Ταξίδι στη νότια Αλβανία-βόρεια Ήπειρο

Η επιστροφή σ’ οποιονδήποτε τόπο μετά από 25 χρόνια, έτσι κι αλλιώς, παρουσιάζει ενδιαφέρον, μια και ο επισκέπτης ψάχνει τα  ίχνη της πρώτης του φοράς. Επισκέφτηκα την Αλβανία στα μέσα της δεκαετίας του 1980,τότε που η χώρα αυτή επιχειρούσε ένα προσεκτικό άνοιγμα στον έξω κόσμο.Ο Ενβέρ Χότζα είχε πεθάνει και στην εξουσία βρισκόταν ο Ραμίζ Αλία.Το ελληνικό λεωφορείο μας άφησε στ σύνορα, την Κακαβιά, κι εκεί επιβιβαστήκαμε στο αλβανικό λεωφορείο.Μαζί μας  και δυο ελληνόφωνοι πολίτες που ψάρευαν πληροφορίες για τους βορειοηπειρώτες που είχαν δραπετεύσει από τη χώρα.

       Η Αλβανία μόλις είχε αρχίσει να γνωρίζει τους ξένους  από κοντά κι αυτό προκαλούσε αμηχανία αλλά και φόβο. Από τότε πέρασαν πολλά χρόνια. Οι πολίτες της Αλβανίας σκόρπισαν σε Ελλάδα και Ιταλία. Μάζεψαν χρήματα και προσπάθησαν να καλύψουν το χαμένο έδαφος. Επικράτησε πυρετός αναδημιουργίας που αλλοίωσε τη φυσιογνωμία μιας περιοχής που βρισκόταν σε ισορροπία με το φυσικό της περιβάλλον. Τρανταχτό παράδειγμα οι Άγιοι Σαράντα. Οι παραλίες της προσέλκυσαν το επενδυτικό ενδιαφέρον των επιχειρηματιών. Αποτέλεσμα. Η     παραλία της πόλης είναι ένα κακέκτυπο των ελληνικών πόλεων στη δεκαετία του 1970. Παντού πολυκατοικίες πολυώροφες, κατά κανόνα ξενοδοχειακά συγκροτήματα,που δυσκολεύουν την ανάσα, το αγνάντι της πόλης. Η θάλασσα κρύβεται από τα τσιμεντένια μεγαθήρια.

     Το σύγχρονο αλβανικό κράτος έχει ακόμη έντονες αντιθέσεις. Αυτό φαίνεται στο Αργυρόκαστρο. Η παλιά πόλη γύρω από το κάστρο ζει σε χρόνους αλλοτινούς. Παραμένει αναλλοίωτη, βγαλμένη από την αχλύ του ιστορικού της παρελθόντος. Στον αντίποδα η καινούργια πόλη με τα άκομψα κτίρια.

       Αυτό το καινούργιο, η ανάγκη των Αλβανών να φτάσουν τις δυτικές χώρες συμβολίζεται από την μερσεντές. Η μάρκα αυτή κυριαρχεί στους δρόμους. Κάθε λογής μερσεντές. Ολοκαίνουργια μοντέλα αλλά και αυτοκίνητα γερασμένα. Ήταν όμως μερσεντές. Το αυτοκίνητο αυτό έγινε το φετίχ αλλά και το σύμβολο όσων έζησαν την αλλαγή στις αρχές της δεκαετίας του 1990 να ενταχθούν σ’ έναν κόσμο που παλιότερα τον ζούσαν μέσα από τις αφηγήσεις ή τους τηλεοπτικούς δέκτες. Οι νεότερες γενιές έχουν άλλες επιλογές. Έχουν προσαρμοστεί πιο ομαλά. Προτιμούν τα μικρά ευρωπαϊκά αμάξια, όπως και οι συνομήλικοί τους στην Ελλάδα, σύμβολο του δυναμισμού της γενιάς τους. Το αμάξι όμως ως φετίχ για τον πολίτη της σύγχρονης Αλβανίας αποτυπώνεται και στα πολλά πλυντήρια αυτοκινήτων(lavazho).Είναι σπαρμένα παντού.

       Η σύγχρονη νότια Αλβανία(Βόρειος Ήπειρος) έχει έντονες τις πληγές της εγκατάλειψης που βίωσε η περιοχή για πάνω από είκοσι χρόνια. Η περιοχή από το τελωνείο του Μαυρομματίου στη Θεσπρωτία ως το πανέμορφο Βουθρωτό η γη είναι μαραμένη. Το ίδιο και ο κάμπος της Δερόπολης. Σπάνιοι οι καλλιεργητές αλλά και τα κοπάδια.