Του Νίκου Ξυδάκη*, λίμονο στην κοινωνία που δεν μπορεί να θρέψει τους καλλιτέχνες της. Αυτό το έργο είναι έργο κοινό, όλων μας. Να ζητάμε από την κυβέρνηση, ναι, ασφαλώς, να μεριμνήσει και να θεσμίσει, να βοηθήσει από το κοινό δημόσιο ταμείο.

Του Νίκου Ξυδάκη -   Αλίμονο στην κοινωνία που δεν μπορεί να θρέψει τους καλλιτέχνες της. Αυτό το έργο είναι έργο κοινό, όλων μας. Να ζητάμε από την κυβέρνηση, ναι, ασφαλώς, να μεριμνήσει και να θεσμίσει, να βοηθήσει από το κοινό δημόσιο ταμείο.

«Ό,τι το άνθος προς το φυτόν, ό,τι το άρωμα προς το άνθος, τούτο δη και προς την πολιτείαν ο ποιητής». Δανείζομαι τα λόγια του Σπυρίδωνος Ζαμπέλιου, από το λίκνο της εθνογένεσης, από το θεμέλιο «Πόθεν η κοινή λέξις τραγουδώ;» του 1859 για να συναντήσω την αγωνία των Ελλήνων καλλιτεχνών του 2020.

Από το Πρότυπον Βασίλειον έως την Γ' Ελληνική Δημοκρατία, και από τους βαθείς αιώνες έως το μέλλον, ο ποιητής, ο ραψωδός, ο τραγουδιστής, ο τραγωδός, ο υποκριτής και ο ζωγράφος ορίζουν την ψυχή και την ουσία του λαού. Με μοιρολόγια, αμανέδες και ταξίμια, όπως και να τα έλεγαν, διαπλεύσαμε τους αιώνες και διαπλέουμε ακόμη, ανάμεσα σε πολέμους, πολιορκίες, κατοχές, προσφυγιές, αδιάκοπες μεταναστεύσεις. Και λοιμούς: όλος ο 19ος αιώνας δοκιμάζεται από τη χολέρα και ο πρώιμος 20ός από την ισπανική γρίπη και τον δάγγειο πυρετό.

Κι όλα τα βάσανα έχουν γίνει τραγούδια, ποιήματα, διηγήματα, ζωγραφιές, συλλογικό αίμα, κοινός τόπος. Απ’ τον πολυώνυμο ποιητή των δημοτικών έως τον Παπαδιαμάντη, τον Θεόφιλο και τον Μάρκο Βαμβακάρη, τον Καρυωτάκη και τον Σεφέρη. Μ' αυτούς πορευόμαστε πάντα. Αυτοί οι πλαστουργοί της συλλογικής μας φωνής δυστυχούν σήμερα περισσότερο απ’ όλους.

Ο λοιμός, και ο φόβος του μετακυλούν στους ώμους των καλλιτεχνών την αδιαφορία και τον εγωισμό, τη μάταιη δόξα ότι ο καθείς μόνος θα σωθεί. Να σωθούμε κι ύστερα βρίσκουμε τα τραγούδια και τα θέατρα. Πρώτα ο άρτος κι ύστερα τα θεάματα.

Μα το ξέρουμε ήδη: «Ουκ επ' άρτω μόνω ζήσεται ο άνθρωπος». Δεν είναι θέμα σπάνης ή πλησμονής, είναι θέμα θρεπτικού ονείρου. Μόνο που στην παρούσα περίσταση πρέπει να υπάρξει και ο άρτος και να φτάσει και στους καλλιτέχνες - όχι σαν ελεημοσύνη, αλλά σαν άξιος μισθός.

Αλίμονο στην κοινωνία που δεν μπορεί να θρέψει τους καλλιτέχνες της. Αυτό το έργο είναι έργο κοινό, όλων μας. Να ζητάμε από την κυβέρνηση, ναι, ασφαλώς, να μεριμνήσει και να θεσμίσει, να βοηθήσει από το κοινό δημόσιο ταμείο. Αλλά για να ενεργήσει η κάθε κυβέρνηση, πρέπει να ακούσει τη φωνή του λαού, να νιώσει την παλίρροια των αισθημάτων προς τους καλλιτέχνες, τη βουή της αγάπης γι’ αυτούς. Οι κυβερνήσεις δεν αισθάνονται, οι άνθρωποι αισθάνονται: τις ανάγκες τους, τη μοίρα τους, τις ιστορικές τους διαδρομές.

Η φωνή μας λοιπόν. Αυτή θα αφυπνίσει και θα σύρει τις κωφές και άνιωθες κυβερνήσεις. Γιατί δεν καλούμαστε να σώσουμε τους καλλιτέχνες. Καλούμαστε να σώσουμε εμάς τους ίδιους, να διαπλεύσουμε τον καιρό της πανδημίας ολόκληροι, ακέραιοι, χωρίς ν’ αφήνουμε πίσω κομμένα μέλη, σβηστές φωνές, μετέωρες χειρονομίες, αγγίγματα, μελίσματα. Αλίμονο στην κοινωνία που δεν ακούει την ψυχή της!

* Ο Νίκος Ξυδάκης είναι δημοσιογράφος, πρώην υπουργός Πολιτισμού