ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΣΤΙΑΣ ΠΡΟΣΕΧΕΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ 2018 β´ εξαμήνου 2018

ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΟΥΜΑΣ, Ο ΚΟΜΗΣ ΜΟΝΤΕΧΡΙΣΤΟΣ (ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΣΟΦΙΑ ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ, ΕΙΣΑΓΩΓΗ-ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ-ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΑΤΣΙΚΑΡΟΣ)

(...) Έπειτα, ξαφνικά, μετά την αιχμαλωσία, τη μοναξιά, τη μιζέρια – ο αέρας, η ελευθερία, μια περιουσία τόσο εκθαμβωτική, τόσο γοητευτική, τόσο πέρα από κάθε μέτρο που, αν δεν ήμουν τυφλός, έπρεπε να σκεφτώ πως ο Θεός μού την έστελνε έχοντας μεγάλα σχέδια. Από τότε, αυτή η περιουσία μού φάνηκε κάτι σαν ιερό λειτούργημα. (…) Ούτε μια ώρα ησυχίας, ούτε μία: ένιωθα να με σπρώχνουν, όπως το σύννεφο της φωτιάς που ταξιδεύει γοργά στον ουρανό και πάει να κάψει τις καταραμένες πόλεις. (…) Από καλός, γεμάτος εμπιστοσύνη και συγχώρεση που ήμουν, έγινα εκδικητικός, υποκριτής, κακός ή μάλλον απαθής σαν την βουβή και τυφλή αναγκαιότητα. Τότε όρμησα στο δρόμο που μου ανοιγόταν, διέσχισα το στερέωμα, άγγιξα το τέρμα: συμφορά σε όσους συνάντησα στο δρόμο μου!»

Ο Κόμης του Μόντε-Χρίστο, κεφάλαιο 112

Το μυθιστόρημα Ο κόμης του Μόντε-Χρίστο, σηματοδοτεί το απόγειο της δόξας του πολυγραφότερου συγγραφέα του 19^ου αι. και μεγαλοφυή, Αλέξανδρου Δουμά πατέρα. Πρόκειται για ένα αμιγώς ρομαντικό έργο, σταθμό για το είδος του και τον αιώνα που γράφτηκε, σαφώς επηρεασμένο από τα βυρωνικά φιλελληνικά πρότυπα, με μεσογειακά χαρακτηριστικά και στοιχεία οριενταλισμού που μάγευαν και μαγεύουν ακόμη τον αναγνώστη μέσα από τις περιγραφές των τόπων που κινούνται οι ήρωές του (Μασσαλία, Παρίσι, Ιταλία κλπ) και των προσώπων που συναναστρέφονται (όπως η Χάιδω και ο Αλή πασάς). Η επιτυχία του έργου στο γαλλικό αναγνωστικό κοινό από τη στιγμή που άρχισε να κυκλοφορεί σε συνέχειες το 1844, αλλά και στη θεατρική σκηνή υπήρξε τεράστια. Σχεδόν ταυτόχρονα, μέσω των μεταφράσεων η επιτυχία ταξίδεψε στο ευρύτερο ευρωπαϊκό και αμερικανικό κοινό. Ο συγγραφέας μετά την κυκλοφορία του έργου άρχισε πλέον να είναι περισσότερο αναγνωρίσιμος στο ευρύ κοινό ως ο συγγραφέας του Μόντε-Χρίστο, παρά με το ονοματεπώνυμό του. Δηλαδή, η φήμη του ήρωα του έργου στην περίπτωση αυτή, ξεπέρασε τη φήμη του συγγραφέα. Σε αρκετές περιπτώσεις μάλιστα δημιουργείτο σε αρκετούς σύγχυση του ονόματος του Δουμά με το όνομα του πρωταγωνιστή του, αφού είχε δοθεί η εντύπωση ότι ο ήρωας του έργου, ο Monte-Cristo και ο συγγραφέας του ήταν το ίδιο πρόσωπο…

Στην παρούσα έκδοση ο αναγνώστης, εκτός από το πλήρες - χωρίς συντομεύσεις - κείμενο του έργου, το οποίο είναι πλούσιο σε διευκρινιστικά σχόλια, έχει την ευκαιρία να διαβάσει στην εισαγωγή και στο επίμετρο σχετικά με τις συνθήκες κάτω από τις οποίες γράφτηκε, την υποδοχή και την τεράστια απήχηση του έργου αυτού στη Γαλλία και στο ελληνόφωνο κοινό του 19^ου αιώνα.

ΘΟΔΩΡΟΣ ΚΑΤΣΙΚΑΡΟΣ

Αλέξανδρος Δουμάς (Alexandre Dumas) πατέρας (Villets Cotterêts, 24 Ιουλίου 1802 – Puys, 4 Δεκεμβρίου 1870). Ο Αλέξανδρος Δουμάς υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους Γάλλους μυθιστοριογράφους και δραματουργούς και αναμφισβήτητα ο πιο διαβασμένος συγγραφέας του ΙΘ ́́ αιώνα. Γιος του στρατηγού του Βοναπάρτη, Thomas Alexandre Dumas ο οποίος σκοτώθηκε στην εκστρατεία της Αιγύπτου, εγγονός του μαρκήσιου, Davy de la Pailleterie και μιας μαύρης σκλάβας, της Marie Cessette. Έζησε μια περιπετειώδη ζωή με πολλές οικονομικές μεταπτώσεις. Διέπρεψε στο ιστορικό μυθιστόρημα, εισήγαγε το ιστορικό δράμα στο θέατρο και άφησε ενδιαφέροντα κείμενα ταξιδιωτικών εντυπώσεων. Στο Παρίσι είχε πάμπολλους συνεργάτες οι οποίοι τον βοηθούσαν στη σύνθεση και τη συγγραφή των πολύτομων έργων του. Ανάμεσα σ’ αυτούς συγκαταλέγονται και δύο Έλληνες, ο Ειρηναίος Ασώπιος και ο Θεόδωρος Κασάπης. Το 2002 με απόφαση του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας μεταφέρθηκε η σορός του στο παρισινό Πάνθεον και στο εξής αναπαύεται μεταξύ των Ουγκώ και Ζολά.     

ΜΙΓΚΕΛ ΝΤΕ ΘΕΡΒΑΝΤΕΣ,

ΔΟΝ ΚΙΧΟΤΕ ΝΤΕ ΛΑ ΜΑΝΤΣΑ

ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ: Ο ΕΥΦΑΝΤΑΣΤΟΣ ΙΠΠΟΤΗΣ ΔΟΝ ΚΙΧΟΤΕ ΝΤΕ ΛΑ ΜΑΝΤΣΑ

(ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ).

ΝΕΑ ΕΚΔΟΣΗ, ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΘΕΡΒΑΝΤΕΣ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ, ΕΙΣΑΓΩΓΗ, ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: ΜΕΛΙΝΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΟΥ

Όταν το 1605 ο Θερβάντες συστηνόταν στο υποψήφιο αναγνωστικό κοινό του ως «πατριός» του ευφάνταστου ιδαλγού δον Κιχότε ντε λα Μάντσα, πιθανότατα γνώριζε ότι το έργο του ήταν ένα πειραματικό λογοτέχνημα που βρισκόταν πολύ μπροστά από την εποχή του. Ίσως ήταν δύσκολο να προβλέψει ότι την ίδια κιόλας χρονιά οι δύο ήρωές του θα παρήλαυναν σε μια μασκαράτα στο Βαγιαδολίδ και, μόλις δύο χρόνια αργότερα, στο Περού. Αλλά μάλλον δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι έκτοτε το βιβλίο του δεν θα έπαυε να εκδίδεται και να μεταφράζεται σε όλες τις γλώσσες του κόσμου, ότι θα θεμελίωνε το μοντέρνο μυθιστόρημα ή ότι θα προκαλούσε τη συγγραφή ακαταμέτρητων χιλιάδων τόμων και θα απασχολούσε όλους τους μείζονες κατοπινούς του συγγραφείς και στοχαστές.

Γεννημένος ανάμεσα στην άμπωτη της Αναγέννησης και την πλημμυρίδα της Αντιμεταρρύθμισης, γόνος όλης της προγενέστερης λογοτεχνικής παράδοσης και τολμηρός ανανεωτής της, ο Δον Κιχότε ντε λα Μάντσα, είτε ως ιδαλγός είτε ως ιππότης, αειθαλής και αθάνατος, διαλέγεται πλέον με το γίγνεσθαι των δικών μας καιρών.

Η λαμπρή νέα μετάφραση της Μελίνας Παναγιωτίδου δημιουργεί τις ιδεώδεις προϋποθέσεις για μια εκ νέου ανακάλυψη από το ελληνικό κοινό του αθάνατου αυτού έργου.

Ο Μιγκέλ ντε Θερβάντες Σααβέδρα γεννήθηκε το 1547 στο Αλκαλά ντε Ενάρες. Το 1570 κατετάγη σε ισπανικό σύνταγμα το οποίο στάθμευε στη Νεάπολη, υπό τις διαταγές του Ντιέγο ντε Ουρμπίνα, και ένα χρόνο αργότερα πολέμησε γενναία και τραυματίστηκε στη ναυμαχία της Ναυπάκτου. Κατόπιν, έλαβε μέρος στην κατάληψη της Κέρκυρας, στην πολιορκία του Ναυαρίνου και στην εκστρατεία κατά της Τύνιδας, έως ότου το 1575, επιστρέφοντας στην Ισπανία, αιχμαλωτίστηκε από τους Βερβερίνους κουρσάρους του Αρναούτη Μαμή και οδηγήθηκε σκλάβος στο Αλγέρι. Αποπειράθηκε να δραπετεύσει επανειλημμένως, όμως η απολύτρωσή του δεν έγινε δυνατή παρά μόνο το 1580. Έκτοτε, δεν έπαψε να αντιμετωπίζει οικονομικές δυσχέρειες και να προσπαθεί να εξασφαλίσει τα προς το ζην, ενώ φυλακίστηκε δύο φορές.

Είχε γράψει θεατρικά έργα και μια ποιμενική μυθιστορία, τη Γαλάτεια, αλλά η επιτυχία ήρθε μόλις το 1605, όταν η έκδοση του Μέρους I του Δον Κιχότε τον κατέστησε αμέσως δημοφιλή. Το 1613 δημοσιεύτηκαν οι Παραδειγματικές νουβέλες και το 1615 εμφανίστηκε η συνέχεια του Δον Κιχότε, την οποία είχε προαναγγείλει δέκα χρόνια νωρίτερα.

Ο Θερβάντες πέθανε τον Απρίλιο του 1616 στη Μαδρίτη. Ο Περσίλες, το κύκνειο άσμα του και το κορυφαίο, όπως πρέσβευε ο ίδιος, έργο του, εκδόθηκε τον Ιανουάριο του επόμενου έτους.

ΜΑΡΣΕΛ ΠΡΟΥΣΤ,

ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΧΑΜΕΝΟ ΚΟΣΜΟ (ΤΟΜΟΣ VII) Ο ΑΝΑΚΤΗΜΕΝΟΣ ΧΡΟΝΟΣ

(ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ)

 ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΠΟΥΛΟΣ

Με την κυκλοφορία του Ανακτημένου Χρόνου, της έβδομης και τελευταίας ενότητας του μυθιστορηματικού κύκλου του Μαρσέλ Προυστ, ολοκληρώνεται μια μεταφραστική εργασία που ξεκίνησε το 1969 και διακόπηκε στα μέσα του πέμπτου τόμου, της Φυλακισμένης, με τον αδόκητο θάνατο του Παύλου Ζάννα, το 1989. Στη συνέχεια πήρε το νήμα ο Παναγιώτης Πούλος ο οποίος μετέφρασε το δεύτερο ήμισυ της Φυλακισμένης, την Αλμπερτίν αγνοούμενη, μετάφραση η οποία τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης (2015), και, τέλος, τον Ανακτημένο Χρόνο. 

Παράλληλα, ο Παναγιώτης Πούλος προχώρησε σε μιαν αναθεώρηση των πρώτων τόμων με βάση τις νεότερες εκδόσεις του έργου του Προυστ και τα πορίσματα των πρόσφατων ερευνών και υπομνημάτισε το συνολικό έργο με πλήθος σημειώσεων, πραγματολογικών, ερμηνευτικών και ενδοκειμενικών, οι οποίες συνοδεύουν τον αναγνώστη στην περιήγησή του σ’ αυτό το σύνθετο και πολυσχιδές έργο, το οποίο έχει σημαδέψει αυτό που αποκαλούμε νεοτερικότητα.

Έτσι, η πρώτη ελληνική έκδοση του Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο, ενός έργου τέχνης που έχει ήδη κατακτήσει μέσα από τις μεταφράσεις του σε πάνω από σαράντα γλώσσες περίοπτη θέση στην παγκόσμια λογοτεχνία, αποτελεί πλέον πραγματικότητα.

Οι πυκνές αναφορές του Ανακτημένου Χρόνου σε πάμπολλες πτυχές και διαστάσεις της εργασίας του Μαρσέλ Προυστ, σε συνδυασμό με τις ανακατατάξεις που επιφέρει ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος, αναδιαμορφώνουν το τοπίο του μυθιστορήματος και παράλληλα καλούν τον αναγνώστη να ανατρέξει στις ενότητες που έχουν προηγηθεί. Επιπροσθέτως, ο συγγραφέας διατυπώνει με έμμεσο και άμεσο τρόπο τη στάση του απέναντι στην τέχνη, όπως και τα όρια αυτού του ιδιάζοντος λογοτεχνικού εγχειρήματος, συμπεριλαμβανομένων και των ορίων της αντοχής και της χρονικής διάρκειας της ζωής του ιδίου.

Οι δυνάμεις και οι αδυναμίες της καλλιτεχνικής αλήθειας σταθμίζονται με όχημα ένα «εγκάρσιο» βλέμμα, το οποίο δεν παρέχει απλώς στον αναγνώστη τη δυνατότητα να προσεγγίσει μέσα από μια νέα οπτική γωνία τα όσα έχουν μέχρι τώρα διαμειφθεί, αλλά και τον παροτρύνει να στραφεί προς την κατεύθυνση του μέλλοντος, των κριτικών αποτιμήσεων και των πάσης φύσεως οικειοποιήσεων του προυστικού εγχειρήματος εδώ και έναν αιώνα ― και μάλιστα τον προσκαλεί να γίνει, με τη σειρά του, στο μέτρο των δυνάμεών του, δημιουργός του έργου του και των επιλογών της ίδιας της ζωής του.

Αναδύεται εδώ ένας πρωτότυπος και ιδιαίτερα επίκαιρος στοχασμός για τη σημασία της μαθητείας της Τέχνης στην οικοδόμηση της ατομικής και συλλογικής ζωής, στα συμφραζόμενα μιας ολοένα και πιο γενικευμένης μετάβασης της ανθρωπότητας από τις παραδοσιακές δομές της ύπαρξης στην κατάσταση της νεοτερικότητας.

Οι σημειώσεις, το επίμετρο και η σύνοψη που συνοδεύουν τη μετάφραση στόχο έχουν να υποβοηθήσουν τον αναγνώστη να αποκτήσει επίγνωση τόσο της συνοχής που διέπει το λογοτεχνικό αυτό εγχείρημα όσο και της ποικιλίας των διακυβευμάτων του.

Ο Μαρσέλ Προυστ γεννήθηκε στο Παρίσι το 1871 όπου και πέθανε το 1922. Δημοσίευσε σε νεαρή ηλικία τη συλλογή Τέρψεις και Ημέραι (1896) και στη συνέχεια ασχολήθηκε με τη μετάφραση και το σχολιασμό κειμένων του Τζον Ράσκιν. Έπειτα από το θάνατο της μητέρας του το 1905, αφιέρωσε το υπόλοιπο της ζωής του στη συγγραφή του Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο. Έλαβε το βραβείο Γκονκούρ το 1919, με την κυκλοφορία της δεύτερης ενότητας με τίτλο Στον ίσκιο των ανθισμένων κοριτσιών. Το έργο του, παγκόσμιας πλέον εμβέλειας, μεταφράζεται σε ολοένα και περισσότερες γλώσσες και συγκαταλέγεται ανάμεσα στα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Οι έξι τόμοι του Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις της Εστίας. 

ΡΟΪ ΓΙΑΚΟΜΠΣΕΝ,

ΟΙ ΑΦΑΝΕΙΣ

(ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ)

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΚΡΥΣΤΑΛΛΗ ΓΛΥΝΙΑΔΑΚΗ

ΥΠΟΨΗΦΙΟ ΓΙΑ ΤΟ MAN BOOKER INTERNATIONAL PRIZE 2017

1913-1928. Η Ίνγκρι Μπαρρόι μεγαλώνει σ' ένα μικρό νησί στα δυτικά της Νορβηγίας, ένα νησί ανάμεσα σε χιλιάδες όμοιά του κατά μήκος της νορβηγικής ακτής. Η ζωή της είναι περιπέτεια, είναι η θάλασσα. Είναι τα ψάρια, οι καταιγίδες, η φτώχεια. Της ανήκουν οι εποχές, τα πουλιά, ο ορίζοντας. Η ζωή στο νησί είναι σκληρή: γεννιέται από το χώμα, ψαρεύεται απ’ τα κύματα κι έτσι, σαν μεγαλώσει λίγο, η Ίνγκρι στέλνεται στη στεριά, να εργαστεί για μια από τις πλούσιες οικογένειες της περιοχής. Μαζί με το δικό της ξύπνημα, ξυπνάει κι η Νορβηγία· εισέρχεται σ’ ένα νέο, ευρύτερο, πολυπλοκότερο, σύγχρονο κόσμο, ένα κόσμο αναπάντεχο, ιδιότροπο και σκληρό. Κι όταν η τραγωδία τής χτυπάει την πόρτα, η Ίνγκρι καλείται να μάθει όσα οι άλλοι δεν μπορούν να μάθουν πια. Καλείται ν’ αγωνιστεί να προστατεύσει το σπίτι που νόμιζε ότι είχε, πια, εγκαταλείψει για πάντα. Στους Αφανείς, πρώτος μέρος της τριλογίας των Μπαρρόι, ο Ρόι Γιάκομπσεν σκιαγραφεί την ιστορία της Νορβηγίας μέσα από την ιστορία της μικρής Ίνγκρι Μπαρρόι. Το δυνατό και συγκινητικό αυτό μυθιστόρημα ήταν υποψήφιο για το Διεθνές Βραβείο Man Booker το 2017

Ο Ρόι Γιάκομπσεν γεννήθηκε στις 26 Δεκεμβρίου του 1954 στο Όσλο. Αφήνοντας πίσω του μια εφηβεία γεμάτη μικροεγκλήματα, συμμετοχή σε συμμορίες, ακόμα και εγκλεισμό σε πλήρη απομόνωση, άρχισε να γράφει στα είκοσι οκτώ του χρόνια. Έκτοτε έχει εκδώσει 22 μυθιστορήματα και συλλογές διηγημάτων και κερδίσει μερικά από τα μεγαλύτερα λογοτεχνικά βραβεία της χώρας του, μεταξύ αυτών το Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα Terjei Vesaas, το Βραβείο της Νορβηγικής Ένωσης Κριτικών Λογοτεχνίας (Kritikerprisen), και το Βραβείο Νορβηγών Βιβλιοπωλών (Bokhandelprisen). Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε 31 γλώσσες. Με τους "Αφανείς" έγινε ο πρώτος Νορβηγός συγγραφέας που υπήρξε ποτέ υποψήφιος για το Διεθνές Λογοτεχνικό Βραβείο Booker.

Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΘΑ ΕΠΙΣΚΕΦΤΕΙ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΜΟΡΓΚΑΝ ΣΠΟΡΤΕΣ,

ΟΛΑ, ΤΩΡΑ!

(ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ)

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΡΑΜΠΕΛΑΣ

«Το 2006, ένας μουσουλμάνος Γάλλος πολίτης με καταγωγή από την Ακτή Ελεφαντοστού απήγαγε και δολοφόνησε, σε συνθήκες ιδιαζόντως ειδεχθείς, έναν Γάλλο πολίτη, Εβραίο στο θρήσκευμα. Αποκαλώ τον πρώτο Γιασέφ και τον δεύτερο Ελί. Ο ένας είναι 25 ετών, ο άλλος 23. Έχω αναπλάσει τα γεγονότα με τη φαντασία μου, για να συνθέσω μια λογοτεχνική δημιουργία, μια μυθοπλασία. Με ενδιέφερε μόνο η λογική τους, η υπόρρητη σημασία τους: αυτό που μας λένε για την εξέλιξη των κοινωνιών μας. Άλλωστε, τι είναι ένα ‘γεγονός’; Τα ΜΜΕ, στην υπόθεση αυτή, παρήγαγαν ένα σωρό μυθιστορηματικές παραλλαγές: η συμμορία των Βαρβάρων. Από κατά τι διαφορετική άποψη, το βιβλίο μου ανήκει στο είδος του μυθιστορήματος. Ας το πούμε ‘μυθιστορία’.»

Έτσι προλογίζει ο Σπορτές μιαν αφήγηση βασισμένη σε καθ’ όλα πραγματικά πρόσωπα και σε τρομακτικά γεγονότα που εκτυλίχθηκαν στα παρισινά προάστια. Μια αφήγηση που διαβάζεται με κομμένη ανάσα, μια αφήγηση που περιγράφει το πώς και το γιατί της υπερσυγκέντρωσης μεταναστών στην Ευρώπη και την δύσκολη επιβίωσή τους σε έναν κόσμο που τους αποβάλλει, ηθελημένα ή όχι. Τις θλιβερές και αναμενόμενες συνέπειες τις ζούμε και θα τις ζούμε. Ένα βιβλίο που θα έπρεπε να διαβάζεται στα σχολεία.

Γεννημένος στο Αλγέρι (1947), ο Γάλλος συγγραφέας Μοργκάν Σπορτές έχει δημοσιεύσει μέχρι σήμερα 20 βιβλία, τα περισσότερα από τα οποία έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες (ιταλικά, ισπανικά, γερμανικά, ρωσικά, ουγγρικά, ιαπωνικά, κινεζικά κ.ά.). Το  έργο του έχει υμνηθεί από μεγάλους Γάλλους διανοητές, όπως ο Claude Levis-Strauss και ο Guy Debord. Το μυθιστόρημά του Όλα, τώρα! (Tout, tout de suite) βραβεύθηκε με το Prix Interallié (2011) και το Globe de cristal (2012), ενώ μεταφέρθηκε και στον κινηματογράφο από τον σκηνοθέτη Richard Berry (2016).

ΠΕΤΕΡ ΧΑΝΤΚΕ,

Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΤΩΣΗ

(ΝΟΥΒΕΛΑ)

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΣΠΥΡΟΣ ΜΟΣΚΟΒΟΥ

«Ένας χοροπηδούσε με πολεμικές ιαχές πάνω σ’ ένα πράγμα σαν ανεμολόγιο που είχε ξεκολλήσει με τη βοήθεια ενός λάσου από το πιο ψηλό δοκάρι στη στέγη του γείτονα. Ένας άλλος εξασκούνταν στον πολεμικό χορό πάνω στο γιγάντιο θερμόμετρο κήπου του γείτονα. Κάποιος σκαρφαλωμένος σε μια σκάλα κατουρούσε στο εχθρικό παρτέρι με τα κολοκυθάκια. Ένας χοροπηδούσε στο όριο του οικοπέδου του και λιάνιζε την εχθρική ατμόσφαιρα μ’ έναν βούρδουλα που σφύριζε πιο δυνατά κι από μαστίγιο τσίρκου. Ένας άλλος πάλι είχε ανάψει δίπλα στη γραμμή του μετώπου μια φωτιά με ένας θεός ξέρει τι είδους σκουπίδια και εκσφενδόνιζε τον βρομερό καπνό προς την κατεύθυνση του εχθρού με μια από κείνες τις μηχανές της κολάσεως, που συνήθως στροβιλίζουν για άγνωστους λόγους στους δρόμους, και όχι μόνο εκεί, τα ξερά φύλλα μαζί με τη σκόνη και κάθε είδους σκουπίδια και τα εκτινάσσουν στην ατμόσφαιρα. Ήταν μια εποχή συντέλειας. Αλλά την είχαν συνηθίσει. Δεν θα τελείωνε ποτέ.»

Η ιστορία ενός αργόσχολου ηθοποιού, μια και μόνο μέρα, από το πρωί μέχρι αργά τη νύχτα. Περπατώντας σε μια μεγαλούπολη το καλοκαίρι, από τις παρυφές μέχρι τα ποικίλα κέντρα της. Συναντήσεις με δρομείς, αστέγους, ιδιότυπα ζευγάρια, έναν ιερέα, αστυνομικούς. Μια πορεία μέσα από διαμάχες και εχθροπραξίες γειτόνων, μπρος σε τεράστιες οθόνες με πολιτικούς, έπειτα ανάμεσα σε επιβάτες του μετρό από κάποιον άλλο κόσμο.

Αστραποβόλημα στο κέντρο της πόλης. Και το πρόσωπο μιας γυναίκας.

Ο Πέτερ Χάντκε γεννήθηκε το 1942 στην Καρινθία της Αυστρίας. Η μητέρα του ήταν σλοβενικής καταγωγής, ο πατέρας του Γερμανός στρατιώτης. Σπούδασε νομικά στο Γκρατς, αλλά διέκοψε τις σπουδές του το 1966, όταν δημοσίευσε το πρώτο του μυθιστόρημα με τίτλο «Σφήκες». Την ίδια χρονιά ανέβηκε στη Φρανκφούρτη σε σκηνοθεσία Κλάους Πάιμαν το θρυλικό θεατρικό του «Βρίζοντας το κοινό».

Χαλκέντερος συγγραφέας, ο Χάντκε δημοσίευσε έκτοτε δεκάδες μυθιστορήματα, νουβέλες και θεατρικά έργα και θεωρείται πια ένας από τους κλασικούς μοντέρνους του 20ού αιώνα. Μετέφρασε επίσης ξένους συγγραφείς στα γερμανικά, μεταξύ άλλων τραγωδίες του Αισχύλου, του Σοφοκλή και του Ευριπίδη. Η φιλοδοξία του ήταν να δημιουργήσει μια σύγχρονη επική γραφή που θα απελευθερώνει την πραγματικότητα από τα τετριμμένα σχήματα πρόσληψης. Τιμήθηκε με πολλά διεθνή βραβεία. Τάχθηκε κατά της διάλυσης της πρώην Γιουγκοσλαβίας και κυρίως κατά της αποκλειστικής ενοχοποίησης των Σέρβων για τον πόλεμο. Από το 1985 ζει στη Σαβίλ, έξω από το Παρίσι.

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΑΡΕΤΑΙΟΣ,

ΣΑΝ ΑΜΜΟΣ ΠΟΥ ΧΑΝΕΤΑΙ. ΣΤΙΓΜΕΣ ΣΤΗ ΖΩΗ ΔΕΚΑΠΕΝΤΕ ΓΥΝΑΙΚΩΝ

(ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ)

«Όλες αυτές τις γυναίκες τις έχω γνωρίσει. Με διαφορετικά ονόματα, αλλά σ’ αυτές τις συγκυρίες. Με κάποιες διασταυρωθήκαμε για λίγο στις περιπλανήσεις μου, με άλλες συνδεόμαστε για χρόνια. Τις θαύμασα για την αστείρευτη δύναμή τους, τη δίχως τέλος αντοχή τους, την ικανότητά τους να παλεύουν, η καθεμιά με τον τρόπο της, και να πιστεύουν σε κάτι ευγενικό. Θέλησα να γράψω για να μη λησμονηθούν οι αγώνες τους κι όλα αυτά που γίνονται γύρω τους. Κι έγραψα για όσα ένιωσαν τις στιγμές αυτές που το πεπρωμένο τούς έφερε να ζήσουν, αφήνοντας συχνά τη φαντασία μου να περιπλανηθεί στη ζωή και στα βάθη της ψυχής τους. Συνεχίζουν να ζουν, η καθεμιά κάτω από τον δικό της ουρανό, με τα δικά της προβλήματα, τα δικά της όνειρα, τις δικές της απελπισίες, τις δικές της ελπίδες. Είναι όμως στο βάθος τόσο όμορφα ίδιες. Εγώ μονάχα έγραψα· το βιβλίο αυτό είναι δικό τους...»

Ο Ευάγγελος Αρεταίος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1971. Είναι δημοσιογράφος στην κυπριακή εφημερίδα “Πολίτης” και στον ελληνικό συνδρομητικό ιστότοπο "Inside Story" και καλύπτει θέματα ΕΕ και Τουρκίας.

Από το 1996 μέχρι σήμερα επισκέπτεται συστηματικά την Τουρκία και ταξιδεύει στην Μέση Ανατολή, την Αφρική και την Ευρώπη. Έχει ζήσει και εργαστεί ως ανταποκριτής ελληνικών μέσων ενημέρωσης στην Κωνσταντινούπολη από το 1999 μέχρι το 2007.

Έχει σπουδάσει νομικά στην Γαλλία και ισλαμικές σπουδές στο Βέλγιο. Έχει δημοσιεύσει δυο μυθιστορήματα και ένα δημοσιογραφικό οδοιπορικό για την πολιτική και κοινωνία στην Τουρκία.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΚΑΡΟΣ ΜΠΑΜΠΑΣΑΚΗΣ,

ΠΑΡΚΟ

(ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ)

«Θυμήσου τραγούδια που έγιναν μανιφέστα, εθνικοί ύμνοι, τρόπος ζωής, σύνθημα και παρασύνθημα, θυμήσου: Gimme Shelter, Ωδή στον Γεώργιο Καραϊσκάκη, While my Guitar gently weeps, Αγάπη που ’γινες δίκοπο μαχαίρι, Δημοσθένους Λέξις, Let it Bleed, Famous Blue Raincoat. Θυμήσου βιβλία, σελίδες, ποιήματα, διηγήματα, φράσεις, γραπτό λόγο, θυμήσου: Το Πάλι, όλος ο τόμος, το Ιδεοδρόμιο, η Χαμένη Άνοιξη, το Μεγάλο Παζάρι του Daniel Cohn-Bendit, η Κοινωνία του Θεάματος του Guy Debord, το θρυλικό Εn αγκαλιά de Κρισγιαούρτι y otros ταχυδράματα y otros historias περίεργες του Κουτρουμπούση, το Άννα, να ένα άλλο της Μήτσορα, ο Ξένος, το Naked Lunch, το On the Road, και το Gravity’s Rainbow.»

Ένα μυθιστόρημα όπου η μνήμη και η φαντασία σμίγουν. Αρχείο και τεκμηρίωση σε ένα μοντάζ ονείρων. Η Αθήνα που πάλλεται από το αφηνιασμένο ροκ αλλά και την έκρηξη της κουλτούρας στην αυγή της Μεταπολίτευσης. Βιβλία, δίσκοι, ταινίες και περιοδικά που καθόρισαν έναν τρόπο ζωής που αρνιόταν ακόμα και την άρνηση. Αιρετικοί των αιρέσων, ατίθασοι ποιητές, ρομαντικοί τυχοδιώκτες, αμετανόητοι εραστές, μοιραίες κοπέλες και ατίθασα νιάτα σ᾽ έναν τρελό χορό έντασης και πάθους με καταλύτη το χιούμορ. Το Πάρκο ολοκληρώνει την Τριλογία του Χάους, μετά τον Διασυρμό και το Αγάπη/Love.  

Ο Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης (Απρίλιος 1960) είναι ποιητής, μεταφραστής και συγγραφέας. Έχει γράψει την Τριλογία του Χάους (Διασυρμός, Αγάπη/Love, Το Πάρκο). Επίσης, βιβλία για τον Guy Debord, τον William Burroughs, και τα Πρωτοποριακά Κινήματα Τέχνης. Διευθύνει το περιοδικό Κορέκτ. Είναι μέλος του Κύκλου Ποιητών και της Εταιρείας Συγγραφέων.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ,

Ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ

(ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ)

Ο ήρωας του βιβλίου, ένας ταπεινός ταχυδρόμος, αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο την ιστορία του, που διαδραματίζεται σε μια ορεινή κοινότητα της μεταπολεμικής Κρήτης.  Ολόκληρη η ύπαρξη του ανθρώπου αυτού -ευαίσθητου παρατηρητή μιας σκληρής πραγματικότητας- άγεται και φέρεται από τα γεγονότα και την κοινωνία, ώσπου κάποτε  γίνεται ο ίδιος δράστης και δημιουργός, οδηγώντας την αφήγηση στην πλήρη ανατροπή της πλοκής και εκτινάσσοντάς την προς τη δραματική κάθαρση.

Η αγάπη και οι δυνατότητές της, το δικαίωμα ή όχι στην επιλογή κατά τα δύσκολα εκείνα χρόνια της Ελλάδας, οι αυστηροί περιορισμοί των εθίμων στα υψόμετρα των βουνών, η μνήμη, ο έρωτας και ο θάνατος αναπτύσσονται με μια γλώσσα ποιητική, σπάνιας ωριμότητας στην πεζογραφία μας – μιας γλώσσας  που δεν αφήνει περιθώρια στη συγκίνηση να «καταπιεί» την αφήγηση. Η γλώσσα γίνεται και αυτή πρωταγωνίστρια του βιβλίου, επαναφέροντας με ορμή το ερώτημα περί της αυθεντικής λογοτεχνίας, μιας πεζογραφικής παράδοσης που παιδεύει και παιδεύεται από τις λέξεις.

Ο Γιώργος Ν. Παπαδάκης γεννήθηκε στο Ρέθυμνο το 1959. Σπούδασε Θεολογία, Φιλοσοφία και Ιστορία της Τέχνης στα Πανεπιστήμια Θεσσαλονίκης και Ανθρωπιστικών Σπουδών του Στρασβούργου. Διδάκτωρ Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου του Στρασβούργου. Έχει ειδικευθεί στη μεσαιωνική τέχνη και στην τέχνη της πρώιμης Αναγέννησης.

Υπηρετεί στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση από το 1989. Σήμερα είναι Διευθυντής Σχολείου δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Αθήνα.

Έργα του:

Ιστορία μιας ανοχύρωτης νιότης, μυθιστόρημα, Εστία 1994.

Ο Ιούλιος δεν έχει τύψεις, ποιητική συλλογή, Δωδώνη, 1999.

Μικρή ιστορία του φωτός στη θρησκευτική τέχνη του Βυζαντίου και της Δύσης – το φως και το σώμα, μονογραφία, ιδιωτική έκδοση, Αθήνα 2014.

Η πρώιμη Αναγέννηση στην Ιταλική ζωγραφική, μελέτη, ιδιωτική έκδοση, Αθήνα, 2015.

ΝΙΚΗ ΣΤΑΥΡΙΔΗ,

ΓΙΟΥΡΙ, ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΟΜΙΧΛΗ

(ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ)

Εικόνες και στιγμιότυπα αποχαιρετισμού από μια περασμένη εποχή στην Πόλη.

Ο Γιούρι, η Θάλεια Νομίδου, το Αμπίτ Χαν, η Ρωμαλέα, η γιαγιά, η άλλη γιαγιά, το παλιό Larousse, οι «Τετράρχες» στο παλάτι των Δόγηδων, που άφησαν το ένα ποδαράκι τους στον Ιππόδρομο της Κωσταντινούπολης, ο Νεντίμ, η εκδρομή στο Γιάκατζικ που δεν έγινε, η Κάρεν και τα τσιμισίρια, η πολυκατοικία «Τουγμπά» στο Μπεμπέκι, η θεία Αυγούστα, το Γκέμλικ, τα μνήματα στο Μπαλουκλή (ελληνικά), τα μνήματα στο Καντίκιοϊ (ελληνικά), τα μνήματα στο Ζιντζιρλίκουγιου (τουρκικά), το βιολί και το κοντσέρτο του Βιενιάφσκι, η Κική, η Αρασιά, τα πετραδάκια της Μπρούσας, τα ιτσλί, ο Γιάννης, ο Βασίλης, το αηδόνι στο Νηχώρι... Πρόσωπα και σημεία μέσα στον χρόνο και τους τόπους. Μια φευγαλέα καταγραφή, «άφκιαστη κι αστόλιστη». Επειδή, αν δεν το διηγηθείς δεν υπάρχει.

Η Νίκη Σταυρίδη γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1954. Στην Αθήνα από το 1979. Έχει ζήσει επίσης στη Μυτιλήνη και τη Βενετία. Έχει διασχίσει τρεις φορές τις Ποντικές Άλπεις (Κάτσκαρ) στην Τουρκία. Ανέβηκε μερικές φορές τον Όλυμπο, μία από αυτές και στον Μύτικα.

Σπούδασε Αγγλική Φιλολογία στην Κωνσταντινούπολη και Κοινωνική Ανθρωπολογία στη Μυτιλήνη.

Μεταφράζει από και προς τα τουρκικά, από τα αγγλικά και τα ιταλικά. Έχει μεταφράσει στα τουρκικά «Το καπλάνι της βιτρίνας» της Άλκης Ζέη, το «Καληνύχτα Μαργαρίτα» του Δημήτρη Χατζή κ.ά. Από τα αγγλικά έχει μεταφράσει το «Πηγάδι της μοναξιάς» της Ράντκλιφ Χολ [Εκδόσεις Κουκκίδα] κ.ά.

Έχει μεταφράσει από τα τουρκικά και επιμεληθεί την έκδοση «Ημερολόγιο εξορίας - Ερζερούμ 1943» του Γιώργου Χατζηδημητριάδη, με επίμετρο του καθηγητή Αϋχάν Ακτάρ [Εκδόσεις της Εστίας, 2010]. Επίσης έχει μεταφράσει από τα τουρκικά το υπό έκδοση βιβλίο «Δεν έχω πατρίδα - έχω τον τόπο μου. Ρωμιοί της Πόλης: Χώρος - Μνήμη - Τελετουργίες» [Εκδ. Πατάκη] μία έρευνα κοινωνικής ανθρωπολογίας, της Νουρντάν Τουρκέρ. 

Συμμετείχε για χρόνια σε ομάδες του αυτόνομου γυναικείου κινήματος. Καρπός της δουλειάς μιας εξ αυτών είναι το συλλογικό βιβλίο «Και μετά τα πενήντα τι. Μαρτυρίες γυναικών για τη μέση ηλικία» [Εκδόσεις Αλεξάνδρεια 2011].

ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΣΦΥΡΙΔΗΣ,

ΚΑΡΚΙΝΟΣ

(ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ)

«Με το που γύρισα από τη Σκύρο τις πρώτες μέρες του Σεπτέμβρη, έτρεξα αμέσως σε μια άλλη κλινική – μάθαινα από γνωστούς νέα του στο νησί – όπου τον είχαν πάει, γιατί πλησίαζε το τέλος του. Με υποδέχτηκε μια ηλικιωμένη γυναίκα, μαυροντυμένη, που μου συστήθηκε ως η μεγάλη του αδελφή (ο φίλος μου ήταν μοναχογιός) και σε μιαν άκρη, πάνω σε μια καρέκλα, καθόταν μια ακόμα μαυροφορεμένη γριά, ένα χούφταλο, πάνω από τα ενενήντα της. «Η μάνα μας», μου ψιθύρισε η αδελφή του. Εν τω μεταξύ είχε κυκλοφορήσει το βιβλίο που είχε στείλει για τύπωμα. Ο φίλος μου  βρισκόταν βυθισμένος στο κρεβάτι του μ’ έναν ορό στο χέρι. Τον χάιδεψα, του φίλησα το μέτωπο και ζαλισμένος άνοιξε τα μάτια μου. Μόλις με αναγνώρισε, έβγαλε μια αδύνατη φωνή χαράς, ένα «χα, χα, ήρθες;». «Ήρθα», του είπα, «για να μου πεις αν σ’ άρεσε και πόσο χάρηκες για το καινούργιο σου βιβλίο που από το ίντερνετ έμαθα πως κυκλοφόρησε εδώ και δυο βδομάδες.» Με κοίταζε σαν χαμένος. «Δεν σου το έφεραν; Κανείς;» Κούνησε αρνητικά το κεφάλι του. […] Όταν του το πήγα, το έπιασε στα χέρια του, μια σπίθα χαράς άστραψε στα μάτια του που τα έκλεισε όμως γρήγορα πάλι. Ανοίγοντας σιγανά την πόρτα του θαλάμου για να φύγω, γύρισα το κεφάλι μου και είδα πάνω στις δυο καρέκλες δυο μαυροφορεμένες φιγούρες, σαν σκιές, να περιμένουν τον θάνατο του παιδιού και αδελφού τους. Ο φίλος μου πέθανε στα εβδομήντα πέντε του χρόνια δυο μέρες αργότερα. Ήταν έντεκα Σεπτεμβρίου του 2010.

Στην κηδεία του κόσμος πολύς. Συγγενείς, φίλοι και σχεδόν όλοι οι συνάδελφοί του και αρκετοί φοιτητές. Μεταξύ των συναδέλφων και οι δύο πρώην αγαπημένες του φοιτήτριες. Εκείνη, μάλιστα, η πιο ξεχωριστή, διάβασε και έναν ωραίο επικήδειο που αργότερα δημοσίευσε. Ακολούθησε κι ένα συνέδριο αφιερωμένο στη μνήμη του τον Νοέμβριο του 2011. Είπα κι εγώ λίγα λόγια για τη γνωριμία μας. Η δική μου, όμως, μνήμη παραμένει κολλημένη στις δύο μαυροφορεμένες φιγούρες, αυτές τις σκιές που βρίσκονταν δίπλα του τη στιγμή της αποδημίας του.»

Ο Περικλής Σφυρίδης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1933, όπου και ζει. Απόφοιτος του Αμερικανικού Κολεγίου «Ανατόλια», της τάξης του 1952. Σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ως μαθητής της Στρατιωτικής Ιατρικής Σχολής) και εργάστηκε ως καρδιολόγος μέχρι το 1994. Διετέλεσε πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης (1975-1981).

Έχει εκδώσει δύο ποιητικές συλλογές, δώδεκα συλλογές διηγημάτων, δύο μυθιστορήματα και ένα αυτοσχόλιο πνευματικής πορείας. Κυκλοφόρησε μελέτες για λογοτέχνες, ζωγράφους και τρεις ανθολογίες για τους πεζογράφους της Θεσσαλονίκης, μία εκ των οποίων μεταφράστηκε στα γερμανικά και άλλη στα αγγλικά.

Διηύθυνε τα περιοδικά της Θεσσαλονίκης Τραμ (1987-1991/1996) και Παραφυάδα (1985-1990). Συνεργάστηκε με τα περισσότερα ελληνικά λογοτεχνικά περιοδικά. Δύο βιβλία του έχουν μεταφραστεί στα ολλανδικά και πολλά διηγήματά του στα γερμανικά, αγγλικά και ολλανδικά. Για το πεζογραφικό του έργο έχουν δημοσιευθεί κριτικά κείμενα και αυτοτελείς μελέτες, όπως το βιβλίο της αναπληρώτριας καθηγήτριας του Α.Π.Θ. Σωτηρίας Σταυρακοπούλου, Περικλής Σφυρίδης. Ο πεζογράφος και η κριτική για το έργο του (Eστία 2011).

Από τις εκδόσεις της Εστίας κυκλοφορούν επίσης η συλλογή διηγημάτων του Το πάρτι και άλλα διηγήματα (2011), το μυθιστόρημα Ψυχή μπλε και κόκκινη (2013) τα Ζωοφιλικά. Μια μαρτυρία και δώδεκα διηγήματα (2014), Παραφυάδες ΙΙΙ. Κείμενα λογοτεχνίας και βιβλιοκρισίες 2009-2013 (2015) και Τα κοινωνικά διηγήματα (2016).

ΦΑΙΔΩΝ ΤΑΜΒΑΚΑΚΗΣ, ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΣΕΣΑΤ

(ΝΟΥΒΕΛΑ)

«Η Έβδομη ιστορία». Σα να έπεσε από τα σύννεφα. Η μεγαλύτερη εκδοτική επιτυχία στην ιστορία της ανθρωπότητας. Μεταφράζεται ταυτόχρονα σε όλες τις ζωντανές γλώσσες και σε όσες νεκρές σώζονται. Διαβάζεται από δισεκατομμύρια αναγνώστες μέσα σε λίγους μήνες. Η κριτική άναυδη, οι σχολιογράφοι, οι φιλόσοφοι, οι συνωμοσιολόγοι αντλούν έμπνευση για θεωρίες και προφητείες.

Μια ιστορία χωρίς προηγούμενο, χωρίς εκδότη, χωρίς συγγραφέα. Την πατρότητά της διεκδικούν η μυστηριώδης Σεσάτ κι ένας άσημος νέος συγγραφέας ο Τσίπ Ώμο. Πώς θα αποκαλυφθεί το μυστικό της «Έβδομης ιστορίας»; Ποιος ενδιαφέρεται για τον δημιουργό και ποιος για το έργο; Και ποιος για την αλήθεια;

Ο Φαίδων Ταμβακάκης γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια. Έχει εκδώσει διηγήματα, νουβέλες και μυθιστορήματα και μεταφράσει αγγλόφωνη πεζογραφία. Το έργο του Οι ναυαγοί της Πασιφάης, τιμήθηκε με το βραβείο μυθιστορήματος του περιοδικού Διαβάζω το 1997 και Η αναπαλαίωση με το βραβείο νουβέλας της Ακαδημίας Αθηνών, ίδρυμα Πέτρου Χάρη το 2015.

Ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Το πεζογραφικό του έργο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις της Εστίας.

ΙΣΤΟΡΙΑ/ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΠΕΤΡΟΣ ΣΤ. ΜΑΚΡΗΣ-ΣΤΑΪΚΟΣ,

ΚΙΤΣΟΣ ΜΑΛΤΕΖΟΣ. Ο ΑΓΑΠΗΜΕΝΟΣ ΤΩΝ ΘΕΩΝ

ΝΕΑ ΑΝΑΘΕΩΡΗΜΕΝΗ ΕΚΔΟΣΗ

Τρίτη 1η Φεβρουαρίου 1944. Στις 9.30 το πρωί, δολοφονείται στο κέντρο της Αθήνας, μπροστά στο άγαλμα του Βύρωνα, ο Κίτσος Μαλτέζος, ο τελευταίος απόγονος του Στρατηγού Μακρυγιάννη, το χαρισματικό παιδί της γενιάς του ’40. Τη δολοφονία, που θυμίζει δράση τρομοκρατικής οργάνωσης, έχει αναλάβει ο ΕΛΑΣ Σπουδάζουσας. Έκτοτε το γεγονός θα μυθοποιηθεί και θα μεταμορφωθεί σε ένα από τα ισχυρότερα ταμπού της πρόσφατης ελληνικής ιστορίας. Η «αριστερά» θα αρνείται επίμονα την οποιαδήποτε αναφορά σε μιαν από τις πιο σκοτεινές σελίδες της δράσης της, ενώ η σκληρή μετεμφυλιακή «δεξιά» θα προσπαθήσει να αξιοποιήσει πολιτικά τον θάνατο ενός ανθρώπου που στην πραγματικότητα δεν της ανήκε. Ο Μαλτέζος θα πρωταγωνιστήσει στην υπόθεση δύο μυθιστορημάτων, στην «Τειχομαχία» του Θεόφιλου Φραγκόπουλου και στο «Χρονικό μιας σταυροφορίας» του Ρόδη Ρούφου.

Η βιογραφία που έγραψε ο Πέτρος Στ. Μακρής-Σταικος μπορεί να διαθέτει την αφηγηματική χάρη ενός μυθιστορήματος, όμως είναι και η πρώτη απόπειρα σοβαρής ιστορικής προσέγγισης της υπόθεσης, προσφέροντας συγχρόνως στον αναγνώστη μια συνθετική τοιχογραφία της χαμένης γενιάς του ’40.

Ο Πέτρος Στ. Μακρής-Στάϊκος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1949. Σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη Γερμανία. Είναι Δικηγόρος από το 1975. Έργα του:

– Κίτσος Μαλτέζος. Ο αγαπημένος των Θεών. Ωκεανίδα, Αθήνα 2000.

– Βρετανική πολιτική και αντιστασιακά κινήματα στην Ελλάδα. Η απόρρητη έκθεση του ταγματάρχη David J. Wallace. Ωκεανίδα, Αθήνα 2009.

– «Ο Άγγλος Πρόξενος». Ο υποπλοίαρχος Noël C. Rees και οι βρετανικές μυστικές υπηρεσίες. Ελλάδα-Μέση Ανατολή (1939-1944). Ωκεανίδα, Αθήνα 2011.

– Ο «Δεκέμβρης» του 1944. Τέσσερα άγνωστα κείμενα. Ίκαρος, Αθήνα 2014.

– Άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά.

ΝΙΚΟΛΑΟΣ Α. ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΣ,

Η ΛΗΣΤΕΙΑ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ (μέσα 19^ου-αρχές 20^ου αι.)

Ποιες πτυχές της κοινωνικής ζωής επηρεάστηκαν από τη ληστεία; Ποιες είναι οι συνέπειες του φαινομένου αλλά και των μεθόδων καταστολής του; Κατά πόσον τα προβλήματα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους συνέβαλαν στην έξαρση του φαινομένου; Κατά πόσον η δράση των ληστών επηρέασε τους κατοίκους των περιοχών που λυμαίνονταν οι ληστές;

Με αυτά τα βασικά ερωτήματα, η μελέτη στοχεύει στην ερμηνεία του φαινομένου της ληστείας, το οποίο αποτελούσε για μια μακρά περίοδο του νεοελληνικού κράτους (από το 1830 έως το 1930 περίπου) αναπόσπαστο κομμάτι της παραδοσιακής κοινωνίας.

Παραμένει άσβεστη η μνήμη ληστών όπως του Νταβέλη, του Γιαγκούλα, των Αρβανιτάκηδων, των Ρεντζαίων και των Κουμπαίων ή περιστατικών όπως η απαγωγή, το 1866, του Σωτήρη Σωτηρόπουλου, μετέπειτα Πρωθυπουργού, η δολοφονία Άγγλων περιηγητών στο Δήλεσι το 1870, η ληστεία της Πέτρας Φιλιππιάδας το 1926 και η απαγωγή των βουλευτών Μελά και Μυλωνά το 1928.

Ο Νικόλαος Α. Αναστασόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1978.

Από το 2015 υπηρετεί ως Επίκουρος Καθηγητής Νεώτερης και Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Από το 2016 είναι μέλος του Δ.Σ. καθώς και έφορος Εκδόσεων της Βιβλιοθήκης και Πνευματικού Κέντρου της Εταιρείας Ηπειρωτικών Μελετών.

Στις κύριες δημοσιεύσεις του περιλαμβάνονται οι μονογραφίες:

• Παραβατικές συμπεριφορές και καταστολή στην Ελλάδα κατά τον Μεσοπόλεμο: το παράδειγμα του νομού Ιωαννίνων, έκδ. Εταιρείας Ηπειρωτικών Μελετών, Ιωάννινα 2012 (2 τόμοι)

• Η Ισραηλιτική Λέσχη Ιωαννίνων κατά τον Μεσοπόλεμο: Ίδρυση, στόχοι, παρουσία, έκδ. Ιδρύματος Ιωσήφ και Εσθήρ Γκανή, Ιωάννινα 2015

ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΠΑΡΛΑΓΙΑΝΝΗΣ,

Η ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ (1833-1845)

Ποιες είναι οι απαρχές της ελληνικής δημόσιας υγιεινής; Από πού αντλεί τα πρότυπά της, ποια τα χαρακτηριστικά της και πώς οργανώνεται διοικητικά; Και τι σημαίνει υγειονομική αστυνομία;

Ο τόμος ανατρέχει στις ρίζες του υγειονομικού συστήματος της Ελλάδας, όταν αυτό ελεγχόταν από την αστυνομία, τονίζοντας τη σημασία της περιόδου του Όθωνα για τις μετέπειτα εξελίξεις στη δημόσια υγεία και την αστυνομία. Τα λοιμοκαθαρτήρια και οι καραντίνες, τα μέτρα υγιεινής και ο έλεγχος των «περιφερόμενων πληθυσμών», τα οικονομικά της υγείας, οι οικιστικές παρεμβάσεις, οι δημόσιοι γιατροί και η δημοτική υγεία, οι θεωρίες προληπτικής ιατρικής και οι ενδημίες αποτελούν αντικείμενα ανάλυσης του βιβλίου που αναδεικνύει τον πλούτο του κλάδου της ιατρικής ιστορίας.

Παράλληλα, η εργασία υπογραμμίζει την αξία του κλάδου αυτού για την κατανόηση ενός βασικού ερωτήματος της ελληνικής ιστοριογραφίας: τι είναι το κράτος και πώς συγκροτείται η βιολογική του βάση; 

Ο Θανάσης Μπαρλαγιάννης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1981. Σπούδασε ιστορία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στην École des Hautes Études en Sciences Sociales (Παρίσι). Ασχολείται με την ιστορία της υγιεινής, της αστυνομίας και των επιδημιών χολέρας στην Ελλάδα. Η υγειονομική συγκρότηση του ελληνικού κράτους (1833-1845) είναι το πρώτο του βιβλίο.

ΦΩΤΗΣ ΜΠΑΡΟΥΤΣΟΣ,

ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ. Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΙΑΣ ΕΝΝΟΙΑΣ

Τι είναι η Αναγέννηση; Είναι η αναβίωση του πνεύματος της κλασικής αρχαιότητας ή η απαγκίστρωση από τον Μεσαίωνα;

Από τον 18ο αιώνα έως σήμερα έχουν διατυπωθεί πολλές θεωρίες για τους όρους εμφάνισης και χαρακτήρα της Αναγέννησης. Κεντρική παραμένει η θεώρηση του Ελβετού ιστορικού Γιάκομπ Μπούρκχαρτ, ο οποίος ανέδειξε την Αναγέννηση σε διακριτή ιστορική περίοδο, κατά την οποία έκαναν την εμφάνισή τους η ατομικότητα και η νεωτερικότητα. Το έργο του επαινέθηκε και αμφισβητήθηκε, αλλά γεγονός είναι ότι η έννοια της Αναγέννησης εδραιώθηκε στην παγκόσμια συλλογική μνήμη.

Είχε δίκιο ο Μπούρκχαρτ ή μήπως η Αναγέννηση δεν είναι ο μοναδικός τρόπος να κατανοήσουμε το ιστορικό συνεχές από τον 11ο έως και τον 16ο αιώνα;

Ο Φώτης Μπαρούτσος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1962, διδάσκει Κοινωνική και Οικονομική Ιστορία της Ευρώπης στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο και ανακηρύχθηκε διδάκτορας Ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου. Διετέλεσε υπότροφος-ερευνητής στο Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών της Βενετίας και επισκέπτης-ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Princeton.

Στα ερευνητικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνονται η εξέλιξη των δημοσιονομικών θεσμών, η ιστορία των ιδεών και η διαμόρφωση της πολιτικής συμπεριφοράς των κυβερνώμενων (15^ος-17^ος αιώνας).

ΔΟΚΙΜΙΟ/ΜΕΛΕΤΕΣ

ΗΛΙΑΣ ΒΕΝΕΖΗΣ,

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ, Α΄. ΜΟΡΦΕΣ ΚΑΙ ΘΕΜΑΤΑ ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΩΝ (1924-1952)

ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Χ. Λ. ΚΑΡΑΟΓΛΟΥ – ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΡΒΕΛΑ

«Ο Ηλίας Βενέζης (Αϊβαλί, 4/17 Μαρτίου 1904 ­- Αθήνα, 3 Αυγούστου 1973), στα πενήντα χρόνια (1924-1973) της πλούσιας συγγραφικής παραγωγής του, εξέδωσε, όσο ζούσε, είκοσι δύο βιβλία: επτά συλλογές διηγημάτων, τέσσερα μυθιστορήματα, ένα θεατρικό έργο, τέσσερα ταξιδιωτικά και έξι ακόμα έργα («αφηγήσεις» και «χρονικά»). [...] Μεγάλο, ωστόσο, μέρος του έργου του παραμένει ακόμα διάσπαρτο στον Τύπο (ημερήσιο και περιοδικό), με συνέπεια, πενήντα πέντε χρόνια μετά τον θάνατό του, να μην έχουμε σχηματίσει ολοκληρωμένη εικόνα της συγγραφικής του προσωπικότητας. [...]

Αυτήν ακριβώς την άγνωστη πλευρά του Βενέζη φιλοδοξεί να αναδείξει η ανά χείρας έκδοση. Είναι όμως ευνόητον ότι ο πολύ μεγάλος αριθμός και, κυρίως, η θεματική (και όχι μόνον) ανομοιογένεια των «εφήμερων» κειμένων δεν επέτρεψαν μια συγκεντρωτική έκδοσή τους, αλλά επέβαλαν ως μόνη ενδεδειγμένη λύση την επιλογή τους. Στον παρόντα τόμο, από το σύνολο των επιλεγμένων κειμένων, περιέχονται τα πρώτα 176, τα οποία δημοσιεύτηκαν από το 1924 έως και τον Δεκέμβριο του 1952· είναι χωρισμένα σε δύο μέρη, με χρονολογική κατάταξη στο εσωτερικό κάθε μέρους: άρθρα, επιφυλλίδες κ.ά.π. (156), συνεντεύξεις και επιστολές (20). [...]

Το πρώτο κείμενο της έκδοσης είναι μια επαινετική βιβλιοκρισία του Βενέζη για τη Ζωή εν Τάφω του Μυριβήλη, δημοσιευμένη στην Καμπάνα της Μυτιλήνης, τον Απρίλιο του 1924, δηλαδή λίγους μόλις μήνες μετά την επιστροφή του από τη σκληρότατη πολύμηνη αιχμαλωσία του στα τάγματα εργασίας της Ανατολής. Το 1925, αρχίζει να συνεργάζεται τακτικά με την εφημερίδα Ταχυδρόμος της Μυτιλήνης, όπου δίνει χρονογραφήματα αλλά και διάφορα άρθρα και κριτικές από την τοπική, την ελληνική και τη διεθνή πνευματική κίνηση. Με τη μετεγκατάστασή του στην Αθήνα, το 1932, διοχετεύει την αρθρογραφία του σε αθηναϊκά περιοδικά και σε εφημερίδες· το 1942-1943 συνεργάζεται με την Πρωία, όπου δημοσιεύει επιφυλλίδες για σημαντικά θέματα της εποχής: το νεοελληνικό μυθιστόρημα, την κριτική, τον δημοτικισμό κ.ά.

Η παρουσία του Βενέζη στα γράμματά μας πυκνώνει εντυπωσιακά από τον Οκτώβριο του 1946, όταν αρχίζει η τακτική εβδομαδιαία συνεργασία του με το Βήμα – συνεργασία που θα διαρκέσει ώς τον θάνατό του. [...]

Ο ανά χείρας τόμος ολοκληρώνεται με τον «κατάλογο» των κειμένων που δεν περιλαμβάνονται στην έκδοσή μας, καθώς και με το (απαραίτητο για τη χρηστικότητά του) ευρετήριο προσώπων, έργων και θεμάτων για τα οποία γίνεται λόγος στα κείμενα του Βενέζη.»

[Από την εισαγωγή του βιβλίου]

O Ηλίας Βενέζης γεννήθηκε το 1904 στο Aϊβαλί της Mικράς Aσίας και πέθανε το 1973 στην Aθήνα. Kατά τη Μικρασιατική Καταστροφή ο Bενέζης συλλαμβάνεται από τους Tούρκους και στέλνεται στα τάγματα εργασίας (Σεπτέμβριος 1922). H οικογένειά του καταφεύγει στη Mυτιλήνη, που εκείνη την εποχή γνώριζε τη λεγόμενη «Λεσβιακή Άνοιξη». H εφημερίδα Kαμπάνα, που εκδίδει ο Στράτης Mυριβήλης, πρωτοδημοσιεύει σε συνέχειες Tο Nούμερο 31328 (Φεβρουάριος 1924). Tο 1927 η Nέα Eστία βραβεύει το διήγημα του Bενέζη «O θάνατος». Eίναι η πρώτη του εμφάνιση στα αθηναϊκά γράμματα. Tο 1931 εκδίδεται στη Mυτιλήνη Tο Nούμερο 31328. Tο βιβλίο καθιερώνει τον Bενέζη ως συγγραφέα· είναι μόλις είκοσι έξι ετών. Tο 1932 ο Bενέζης εγκαθίσταται στην Aθήνα και διορίζεται υπάλληλος στην Tράπεζα της Eλλάδος, όπου και παραμένει μέχρι την εκλογή του στην Aκαδημία Aθηνών το 1957. Γνωρίζεται με όλους τους λογοτέχνες και καλλιτέχνες της Γενιάς του ’30, της οποίας θεωρείται από τους σημαντικότερους εκπροσώπους. Tον Δεκέμβριο του 1939 κυκλοφορεί το μυθιστόρημά του Γαλήνη, που βραβεύεται με το Kρατικό Bραβείο Λογοτεχνίας και με Έπαινο της Aκαδημίας Aθηνών. Στις 14 Δεκεμβρίου του 1943 κυκλοφορεί η Aιολική Γη. H έκδοση εξαντλείται μέσα σε δύο εβδομάδες.

Aμέσως μετά τον πόλεμο, τα βιβλία του Bενέζη μεταφράζονται σε πολλές γλώσσες και είναι τα πρώτα που φέρνουν την άγνωστη ώς τότε ελληνική λογοτεχνία στον έξω κόσμο.

Χ Γ. ΛΑΖΟΣ,

ΤΟΠΟΙ ΚΑΙ ΝΟΣΤΟΣ: Η ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΗ ΜΠΟΤΣΟΓΛΟΥ

Αφιερωμένα στη ζωγραφική του Χρόνη Μπότσογλου, τέσσερα δοκίμια και δύο συζητήσεις πραγματεύονται ενότητες έργων του που εκτέθηκαν τα τελευταία σαράντα χρόνια. Αντικείμενο αυτών των κειμένων είναι οι τόποι και ο νόστος στη ζωγραφική αυτού του σπουδαίου δημιουργού. Οι τόποι δηλώνουν θεματικούς τόπους της ζωγραφικής, όπως το ανθρώπινο σώμα και η προσωπογραφία, ο εικαστικός χώρος, ο χρόνος και η μνήμη, η ερωτική πράξη, η απεικόνιση του τοπίου. Δηλώνουν επίσης συγκεκριμένους τόπους, όπως το τοπίο στο Πετρί, ή τόπους οριακούς όπως είναι ο λογοτεχνικός τόπος της Νέκυιας. Ο νόστος πάλι είναι ο νόστος της επιστροφής του εαυτού, η νοσταλγία για τόπους και ανθρώπους που άφησαν το αποτύπωμά τους στη ζωή του δημιουργού, ο νόστος των έργων, που η δική τους Οδύσσεια αρχίζει την ώρα που εκτίθενται δημόσια, και ο νόστος της επιβίωσης. Κεντρικό θέμα, που άλλοτε ρητά και άλλοτε υπόρρητα επανέρχεται συνεχώς, είναι η έννοια της αναπαράστασης και ο εικαστικός χειρισμός της από τον Χρόνη Μπότσογλου.

Το βιβλίο είναι ένας συστηματικός διάλογος ανάμεσα στον λόγο και την εικόνα και συγχρόνως μια ερμηνεία της ζωγραφικής του Χρόνη Μπότσογλου^. μιας ζωγραφικής που απευθύνεται στον θεατή και τον καλεί να συνομιλήσει μαζί της για πράγματα του σήμερα, για εμπειρίες κοινές, για ζητήματα κοινωνικά ή προσωπικά, γιατί μόνον μέσα από αυτόν τον διάλογο η τέχνη ανακτά τη σημασία και την λειτουργία της και γίνεται μια διαδικασία με γνωσιακό περιεχόμενο και με κοινωνική δυναμική.

Ο Χρήστος Γ. Λάζος γεννήθηκε στο Βέλο Κορινθίας. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο της Ναντέρ. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στις πολιτικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Παρίσι 1 (Σορβόννη).

Εργάστηκε στο Υπουργείο Πολιτισμού (1982-1986), στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (1986-1988) και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις Βρυξέλλες (1991-1999).

Ήταν Διευθυντής του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου (2000-2004) και Προϊστάμενος Γραμματείας της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών (2004-2007).

Ιδρυτικό μέλος και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του σωματείου «Διάζωμα». (2008-2016), υπεύθυνος της σειράς «Αρχαία Θέατρα».

Άλλα βιβλία του: Μεταξύ, Άγρα 1988, J. Derrida, Πλάτωνος Φαρμακεία, εισαγωγή, μετάφραση, σημειώσεις, Άγρα, 1990, P. Celan, Του κανενός το ρόδο, εισαγωγή, μετάφραση, σημειώσεις, Άγρα, 1995, M. Tournier, Παρασκευάς ή στις μονές του ειρηνικού, μετάφραση, Εξάντας 1986, Το χέρι της Κλεοπάτρας, Γαβριηλίδης (υπό έκδοση).

ΚΡΙΣΤΟΦ ΡΙΜΠΑΤ,

ΣΤΟ ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΟ: ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ ΒΓΑΛΜΕΝΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΜΝΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΧΡΩΣΤΗΡΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΩΝ, ΖΩΓΡΑΦΩΝ, ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΩΝ & ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΩΝ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΗΛΙΑΣ ΤΣΙΡΙΓΚΑΚΗΣ

Το φαγητό είναι πάντα το ελάχιστο απ’ όλα όσα συμβαίνουν σ’ ένα εστιατόριο. Από την εποχή των πρώτων εστιατορίων στο Παρίσι του 18^ου αιώνα, η έξοδος για φαγητό είχε να κάνει με το φαίνεσθαι, με την επίδειξη ενός στυλ, με το μικτό συναίσθημα του να νιώθεις ανοίκεια, ανάμεσα σε ξένους, και οικεία την ίδια στιγμή. Μπορεί οι ανυπόμονοι πελάτες να κρατούν το προσωπικό σε εγρήγορση, αλλά το προσωπικό και οι σεφ είναι αυτοί που ελέγχουν τα γεγονότα. Στην κουζίνα, στο μπαρ, στα τραπέζια, η πολυτέλεια και η σκληρή εργασία, η κομψότητα και η εκμετάλλευση, η πολιτιστική πολυμορφία και ο ρατσισμός συγκρούονται για να δημιουργήσουν τον καθρέφτη της κοινωνίας.

Ο Κριστόφ Ρίμπατ συλλέγει συναρπαστικές εμπειρίες από εργαζόμενους στην κουζίνα, ιδιοφυείς σεφ, σερβιτόρους, φιλοσόφους, καλοφαγάδες και κοινωνιολόγους, δημιουργώντας μια γέφυρα που συνδέει τα πρώτα γκουρμέ εστιατόρια του Παρισιού με την άνοδο του φαστ-φουντ και τους πιο καινοτόμους σεφ της εποχής μας.

Με αναφορές στον Φεράν Αντριά, τη Σιμόν ντε Μποβουάρ, τον Τζόρτζ Όργουελ, τον Έλβις Πρέσλεϊ, τον Μαρσέλ Προυστ και πολλούς, πολλούς άλλους, αυτό το βιβλίο αποτελεί μια συναρπαστική περιπλάνηση στη γαστρονομική και κοινωνική ιστορία των εστιατορίων.

Ο Κριστόφ Ρίμπατ είναι καθηγητής Αμερικανικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Paderborn, στη Γερμανία. Ασχολείται με την πολιτισμική ιστορία, τις λογοτεχνικές σπουδές και την οπτική κουλτούρα. Είναι συγγραφέας του βιβλίου Flickering Light: A History of Neon (Reaktion, 2013), μιας πολιτισμικής ιστορίας των επιγραφών νέον μέσα από τη λογοτεχνία, τη μουσική και τον κινηματογράφο.

Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΘΑ ΕΠΙΣΚΕΦΤΕΙ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΑΡΧΑΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ

ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ, ΤΡΩΑΔΕΣ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΒΑΛΤΙΝΟΣ

ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ, ΜΗΔΕΙΑ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΒΑΛΤΙΝΟΣ

«Μια μετάφραση για να είναι ωραία πρέπει να είναι πιστή. Η ποίηση είναι λόγος αυθαίρετος αλλά οργανωμένος με αυστηρότητα. Η αυστηρότητα αυτή θέτει αδυσώπητους όρους. Ο αγώνας βέβαια έχει το μεγαλείο του. Μέσα από ένα άκαμπτο, δάνειο σχήμα, και με περιορισμένες στο ελάχιστο τις δυνατότητες κινήσεων, ο μεταφραστής διεκδικεί την απόλυτη ελευθερία που εκλύει η πράξη της δημιουργίας.

Ειδικά με την αρχαία ελληνική τραγωδία τα πράγματα παρουσιάζονται ακόμα πιο δυσχερή. Οι ποικίλες παγίδες, έτσι κι αλλιώς δεδομένες, πολλαπλασιάζονται από το γεγονός ότι έχουν χαθεί, οριστικώς, βασικά στοιχεία που θα βόηθαγαν, ώστε, πέρα από την κατανόηση των λεκτικών μονάδων, να αναγνωρίσουμε και το αυθεντικό βιωματικό, συναισθηματικό αλλά και αρμονικό τους φορτίο. Να τις εντάξουμε δηλαδή στο ακριβές γλωσσικό κλίμα μέσα στο οποίο λειτούργησαν. Ένα από τα στοιχεία αυτά είναι η προσωδία π.χ. Ποτέ δεν θα μάθουμε τον τρόπο προφοράς των λέξεων από τους αρχαίους. Και βέβαια η απώλεια αυτή βρίσκεται σε άμεση σχέση με τη γνώση του ρυθμού των αρχαίων κειμένων. Αναγκαστικά για την υπερκέραση τέτοιων δυσκολιών απομένει το ένστικτο και η διαίσθηση, πράγματα σπουδαία, αμφιλεγόμενης ωστόσο αξιοπιστίας. Το ζητούμενο φυσικά είναι, πάντα, όχι να  «συμπληρωθεί», να «αντικρουστεί» ή να «διορθωθεί» το πρωτότυπο, κάτι στο οποίο άνετα μπορεί να μας οδηγήσει η διανοητική μας υπεροψία, ούτε βέβαια να γίνει λυρικότερος ο λυρισμός τον οποίον εμπεριέχει, μια ευκολία τελικά που την εκτρέφει επικίνδυνα ο συρμός των ημερών μας. Το ζητούμενο είναι οι ποικίλες αξίες που κουβαλάει ένα κείμενο να μεταφερθούν ισοδύναμα και μέσα από τρόπους και όρους σημερινής ευαισθησίας σε μια καινούργια, λειτουργική και δραστική γλωσσική εκδοχή. Για να γίνει κατορθωτό αυτό απαραίτητη προϋπόθεση είναι η πίστη. Παρ’ όλ’ αυτά: η γλώσσα της ποίησης είναι γλώσσα αυθαίρετη. Κατ’ ανάγκην κάθε μεταφραστική απόπειρα δεν μπορεί παρά να είναι μια καινούργια αυθαιρεσία.

Σχετικά με τις Τρωάδες του Ευριπίδη, η μεταφορά ορισμένων σημείων τους στην τωρινή μορφή της γλώσσας μας έγινε μέσα από αντιστοιχίες  του νεώτερου ελληνικού ποιητικού λόγου, ανώνυμου είτε επώνυμου. Ελάχιστα άλλα σημεία τους –όπου αυτό δεν δυσκόλευε τη νοηματική προσέγγιση– έμειναν, εσκεμμένα, αμετάφραστα. Εσκεμμένα επίσης, ορισμένες λέξεις που η σημασία τους σήμερα είναι διαφοροποιημένη, διατηρήθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν με το αρχικό εννοιολογικό τους φορτίο.»

ΘΑΝΑΣΗΣ ΒΑΛΤΙΝΟΣ

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

ΚΩΣΤΑΣ ΑΞΕΛΟΣ, ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΔΑΣΚΑΛΑΚΗ

Το παιχνίδι του κόσμου παίζεται διαμέσου των μεγάλων εξουσιών που συνδέουν τον άνθρωπο με τον κόσμο –μύθοι και θρησκεία, ποίηση και τέχνη, πολιτική, φιλοσοφία, επιστήμες και τεχνικές–, οι οποίες κινητοποιούνται από τις στοιχειώδεις δυνάμεις: τη γλώσσα και τη σκέψη, την εργασία και την πάλη, τον έρωτα και τον θάνατο, καθώς και από το παιχνίδι του ανθρώπου που είναι παίκτης, παίγνιο και εμπαιγμένος. Το παιχνίδι «είναι» το παιχνίδι του είναι εν τω γίγνεσθαι της αποσπασματικής και διασπασμένης ολότητας του πολυδιάστατου και ανοιχτού κόσμου. Ξετυλίγεται ως Θεός-πρόβλημα, κοσμικός κόσμος, άνθρωπος μέσα στον κόσμο, παγκόσμια ιστορία, είναι-μηδέν, όλον-τίποτα, κόσμος-άκοσμος. Το παιχνίδι του κόσμου –ως ορίζοντας χωρίς θεμέλιο– περιλαμβάνει και ξεπερνάει κάθε παιχνίδι μέσα στον κόσμο, συντρίβει και αγκαλιάζει όλα τα παιχνίδια και όλους τους κανόνες, όλες τις υπερβάσεις και όλους τους υπολογισμούς, όλες τις σημασίες και όλες τις ερμηνείες, όλες τις αλήθειες – μορφές θριαμβικές της περιπλάνησης. Παιχνίδι του χρόνου, ανέχεται όλες τις μαζικές ή τμηματικές αναγνώσεις που προσφέρονται γι’ αυτό, ακόμη κι εκείνες που το αποκρύπτουν, και καθιστά επαναστατικές όλες τις ονομασίες. Προκειμένου να ειπωθεί, «αυτό» μοιάζει ν’ απαιτεί μια σκέψη ερωτηματική και πλανητική, μια γλώσσα εγκυκλοπαιδική και συγχρόνως αφοριστική, μια γραφή συστηματική και αποσπασματική.

Το παιχνίδι του κόσμου, μείζον έργο του Κώστα Αξελού, κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στη Γαλλία από τις Éditions de Minuit (1969, 1994) και επανεκδόθηκε, τον Ιανουάριο του 2018, από τις Éditions Les Belles Lettres, collection «encre-marine». Μαζί με τα βιβλία Συμβολή στη λογική (1977, αμετάφραστο στα ελληνικά) και Προς την πλανητική σκέψη (1972), ελληνική μετάφραση από τις Εκδόσεις του Βιβλιοπωλείου της Εστίας (1985), περιλαμβάνεται στην τριλογία Το ξετύλιγμα του παιχνιδιού.

Ο Κώστας Αξελός γεννήθηκε στις 26 Ιουνίου 1924 στην Αθήνα. Παράλληλα με τις ελληνικές γυμνασιακές σπουδές του παρακολούθησε μαθήματα στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών και στη Γερμανική Σχολή. Κατά τη διάρκεια της γερμανο-ιταλικής κατοχής πήρε ενεργό μέρος στην Αντίσταση και ακολούθως στα Δεκεμβριανά, ως οργανωτής, δημοσιογράφος και θεωρητικός του κομμουνιστικού κινήματος (1941-1945). Αργότερα διαγράφηκε από τις τάξεις του ΚΚΕ και καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο από ένα στρατοδικείο. Εγκαταστάθηκε στο Παρίσι στα τέλη του 1945. Σπούδασε φιλοσοφία στη Σορβόννη, όπου υποστήριξε τις δύο διδακτορικές του διατριβές (Ο Μαρξ στοχαστής της τεχνικής και Ο Ηράκλειτος και η φιλοσοφία) και εδίδαξε από το 1962 ώς το 1973. Αρχισυντάκτης του περίφημου θεωρητικού περιοδικού Arguments (1956-1962), ίδρυσε  και διηύθηνε την ομώνυμη σειρά στις Éditions de Minuit, στην οποία εκδόθηκαν και τα περισσότερα από τα δικά του έργα. Δημοσίευσε (ελληνικά στην αρχή και ακολούθως γαλλικά κατά κύριο λόγο, αλλά και γερμανικά) σειρά βιβλίων που έχουν μεταφραστεί σε δεκαέξι γλώσσες. Το παρόν βιβλίο, Το παιχνίδι του κόσμου, κυκλοφόρησε στη Γαλλία το 1969 και εκδίδεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Ο Κώστας Αξελός πέθανε στο Παρίσι στις 4 Φεβρουαρίου 2010.

ΔΙΑΛΟΓΙΣΜΟΣ ΖΕΝ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ: Σοχάκου Οκουμούρα (Shohaku Okumura)

ΣΥΝΕΚΔΟΣΗ ΜΕ ΤΟ ZENCENTER ATHENS

Τα σπουδαία κείμενα που παρουσιάζονται στο μεγαλύτερο μέρος αυτού του βιβλίου αποτελούν φαινομενικά ένα εγχειρίδιο για τον διαλογισμό στο Ζεν. Ο διαλογισμός στο Ζεν, όμως, δεν είναι ούτε μέθοδος, ούτε κάποια τεχνική. Είναι ο δρόμος της καθημερινής ζωής, μέσα στο λεωφορείο ή στην ουρά της τράπεζας. Είναι κάτι που βιώνεται μόνο στο παρόν, εδώ, στο μέρος που βρισκόμαστε τώρα. Αν κάποιος ή κάποια βάλει όλη του την καρδιά σε αυτό που κάνει χωρίς φόβους και προσδοκίες, ο Δρόμος αποκαλύπτεται. Είναι η ίδια η καθημερινή ζωή χωρίς διαχωρισμούς σε ευχάριστες και δυσάρεστες ή σημαντικές και ασήμαντες στιγμές.

Το Ζεν δεν βρίσκεται στις λέξεις και πολύ περισσότερο δεν μπορεί να βρεθεί σ’ ένα βιβλίο. Το βιβλίο αυτό φιλοδοξεί να είναι απλά και μόνο το δάχτυλο που δείχνει το φεγγάρι. Εξάλλου, ακόμα κι αν κάποιες φορές έχει πυκνά σύννεφα ή το κρύβει ο ήλιος της μέρας, το φεγγάρι είναι πάντα εκεί, αρκεί να κοιτάξουμε.

Ο Σοχάκου Οκουμούρα, που συνέλεξε και μετέφρασε τα κείμενα αυτού του βιβλίου, γεννήθηκε στην Οσάκα της Ιαπωνίας το 1948. Αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο της Κομαζάουα όπου σπούδασε βουδιστική φιλοσοφία και έζησε σε διάφορα μοναστήρια της Ιαπωνίας. Μαθήτευσε για πολλά χρόνια δίπλα στον θρυλικό δάσκαλο Κόσσο Ουτσιγιάμα, από τον οποίο έλαβε το 1975 την δικαιοδοσία να συνεχίσει την παράδοση της διδασκαλίας του Ζεν. Αμέσως μετά, ταξίδεψε στις ΗΠΑ όπου υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Ζεν κέντρου της Μασαχουσέτης. Το 1981 επέστρεψε στην Ιαπωνία και δίδαξε στο Σότο Ζεν Κέντρο του Κιότο και παράλληλα άρχισε να μεταφράζει τα έργα των Ντογκέν Ζέντζι, Ουτσιγιάμα Ρόσι και άλλων μεγάλων δασκάλων του Ζεν από τα ιαπωνικά στα αγγλικά. Το 1993 επέστρεψε στις ΗΠΑ με την οικογένειά του και ίδρυσε την Σανσίν κοινότητα του Ζεν στο Μπλούμιγκτον της Ιντιάνα. Δίδαξε για καιρό στο Κέντρο Ζεν Διαλογισμού της Μινεσότα και για δεκατρία χρόνια διηύθυνε το Διεθνές Κέντρο του Σότο Ζεν στο Σαν Φρανσίσκο.

Ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο διδάσκοντας ακούραστα. Είναι ένας από τους λίγους ακόμα εν ζωή δασκάλους που συνδυάζει γνώση με τεράστια εμπειρία από την άσκηση του Ζαζέν. Έχει εκδώσει αρκετά βιβλία, κυρίως μεταφράσεις και σχόλια πάνω σε αρχαία ιαπωνικά κείμενα.

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ

ΖΩΗ ΡΩΠΑΪΤΟΥ,

Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΥΡΙΠΙΔΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΕΡΙΞ: ΕΥΡΙΠΙΔΟΥ, ΨΥΡΡΗ ΚΑΙ ΓΕΡΑΝΙ

«Αυτό το βιβλίο γράφτηκε για να γνωρίσει στους αναγνώστες του τον κόσμο που πέρασε απ’ αυτήν την περιοχή κι έχει μείνει στη συλλογική μνήμη και τον κόσμο που σήμερα την εμψυχώνει. Μέσα στον κόσμο της οδού Ευριπίδου και των πέριξ σημαντική θέση έχουν οι επιχειρηματίες του σήμερα, που μοχθούν, σε τόσο δύσκολες συνθήκες, να σταθούν όρθιοι. Όλοι όμως ξεχνάμε ή δεν γνωρίζουμε ότι σε αυτήν την περιοχή έχουν την μόνιμη κατοικία τους και Έλληνες συμπολίτες μας, που ζουν εκεί από αγάπη για την περιοχή και μοιράζονται την καθημερινότητά τους με αλλοδαπούς συνανθρώπους μας. Το βιβλίο είναι το μέσον για να τους «ακούσετε» όλους, κατοίκους και επιχειρηματίες να αφηγούνται την προσωπική του ιστορία ο καθένας, καθώς και τους προβληματισμούς τους για το παρόν και το μέλλον της περιοχής. Παράλληλα έγινε προσπάθεια να ακουστεί και η φωνή των αλλοδαπών μεταναστών, των ‘άλλων’, γιατί κι αυτοί ζουν στην περιοχή, εργάζονται και προσπαθούν να επιβιώσουν, όπως και οι Έλληνες.

Πάνω απ’ όλα, όμως, το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας γράφτηκε για να φωνάξει: αγαπητοί αναγνώστες, επισκεφθείτε την περιοχή, διαβείτε το κατώφλι των παλιών παντοπωλείων, περπατήστε με το φως της ημέρας  στα  δρομάκια του Ψυρρή, μπείτε στα εναπομείναντα εργαστήρια, φάτε στα οινομαγειρεία και στις ταβέρνες της περιοχής, σηκώστε τα μάτια στα παλιά κτίρια και στους ναούς, γνωρίστε τη Διπλάρειο Σχολή και την Εταιρεία των Φίλων του Λαού και ένα κομμάτι ελληνικού πολιτισμού θα αρχίσει να  αποκαλύπτεται, σιγά-σιγά,  μπροστά σας.»

Ζωή Ε. Ρωπαΐτου (από τον πρόλογο του βιβλίου)

Η Ζωή Ε. Ρωπαϊτου είναι φιλόλογος-λαογράφος. Γεννήθηκε το 1953 στην Αθήνα, στο Γκάζι, όπως οι γονείς και οι παππούδες της. Είναι μητέρα τριών κοριτσιών και γιαγιά του  Μάρκου και της Λουΐζας. Εργάσθηκε για 34 χρόνια (1977-2011) στο Κέντρο Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών ως ερευνήτρια.

Τα προηγούμενα βιβλία της έχουν εκδοθεί από τις εκδόσεις Φιλιππότη: Ρουφ- Βοτανικός, Γκαζοχώρι (2004), Ο Ελαιώνας της Αθήνας. Ο χώρος και οι άνθρωποι στο πέρασμα του χρόνου (2006), Από την άμαξα στο ΤΑΞΙ, με αφηγήσεις από τη ζωή των οδηγών τους (2009), Τα Μπαρμπέρικα (2012).

Μεταφράσεις (με εισαγωγή και σχόλια): Αλεξίου ντε Βαλόν, Η Νήσος Τήνος, Αθήνα (2007), Αλεξίου ντε Βαλόν, Αι Αθήναι και τα γεγονότα της 3ης Σεπτεμβρίου [1843], Αθήνα (2007).

ΠΩΛ ΒΕΝ,

ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΑ ΔΕΝ ΘΑ ΠΛΗΤΤΩ

ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΡΑΜΠΕΛΑΣ

«Γεννήθηκα το 1930 στη νότια Γαλλία, σε περιβάλλον σχεδόν πληβειακό, είμαι επίτιμος καθηγητής ρωμαϊκής ιστορίας στο Κολέγιο της Γαλλίας. Παντρεύτηκα τρεις φορές, όπως ο Κικέρωνας, ο Καίσαρας και ο Οβίδιος. Υπήρξα μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος στα νιάτα μου κι έχω γράψει βιβλία για διάφορα θέματα. Ζω εδώ και πολύ καιρό σ’ ένα χωριό της Προβηγκίας, στους πρόποδες του όρους Βεντού.»

Αναμνήσεις απ’ τον αιώνα που πέρασε, περίπατοι στην αρχαιότητα, εμβριθείς στοχασμοί και ιστορίες ζουμερές, συχνά συγκινητικές, αφηγήσεις ενίοτε επώδυνων προσωπικών εμπειριών, κοσμούν το ωραίο αυτό βιβλίο που μοιάζει με καταστάλαγμα μιας ζωής έξω απ’ τους κανόνες. Ο Πωλ Βεν, ο μεγάλος ιστορικός της Ρώμης, ο οποίος κλόνισε τόσες παραδεδεγμένες ιδέες, αποδεικνύεται εδώ αστείος, σοβαρός, αδιάφορος για τη γνώμη των άλλων. Ακόρεστος για πολιτισμό και ποίηση, αποστασιοποιημένος απ’ τον κόσμο του Πανεπιστημίου, προτιμά ν’ ατενίζει τα σύννεφα παρά να συγχρωτίζεται με τους ανθρώπους.

Ο Πωλ Βεν (Paul Veyne), κορυφαίος Γάλλος ιστορικός και φιλόλογος, γεννήθηκε το 1930 στην Aix-en-Provence. Μετά τις σπουδές του στην École Normale Supérieure (1951-1955) και την École française de Rome (1955-1957), δίδαξε στο πανεπιστήμιο της γενέτειράς του (1961-1975) και στη συνέχεια στο Collège de France (1975-1988), όπου κατείχε την έδρα της Ρωμαϊκής Ιστορίας. Εκτός από τη μελέτη της αρχαίας ιστορίας ασχολήθηκε εκτεταμένα με το έργο και τη σκέψη του Μισέλ Φουκώ. Από τα πιο γνωστά έργα του είναι το δοκίμιό του για την επιστημολογία της ιστορίας, το ρηξικέλευθο Comment on écrit l'histoire (1971) και το κλασικό πλέον Les Grecs ont-ils cru à leurs mythes? (Seuil 1983· ελλ. έκδ.: Οι Έλληνες πίστευαν στους μύθους τους; Ζαχαρόπουλος 1993). Το 2012 δημοσίευσε μια νέα μετάφραση της Αινειάδας του Βιργίλιου (Belles Lettres). Το 2014 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Albin Michel η αυτοβιογραφία του με τίτλο: Et dans l’éternité je m’ennuierai pas. Souvenirs. 

Από τις Εκδόσεις της Εστίας κυκλοφορούν τα βιβλία του: Φουκώ: Η σκέψη του, η προσωπικότητά του (2011), Όταν ο κόσμος μας έγινε χριστιανικός (312-394 μ. Χ.) (2012), Η ελληνορωμαϊκή αυτοκρατορία (2013) και Παλμύρα. Ένας αναντικατάστατος θησαυρός (2017).

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΩΣΤΗ ΠΑΛΑΜΑ,

Σεπτέμβριος 2018, επιμέλεια Παντελή Βουτουρή

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΖΑΝ ΚΟΚΤΩ,

Δεκέμβριος 2018, επιμέλεια Αντιγόνης Βλαβιανού