Κυριακή 10 Ιουλίου 2016

Παναγιώτης Γεωργουδής, Η ανυπότακτη σκέψη του Καζαντζάκη, σήμαντρο ελευθερίας,εφσυν,8.6.16


Στέρφα η εποχή μας, έπαψε να γεννάει νοήματα υψηλά και πνευματικότητα, να γεμίζει ο νους το στομάχι και όχι το ανάποδο. Κι όλο μου έρχεται στο μυαλό το τιτάνιο έργο του Νίκου Καζαντζάκη, η παλίρροια εικόνων, ιδεών και σοφίας, η βαθιά σιωπή μιας πορείας προς την αυτογνωσία και την πληρότητα, παρά τις αντιφατικές θέσεις του.
Φέτος συμπληρώθηκαν 78 χρόνια -το 1938 έγινε η πρώτη έκδοση- του μεγαλόπνοου έργου του «Οδύσσεια», με 33.333 δεκαεφτασύλλαβους στίχους και 24 ραψωδίες, όπως η Οδύσσεια του Ομήρου· είναι το μεγαλύτερο ποίημα του Δυτικού πολιτισμού.
Ο Καζαντζάκης με το τεράστιο ταλέντο του αδίκησε τον εαυτό του ως ποιητή με τη δημιουργία τεχνητού γλωσσικού ιδιώματος, που τον ξέκοψε από τον κόσμο, όμως παραμένει μια αστείρευτη πηγή έμπνευσης, πρωτοτυπίας και χείμαρρος εικόνων. Η ποίηση με τη μορφή του τραγουδιού αναδεικνύεται ως ύψιστο σύμβολο ελευθερίας.
ένα τραγούδι ορέχτηκα να πω, κάμετε τόπο αδέρφια!
[...]
Τη φρονιμάδα, Θε μου, πάρε μου, ν’ ανοίξουν τα μελίγγια,
ν’ ανοίξουν οι καταπακτές του νου, να πάρει αγέρα ο κόσμος.
Ε μωρέ σεις χωριάτες μέρμηγκοι, σταροκουβαλητάδες,
θα ρίξω παπαρούνα κόκκινη, φωτιά να πιάσει ο κάμπος.
Κοράσια με τ’ αγριοπερίστερα στον δρόσερό σας κόρφο,
λεβέντες με το μαυρομάνικο στο λάζο το ζωνάρι,
ξερό δεντρό ’ναι η γης χωρίς ανθούς, όσο κι αν πολεμάτε,
εγώ, μωρέ με το τραγούδι μου θα την ανθοβολήσω!
Μαστόροι αφήστε πια τα σύνεργα, διπλώστε τις ποδιές σας,
σκολάστε απ’ της ανάγκης το ζυγό, κι η λευτεριά φωνάζει.
Αυτή την πανανθρώπινη φωνή της λευτεριάς την έχουμε ανάγκη σήμερα παρά ποτέ, όπως λέει ο Καζαντζάκης στον πρόλογο του έργου του, προτρέποντας να ξεφύγουμε από το βάρος της καθημερινότητας, τα συμφέροντα, τις μικροψυχίες, την κακομοιριά των κατώτερων δυνάμεων του εγώ και να ανυψωθούμε ως άνθρωποι σε αγώνες πνευματικούς, κοινωνικούς, πολιτιστικούς και πολιτικούς ενός καθολικού Εμείς.
Η περιπέτεια της «Οδύσσειάς» του αρχίζει εκεί που τελειώνει το αντίστοιχο έργο του Ομήρου. Οπως και στην «Ασκητική», κηρύσσει επιστράτευση δυνάμεων στους υψηλούς σκοπούς. Ο Καζαντζάκης ολοκληρώνει την ποίησή του με στίχους περηφάνιας απέναντι στον θάνατο και στη φθορά.
Χύθη το σπλάχνο, επήξαν οι ματιές, το χτυποκάρδι εστάθη,
κι ο μέγας νους τινάχτη στην κορφή της άγιας λύτρωσής του,
τρεμόπαιξε τις άδειες φτέρουγες, κι ορθός μες στον αγέρα
πηδάει και λευτερώθη απ’ το στερνό κλουβί, τη λευτεριά του.
Τα πάντα πια σαν πάχνη σκόρπισαν, και μια κραυγή μονάχα
στα γαληνά απονύχτερα νερά λίγη ώρα εκράτα ακόμα:
“Ορτσα, παιδιά, και πρίμο φύσηξε του Χάρου το αγεράκι!”.
Ο Καζαντζάκης είχε σχεδιάσει ένα άλλο έπος, τον Ακρίτα, όπου θα καταδείκνυε πως η ανθρωπότητα οδηγείται στην καταστροφή με όχημα την κυρίαρχη Επιστήμη και Τεχνολογία. Το προφητικό αυτό έργο -καμπανάκι αφύπνισης κατά της παγκοσμιοποίησης- δεν το έγραψε.
Ο Στυλιανός Αλεξίου θεωρεί πως αιτία ήταν «η στροφή του προς το μυθιστόρημα». Η ανυπότακτη σκέψη του Καζαντζάκη είναι πολιτική και πνευματική πυξίδα ελευθερίας στις μίζερες μέρες της παγκοσμιοποιημένης ανθρώπινης υποταγής.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου