Παρασκευή 1 Νοεμβρίου 2013

Του Ευάγγελου Αυδίκου*Η τυραννία των αγορών και η ελπίδα,1/10/13


        
 

Ενιωσα την ίδια έκπληξη -αλλά και αμηχανία- με τη δημοσιογράφο που πήρε συνέντευξη από τον σημαντικό Γερμανό σκηνοθέτη, τον Φόλκερ Σέλντορφ. Είναι οι στιγμές που νιώθεις να σε πνίγουν οι λέξεις που διαβάζεις. Η Μέρκελ είναι ένας υπέροχος άνθρωπος, είπε o σκηνοθέτης. Προσωπική υπόθεση οι διαπροσωπικές σχέσεις. Ωστόσο, μάταια η δημοσιογράφος προσπαθούσε να βγάλει κάποια λέξη συμπάθειας, αντίθεσης σ’ αυτό που συμβαίνει – όχι μόνο στην Ελλάδα. Σε όλη την Ευρώπη απλώνεται η στέπα της λιτότητας, της κοινωνικής βαρβαρότητας. Παρ’ όλα αυτά, ο σκηνοθέτης έβλεπε την «ανθρώπινη» πλευρά της κυρίας που έχει επιβάλει τη γερμανική αντίληψη για την κοινωνία και την οικονομία σ’ όλη την Ευρώπη. Αξιοποίησε τα προβλήματα για να σπρώξει στον γκρεμό τα κράτη της νότιας Ευρώπης, τη στιγμή που η ίδια καρπωνόταν τα οφέλη από τα δάνεια που χορηγούσε ο «φιλάνθρωπος» γερμανικός νεοφιλελευθερισμός.

Ο νεοφιλελευθερισμός, όμως, δεν περιορίζεται μόνο στην καθυπόταξη των αδύναμων κρίκων σε μια ανισοβαρή σχέση που υπονομεύει τον πυρήνα της πολιτικής ισονομίας των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Είναι εξίσου αδηφάγος και κοινωνικά ανάλγητος και στο εσωτερικό των ίδιων των κρατών που αναθεματίζουν τους απείθαρχους και αγνώμονες Ελληνες.

Αυτό που συνέβη στην Ολλανδία είναι ένα ανατριχιαστικό παράδειγμα για το πρόσωπο του νεοφιλελευθερισμού και τα όσα προκαλεί. Ο βασιλιάς της Ολλανδίας Βίλχεμ Αλεξάντερ εμφανίστηκε στην «επίσημη πρώτη» του στην εθνική σκηνή μετά την ανάληψη των ηνίων από τη Βεατρίκη για να μεταφέρει στον λαό το μήνυμα της κυβέρνησης: Ξεχάστε το κοινωνικό κράτος του 20ού αιώνα. Διάβασα την είδηση στο Διαδίκτυο. Στην αρχή δεν έδωσα σημασία. Ο συνεχής και ανελέητος βομβαρδισμός με νέα μέτρα που έως πρόσφατα θεωρούνταν αδιανόητα μας έχει οδηγήσει στην παθητικοποίηση και στην εξασθένιση της κριτικής μας στάσης. Ο νεοφιλελευθερισμός εφαρμόζει σωστά την τακτική του «λαγού», που είναι προσφιλής στους μεγάλους αγώνες του κλασικού αθλητισμού. Ο «λαγός» εξαντλεί, με τον εξαντλητικό ρυθμό που δίνει στους δρόμους μεσαίων και μεγάλων αποστάσεων, τους άλλους δρομείς και, όταν αυτό συμβαίνει, ξεπετάγεται νικητής και τροπαιοφόρος ο εκλεκτός των οργανωτών.

Ξαναδιαβάζοντας προσεκτικά την είδηση, οι λέξεις του ρεπορτάζ άρχισαν να κουμπώνουν διαμορφώνοντας την εικόνα του νεοφιλελεύθερου τερατουργήματος. Ο Ολλανδός βασιλιάς ανήγγειλε τον κλινικό θάνατο του κοινωνικού κράτους που θεμελιώθηκε τον 20ό αιώνα. Το κράτος ομολογεί την ήττα του. Ο βασιλιάς δάνεισε τον λόγο του στο πρόταγμα του 21ου αιώνα: την αγορά. Το στόμα του έγινε ηχείο αυτών που απεργάζονται μια Ευρώπη μισαλλόδοξη.

Συχνά, αυτή η κατάσταση περιγράφεται ως επιστροφή στον 19ο αιώνα, στις απαρχές του, φιλελευθερισμού στην Ευρώπη. Ωστόσο, ο νεοφιλελευθερισμός είναι μια «ποιοτική μετεξέλιξη» του προγόνου του φιλελευθερισμού. Η ολλανδική κυβέρνηση, διά στόματος του νεαρού βασιλιά, αναφέρθηκε στη μετάβαση στην «κοινωνία της συμμετοχής». Ενας νέος όρος, ένας ευφημισμός για να κρυφτεί η σκληρότητα των αποφάσεων. Με άλλα λόγια, οι εργαζόμενοι είναι υπεύθυνοι για το μέλλον τους. Το κράτος παύει να έχει οιαδήποτε κοινωνική πρωτοβουλία. Αποσύρεται από κάθε κοινωνική φροντίδα: την υγεία, την ασφάλιση, την εκπαίδευση, τη χορήγηση σύνταξης. Η αγορά και το κέρδος γίνονται οι θεοί του νεοφιλελευθερισμού. Οι ηγεσίες των κρατών (εκλεγμένες και κληρονομικές) μετατρέπονται σε dealers των αγορών.

Το ίδιο συμβαίνει και στην Ελλάδα. Η «θεραπεία» που χορηγήθηκε στη χώρα μας δεν συνδέεται με διάθεση εκ μέρους του ευρωπαϊκού νεοφιλελεύθερου διευθυντηρίου να βοηθήσει την ελληνική οικονομία να ανακάμψει. Τα μνημόνια και τα επαχθή δάνεια είναι μέρος του σχεδίου για την ένταξη της χώρας στο νεοφιλελεύθερο κλαμπ. Και για να επιτευχθεί αυτό, προϋπόθεση είναι να μην υπάρξει ίχνος κοινωνικής αλληλεγγύης. Μέρος αυτής της προσπάθειας ήταν και ο ρόλος του νεοναζισμού, που ανέλαβε να «φρονηματίσει» τους πολίτες. Και τότε είναι που ορθώνεται η λεβεντιά του λαϊκού ανθρώπου: Ο Παύλος Φύσσας δάνεισε το στόμα του σε όλους μας. Ετούτος ο τόπος έχει παράδοση στους αγώνες για τη δημοκρατία και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

* Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου