Οι
φιλόλογοι πάντα με μαγνήτιζαν, από το δημοτικό σχολείο ακόμη, ειδικά
εκείνοι που μ’ έναν αέρινο τρόπο έκαναν τον λόγο πράξη. Ακόμη με
συγκινούν και ας τους λένε σχολαστικούς· προσεγγίζουν με επιστημονική
ματιά τα λογοτεχνικά, ενίοτε και φιλοσοφικά κείμενα και τους προσδίδουν
νοήματα που εμείς, οι απλοί αναγνώστες, δεν θα τα κατανοούσαμε εύκολα.
Δυστυχώς τέτοιοι φιλόλογοι είναι λίγοι σήμερα, τουλάχιστον δεν είναι
πολλοί αυτοί που έχουν πέσει στην αντίληψή μου. Με απογοητεύουν όσοι
πλησιάζουν μεγάλους Ελληνες ποιητές με τους στενούς όρους της
γραμματικής και του συντακτικού. Ισως να μην τους επιτρέπει η ποίηση να
ξεφύγουν απ’ αυτή τη στενότητα. Ισως τα κείμενα δεν είναι γραμμένα με το
ίδιο το αίμα και την ταραχή του πλαγκτού του ποιητή και αυτό τους
αποθαρρύνει από μια χρήση της γραμματικής που έχει ως βάση το άγνωστο
(θυμικό είτε νοϊκό· γήινο είτε συμπαντικό και λοιπά).Από την παγκόσμια γραμματεία (στο δικό μου εύρος προσέγγισης) δύο φιλόλογοι με έχουν συνεπάρει, ασχέτως αν από μια ορισμένη ηλικία και μετά ξέφυγαν από την επιστήμη τους και ανοίχτηκαν στους ωκεανούς ή πέταξαν στους ουρανούς του πνεύματος: ο Γερμανός Φρίντριχ Νίτσε και ο Ελληνας Παναγιώτης Κονδύλης, κατηγορηθέντες παραδόξως και οι δύο για ακροδεξιές (;) εκφράσεις στον λόγο τους, στο έργο τους. Δεν ενδιαφέρει εάν οι κατήγοροι είχαν δίκιο, δεν είναι του παρόντος τα ιδεολογικά. Μας απασχολεί εδώ η γλώσσα τους, ο τρόπος που τη χρησιμοποίησαν, το παιχνίδι τους μαζί της. Εντυπωσιακή η χρήση της, ειδικά από τον πρώτο, ο οποίος με την ποιητικότητα που της προσέδωσε ακύρωσε και αυτόν ακόμη τον μεγάλο παραμυθά Πλάτωνα. Λέξεις από την αρχαιότητα ζωντάνεψαν, παντρεύτηκαν με τον Ενεστώτα, ερωτοτρόπησαν με τον Μέλλοντα, φιλιώθηκαν με τον Παρακείμενο και καθυβρίστηκαν με τον Αόριστο.
Ο δεύτερος είχε την ευχέρεια να συνομιλεί ακόμη και με τις νεκρές γλώσσες, τα αρχαία Ελληνικά και τα Λατινικά, αλλά και με πολλές άλλες σύγχρονες. Προφανώς γνώριζε ότι ξεχώριζε από όλους τους σύγχρονούς του, όπως επίσης γνώριζε ότι τίποτε απ’ όλα αυτά δεν είχε σημασία παρά η ποίηση και ότι η αλήθεια βρίσκεται, όπως εδώ και χιλιετίες είχαν καταλήξει οι άνθρωποι, στον οίνο!
Είναι τελοσπάντων δύο στοχαστές που ξεκίνησαν ως φιλόλογοι και κατέληξαν στον πρόωρο θάνατο. Το πρόωρον φαντάζει φυσιολογικό όταν ένα πνεύμα τα βάζει με τα όριά του… είναι φτωχό το κακόμοιρον, αλλά με πόσο φως, με πόση αγωνία, με ποιες εκρήξεις και ποια αιμορραγία έφτασε στον θάνατό του!
Τι να (μάς) πουν, άρα, οι φιλόκαλοι, συγγνώμη, φιλόλογοι της ερμηνείας και του νοήματος; Δεν ενδιαφέρει ο προτεσταντισμός στη γραφή, ούτε το καλόν αυτής, αλλά η ταραχή, η συγκίνηση, το μάταιον, ίσως, αλλά πόσο πλήρες με πόσους εγερσίθυμους, αλλά και εγερσίνοους σπασμούς, πόσο γλυκά κουραστικό.
Αγαπώ τους βαθύρριζους Ρώσους συγγραφείς αλλά και τους άρριζους Αμερικανούς. Οι πρώτοι γεμάτοι επαρχιωτικό πατριωτισμό και κόμπλεξ απέναντι στους Δυτικούς (αλλά με τόση χριστιανικότητα, αναρχισμό και συμπάθεια) και οι δεύτεροι με την αμοραλιστική μωρία των χρυσοθήρων της Δύσης που ψάχνουν να επικρατήσουν, μακριά από νόμους και συντεταγμένες πολιτείες. Ξινοί, στρυφνοί και υπερόπτες (χωρίς λόγο!) οι Γάλλοι συγγραφείς και διανοητές, από κοντά (όχι και τόσο, αλήθεια…) οι Γερμανοί. Οι Λατίνοι στη μαγεία της αφήγησης και στην αυστηρότητά της οι Ιάπωνες. Ολοι έχουν κλαδιά στο δέντρο της λογοτεχνίας, ακόμη και οι Ελληνες (αλλά πού καιρός για στοχασμό κι αντίσταση, για διάβασμα, εννοώ). Κάποιοι, κάποτε, φιλοκαλούσαν μετ’ ευτελείας και φιλοσοφούσαν άνευ μαλακίας. Πάνε περίπατο εκείνοι οι τρόποι…
Πολύ θα ’θελα να διαβάζω συγγραφείς στην «Εφ.Συν.» που γράφουν όχι με την έδρα τους ή με τις γνωριμίες τους με κριτικούς, ή με την εξυπνάδα τους ή με το ταλέντο τους, αλλά με τη σκληρότητα της φύσης, το αχ του (συν)είναι, τον λόγο του αίματος, χωρίς ξεκλήρισμα και τυχοδιωκτισμό· με αγάπη για τον άνθρωπο, απλώς.
gstamatopoulos@efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου