Ο Κράουτς διαπιστώνει ότι ακόμα και μετά τις καταστροφές της κρίσης που προκάλεσαν τα δόγματα του νεοφιλελευθερισμού, ο τελευταίος παραμένει η κυρίαρχη οικονομική ιδεολογία. Και αυτό γιατί, όπως γράφει στα βιβλία του, «οι δυνάμεις που αποκόμισαν τα μεγαλύτερα κέρδη από τον νεοφιλελευθερισμό –οι παγκόσμιες εταιρείες, ιδιαίτερα στον χρηματοπιστωτικό τομέα– διατηρούν τη σημασία τους λίγο-πολύ χωρίς αμφισβητήσεις». Διευκρινίζει ότι αντίθετα, ο κεϊνσιανισμός κατέρρευσε επειδή οι τάξεις, τα συμφέροντα των οποίων εξυπηρετούσε, όπως οι χειρώνακτες εργάτες της δυτικής βιομηχανικής κοινωνίας, γνώριζαν μια ιστορική παρακμή και έχαναν την κοινωνική τους εξουσία.
● Δέκα χρόνια μετά την κρίση του 2008 γιγάντιες εταιρείες, ιδιαίτερα εκείνες του χρηματοπιστωτικού τομέα, είναι ισχυρότερες από ποτέ. Γιατί δεν έχει αλλάξει τίποτα, παρ’ όλη την καταστροφή που προκάλεσε η κρίση;
Η μεγάλη ειρωνεία της κρίσης ήταν ότι κατέδειξε την εξάρτηση της σύγχρονης ζωής από τον χρηματοπιστωτικό τομέα, έτσι ώστε, όταν αυτός αντιμετώπισε ακραίες δυσκολίες, τελικά υποφέραμε όλοι. Ετσι, οι κυβερνήσεις ένιωσαν την ανάγκη να διασφαλίσουν ότι αυτός ο τομέας θα ανακάμψει.
Στο μεταξύ, εταιρείες σε πολλούς άλλους κλάδους έχουν καταρρεύσει και σε πολλές χώρες το πολιτικό τοπίο έχει μεταμορφωθεί από την άνοδο ξενοφοβικών λαϊκιστικών κομμάτων. Μια άνοδος, η οποία μπορεί εν μέρει (αν και μόνο εν μέρει) να αποδίδεται στο σοκ της κρίσης.
Υπάρχουν ορισμένες κινήσεις προκειμένου να ρυθμιστούν αυστηρότερα οι τράπεζες, αλλά στις ΗΠΑ αυτές οι μεταρρυθμίσεις έχουν αναστραφεί από τον Ντόναλντ Τραμπ.
Στην Ευρώπη συνεχίζονται, αλλά είναι ασθενείς, επειδή οι κυβερνήσεις εξακολουθούν να αγωνιούν μήπως αποδυναμώσουν τον τομέα πάνω στον οποίο τόσο πολύ στηρίζονται.
● Θεωρείτε την αντιπαράθεση κράτους-αγοράς ξεπερασμένη και υποστηρίζετε ότι σήμερα πρέπει να μιλάμε για μια τριγωνική αντιπαράθεση, η οποία θα περιλαμβάνει επίσης και τις μεγάλες επιχειρήσεις. Μας το εξηγείτε περισσότερο;
Στους νεοφιλελεύθερους αρέσει να ισχυρίζονται ότι ο ιδιωτικός τομέας περιλαμβάνει εταιρείες σε αγορές υψηλής ανταγωνιστικότητας, οι οποίες δεν έχουν πολιτική δύναμη και εξαρτώνται από τις επιλογές των καταναλωτών. Ομως πολλές αγορές κυριαρχούνται από έναν πολύ μικρό αριθμό εταιρειών, οι οποίες παίζουν έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην πολιτική άσκηση πιέσεων (lobbying) και οι οποίες μάλλον διαμορφώνουν τις προτιμήσεις των καταναλωτών, παρά υποτάσσονται σ’ αυτές.
Αυτό σημαίνει ότι η σχέση μεταξύ πολιτών και γιγάντιων επιχειρήσεων γίνεται μια σφαίρα πολιτικής δράσης, εν μέρει έξω από το πλαίσιο της αντιπαράθεσης κράτους-αγοράς, η οποία απασχολεί το ίδιο την Αριστερά και τη Δεξιά.
● Ο υπαρκτός νεοφιλελευθερισμός των ημερών μας ισχυρίζεται ότι προωθεί την ελεύθερη αγορά, ενώ στην πραγματικότητα προσπαθεί να επιβάλει την κυριαρχία των γιγάντιων επιχειρήσεων στη δημόσια ζωή. Ο γνωστός οικονομολόγος Τζέφρι Σακς λέει ότι «τα επιχειρηματικά συμφέροντα στην πραγματικότητα ελέγχουν την κυβέρνηση στις ΗΠΑ». Ποια είναι η γνώμη σας;
Αυτό ακριβώς είπα παραπάνω. Τα επιχειρηματικά λόμπι δείχνουν όντως πανίσχυρα στις ΗΠΑ, όπου οι υποψήφιοι πρέπει να βρουν προσωπικά τεράστια χρηματικά ποσά για να διεξαγάγουν τις προεκλογικές εκστρατείες. Αυτό τους κάνει πολύ εξαρτημένους από εξαιρετικά πλούσιους ανθρώπους και επιχειρήσεις.
Η διοίκηση του Τραμπ δεν το αλλάζει αυτό με κανέναν τρόπο, εκτός του να είναι εχθρικός απέναντι σε κάποιες βιομηχανίες, οι οποίες εξαρτώνται πάρα πολύ από τις εισαγωγές. Ο Τραμπ και η οικογένειά του αποτελούν οι ίδιοι ένα μεγάλο επιχειρηματικό λόμπι.
● Τα κράτη όλο και περισσότερο προάγουν τον «εθελοντισμό» και τη «φιλανθρωπία», θεσμούς που με αυξανόμενο ρυθμό αντικαθιστούν τις δημόσιες υπηρεσίες. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Καθώς οι δημόσιες δαπάνες περικόπτονται, τεράστιες κοινωνικές ανάγκες εμφανίζονται και άνθρωποι καλών προθέσεων σπεύδουν να γεμίσουν το κενό με εθελοντική προσπάθεια. Αυτοί αντιμετωπίζουν ένα πραγματικό δίλημμα.
Από τη μία, όπου υπάρχει μια ανάγκη, υπεύθυνοι πολίτες πρέπει να αναλάβουν δράση για να βοηθήσουν και δεν πρέπει ποτέ να τους βάζουμε απέναντί μας.
Ομως, όσο περισσότερο το κάνουν αυτό τόσο δίνουν την ευκαιρία στο κράτος να περικόπτει ακόμα περισσότερο τις υπηρεσίες του.
Τα κράτη και οι εθελοντικές οργανώσεις πρέπει να εγκαθιδρύσουν μια σχέση εμπιστοσύνης, έτσι ώστε οι δραστηριότητες των τελευταίων να συμπληρώνουν και όχι να υποκαθιστούν το κράτος στις υποχρεώσεις του.
● Κατά τη διάρκεια της κρίσης, αποδείχτηκε με πολλούς τρόπους ότι το δόγμα του νεοφιλελευθερισμού για απορρύθμιση των αγορών και «απελευθέρωση» της αγοράς εργασίας ήταν καταστροφικό. Τελικά, υπάρχει κάποια απάντηση στον τίτλο του βιβλίου σας «Ο περίεργος μη θάνατος του νεοφιλελευθερισμού»;
Σίγουρα υπάρχουν ορισμένες απαντήσεις σε πολιτικές για μια έξυπνη, σύγχρονη ρύθμιση των αγορών, έτσι ώστε αυτές να υπηρετούν τις ανάγκες μας και να διορθώνουν τις ατέλειές τους.
Στο μεταξύ, όμως, σε πολλές χώρες –αν και όχι στην Ελλάδα, την Πορτογαλία ή την Ισπανία– κόμματα της άκρας Δεξιάς είναι εκείνα που κυρίως επωφελούνται από τη δημόσια οργή.
Αυτά τα κόμματα αναζητούν λύσεις στα προβλήματα των αγορών και των εταιρειών, αλλά απλώς κατηγορούν για όλα τα προβλήματα τους μετανάστες και τους άλλους ξένους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου