amlet-moutousi.jpg
Η χαρισματική ηθοποιός του ελληνικού θεάτρου Αμαλία Μουτούση είναι η μούσα πολλών και σπουδαίων καλλιτεχνών
Η ενέργεια, η αύρα και το ανάστημα της Αμαλίας Μουτούση είναι τα ίδια και εκτός σκηνής. Επηρεάζουν την αδρεναλίνη σου. Πώς να μιλήσεις απλά για εκείνη; Αντιπαθεί τόσο τα κλισέ, αρνείται να συνδιαλεγεί με στερεότυπα και περιφρουρεί δεξιοτεχνικά την κανονικότητά της, έτσι που τα στενά πλαίσια μιας συνέντευξης δεν αρκούν να την αποτυπώσουν στο βάθος της. Γι' αυτό και συχνά σε πετούν έξω από καθετί προβλέψιμο.
Από τις πλέον χαρισματικές ηθοποιούς του ελληνικού θεάτρου, μούσα πολλών και σπουδαίων καλλιτεχνών, αυτή τη φορά ρίχνει φως στον σκοτεινό ρόλο της Γερτρούδης, μητέρας του Αμλετ, στο πλευρό του Χρήστου Λούλη, ως βασική πρωταγωνίστρια του σκηνοθέτη Γιάννη Χουβαρδά στην πιο πολυαναμενόμενη φετινή παραγωγή της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών. Αρνείται να συζητήσει με ταμπέλες και μου το κάνει αντιληπτό εξαρχής: «Να με ρωτάτε, παρακαλώ, ό,τι πραγματικά θέλετε να μάθετε για μένα, όχι όσα ήδη ξέρετε. Σε μια εποχή τόσο δύσκολη για τον κόσμο, ας βγει τουλάχιστον κάτι χρήσιμο από αυτή την κουβέντα».
• Αναρωτιέμαι τι σας χαρακτηρίζει σαν άνθρωπο. Εχω την αίσθηση ότι είστε επιλεκτική. Παίρνετε τις αποστάσεις σας από το θέατρο, βάζετε άνω τελείες και επιστρέφετε μόνο όταν θέλετε πραγματικά να είστε στη σκηνή. Συμβαίνει το ίδιο και στη ζωή σας; Είναι η ιδιοσυγκρασία σας αυτή;
Μα δεν θα μπορούσα να είμαι διαφορετική. Μπορεί κανείς στη ζωή του να είναι άλλος από αυτό που φέρει πάνω στη σκηνή; Κι έπειτα, τι θα πει επιλεκτική; Αυτό είναι κάτι που χαρακτηρίζει μόνο εμένα; Δεν είναι κάτι που λίγο-πολύ όλοι έχουμε ανάγκη;
• Ισως κάποιοι να μην έχουν αυτή την πολυτέλεια.
Δεν είναι θέμα πολυτέλειας. Είναι σωματική και ψυχική ανάγκη. Κάνουμε μια δουλειά η οποία ξεπερνάει τα ανθρώπινα όρια. Προτιμώ λοιπόν να υπάρχουν περίοδοι που να ζω με λιγότερα αλλά με την «πολυτέλεια» προσωπικού χρόνου, από το να δουλεύω ασταμάτητα για μια πιο «άνετη» ζωή.
• Φέρετε πάντως την εικόνα ενός κλειστού ανθρώπου…
Από πού προκύπτει αυτό;
• Αποφεύγετε τη δημοσιότητα στην προσωπική σας ζωή, αλλά και από τους ρόλους που έχετε παίξει.
Το να αποφεύγω τη δημοσιότητα στην προσωπική μου ζωή το βρίσκω εντελώς κανονικό και καθόλου κλειστό. Οσον αφορά τους ρόλους που παίζω, νομίζω πως είμαι ορθάνοιχτη. Δεν μου αρέσει να μπαίνω σε ταμπέλες «ποιοτικού» θεάτρου ή μη. Μου αρέσουν όλα τα θεατρικά είδη κι όταν βλέπω έναν καλό ηθοποιό, όπως ας πούμε τον Γιάννη Μπέζο, να παίζει, μου ξυπνάει πάντα η αγάπη μου για την κωμωδία.
• Θα ήταν ένα άλλο βήμα…
Για να το ξεκαθαρίσουμε. Υπάρχει το καλό και το κακό θέατρο. Τίποτα άλλο. Στο «ποιοτικό» θέατρο υπάρχει πολύ κακό θέατρο. Εσείς πιστεύετε το αντίθετο;
• Πιστεύω πως όταν υπάρχει ένα σελοφάν ποιότητας, όλα κοστολογούνται διαφορετικά…
Γιατί να υπάρχει αυτό το σελοφάν ποιότητας; Καιρός είναι να τα βγάλουμε τα σελοφάν και να μπορεί ο καθένας να αναπτύξει το προσωπικό του κριτήριο.
• Πιστεύετε ότι το κοινό έχει ανεπτυγμένο αυτό το κριτήριο;
Ναι, το πιστεύω. Οχι ίσως η μεγαλύτερη μερίδα, αλλά υπάρχει. Αν ο ίδιος ο άνθρωπος έχει τον νου του και αντιστέκεται στον τρόπο που τα πράγματα θέλουν να υπάρχουν μέσα από γενικευμένες διατυπώσεις, τότε οδεύουμε σωστά. Ας πάρει ο καθένας στα χέρια του την ευθύνη του εαυτού του και του τρόπου που σκέφτεται.
• Πόσο εύκολο είναι αυτό;
Μα δεν είναι αυτονόητο ότι ο αγώνας του ανθρώπου είναι δύσκολος; Το θέμα δεν είναι να ανακυκλώνουμε τα τρωτά μας σημεία, να τα επαναλαμβάνουμε, αλλά να μπορέσουμε να τα αλλάξουμε. Η ζωή είναι μόνο πράξη.
• Επιστρέφω στο τι χαρακτηριστικά εντοπίζω σε σας. Θα πρόσθετα «ένα πολύ φιλοσοφημένο άτομο». Αλήθεια, κατά πόσον έχετε άλυτα ζητήματα;
Αλυτα είναι όλα μου τα ζητήματα. Ποιος σας είπε ότι ο φιλοσοφημένος άνθρωπος έχει λύσει τα προβλήματά του; Αντίθετα, είναι μπροστά στο ερώτημα, ανοιχτός.
• Πάντως ο «Αμλετ» μας φέρνει αντιμέτωπους με το πιο διάσημο θεατρικό ερώτημα όλων των εποχών: «Να ζει κανείς ή να μη ζει;».
Σαν Γερτρούδη δεν με συμφέρει να αναρωτιέται ο Αμλετ. Σαν άνθρωπος μένω άναυδη μπροστά σ’ αυτό το ερώτημα, γύρω απ’ το οποίο έχουν γραφτεί πολλά. Κάθε φορά στις πρόβες μού αποκαλύπτεται και κάτι άλλο, τελείως διαφορετικό απ’ το προηγούμενο, και προσπαθώ να είμαι αληθινή και ελεύθερη ως προς την προσέγγισή του.
• Επηρεάζεται ο τρόπος που αντιλαμβάνεστε τα πράγματα στο θέατρο όσο μεγαλώνετε;
Κοιτάξτε, όταν είσαι νέος, σε οδηγεί περισσότερο μια τάση στα πράγματα, μια ορμή που δεν μπορείς να την αποσαφηνίσεις, γιατί είσαι πάρα πολλά μαζί. Στον νέο η επιλογή είναι πιο ασυνείδητη. Πριν από 20 χρόνια δηλαδή, αν με ρωτούσατε «γιατί είσαι με τον Μαρμαρινό;», δεν θα ήξερα να σας απαντήσω.
• Και οι ρόλοι σας; Ηταν συνειδητές ή ασυνείδητες επιλογές; Είπατε, δηλαδή, εγώ θέλω να κάνω την «Αντιγόνη» κάποτε;
Οχι. Είπα: «Εύχομαι να είμαι με τον Λευτέρη Βογιατζή». Και μέσα στην πραγματοποίηση αυτής της ευχής υπήρξε και η «Αντιγόνη».
• Πώς ήταν η σχέση σας με τον Λευτέρη Βογιατζή;
Πολύτιμη. Δεν είναι μόνο δάσκαλος, καθοδηγητής και φίλος. Είναι εκείνος που με έμαθε να επιδιώκω την απλότητα. Πώς μπορούμε να κινηθούμε μέσα από σύνθετα μονοπάτια και το αποτέλεσμα της διαδρομής να είναι η έκφραση στην απόλυτη απλότητά της. Αυτό ήταν και είναι ακόμα ο Λευτέρης, γιατί για μένα υπάρχει. Με αυτά που μου έχει πει, με αυτά που κάνω μέσα στην καθημερινότητά μου και χωρίς να το επιδιώκω, σε άσχετα πράγματα, έρχεται πριν καν τον σκεφτώ.
• Απλότητα στη σκηνή και στη ζωή;
Δεν μπορείς να αναπτύξεις ένα σκεπτικό, ένα ήθος απέναντι στον τρόπο που θες να στέκεσαι επάνω στη σκηνή ή να σχετίζεσαι με τους ρόλους και τους συναδέλφους σου, αν αυτό το πράγμα δεν είναι κάτι που σε χαρακτηρίζει έτσι κι αλλιώς. Δεν μπορεί να παρκάρεις το αυτοκίνητό σου στη θέση των αναπήρων και να έχεις σκηνικό ήθος. Αποκλείεται. Κοροϊδεύεις τον εαυτό σου.
• Δεν το έχετε συναντήσει;
Εγώ κοιτάω τι κάνω εγώ. Τι κάνω με τις δικές μου ελλείψεις, τις δικές μου ανεπάρκειες, οι οποίες είναι πολλές κι έχω πολλή δουλειά να κάνω.
• Σε τι μπορεί να νιώθετε ανεπαρκής;
Ως προς τη Γερτρούδη, ας πούμε. Είναι δυνατόν να νιώθω επαρκής μπροστά σ’ έναν ρόλο-μεγαθήριο; Δεν το 'χω. Αυτό μ’ αρέσει όμως, γιατί προσπαθώ πάντα κάτι που με υπερβαίνει.
• Τι είναι για σας η Γερτρούδη;
Τη Γερτρούδη ο Σέξπιρ την έχει κρυμμένη. Είναι ένα πρόσωπο ανεξιχνίαστο κι αυτό είναι όλη της η ομορφιά. Είναι μια βασίλισσα, επομένως ό,τι κάνει, από την πιο καλή μέχρι την πιο κακή πράξη, το κάνει ως βασίλισσα. Ως μητέρα του Αμλετ, έχει όλη την γκάμα που μπορεί να έχει μια μάνα. Από απόλυτα τρυφερή μέχρι απόλυτα αυταρχική. Αντιπροσωπεύει την ντεκαντάνς της εξουσίας, κουκουλώνει τα πράγματα και στο βάθος της παραμένει σκοτεινή.
• Πώς προσεγγίζετε έναν όχι και τόσο προφανή χαρακτήρα;
Με όλο μου το νευρικό σύστημα. Είναι απ’ τους λόγους που εύχομαι να μπορώ να κάνω και κανένα κενό, για να επιστρέψω σε αυτό που με ρωτήσατε προηγουμένως. Το νευρικό μου σύστημα είναι ιδιαιτέρως ερεθισμένο και πολύ ευαίσθητο. Είμαι ένας άνθρωπος δυνατός μεν αλλά με μια πολύ ευαίσθητη ισορροπία. Και το ευαίσθητο είναι πολύ αυστηρό πράγμα, ξέρετε.
• Από ποια άποψη;
Οπως ο κρύσταλλος. Είναι τόσο ευαίσθητος και τόσο αυστηρός. Ας μάθουμε να βλέπουμε τα πράγματα μέσα στο όλον. Εκεί που καθετί διαφορετικό συνθέτει μαζί με το διπλανό του ένα όλον. Από μαγειρική ξέρετε καθόλου; Εκεί δεν βάζετε λίγο από το ένα, λίγο από το άλλο; Αν σας πέσει κάτι παραπάνω ή κάτι λιγότερο, δεν σας χαλάει το σύνολο; Η δοσολογία δεν έχει σημασία; Η ακρίβεια δεν έχει σημασία; Μεταφέρετέ το στην τέχνη. Γιατί μπορούμε και μιλάμε απλά για τη μαγειρική και την τέχνη την εξιδανικεύουμε;
• Την ηλικία σας τη λέτε;
Είμαι 53 χρόνων.
• Πώς ήταν τα παιδικά σας χρόνια;
Δύσκολα. Ημουν παιδί μιας διαλυμένης οικογένειας απ’ την ηλικία των πέντε ετών.
• Μπορούσατε και καταλαβαίνατε αρκετά σ’ αυτή την ηλικία.
Τα παιδιά, νομίζω, καταλαβαίνουν πολύ περισσότερα απ’ όσα καταλαβαίνουν οι μεγαλύτεροι. Εμείς εξηγούμε, ερμηνεύουμε, συζητάμε, έχουμε άποψη για όλα, αναρωτιόμαστε. Τα παιδιά δεν κάνουν τίποτα απ’ όλα αυτά και καταλαβαίνουν τα πάντα.
