Γιάννης Παπακώστας, Βαγγέλης Αυδίκος, Η σκιά της Μίκας, μυθιστόρημα. Εκδόσεις Ταξιδευτής, Αθήνα 2013, περιοδικό Φρέαρ, τεύχος 7, Μάιος-Ιούνιος 2014, σελ.395-96.

  Το μυθιστόρημα «Η σκιά της Μίκας» είναι η τελευταία λογοτεχνική παραγωγή του Βαγγέλη Αυδίκου. Προηγήθηκαν η συλλογή διηγημάτων «Το βλέμμα στο τοίχο με τη μαντανία» ( Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2001) και  τα μυθιστορήματα  «Ο δικός μου Θεός»( Εκδόσεις Ταξιδευτής,  Αθήνα 2004) και «Η κίτρινη ομπρέλα»(Εκδόσεις Μεταίχμιο, Αθήνα 2007, υποψήφιο για βραβείο μυθιστορήματος του περιοδικού ΔΙΑΒΑΖΩ για το 2008). Ο χώρος δράσης στη «Σκιά της Μίκας» είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής(Φιλαδέλφεια, Νέα Υόρκη, Κολόμπους του Οχάιο) και δευτερευόντως η Σμύρνη, η Χίος, η Αθήνα. Ο χρόνος του μυθιστορήματος αναπτύσσεται, με συνεχείς επιστροφές, από το 1922 ως την πρώτη δεκαετία του 21^ου αιώνα.

       Στο μυθιστόρημα παρακολουθούμε την ιστορία της Μίκας, που εξ αρχής θεωρήθηκε πως ήταν νεκρή. Καθοριστικός στην εξέλιξη του μυθιστορήματος είναι και ο ρόλος του Κοσμά Τρίκαρδου, ενός νέου Έλληνα που διάλεξε να σπουδάσει στην Αμερική στα τέλη του 20^ου αιώνα και στη συνέχεια παντρεύτηκε Αμερικανίδα. Δυο Έλληνες που μετακινούνται στην Αμερική με μεγάλη διαφορά ηλικίας. Τους συνδέει η επιθυμία-αλλά και η ανάγκη-να φτιάξουν τη ζωή τους σε μια νέα χώρα: στις ΗΠΑ.

      Ο Κοσμάς  αναζητεί τα ίχνη της Μίκας, μιας Ελληνίδας από τη Σμύρνη που πέθανε φτωχή, αλλά που οι οικονομικές συγκυρίες την έκαναν πλούσια μετά το θάνατό της. Παρόλο που τους δύο ήρωες τους χωρίζει μισός αιώνας, τα όνειρα και οι ελπίδες είναι τα ίδια. Οι μετοχές είναι ένα στοιχείο που τους ενώνει. Η πρωταγωνίστρια Μίκα βρέθηκε στην Αμερική μετά την καταστροφή της Σμύρνης το 1922. Αγόρασε μετοχές με την παρακίνηση του Ιρλανδού συντρόφου της, κυνηγώντας το αμερικάνικο όνειρο. Το οικονομικό κράχ του 1929 και ο θάνατος του Πάτρικ στον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο οδήγησαν τη Μίκα σε περιπέτειες και ταλαιπωρίες. Η Μίκα πίστεψε πως οι μετοχές θα της άλλαζαν τη ζωή. Το ίδιο πιστεύει και ο Κοσμάς , ο νέος επιστήμονας που ήρθε στην Αμερική για σπουδές. Παντρεύτηκε την αμερικανίδα γυναίκα του και αναζητούσε μια ευκαιρία να πετύχει, να κάνει πραγματικότητα το δικό του αμερικάνικο όνειρο.

      Πίστεψε πως οι μετοχές της Μίκας ήταν η δική του ευκαιρία να πετύχει ό,τι δεν κατάφερε εκείνη. Δουλεύει σε μια εταιρεία της Φιλαδέλφειας, η οποία ανέλαβε να εντοπίσει απογόνους της Μίκας ώστε να κληρονομήσουν τα κέρδη από τις κερδοφόρες πλέον μετοχές της. Σε αντίθετη περίπτωση θα ρευστοποιούνταν από το αμερικάνικο δημόσιο.

        Η απάντηση στο ερώτημα αν υπάρχουν ή όχι απόγονοι της Μίκας λειτουργεί ως αφετηριακό σημείο για την ανάπτυξη και τη δομή του μυθιστορήματος. Κατ’ ανάγκη ο συγγραφέας χρησιμοποιεί την τεχνική του αστυνομικού μυθιστορήματος. Αναζητεί τα ίχνη της Μίκας που γνωρίζει ότι είναι ήδη νεκρή. Ωστόσο, ποτέ  το μυθιστόρημα δεν εξελίσσεται σε νουάρ.

      Ο Κοσμάς λοιπόν αναζητεί εναγωνίως τη Μίκα στους τόπους από όπου πέρασε(Ελλάδα. Έλλις Άιλαντ, Νέα Υόρκη, Κολόμπους). Ο μύθος εξελίσσεται σε δύο επίπεδα: η ζωή της Μίκας που είναι η δίψα των μεταναστών να ριζώσουν κάπου αλλά και η ζωή του Κοσμά, γεγονός που υπογραμμίζει πόσο διαχρονικά είναι κάποια πράγματα.

      Ενδιαφέρων είναι ο τρόπος που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας για να χτίσει τη δομή του μυθιστορήματος. Με δεδομένη την απόσταση του χρόνου και τη βιολογική απουσία απογόνων της Μίκας αξιοποιεί την τεχνική των σημειωμάτων και τα αρχεία. Βιολογικά η Μίκα είναι απούσα. Όμως, έχει αφήσει τα ίχνη της σε διάφορα σημειώματα που έγραψε. Ο Κοσμάς καταφέρνει να τα εντοπίσει στους τόπους που έζησε η Μίκα. Κάθε σημείωμα αποτελεί και ανάσα για την αφηγηματική τόνωση του μυθιστορήματος. Ο Κοσμάς επίσης ανανεώνει την ελπίδα πως θα καταφέρει να αγοράσει το σπίτι που ονειρεύεται.

     Η «Σκιά της Μίκας» είναι ένα μυθιστόρημα για την Ελλάδα και τις ιστορικές της περιπέτειες. Η Μικρασιατική καταστροφή στοιχειώνει τη ζωή της Μίκας. Η αναφορά στα ιστορικά αυτά γεγονότα δεν είναι βέβαια σε πρώτο επίπεδο. Για το μυθιστόρημα ωστόσο αποτελούν ουσιώδη συστατικά για την κατανόηση της αφηγηματικής δράσης, αλλά και για τον ψυχικό κόσμο της Μίκας. Επιπλέον, η αναζήτηση της Μίκας αποτελεί ευκαιρία για τον συγγραφέα να αναφερθεί σε διαστάσεις της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας που ακόμη δεν έχουν διερευνηθεί. Ένα τέτοιο γεγονός είναι τα «Σεπτεμβριανά» της Σμύρνης που βρίσκονται στη σκιά των γεγονότων που συνέβησαν στην Κωνσταντινούπολη το 1955. Ένα άλλο σημαντικό γεγονός είναι η υιοθεσία ελληνόπουλων μετά τον εμφύλιο από Αμερικανούς. Είναι ένα θάμα που-απ’ ό,τι γνωρίζω-για πρώτη φορά εντάσσεται, έστω και ως μέρος της αφηγηματικής πλοκής, στην ελληνική λογοτεχνία.

     Η «Σκιά της Μίκας», κυρίως, είναι ένα μυθιστόρημα για τη μοναξιά και τα διλήμματα των μεταναστών, για τις ελπίδες αλλά και τις απογοητεύσεις. Ένα μυθιστόρημα που ψάχνει πληγές που συχνά κρύβονται πίσω από επιτυχημένα όνειρα. Ένα μυθιστόρημα για έρωτες που πονάνε αλλά και δίνουν ελπίδα.