Ευάγγελος Αυδίκος, Τα άγια τοις κυσί, ΕΦΣΥΝ, 5 Νοεμβρίου 2019

  

Το Ζάππειο είναι η καρδιά της Αθήνας. Είναι ο τόπος που κουβαλάει τις πληγές αλλά και τα όνειρα του νεοελληνικού κράτους. Είναι ένας μνημονικός τόπος. Που συνδέθηκε με τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1894. Που φιλοξένησε διεθνείς συναντήσεις. Που ανάσανε στον ήχο των βημάτων ισχυρών προσωπικοτήτων της πολιτικής και της τέχνης. Που ρίγησε από την ιστορικότητα κάποιων γεγονότων.

Το Ζάππειο όμως είναι έργο της διασποράς. Μπορεί κάποιος να προσεγγίσει από διαφορετικές γωνίες το φαινόμενο της ευεργεσίας που άνθησε στην Ελλάδα του 19ου αιώνα -και μεταγενέστερα. Ωστόσο, παραμένει το έργο. Το Ζάππειο, το Καλλιμάρμαρο, το Πολυτεχνείο, το Πανεπιστήμιο κι άλλα.

Ολα αυτά είναι τα «άγια» του νεοελληνικού κράτους. Τόποι εμβληματικοί για την εκπαίδευση, την πνευματική δραστηριότητα. Τόποι που έγιναν η εικόνα της σύγχρονης Ελλάδας. Τόποι-σύμβολα ενός κράτους που πάλευε να εκσυγχρονιστεί, αλλά και να διασώσει τη μνήμη του.

 Πιο συγκεκριμένα, για πολλές δεκαετίες -ακόμη και σήμερα- το Ζάππειο είναι η ψυχή της συλλογικότητάς μας. Είναι η υλική απόδειξη της υποχρέωσης όσων συσσωρεύουν πλούτο να διαθέσουν ένα μέρος του στην ενίσχυση της συλλογικής μας συνείδησης. Στη θεραπεία των γραμμάτων, των τεχνών και του σώματος.

Ο Ευάγγελος Ζάππας πλούτισε στη Ρουμανία. Αγωνιστής στην επανάσταση του 1821, του προτάθηκαν κτήματα σ’ αντάλλαγμα της προσφοράς του. Δεν τα αποδέχτηκε. Δεν μπορώ να μπω, διακόσια χρόνια μετά, στο μυαλό του. Ομως, σε αντίθεση με τα πολιτικά ήθη των Ελλήνων, προτίμησε να μη λάβει μέρος στην επινίκια μοιρασιά του πλούτου της χώρας. Να μη γίνει καρεκλοκένταυρος. Εγκαταστάθηκε στη Ρουμανία. Καζάντισε. Και κληροδότησε ένα μέρος της περιουσίας του με την έγνοια του στην ιδιαίτερη πατρίδα του, το Λάμποβο και την Ηπειρο. Αλλά και στην υποστήριξη της προσπάθειας της χώρας να εισέλθει στον διεθνή στίβο.

Το Ζάππειο κινδυνεύει να χάσει την ψυχή του. Κινδυνεύει να αλλάξει χαρακτήρα. Να δοθεί σε επιχειρηματίες. Να ανυψωθεί στον ιστό του η σημαία του νεοφιλελευθερισμού. Ολα αγοράζονται, όλα σφάζονται.

Προφανώς, δεν ενοχοποιείται η επιχειρηματικότητα. Ομως, αλλοιώνεται η διαθήκη του Ζάππα αν προχωρήσουν τα υπάρχοντα σχέδια που διευκολύνονται από το νομοθετικό πλαίσιο. Τα σοβαρά κράτη δεν εκποιούν την ψυχή τους. Σέβονται την Ιστορία τους.

Ο ψίθυρος για όσα προετοιμάζονται ξεσήκωσε την Πανηπειρωτική Συνομοσπονδία Ελλάδας, τον θεσμικό εκπρόσωπο της διασποράς. Από τις δεκατρείς χιλιάδες των κληροδοτημάτων, πάνω από τα μισά ανήκουν σε Ηπειρώτες ευεργέτες. Απ’ αυτά η Ηπειρος έχει λάβει ψίχουλα, ακόμη κι όταν τα κληροδοτήματα προβλέπουν την εκτέλεση έργων.

Τα κίνητρα της Πανηπειρωτικής δεν είναι τοπικιστικά. Ούτε οι διαθέτες είχαν αυτή την πρόθεση. Θέλουν να γίνει σεβαστή η βούλησή τους. Να έχουν λόγο στη διοίκηση. Να μην πεταχτεί στα σκουπίδια η περηφάνια τους.