• Η μητέρα σας, Νόνικα Γαληνέα, σε τι βαθμό σας επηρέασε;
Η μητέρα μου έχει ανεπτυγμένο το αίσθημα της ευθύνης κι αυτό με επηρέασε κι εμένα στη ζωή μου. Είναι συγκροτημένη, με υγιές πνεύμα κι ένα πολύ βαθύ χιούμορ. Στοιχεία που τη βοήθησαν στις δυσκολίες που αντιμετώπισε στη ζωή της.
• Η αστική σας καταγωγή σάς δυσκόλεψε στην ενασχόλησή σας με το θέατρο, έναν χώρο που απαιτεί ελευθερία συναισθημάτων;
Η αστική καταγωγή είναι -ειδικά στην Ελλάδα- συνδεδεμένη με την οικονομική άνεση και τον «καθωσπρεπισμό», αλλά για μένα είναι συνδεδεμένη με την αγωγή, το επίπεδο, την αισθητική, την ευγένεια και τον σεβασμό προς τον άλλον. Οσο για το αν με δυσκόλεψε, εμένα όχι, αλλά τους άλλους βλέπω μερικές φορές να τους δυσκολεύει. Αλλωστε, οι γενικεύσεις δεν έχουν καμία πρακτική χρησιμότητα. Οσον αφορά την ελευθερία των συναισθημάτων, δεν νομίζω πως εξαρτώνται μόνο από την καταγωγή.
Η ελληνική κοινωνία έχει μικροαστικά και συντηρητικά χαρακτηριστικά
• Οσο θυμάστε τον εαυτό σας, η Ελλάδα πόσο διαφορετική σάς φαίνεται; Στον Αμλετ ένα σύστημα αξιών καταρρέει μπροστά στα μάτια του ήρωα, όπως και στον σημερινό άνθρωπο. Είναι τόσο κρίσιμο αυτό που ζούμε ή έχουμε περάσει και χειρότερα;
Ο καθένας καταλαβαίνει πόσο κρίσιμη είναι η κατάσταση από τον ίδιο του τον εαυτό. Ισως επειδή ζούμε στο τώρα να μας φαίνεται περισσότερο συνταρακτικό. Αλλά, αν κοιτάξει κανείς, πίσω, θα δει ότι η ιστορία του ανθρώπου έχει περάσει από γενεές δεκατέσσερις. Ζούμε μια εποχή καθοριστική αλλά πρέπει να ξυπνήσουμε. Κοιμόμαστε όρθιοι.
• Ηθελημένα ή μη;
Μα τι με ρωτάτε; Τι είμαι; Γκουρού; Ενας απλός άνθρωπος είμαι και μέσα απ’ αυτό που μου αναλογεί προσπαθώ να τα βγάλω πέρα. Φυσικά, χάλια είναι η ζωή. Μέσα στη νεύρωση, την απάτη, την τέχνη που στέκει παραπεταμένη. Εχω όμως βαθιά ανάγκη να ασχολούμαι με πράγματα που με κρατούν όρθια. Γιατί αν είμαι εγώ όρθια, μπορώ να δώσω ένα χέρι στον διπλανό μου να σηκωθεί. Ας παίξει λοιπόν ο καθένας, μέσα από την αρένα που βρίσκεται, τη δική του σύνθεση, τη δική του μουσική δωματίου.
• Με την πολιτική τι σχέση έχετε;
Η πολιτική στάση ξεκινά από το πώς θα ανοίξουμε τα μάτια μας κάθε πρωί.
• Ερχονται εκλογές. Προβληματίζεστε;
Κοιτάξτε, αν δεν αλλάξει ο άνθρωπος νοοτροπία από τα πολύ μικρά πράγματα, πώς θα τον αλλάξει μια κυβέρνηση; Μακάρι να έρθει κάποιος που θα κάνει καλύτερες κάποιες συνθήκες της ζωής μας. Αλλά επιμένω. Αν ο άνθρωπος δεν αλλάξει, όσο καλή και να είναι η επόμενη κυβέρνηση, πάλι πρόβλημα θα έχουμε.
• Η ελληνική κοινωνία είναι έτοιμη να αλλάξει;
Δεν ξέρω να σας απαντήσω. Δεν θέλω να πω όχι, γιατί αυτό θα με αποδυναμώσει και χωρίς ελπίδα δεν μπορώ να ζω. Από την άλλη, δεν μπορώ να πω και ναι. Τι να πω; Διατηρώ τις επιφυλάξεις μου για το μέλλον μας γιατί νομίζω ότι η ελληνική κοινωνία έχει μικροαστικά και συντηρητικά χαρακτηριστικά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου