την κριτική και την αλληλεπίδραση διαφαίνονται σιγά σιγά κάποιες κοινές τάσεις, που δεν ακυρώνουν ωστόσο την αυτοτέλεια της προσέγγισης του κάθε μεταφραστή.
Ξεκινήσαμε πάντως από τη διαπίστωση ότι οι νεοελληνικές μεταφράσεις αρχαίων ελληνικών φιλοσοφικών κειμένων είναι συνήθως πολύ κακές. Το συμπέρασμα αυτό βγαίνει αν συγκρίνει κανείς μεταφράσεις κλασικών αρχαιοελληνικών έργων στις βασικές ευρωπαϊκές γλώσσες και στα νέα ελληνικά.
Διαπιστώσαμε γρήγορα στην πράξη ότι το βασικό πρόβλημα εντοπίζεται στο γεγονός ότι ο μεταφραστής παγιδεύεται από την κοινότητα της νέας ελληνικής και της αρχαίας ελληνικής γλώσσας. Λειτουργώντας ως «ενδογλωσσικός» μεταφραστής, διστάζει να προτάξει την αυτονομία της νέας ελληνικής και συνειδητά ή ασυνείδητα έλκεται από τη διαφορετική μορφολογία και σύνταξη της αρχαίας.
Ετσι, το μεταφρασμένο κείμενο, ενώ ανήκει τυπικά στη νέα ελληνική γλώσσα, δεν μπορεί να διαβαστεί μόνο του και χρειάζεται τη συνεχή βοήθεια του αρχαιοελληνικού πρωτοτύπου (αν υποθέσουμε ότι ο αναγνώστης μπορεί κάτι να καταλάβει από αυτό). Το υποτιθέμενο, και υπαρκτό κατ' αρχήν, πλεονέκτημα της κοινότητας της γλώσσας του μεταφραστή και της γλώσσας του κειμένου έχει μετατραπεί σε εμπόδιο.
Στην ίδια κατεύθυνση συμβάλλει και ο υπερβολικός σεβασμός -που είναι μάλλον δέος και φόβος- του μεταφραστή απέναντι στον μεταφραζόμενο συγγραφέα. Πώς να τολμήσεις να μεταφράσεις έναν όρο του Πλάτωνα ή του Αριστοτέλη, αν «ακούγεται» ακόμη κάπως στα νέα ελληνικά, έστω κι αν σήμερα σημαίνει κάτι εντελώς διαφορετικό.
Η θεραπεία είναι πάντα η ίδια. Το μεταφρασμένο νεοελληνικό κείμενο θα πρέπει να γίνεται κατανοητό όταν διαβάζεται μόνο του. Το αρχαίο κείμενο θα βοηθήσει ενδεχομένως τον ειδικό, αλλά και όποιον προστρέξει σ’ αυτό για να παρακολουθήσει κάποιον όρο – σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να υποκαθιστά, ούτε καν να συμπληρώνει, τη ροή της μετάφρασης.

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ


Το Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών
του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου
σε συνεργασία με το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ)
το Σπίτι της Κύπρου
και την Ομοσπονδία Κυπριακών Οργανώσεων Ελλάδας (ΟΚΟΕ)
σας προσκαλούν
την Παρασκευή 1 Απριλίου 2016 και ώρα 19:30
στο βιβλιοπωλείο του ΜΙΕΤ (Τσιμισκή 11, Θεσσαλονίκη)
στην παρουσίαση των εκδόσεων
του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών
για το έτος 2015

Χαιρετισμός
Αίγλη Παντελάκη
Γενική Διευθύντρια του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου
Αντώνης Μανδρίτης
Γενικός Πρόξενος της Κυπριακής Δημοκρατίας στη Θεσσαλονίκη
Άννα Λοϊζίδου-Pouradier Duteil
Διευθύντρια του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών

Η εκδήλωση τελεί υπό την αιγίδα
του Γενικού Προξένου της Κυπριακής Δημοκρατίας στη Θεσσαλονίκη

·      The Chronicle of Amadi
(translated from the Italian
by Nicholas Coureas and Peter Edbury)
από την κ. Ρίκα Μπενβενίστε,
Καθηγήτρια Ιστορίας της Μεσαιωνικής Ευρώπης
του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

·      Επετηρίδα Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, τόμος 37
από τον κ. Γιώργο Κεχαγιόγλου,
ομότιμο καθηγητή
του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

·      Τα Παραμύθια της Κύπρου
από το Λαογραφικό Αρχείο
του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών
(επιμέλεια: Αργυρώ Ξενοφώντος
και Κωνσταντίνα Κωνσταντίνου)
από την κ. Σωτηρία Σταυρακοπούλου
αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Τμήματος Φιλολογίας
του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

·      Η Κυπριακή οικία
(Γεώργιος Παπαχαραλάμπους)
από την κ. Μαρία Παναγίδου
Μορφωτικό Σύμβουλο της Κυπριακής Πρεσβείας

Κυριακή 27 Μαρτίου 2016

ΜΠΟΥΚΑΛΑΣ ΠΑΝΤΕΛΗΣ,Kαλικάντζαροι και Καρμανιόλοι, ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 25.3.16



«Αρτι αφιχθείς εις Βαθύ συνελήφθη υπό των προκρίτων, οίτινες αφού αφήρεσαν το διαβατήριον αυτού έστειλαν αυτόν δεδεμένον μετά φυλάκων εις τον Αγά της Χώρας. [...] Οι πρόκριτοι εν αγνοία του Αγά προσεπάθησαν να πείσωσι τον καφεψόν αυτού να δηλητηριάση τον Γεώργιον Λογοθέτην, αλλ’ ούτος απήντησεν εις αυτούς, “εγώ δεν είμαι ως σας δολοφόνος και ουδέποτε θα βάψω τας χείρας μου εις το αίμα ανδρός αθώου και εναρέτου”». Το 1814 αυτά, στη Σάμο (όπως τα ιστορεί στα «Σαμιακά», του 1899, ο Ν. Ι. Σταματιάδης). Τότε που οι πρόκριτοι αποπειράθηκαν για πολλοστή φορά να δολοφονήσουν τον Γεώργιο Παπλωματά. Τον Λυκούργο Λογοθέτη δηλαδή. Το Λογοθέτης το όφειλε στο αξίωμα που είχε λάβει από τον Αλέξανδρο Σούτσο, ηγεμόνα της Βλαχίας. Το Λυκούργος ήταν το ψευδώνυμο που διάλεξε το 1820, μυούμενος στη Φιλική Εταιρεία.

Για τους ιστορικούς ο Λογοθέτης ανήκει στις σημαντικότερες μορφές του Αγώνα. Είναι όμως πολύ λιγότερο γνωστός απ’ όσο αντιστοιχεί στη συμβολή του. Ισως επειδή επί δεκαετίες η πολιτική και στρατιωτική δράση του δεν συμπεριλαμβανόταν στη «διδακτέα ύλη», επιλεγμένη από την επίσημη ιστοριογραφία. Λογικό. Πώς να μιλήσεις σε μαθητές για τον απύθμενο φιλοτουρκισμό (ή καλύτερα φιλοτομαρισμό) της παράταξης των Καλικαντζάρων. Της «καταπιεστικής ολιγαρχίας», όπως τη χαρακτηρίζει ο Μιχαήλ Β. Σακελλαρίου σε περυσινό βιβλίο του με τίτλο «Ενας συνταγματικός δημοκράτης ηγέτης κατά την Επανάσταση του ’21: Ο Γ. Λογοθέτης Λυκούργος της Σάμου (1772-1850)», των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης (ο συγγραφέας ενημερώνει εξαρχής τον αναγνώστη πως είναι «ένας από τους απογόνους του Λυκούργου», αυτό όμως δεν θολώνει την κρίση του). Κύριο μέλημα της ολιγαρχίας, η εξόντωση του λαϊκού κινήματος των Καρμανιόλων και του ηγέτη τους. Καρμανιόλοι αποκαλούνταν και στη Ζάκυνθο, στα τέλη του 18ου αιώνα, οι δημοκρατικοί, οι οπαδοί της Γαλλικής Επανάστασης.

Το «Σύστημα Πολιτικόν» που σχεδίασε ο Λογοθέτης και εγκρίθηκε από τον λαό μετά την τελετή έναρξης της Επανάστασης, 8.5.1821, ήταν ένα πείραμα δημοκρατίας, θεμελιωμένο στη λογοδοσία: Καθένα από τα 18 χωριά της Σάμου εξέλεγε κατ’ έτος τρεις Πολιτικούς Κριτές, που όφειλαν «εις το τέλος του χρόνου να παραδίδωσι λογαριασμόν επί κοινής Συνελεύσεως». Ο Γενικός Διοικητής, που όφειλε επίσης να λογοδοτεί στο τέλος της ετήσιας θητείας του, όταν προέκυπταν υποθέσεις «σκέψιν ακριβή απαιτούσαι», έπρεπε «να κροτή συνέλευσιν των δεκαοκτώ χωρίων και να συσκέπτηται μετά των πληρεξουσίων αυτών». Τον Δεκέμβριο του 1822 η ίδια η κεντρική συνέλευση, εμπιστευόμενη απολύτως τον Λογοθέτη, τον αναγόρευσε «Κυριάρχην της πατρίδος». Αυτός όμως άσκησε την εξουσία του εμμένοντας στις συνελεύσεις και στη λογοδοσία. Θα του ήταν λοιπόν ταιριαστό και το ψευδώνυμο Σόλων. Και ο Αθηναίος νομοθέτης αρνήθηκε τη μοναρχία. Κι ας του την πρόσφεραν και οι δύο παρατάξεις της πόλης.

Σάββατο 26 Μαρτίου 2016

Ντόναλντ Σασούν * Μετάφραση-επιμέλεια: Τάσος Τσακίρογλου,Εμείς στη Δύση και η ηθική τύφλωση,ΕΦΣΥΝ,26.3.16


sasoun

Ντόναλντ ΣασούνΟ Ντόναλντ Σασούν είναι ομότιμος καθηγητής Συγκριτικής Ευρωπαϊκής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου
Οταν μιλάμε σήμερα για βαρβαρότητα, εμείς στη Δύση, στο μυαλό μας έρχονται οι ισλαμιστές φονταμενταλιστές του είδους της Αλ Κάιντα ή του «Ισλαμικού κράτους».
Σκεφτόμαστε νέους τρομοκράτες που κόβουν τον λαιμό των ανθρώπων προκλητικά μπροστά στην κάμερα με σαδιστική χαρά, καταστρέφουν αρχαία μνημεία με εικονοκλαστική μανία και αναπολούν ένα κατασκευασμένο παρελθόν, δηλαδή ένα αρχαίο χαλιφάτο. Σκεφτόμαστε κάποιους φανατικούς που ρίχνουν τα αεροπλάνα στους Δίδυμους Πύργους στη Νέα Υόρκη. Σκεφτόμαστε βιασμούς και δολοφονίες.
Το «Ισλαμικό κράτος» δολοφονεί πολύ περισσότερους μουσουλμάνους απ’ ό,τι χριστιανούς, αλλά εμείς, βολεμένοι με ασφάλεια στον πολιτισμό μας, συγκινούμαστε πολύ περισσότερο όταν σκοτώνουν ανθρώπους σαν εμάς, παρά όταν σκοτώνουν κάποιους σαν αυτούς.
Μία μέρα πριν από τη σφαγή στο Παρίσι της 13ης Νοεμβρίου του 2015, δύο βομβιστές αυτοκτονίας του «Ισλαμικού κράτους» δολοφόνησαν 43 ανθρώπους στη Βηρυτό. Δεν χρειάζεται να πούμε ότι υπήρξε ελάχιστη κάλυψη αυτού του γεγονότος.
Της σφαγής στο Βέλγιο προηγήθηκαν οι φοβερές τρομοκρατικές επιθέσεις στην Τουρκία, χωρίς, αναμφίβολα, η κάλυψή τους να φτάσει την κάλυψη της θηριωδίας στις Βρυξέλλες.
Οι νεκροί στην Τουρκία και στη Βηρυτό δεν προκάλεσαν στη Δύση την ενδοσκόπηση, την αναταραχή, τον σάλο και την οργή που προκάλεσαν τα γεγονότα στο Παρίσι και τώρα στις Βρυξέλλες. Αυτή η ηθική τύφλωση έχει επισημανθεί από τον Ντέιβιντ Χιουμ.
Στην «Πραγματεία για την ανθρώπινη φύση» σημειώνει: «Συμπονάμε περισσότερο τους όμοιούς μας [τους κοντινούς μας], παρά όσους βρίσκονται μακριά μας. Οσους είναι γνώριμοί μας, παρά τους ξένους». Ωστόσο, προσθέτει αμέσως ότι η ηθική κρίση δεν θα πρέπει να βασίζεται σε τέτοια μη ορθολογικά αισθήματα. Εάν κάτι είναι ηθικό στην Αγγλία, είναι επίσης ηθικό και στην Κίνα.
Στο Κονγκό, την ιδιωτική ιδιοκτησία του βασιλιά Λεοπόλδου του Βελγίου, δέκα εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν ανάμεσα στο 1885 και το 1905 κατά τη συλλογή του καουτσούκ που προοριζόταν για τον πολιτισμένο κόσμο. Πολλά χωριά πυρπολήθηκαν από αποσπάσματα θανάτου που στάλθηκαν για να αναγκάσουν τους χωρικούς να παράγουν περισσότερο καουτσούκ. Ενας ιεραπόστολος ανέφερε ότι είδε τα πτώματα να επιπλέουν στη λίμνη «...με κομμένο το δεξί τους χέρι»
-----------------------------------
Με έναν παράδοξο τρόπο, εμείς στη Δύση θα έπρεπε να αισθανόμαστε ευγνωμοσύνη για το «Ισλαμικό κράτος», επειδή ενισχύει το αίσθημα της ανωτερότητάς μας και μας κάνει να νιώθουμε περισσότερο πολιτισμένοι απ’ ό,τι στην πραγματικότητα είμαστε. Το «Ισλαμικό κράτος» μάς κάνει να ξεχνάμε το Αουσβιτς, δύο Παγκόσμιους Πολέμους, τα γκουλάγκ, τη σκλαβιά και την αποικιοκρατία.
Μας κάνει να ξεχνάμε (στην πραγματικότητα το έχουμε ήδη ξεχάσει και ούτε οι μαθητές του σχολείου δεν το θυμούνται) τον τεράστιο αριθμό θανάτων στο Κονγκό, την ιδιωτική ιδιοκτησία του βασιλιά Λεοπόλδου του Βελγίου, όπου δέκα εκατομμύρια πέθαναν ανάμεσα στο 1885 και το 1905 κατά τη συλλογή του καουτσούκ που προοριζόταν για τον πολιτισμένο κόσμο.
Αυτή η ιστορία έχει στοιχειοθετηθεί επαρκώς στο βιβλίο του Ανταμ Χότσιλντ «Το φάντασμα του βασιλιά Λεοπόλδου». Πολλοί δολοφονήθηκαν, πέθαναν, βιάστηκαν και βασανίστηκαν, ενώ χωριά πυρπολήθηκαν από αποσπάσματα θανάτου που στάλθηκαν για να αναγκάσουν τους χωρικούς να παράγουν περισσότερο καουτσούκ.
Ενας ιεραπόστολος ανέφερε ότι είδε τα πτώματα να επιπλέουν στη λίμνη «...με κομμένο το δεξί τους χέρι». Τα σπαρτά τους κάηκαν, τα ζώα τους σκοτώθηκαν και ακολούθησε ο λιμός.
Το «Ισλαμικό κράτος» κατέστρεψε αγάλματα και το μεγαλύτερο μέρος του αρχαιολογικού χώρου και Μνημείου Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, της Παλμύρας, ενώ κρεμασμένο ανάμεσα στα ερείπια βρέθηκε το αποκεφαλισμένο και βασανισμένο σώμα του Khaled al-Asaad, του γενναίου αρχαιολόγου που πέρασε τη ζωή του φροντίζοντας την Παλμύρα. Μια άσπρη πινακίδα με κόκκινα γράμματα κρεμόταν από τη μέση του, γράφοντας «αποστάτης».
Μια τέτοια εικονοκλαστική μανία είναι βάρβαρη, ιδιαίτερα με την τρομερή μορφή που έχει πάρει. Ωστόσο, είναι τόσο ξένη στη δυτική Ιστορία; «Εμείς» εφηύραμε αυτή τη μανία, όταν, στη βάση της Δεύτερης Εντολής ενάντια στις «ανάγλυφες εικόνες» (Εξοδος.20), οι Βυζαντινοί εικονοκλάστες κατά τη διάρκεια του 8ου και του 9ου αιώνα κατέστρεφαν τις εικόνες σε εκκλησίες και δημόσια κτίρια.
Αργότερα, κάποια προτεστάντες μεταρρυθμιστές, όπως ο Καλβίνος, έβγαλαν τις εικόνες από τις εκκλησίες.
Οι οπαδοί του «Ισλαμικού κράτους» ονειρεύονται, επίσης, να ξαναφτιάξουν το λεγόμενο χαλιφάτο της Εγγύς Ανατολής (της Ανατολικής Μεσογείου). Θα πρόκειται για ένα ισλαμικό κράτος που θα διοικείται από θρησκευτικές αρχές, υπό τον ανώτατο ηγέτη (χαλίφη), ως διάδοχο του Προφήτη Μωάμεθ. Ακούγεται τρελό, αλλά είναι, επίσης, και πολύ σύγχρονο, πολύ δυτικό.
Ο εθνικισμός του 19ου αιώνα βασιζόταν σε μια «στροφή» προς ένα φανταστικό ή σχεδόν φανταστικό παρελθόν, στο οποίο «ο λαός», οριζόμενος ως ο αληθινός και πραγματικός λαός (αποκλείοντας τους «άλλους»), θα γινόταν τελικά κυρίαρχος της γης του. Αυτό ήταν που οι Ιταλοί και Γερμανοί εθνικιστές ήθελαν τον 19ο αιώνα και αυτό που ανέκαθεν ήθελαν οι κάθε είδους εθνικιστές.
Στην πραγματικότητα, η θρησκευτική ποικιλία του σιωνισμού έχει, κατά ειρωνικό τρόπο, κάτι κοινό με το όνειρο του χαλιφάτου: ήθελε την ανασύσταση της Γης της Επαγγελίας του εβραϊκού λαού, αυτήν που υποσχέθηκε ο Θεός στον Αβραάμ και στον Μωυσή.
Ο κοσμικός σιωνισμός, περιλαμβανομένου του ηγέτη του, Θίοντορ Χερτζλ, ήταν έτοιμος να δεχτεί οποιοδήποτε κομμάτι γης, ακόμα και την Ουγκάντα. Ωστόσο, το όνειρο του θρησκευτικού σιωνισμού έγινε πραγματικότητα κυρίως εξαιτίας της γενοκτονίας των Εβραίων που διεξήχθη από τους πολιτισμένους Γερμανούς.
Το άμεσο αποτέλεσμα ήταν η εκδίωξη μέρους του ντόπιου αραβικού πληθυσμού και της μετατροπής του σε πρόσφυγες.
Αυτά τα διπλά μέτρα και σταθμά δεν αποτελούν βέβαια τη μοναδική αιτία του σημερινού κύματος τρομοκρατίας, αλλά, εάν δεν τα παραδεχτούμε με θάρρος, εμείς στη Δύση, διατρέχουμε τον κίνδυνο να τα ενισχύσουμε ακόμα περισσότερο.
*Ομότιμος καθηγητής Συγκριτικής Ευρωπαϊκής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου. Το άρθρο αυτό γράφτηκε αποκλειστικά για την «Εφημερίδα των Συντακτών»
 

Μάκης Γεφυρόπουλος, Γιατί έτσι τους αρέσει…. , thefaq, 24/03/2016


Η επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα νοσεί καθώς κουβαλάει τις παθογένειες της κοινωνίας στους χαλεπούς καιρούς της οικονομικής κρίσης και του ΔΝΤ. Ο νόμος της αγοράς είναι το δίκιο των ισχυρών και όπου ισχυρός μπορούμε να βάλουμε τις πολυεθνικές εταιρίες . Η χώρα αποτελεί έναν παράδεισο φτηνού εργατικού δυναμικού, μία ευκαιρία ασφαλούς επένδυσης χωρίς υψηλό κόστος και κίνδυνο χασούρας. Παγκόσμιοι κολοσσοί της οικονομίας λειτουργούν και συμπεριφέρονται ως αποικιοκράτες, απομυζώντας τους ήδη περιορισμένους πόρους , καταβαραθρώνοντας τις ντόπιες παραδοσιακές επιχειρηματικές προσπάθειες.
Καταλαβαίνουμε το σκηνικό ευκολότερα αν φέρουμε στο μυαλό μας το παράδειγμα της Amstel που με τις διαφημίσεις της έχει κατακλύσει τους τηλεοπτικούς μας δέκτες, διαμορφώνοντας την πραγματικότητα που εξυπηρετεί τα συμφέροντα της με το καλύτερο δυνατό τρόπο. Ο στόχος της πασίγνωστης Ολλανδικής ζυθοποιίας δεν είναι η μονοδιάστατη προώθηση της ομολογουμένως ποιοτικής μπύρας, αλλά έχει διττό ρόλο. Παρακάτω θα προσπαθήσουμε να το επεξηγήσουμε.
Το concept της διαφήμισης είναι το εξής απλό. Δύο φερέλπιδες νεαροί από τη στρατηγική τους βάση ( το σπίτι του ενός), συζητούν με πάθος για το πώς θα προωθήσουν το ελληνικό τους δαιμόνιο στην αγορά της ζυθοποιίας με τη ‘’μαγική’’ τους συνταγή που θα προκαλέσει πάταγο και θα φέρει την επανάσταση στο χώρο. Ενθουσιώδεις δεν αρκούνται στην ήδη δεδομένη εγχώρια επιτυχία τους ,αλλά ονειρεύονται την παγκόσμια καταξίωση. Τα κόκκινα χαλιά που θα στρώνουν στο πέρασμα τους , τα οσκαρικά βραβεία και οι γυναίκες σε παραληρηματική κατάσταση για τους εν δυνάμει αστέρες της ροκ είναι μερικές από τις επιδιώξεις – φαντασιώσεις. Θέτουν στο τραπέζι των συζητήσεων το όνομα καλλίγραμμου μοντέλου που θα κλειδώσει την επιτυχία τους .
Όμως εκεί που όλα φαίνονται απλά, ξαφνικά υπάρχει ραγδαία μεταστροφή του κλίματος ευδαιμονίας. Το μοντέλο με τις υψηλές οικονομικές απαιτήσεις θα τους οδηγήσει στα βράχια , η Τούλα –η φτηνή εναλλακτική λύση – αρνείται και το μαγικό ζουμί δε φέρεται να έχει τη γεύση που ευαγγελίζονταν οι συμπαθείς εμπνευστές του . Τι κάνουμε λοιπόν σύντροφοι; Μα τι άλλο , από το να απολαύσουμε την παγωμένη , επώνυμη μπύρα, αφήνοντας το δαιμόνιο για αύριο…
diafimisiΤι καταφέρνει λοιπόν ο ολλανδικός γίγαντας με την παραπάνω σχεδόν αλληγορική διαφήμιση; Δε χρειάζεται πολύ σκέψη για να φτάσουμε στα συμπεράσματα μας εάν ξετυλίξουμε από το όλο πακέτο το χαριτωμένο κωμικό ντουέτο που λειτουργεί ως το περιτύλιγμα. Το πολιτικό μήνυμα είναι ηλίου φαεινότερο. Αισθανόμαστε και είμαστε τόσο ισχυροί στη χώρα που κάποτε λεγόταν Ελλάδα που οποιοδήποτε ντόπια επιχειρηματική πρωτοβουλία με σκοπό την αμφισβήτηση της πρωτοκαθεδρίας μας θα συνθλιβεί εν τη γενέσει της . Η οικονομική ευρωστία είναι τόσο χαώδης που δεν έχει σημασία εάν οι ελληνικές ζυθοποιίες διαθέτουν όρεξη και μεράκι, εάν τολμήσουν να βγουν στην αγορά η κατάληξη τους είναι προδιαγεγραμμένη. Θα βάλουν λουκέτο πριν προλάβουν να πουν μπύρα.
Βλέπετε η μία πλευρά δύναται να επιλέξει ως διαφημιστικό πρόσωπο ένα όμορφο μοντέλο (ονόματα δεν παραθέτουμε καθώς δε χρειάζεται περαιτέρω προβολή) , ενώ οι φουκαράδες της αντίπερα όχθης έχουν να αντιπαραθέσουν μία κάποια Τούλα , αλλά συγγνώμη είναι τόσο μάταιο το εγχείρημα τους που ούτε αυτή δεν ψήνεται να συμμετάσχει. Πέρα από τις αντιθέσεις των μεγάλων τραπεζικών λογαριασμών , η ειδοποιός διαφορά έγκειται στις πολιτικές διασυνδέσεις. Κάνει νιαου νιαου στα κεραμίδια ποια θα είναι η αντιμετώπιση της Πολιτείας απέναντι στη Χ Amstel και ποια στο Μήτσο από τα Κάτω Πετράλωνα , που θέλει κιόλας ο αχρείος να συμβάλει στην αναστήλωση της πολύπαθης οικονομίας. Ντροπής πράγματα… Ανάλογη στάση φυσικά κρατούν και τα κυρίαρχα Media που ανακατανέμουν τους διαφημιστικούς τους χώρους και πόρους με βάση την επωνυμία του υποψηφίου πελάτη , περιμένοντας με τη σειρά τους το σίγουρο κέρδος. Το δούναι και λαβείν στην πράξη λοιπόν…
Ως επιμύθιο δεν έχουμε να προσθέσουμε κάτι παραπάνω παρά μόνο να εκφράσουμε την απογοήτευση μας ως πολίτες για τη διαμορφωθείσα τραγική κατάσταση της ελληνικής κοινωνίας σε όλες τις εκφάνσεις της. Φυσικά το παράδειγμα της Amstel δεν αποτελεί την εξαίρεση αλλά το κανόνα . Η τηλεοπτική διαφήμιση συνοψίζει εύσχημα σε λίγα δευτερόλεπτα το παρόν και το είναι της Ελλάδας στα χρόνια της μιζέριας.
Όμως για να μη σου μαυρίσουμε περαιτέρω την ήδη ταλαιπωρημένη καρδιά, αγαπητέ αναγνώστη, αλλά και για να προσδώσουμε μία νότα αισιοδοξίας έχουμε να σου πούμε το εξής. Ο άνεμος της αλλαγής είσαι εσύ –ναι εσύ που μειδίασες τώρα, μη νομίζεις ότι δε σε βλέπω. Δείξε τη συμπαράσταση σου έμπρακτα , στηρίζοντας τη τοπική επιχειρηματικότητα συμβάλλοντας έτσι στο να βγει το κάρο από τη λάσπη, Μακριά από εθνικιστικές κορώνες αλλά μιλώντας ρεαλιστικά , στο χέρι σου είναι να δείξεις ότι η χώρα σου διαθέτει ακόμη αξιοπρέπεια . Όσοι συμπεριφέρονται ως λιγούρηδες αυτοκράτορες ας μείνουν με την όρεξη… στο χέρι . Διατυμπάνισε το προς κάθε κατεύθυνση ότι είσαι άνθρωπος με πρωτοβουλία και ελευθερία επιλογών και όχι εθελόδουλος. Γιατί έτσι σου αρέσει…..