Γιάννης Μπασκόζος, Από την προξενήτρα στα γραφεία συνοικεσίων, εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, Κυριακή,27/2/2011

ΣΧΕΣΕΙΣ

Ζητώ σύζυγο, όχι ξανθοκόκκινο, όχι με μπλε μάτια

Πώς είναι δυνατόν, στις αρχές του 21ου αιώνα, να ζει και να βασιλεύει ο θεσμός του συνοικεσίου; Ο καθηγητής Λαογραφίας Ευάγγελος Αυδίκος δίνει τις απαντήσεις του παρουσιάζοντας τον θεσμό όχι στα χρόνια του ΄50 αλλά στατέλη του 20ού και στις αρχές του 21ου αιώνα

Ι. Ν. ΜΠΑΣΚΟΖΟΣ | Κυριακή 27 Φεβρουαρίου 2011

 

«Η προδιαγραφή του να είναι: ΟΧΙ ΞΑΝΘΟΚΟΚΚΙΝΟΣ, ΟΧΙ ΜΕ ΜΠΛΕ ΜΑΤΙΑ. Να είναι δυναμικός,εμφανίσιμος,ευκατάστατος, να θέλει να ζήσει εδώ, να έχουν ευαισθητοποιηθεί τα ένστικτά του, να είναι υγιής σωματικά, πνευματικά...». Το απόσπασμα είναι από επιστολή προς γραφείο συνοικεσίων, γυναίκας 43 ετών, η οποία αναζητεί γαμπρό. Η ίδια είναι «υψηλή 1,72,λεπτή, μάτια γαλανά,μαύρα μαλλιά,οβάλ πρόσωπο, αριστοκρατική εμφάνιση, ευγενική, συναισθηματική, μεθοδική, ορθολογική, αισιόδοξη, αναλυτική, διακριτική, ήρεμη, υπομονετική, με πτυχίο αγγλικής,γερμανικής,με γνώσεις ψυχολογίας,ελληνικής και ξένης πεζογραφίας,ποίησης,κλασικών συγγραφέων». Και όμως, αυτή η σούπερ προσοντούχος γυναίκα ψάχνει σύζυγο μέσω γραφείου συνοικεσίων. Και αυτό συμβαίνει σήμερα.

Ο καθηγητής Λαογραφίας στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας κ. Ευάγγελος Αυδίκος μελετά εδώ και καιρό αστικά πολιτιστικά μορφώματα. Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζει τον θεσμό των συνοικεσίων από το τέλος του 20ού αιώνα ως σήμερα: μοιάζει απίστευτο, αλλά είναι η οδυνηρή πραγματικότητα. Μπορεί να χαμογελάτε καθώς διαβάζετε αυτές τις γραμμές. Δικαιολογημένα, αφού ο πολίτης των αρχών του 21ου αιώνα αδυνατεί να κατανοήσει πώς τόσοι σύγχρονοι άνθρωποι ψάχνουν σύντροφο με τη βοήθεια ειδικών γραφείων.

Ο Ευ. Αυδίκος σημειώνει ότι η εποχή μας επιδεικνύει αλαζονεία σε σύγκριση με το παρελθόν, μάλλον επειδή πιστεύεται ότι η πρόοδος των επιστημών έχει απελευθερώσει και τις σχέσεις των δύο φύλων. Η πραγματικότητα όμως δείχνει το αντίθετο. Η αποθέωση του ατομισμού και της αποξένωσης στην εποχή της ταχύτητας και των ΜΜΕ έφερε τη διάρρηξη του κοινωνικού ιστού, τη δυσκολία στην εξεύρεση ερωτικών συντρόφων. Σύμφωνα με τη μελέτη του συγγραφέα, οι άνθρωποι που γεμίζουν τα γραφεία συνοικεσίων είναι στην πλειονότητά τους καθημερινοί άνθρωποι που βουλιάζουν στη μοναξιά.

Σκηνή από το «Sugartown», μια κωμωδία με θέμα την αναζήτηση νύφης στο εξωτερικό από τους άρρενες κατοίκους της Ζαχάρως Ηλείας

Οι κατηγορίες όσων απευθύνονται σε γραφεία συνοικεσίων χωρίζονται ως εξής: άνδρες και γυναίκες που είναι ανύπαντροι/ες, ως 30 ετών. Η κατηγορία αυτή προέρχεται κυρίως από επαρχία, όπου δύσκολα βρίσκεις υποψήφια σύζυγο. Ας θυμηθούμε την περιβόητη ταινία «Sugartown», όπου αναζητούσαν νύφες στο εξωτερικό στη Ζαχάρω Ηλείας.

Η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει ανύπαντρους/ες πάνω από 30 ετών. Είναι άνθρωποι που για επαγγελματικούς λόγους ή λόγω μακρόχρονης απουσίας στο εξωτερικό αμέλησαν τα προσωπικά τους ζητήματα και τώρα, πιεζόμενοι από τον κοινωνικό τους κύκλο ή από τον χρόνο, αποφασίζουν να δώσουν μια λύση. Η τρίτη κατηγορία καταφευγόντων στα γραφεία συνοικεσίων είναι οι διαζευγμένες. Μια κατηγορία διευρυμένη, κατά τον συγγραφέα, με την πλειονότητα των γυναικών να είναι πανεπιστημιακής μόρφωσης και κάτοικοι αστικών κέντρων.

Η τέταρτη κατηγορία αποτελείται από τους διαζευγμένους. Συνήθως προβάλλουν το μοντέλο ενός σύγχρονου πετυχημένου άνδρα και έλκονται περισσότερο από αγγελίες πλούσιων και επιτυχημένων γυναικών. Η πέμπτη κατηγορία είναι οι... περίφημες χήρες/οι. Η πυρηνική οικογένεια δεν χωρά πλέον τους γονείς, οι οποίοι επί χρόνια έμεναν μαζί με τις οικογένειες των παιδιών τους. Οι χήροι/ες αναζητούν μια οικονομική ασφάλεια, αλλά και μια παρέα προς το τέλος της ζωής τους. Τελευταία κατηγορία, οι Ελληνες της Διασποράς που αναζητούν σύντροφο ζωής... με ιθαγένεια: μια ελληνίδα ή έναν έλληνα σύζυγο.

Για όλους αυτούς η εποχή μας είναι πολύ σκληρή. Και τα γραφεία συνοικεσίων υπόσχονται μια κάποια λύση. Βεβαίως ένα κομμάτι τέτοιας μορφής αναζητήσεων έχει μεταφερθεί στο Ιnternet. Παρ΄ ότι οι περισσότεροι διαδικτυακοί στόχοι είναι σεξουαλικοί, πολλές γυναίκες από το εξωτερικό, ιδίως από τις πρώην ανατολικές χώρες, ζητούν μέσω Ιnternet να βρουν σύζυγο. Δεν είναι μάλιστα τυχαίο ότι απευθύνονται σε ανθρώπους που λίγα χρόνια πριν θα έτρεχαν σε γραφείο συνοικεσίων.

Τα συνοικέσια είναι διαχρονικά

ΟΒασίλης Λογοθετίδης και η Ιλια Λιβυκού στην κλασική κωμωδία του 1954 «Δεσποινίς ετών 39»

«Δεσποινίς ετών 39, αρίστης οικογενείας,αρίστη οικοκυρά,με αυστηρές οικογενειακάς και ηθικάς αρχάς,χριστιανικωτάτων αρχών,έχουσα ως προίκα τριώροφον οικία γωνιαίαν,πλην δε ταύτης και διακοσίας χρυσάς λίρας μετρητάς,ζητεί να νυμφευθεί με σοβαρόν κύριον αναλόγου θέσεως και ηλικίας.Προτιμώνται οι συνταξιούχοι,δημόσιοι υπάλληλοι,τραπεζιτικοί,έμποροι,ομοτέχναι και γενικώς οι επαγγελματίαι».

Από το σενάριο της ταινίας «Δεσποινίς ετών 39» του Αλέκου Σακελλάριου,1954 «Είμαι δικηγόρος. Εχω ύψος 1,75,βάρος 63 κιλά,η σωματική μου διάπλαση είναι αρμονική και τα χαρακτηριστικά του προσώπου μου είναι ωραία. Η συνολική εμφάνισή μου είναι πολύ καλή.Είμαι απλός άνθρωπος,χωρίς εγωισμό,με αρκετή καλοσύνη.Είμαι επίσης εργατική,αισιόδοξη και λιγάκι φιλόδοξη.Δεν είμαι ούτε μίζερη ούτε απογοητευμένη.Σχετικά με τον άνθρωπο που ζητώ: 1. Να είναι οπωσδήποτε ελεύθερος,όχι δικηγόρος ούτε δικαστής.2.Γεννημένος ανάμεσα στα έτη 1952-1956. 3.Να έχει εμφάνιση ανάλογη με τη δική μου (όχι κοντός).4.Να έχει πανεπιστημιακή μόρφωση (οποιοδήποτε πανεπιστήμιο- όχι όμως μικρές σχολές).Να έχει κάποια εργασία.Δεν θέλω να είναι πλούσιος,όχι επιχειρηματίας ούτε έμπορος. Καλύτερα επιστημονικό επάγγελμα και να είναι διορισμένος κάπου.

ΥΓ.: Αν είναι δυνατόν στείλετε το γράμμα ή συστημένο ή χωρίς τη φίρμα του γραφείου σας στον φάκελο γιατί δεν θα ήθελα να πέσει στα χέρια περίεργων στην είσοδο της πολυκατοικίας,όπου τα αφήνουν όλα».

Επιστολή που εστάλη σε γραφείο συνοικεσίων στις αρχές της δεκαετίας του 1990.

Η ενδοσχολική βία

Η εκπαίδευση είναι πάντα ο καθρέφτης του μέλλοντος.Το εργαστήρι του. Ετοιμάζει τον κόσμο που έρχεται. Αυτός ο κόσμος φτιάχνεται με υλικά του παρόντος. Για το λόγο αυτό η εκπαίδευση είναι ένας κόσμος που στέλνει μηνύματα σε  όποιον σκύψει επάνω του. Τον αφουγκραστεί.

       Ένα τέτοιο μήνυμα έπιασα πρόσφατα με αφορμή μια εκπαιδευτική δραστηριότητα. Φιλόλογος σε γυμνασιακή τάξη μεγάλης περιφερειακής πόλης ζήτησε από τους μαθητές του μια άσκηση που προβλέπει το πρόγραμμα. Να στείλουν επιστολή στη διεύθυνση του σχολείου τους. Θέμα της ένα πρόβλημα, ό,τι αυτοί νομίζουν.Και το αποτέλεσμα; Όσοι ξέρουν την ψυχολογία των εφήβων θα περίμεναν να μιλήσουν για τους καθηγητές τους. Το αιώνιο χάσμα των γενεών. Κι όμως οι μαθητές  ζωγράφισαν με ζωηρά χρώματα κάτι που σπρώχνεται στο περιθώριο . Γι’ αυτούς το πιο μεγάλο πρόβλημα που αντιμετώπιζε το σχολείο, οι ίδιοι, ήταν η ενδοσχολική βία. Έκπληξη; Για ποιο λόγο; Για την ωριμότητα των μαθητών που υποτιμάται από όλους μας ή για την απουσία αυτού του προβλήματος απ’ όσα κουβεντιάζονται κατά καιρούς;

    Οι μαθητές ξέρουν τι λένε. Το νιώθουν. Είναι η καθημερινότητά τους. Στον διάδρομο, στις γωνίες της αυλής, στο συνωστισμό της σκάλας. Είναι η απειλή, η τρομοκράτηση, η γροθιά, η αρπαγή του κινητού, η ‘κατάσχεση’ του χαρτιλικιού που παίρνουν από το σπίτι τους. Είναι η δημιουργία ενός εκφοβιστικού κλίματος σ’ ένα χώρο που χρειάζεται ηρεμία. Είναι το εκκολαπτήριο παραβατικότητας.

       Ίσως κάποιος ‘αρπάξει’ την ευκαιρία για να  ρίξει πάλι το ‘πάρθειον’ βέλος του στους εκπαιδευτικούς. Όμως, θα στοχεύσει λάθος στόχο. Τα σχολεία είναι απροστάτευτα στον εκπαιδευτικό τους ρόλο. Όχι γιατί λείπουν οι ‘φρουροί’. Καινούργια πρότυπα τρυπώνουν στα σχολεία. Η βία που ξεχειλίζει στην τηλεόραση, η απάτη και η ατιμωρησία ως πρότυπο φτάνουν στις αυλές. Ακυρώνουν αυτό που γίνεται στην τάξη. Μοιάζει οπισθοδρομικό.

       Οι μαθητές χτύπησαν το καμπανάκι. Και οι υπεύθυνοι; Πώς αντιδρούν; Μήπως το σχολείο, η εκπαίδευση θέλει μια άλλη ματιά; Όχι μεζούρα και μέτρημα, τρεις το λάδι τρεις το ξύδι. Μήπως μαζί με κάποιες από τις αναγκαίες αλλαγές χρειάζεται να φυσήξει νέος αέρας; Το σχολείο θέλει συμμάζεμα. Δεν είναι όμως λογιστήριο.

       Οι μαθητές χρειάζονται στήριξη. Να νιώσουν το χάδι του δασκάλου τους αλλά και να ακουμπήσουν στον ώμο του ειδικού. Χρειάζεται δασκάλους που θα βλέπουν αισιόδοξα τη ζωή. Όχι τσακισμένους εκπαιδευτικούς που θα σέρνουν τα βήματά τους. Ακούγεται αυτό ενίοτε από υπεύθυνα χείλη. Μοιάζει όμως να μη το πιστεύουν, το λένε σαν μια υποχρέωση  Το σχολείο όμως χρειάζεται και ψυχολόγους. Που να μιλάνε μια διαφορετική γλώσσα. Μια αγκαλιά για τους μαθητές με τσακισμένες φτερούγες. Γιατί το μέλλον τιμωρεί αυστηρά το παρόν όταν είναι απερίσκεπτο.

Ανθρωπολογία και Λαογραφία της Πόλης

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑΣ

Διδάσκων: καθηγητής Ευάγγελος Γρ. Αυδίκος

Ημέρα διδασκαλίας: Τρίτη, 3-6μμ, αίθουσα Θ

Ημέρες και ώρες συνεργασίας:

Δευτέρα, Τρίτη και Τετάρτη 12-15μμ

Τρίτη 6-7μμ.

Εαρινό  Εξάμηνο

Μάθημα: Λαογραφία και Ανθρωπολογία της πόλης

1.Σκοπός

  Το μάθημα αποσκοπεί σε μια διεπιστημονική προσέγγιση του αστικού χώρου και θα επικεντρωθεί σε δυο βασικές περιοχές. α. Μετάβαση από τον αγροτικό στον αστικό χώρο και συγκριτική εξέταση της θεωρίας και μεθοδολογίας με βάση συγκεκριμένα παραδείγματα(σύστημα συγγένειας, γάμος,κοινωνικά δίκτυα,κ.λπ.).β.Η πόλη ως αυτόνομη οντότητα και εξέταση  νέων μορφών πολιτισμικής συμπεριφοράς που εμφανίζονται στον αστικό χώρο(σύλλογοι, γκράφιτι,νεανικές υποκουλτούρες,κ.λπ.).

    Το μάθημα θα οργανωθεί γύρω από τους άξονες:

                         I.      Τι είναι πόλη;(ο μύθος του Αισώπου για τον ποντικό που επισκέφτηκε την πόλη).

                      II.      Η πόλη και ο αγροτικός χώρος(Weber, Tönnies)

                   III.      Θεωρίες για την πόλη(Σχολή του Σικάγο, η έμφυλη διάσταση της πόλης, η πολιτισμική στροφή, η πόλη ως μνημείο και εμπόρευμα)

                   IV.      Η Λαογραφία, η Κοινωνική Ανθρωπολογία  και πόλη: η μεταπολεμική σχέση( παρακολουθώντας τα υποκείμενα έρευνας στη μετανάστευσή τους στην πόλη)..

                      V.      Κατηγορίες πόλεων(η εθνοτική, η διαιρεμένη, η διαμφισβητούμενη, η αποβιομηχανοποιημένη, κ.λπ.).

                   VI.      Αστικές μορφές πολιτισμού:

Ø      Ο άνθρωπος της πόλης

Ø      Δίκτυα και επαγγελματική συμπεριφορά

Ø      Γραφεία συνοικεσίων

Ø      Τελετουργίες-πανηγύρια

Ø      Λαϊκές αγορές

Ø      Σύλλογοι και Αδελφότητες

Ø      Πλατείες

Ø      Ζώνες ψυχαγωγίας

Ø      Μικροπωλητές(street vendors)

Ø      Κινήματα πόλης(ατενίστας)

     

2.  Υποχρεώσεις

          α. Υποχρεωτική κατάθεση δύο κειμένων(από 500 λέξεις το καθένα), στο οποίο θα σχολιάζεται ένα θέμα από αυτά που παρατίθενται(το ένα θα προέρχεται από την πόλη) :  παράδοση  του πρώτου κειμένου στις 10 Απριλίου και του δευτέρου στις 25 Μαΐου.

·         Δήλωση θεμάτων: ως 20 Μαρτίου.

          β. Υποχρεωτική περίληψη ενός άρθρου σε 700 λέξεις.

·         Δήλωση: έως 30 Μαρτίου

·         Παράδοση εργασίας  : έως 30 Απριλίου    

     γ. Προτείνεται η προαιρετική συμμετοχή σε ερευνητική ομάδα που θα ασχοληθεί με ένα αντικείμενο έρευνας.

·         Προτεινόμενα θέματα:νεανικοί χώροι διασκέδασης, λαϊκή αγορά, τσιπουράδικα.

·         Χώρος έρευνας : Βόλος

·         Τελική παράδοση εργασίας: 10 Ιουνίου

·         Παρουσίαση εργασίας: 30 Μαΐου

3. Αξιολόγηση

  

         α. Προφορική εξέταση (55%)

         β. Συμμετοχή στο μάθημα(15%)   

         γ. Σχολιασμός πόλης(20%)

         δ. Περίληψη 10%

         ε. Η ενεργητική συμμετοχή στη διαδικασία του σχεδιασμού και διεξαγωγής της έρευνας, καθώς και στη συγγραφή του κειμένου αξιολογείται με τέσσερις διδακτικές μονάδες. 

4. Προτεινόμενα συγγράμματα:

  α. Ευάγγελος Γρ. Αυδίκος. 2010. Από την προξενήτρα στα γραφεία συνοικεσίων. Αθήνα: Πεδίο.

  β. Μηνάς Αλεξιάδης. 2006.  Νεωτερική Ελληνική Λαογραφία. Συναγωγή μελετών. Αθήνα:  Καρδαμίτσα.

5.Βιβλιογραφία

1. Αγριαντώνη, Χριστίνα. 2000. «Συμβολή στην ιστορία της Αθήνας», », στον τόμο: . Η Πόλη στους Νεότερους Χρόνους. Μεσογειακές και Βαλκανικές όψεις(19^ος -20^ος σι.). Αθήνα: Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού, σελ.183-191.
2. Αυδίκος, Ευάγγελος. 1991. Πρέβεζα 1945-1990.  Όψεις της μεταβολής μιας επαρχιακής πόλης. Πρέβεζα: Εκδόσεις Δήμου Πρέβεζας.
3. …………………….1992. «Η κοινότητα στον αστικό χώρο: αντιστάσεις και λειτουργίες. Η περίπτωση των Συρρακιωτών τnς Πρέβεζας», Δωδώνη. Μέρος Τρίτο, Επιστημονική Επετηρίδα του Τμήματoς Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, παράρτημα αριθμ. 50. Ιωάννινα, σελ. 49 - 70.
4. …………………….1993. «Η αποτύπωση των ιστορικών και κοινωνικών γεγονότων στην Ονοματοθεσία των οδών της Πρέβεζας», στον τόμο Πρακτικά Α΄Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου «Η ιστορία της Πρέβεζας»(Πρέβεζα , 22 -24 Σεπτεμβρίου 1989). Πρέβεζα: Εκδόσεις Δήμου Πρέβεζας, σελ. 249-273.
5. …………………… «Αστική λαογραφία: Ουτοπία ή πραγματικότητα;», Εθνολογία 3(1994) 163-187. 2007. «Τελετουργία και «πρόσωπο» στην Αθήνα. Η περίπτωση των ορθοδόξων Τσιγγάνων από το Διδυμότειχο», στο βιβλίο του Η Θράκη και οι άλλοι. Ιχνηλατώντας τα πολιτισμικά όρια και την ιστορική μνήμη. Αθήνα, σελ. 157-165.
6. …………………….2010. Από την προξενήτρα στα Γραφεία Συνοικεσίων. Παράδοση και νεωτερικότητα. Αθήνα:Πεδίο.
7. Βasham, Richard. 1978. Urban Anthropology. The Cross – Cultural Study of Complex Societies, Palo Alto, Calif . : Mayfield Publishing Company,σσ.  9 – 54.
8. Βοζίκας, Γιώργος. 2009. Η συνοικία της Αγίας Μαρίνας στην Ηλιούπολη και το πανηγύρι της. Η καθημερινή ζωή και η ταυτότητα της πόλης. Αθήνα.
9. Βουτσοπούλου, Ευαγγελία. 1985, «Πολή και εμποροπανήγυρη», στον τόμο:  Νεοελληνική Πόλη. Οθωμανικές κληρονομιές και ελληνικό κράτος. Πρακτικά του Διεθνούς Συμποσίου Ιστορίας. Αθήνα: Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού, σελ. 439-443.
10. Δακούρα-Βογιατζόγλου , Όλγα. 2000. «Νέα Ιωνία. Η γέννηση και η ανάπτυξη της πόλης της σιωπής», στον τόμο: . Η Πόλη στους Νεότερους Χρόνους. Μεσογειακές και Βαλκανικές όψεις(19^ος -20^ος σι.). Αθήνα: Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού, σελ.99-114.
11. Dorson, Richard M. 1971. “Is There a Folk in the City ?”. Americo Paredes – Ellen J . Stekert(επιμ.  ), The Urban Experience and Folk Tradition, Austin and London : The University of Texas Press, σσ. 21 – 58.
12. Fox, Richard. 1977. Urban Anthropology, Englewood Cliffs , New Jersey : Ptrncice – Hall , Inc., σσ. 1 – 12.
13.  Η Πόλη στους Νεότερους Χρόνους. Μεσογειακές και Βαλκανικές όψεις(19^ος -20^ος σι.). Αθήνα: Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού.
14. Θεοδώρου, Βασιλική. 2000. «Επαιτεία και αλητεία στην Αθήνα και τον Πειραιά. Οι πρώτες απόπειρες «αναμόρφωσης παραστρατημένων παιδιών»(τέλη 19^ου αρχές 20^ου αι.), », στον τόμο: . Η Πόλη στους Νεότερους Χρόνους. Μεσογειακές και Βαλκανικές όψεις(19^ος -20^ος σι.). Αθήνα: Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού, σελ.203- 220.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                    
15. Θεολόγου, Κώστας. 2008. Χώρος και μνήμη. Θεσσαλονίκη 15^ος -20^ος αι. Από τις παραδοσιακές κοινότητες στην αστική νεοτερικότητα. Θεσσαλονίκη : University Studio Press.
16. Κακάμπουρα-Τίλη , Ρέα. 1999. Ανάμεσα στο αστικό κέντρο και τις τοπικές κοινωνίες. Οι σύλλογοι της επαρχίας Κόνιτσας στην Αθήνα. Αθήνα :Πνευματικό Κέντρο Δήμου Κόνιτσας.
17. Καμηλάκης, Παναγιώτης, «Η εμποροπανήγυρι των Φαρσάλων . Ιστορική εξέλιξη –εθνογραφική θεώρηση», Θεσσαλικά Χρονικά ΙΓ΄(1980) 95-129.
18. Λεοντίδου, Λίλα. Πόλεις της σιωπής. Εργατικός εποικισμός της Αθήνας και του Πειραιά, 1909-1940. Αθήνα: Πολιτιστικό Τεχνολογικό Ίδρυμα ETBA.
19. Λουκάτος, Δημ. Σ. 1963. Σύγχρονα Λαογραφικά, Αθήναι, σσ. Θ΄ - ις΄(εισαγωγή).
20. Λούκος, Χρήστος. 2000. «Η πόλη και οι νεκροί της(Ερμούπολη, 19^ος αιώνας), », στον τόμο: . Η Πόλη στους Νεότερους Χρόνους. Μεσογειακές και Βαλκανικές όψεις(19^ος -20^ος σι.). Αθήνα: Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού, σελ.269- 282.
21. Low, Setha. 2005. Theorizing the City. The New Urban Anthropology Reader. New Brunswick, New Jersey, and London: Rutgers University Press.
22. Μερακλής, Μιχ. 1979. «Αστική λαογραφία», Δελτίο της Εταιρείας Σπουδών Νεοελληνικής και Γενικής Παιδείας», 3, σσ. 11 – 13.
23. Μοσκώφ, Κωστής. Θεσσαλονίκη. Τομή της μεταπρατικής πόλης. Αθήνα: Στοχαστής.
24. 1985. Νεοελληνική Πόλη. Οθωμανικές κληρονομιές και ελληνικό κράτος. Πρακτικά του Διεθνούς Συμποσίου Ιστορίας. Αθήνα: Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού.
25. Πετρονώτη, Μαρίνα. 1995. Δίκτυα κοινωνικών σχέσεων: Όψεις και αλληλεπιδράσεις με τη διαδικασία της επαγγελματικής κινητικότητας. .Αθήνα:Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών.
26. Σταυρίδης, Σταύρος. Διαφήμιση και δημόσιος χώρος στην πόλη. Η προϊστορία της σχέσης τους στο καθεστώς της μεταξικής δικτατορίας», », στον τόμο: . Η Πόλη στους Νεότερους Χρόνους. Μεσογειακές και Βαλκανικές όψεις(19^ος -20^ος σι.). Αθήνα: Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού, σελ.221-223
27. Stevenson , Deborah.2007.  Πόλεις και αστικοί πολιτισμοί. Αθήνα: Κριτική.
28. Τσουγιόπουλος, Γιώργος.1981. Το ελληνικό αστικό κέντρο. Αθήνα:Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών.
29. Τσιρώνη , Νατάσσα. 1989. «Κοινωνικός ρόλος και ζωή των πλατειών της Αθήνας», στον τόμο: Μπουρζέλ, Γκυ(επιμέλεια),  Νεοελληνική Πόλη. Αθήνα:Εξάντας, σελ.151-163

Συνέντευξη στον Απόστολο Ζώη, εφ. Ελευθερία(Λάρισα), 13/2/2011, σελ. 1 και 6

1. Πώς είναι σήμερα η κοινωνία μας σε σχέση με άλλες εποχές που ανήκουν στο παρελθόν; Πιστεύετε πως τα στοιχεία της ανθρωποφαγίας είναι πιο έντονα στη σημερινή μας εποχή;

 Συνήθως, η ανθρωποφαγία συνδέεται, στην κυριολεκτική χρήση του όρου, με εποχές και κοινωνίες με διαφορετικό τρόπο οργάνωσης, όπου αυτή η πράξη(μαζί με την ανθρωποθυσία) είχε έναν τελείως διαφορετικό σκοπό, που συνδεόταν με το ποια αντίληψη είχαν εκείνοι οι άνθρωποι για τον κόσμο, τη σχέση με τη φύση, το θείο.

   Προφανώς, το ερώτημά σας υπαινίσσεται την 'ανθρωποφαγία', μεταφορικά πάντα,  ως εκείνη την κοινωνική συμπεριφορά που χαρακτηρίζεται από κυνισμό, άκρατη ιδιοτέλεια και  την με κάθε τρόπο υλοποίηση των στόχων. Βεβαίως, τέτοια φαινόμενα υπήρχαν σ' όλες τις μορφές κοινωνικές οργάνωσης. Ασφαλώς, αυτά τα στοιχεία υπήρχαν και σε κοινωνίες του παρελθόντος, ακόμη και τις πιο μακρινές χρονικά. Η διαφορά βρίσκεται στο ότι περιοριζόταν, σε μεγάλο βαθμό, στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα. Στο παρελθόν αυτές εντοπίζονταν στις ηγετικές ομάδες ,ανάμεσα στα μέλη των οποίων  διεξαγόταν ανελέητος αγώνας για τη διεκδίκηση της εξουσίας. Μια ματιά να ρίξει κανείς στην ιστορία μπορεί να βρει πολυάριθμα παραδείγματα. Οι αυτοκρατορίες, τα αυταρχικά καθεστώτα και οι μοναρχίες βρίθουν από ‘ανθρωποφαγικές’ πράξεις: δολοφονίες, ίντριγκες, σκληρότητα, συμπεριφορές σκοτεινές.

       Όλα αυτά όμως χαρακτήριζαν, κυρίως, τις ηγετικές ομάδες που διεκδικούσαν θέση στο προσκήνιο της ιστορίας^. θέματα που μας χάρισαν μερικά από τα πιο συγκλονιστικά έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Στις μέρες έχει επεκταθεί αυτό το φαινόμενο. Και αυτό είναι που κάνει την ποιοτική διαφορά σε σχέση με παλιότερες ‘ανθρωποφαγικές’ μορφές. Ο κυνισμός έχει γίνει η κυρίαρχη πρακτική στην καθημερινή μας δράση. Στα μικρά. Η συλλογικότητα που δρούσε ως ιστός των κοινωνικών σχέσεων έχει ξεθωριάσει. Συχνά, ο αλτρουισμός και η κοινωνική ευαισθησία θεωρούνται παλιομοδίτικες συμπεριφορές. Μπορώ λοιπόν να ισχυριστώ ότι η ‘ανθρωποφαγία’ είναι ένα γενικευμένο φαινόμενο, το οποίο προσδίδει άγρια χαρακτηριστικά στην εποχή μας. Καθημερινά έρχονται στη δημοσιότητα μικρές ιστορίες που κουβαλούν’ άνθρωποφαγικά’ σπέρματα. Φιλίες που χάνονται από τον κυνισμό του προσωπικού συμφέροντος. Κοινωνικές σχέσεις που δεν αποκτούν περιεχόμενο. Η καχυποψία για πισώπλατο μαχαίρωμα και η απουσία εμπιστοσύνης προέρχονται από αυτές τις καθημερινές ιστορίες.

2. Εκτιμάτε πώς το πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας εκτός από οικονομικό είναι πολιτιστικό και κυρίως αρχών και ιδανικών; Θα έρθουν χειρότερες μέρες για την ελληνική κοινωνία, όσον αφορά στη συμπεριφορά των Ελλήνων;

       Η ελληνική κοινωνία αντιμετώπισε μεγαλύτερες οικονομικές δυσκολίες στο παρελθόν. Βγήκε καθημαγμένη από πολέμους και άλλες περιπέτειες. Είχε όμως όραμα. Οι Έλληνες είχαν αξίες, πίστευαν στο μέλλον. Εμπιστεύονταν τους ηγέτες και υπήρχε η αίσθηση του καθήκοντος. Γι’ αυτό άντεξαν. Γι’ αυτό δημιούργησαν. Γι’ αυτό μπόρεσαν να ξεπεράσουν τον κάβο των δυσκολιών.

       Αυτό που συμβαίνει σήμερα οφείλεται στην κατάρρευση, εδώ και καιρό, του συστήματος αξιών. Επικράτησε το ιδιωτικό όραμα. Ο ‘εαυτούλης’ μας γίνεται το μέτρο των συμπεριφορών μας. Κάθε κίνηση, κάθε λόγος εξυπηρετεί το ατομικό συμφέρον. Η ιδιόλεκτος των νέων αποδίδει αυτό το κλίμα με μια καινούργια λέξη: παρτάκιας. Η λέξη  εκφράζει με μεγάλη ακρίβεια τις νέες αξίες. Όλα για την πάρτη μας, για τον εαυτούλη μας. Δεν είναι τυχαίο που η αρχαιεοελληνική φράση «αμύνεσθαι περί πάτρης» εκφέρεται συχνά ως αμύνεσθαι περί πάρτης». Το μοντέλο οικονομικής οργάνωσης που κυριάρχησε τα τελευταία χρόνια προϋπέθετε ένα άλλο σύστημα σκέψης, άλλες αξίες. Όλα για την εικόνα και το ατομικό συμφέρον. Ο δημόσιος χώρος κακοποιείται(δρόμοι, τοίχοι, ποτάμια, δάση, κ.λπ.). Αντιμετωπίζεται ο χώρος της συλλογικής μας δράσης(πλατείες, δημόσια κτήρια) ως εχθρικό πεδίο.

     Όλα αυτά βέβαια έγιναν βαθμιαία. Η τηλεόραση ανέλαβε να προβάλει τον αμοραλισμό, τον κυνισμό της νέας εποχής. Εκείνο που η εικόνα προτείνει είναι ο ατομικισμός, ο εαυτούλης που δε διστάζει μπροστά σε τίποτε. Γέμισε ο τηλεοπτικός αέρας και ο δημόσιος χώρος με  φιγούρες  θεάτρου σκιών, οι οποίες δεν ορωδούν μπροστά στο ατομικό συμφέρον.

      Σε ό,τι αφορά το μέλλον, δεν υπάρχει κάποια σοβαρή ένδειξη ότι τα πράγματα θα αλλάξουν στο άμεσο μέλλον. Δεν μπορώ να γίνω οιωνοσκόπος  αλλά αυτά που παρατηρούμε δεν δημιουργούν κλίμα αισιοδοξίας. Μακάρι οι ηγήτορες  να μας διαψεύσουν. Πάντως, με την τηλεόραση που διαθέτουμε , με την παρακμή των ανθρωπιστικών σπουδών, με την αντικατάσταση των αναγκών του ανθρώπου από τις προτεραιότητες της αγοράς το μέλλον δεν μπορεί να αλλάξει με αυτόματο πιλότο.

      Η μόνη ελπίδα μπορεί να προέλθει από νέα κινήματα που θα βγάλουν τους πολίτες από την κοινωνική απραξία δημιουργώντας νέες νοοτροπίες. Η ελπίδα μπορεί να γεννηθεί αν θυμηθούμε τον Μακρυγιάννη και μετατρέψουμε το άγονο, ατομοκεντρικό ‘εγώ’ σε ένα δημιουργικό  ‘εμείς’ που θα  ονειρευτεί, θα σχεδιάσει και θα δράσει.

3. Έχει μεγαλύτερη ανάγκη για επικοινωνία σήμερα ο σύγχρονος άνθρωπος, υπό την πίεση και των τηλεοπτικών καναλιών σε κεντρικό επίπεδο, που καθημερινά στα δελτία ειδήσεων υπάρχουν κυρίως απαισιόδοξες ειδήσεις;

     Αυτό που λείπει από την εποχή μας είναι η επικοινωνία. Δυσκόλεψαν οι ανθρώπινες σχέσεις, κλείστηκε ο άνθρωπος στο καβούκι του, λιγόστεψε ο χρόνος. Λείπουν οι δημόσιοι χώροι. Η δύναμη της τηλεόρασης είναι αποτέλεσμα και όλων όσων συνέβησαν τις τελευταίες δεκαετίες. Οι αλάνες δεν υπάρχουν, οι πλατείες και τα πεζοδρόμια γέμισαν από καφετέριες κι ο καφές ακρίβυνε.

     Όμως, ο άνθρωπος αναζητεί τη συντροφιά , τη συμμετοχή. Δεν είναι τυχαίο που πολλές εκπομπές θέλουν τη συμμετοχή του με τηλεφωνικές παρεμβάσεις και συμμετοχής σε διάφορα κουίζ με ‘δόλωμα’ διάφορες προσφορές.

      Η απάντηση σ’ όλα αυτά είναι η έξοδος από το σπίτι, η συνάντηση με άλλους συνανθρώπους. Πράγματι, τα δελτία ειδήσεων ηχούν σαν σφυροκοπήματα . Όλοι νιώθουν σαν τον πυγμάχο που στέκει ανήμπορος να αντιδράσει μπρος στον αγριεμένο αντίπαλό του. Η απάντηση δεν είναι να αφεθούμε στις διαθέσεις του αντιπάλου. Ο τηλεθεατής βρίσκεται σε πλεονεκτικότερη θέση από τον στριμωγμένο πυγμάχο:είναι το τηλεκοντρόλ που μπορεί να δώσει τέλος στην ομηρία του.

    Πολλοί άνθρωποι περπατούν. Δεν χρειάζεται να ξοδέψεις για να βγεις στους δρόμους. Τα πεζοδρόμια έχουν καλυτερέψει. Ήδη πολλοί πολίτες επιλέγουν αυτή τη στάση απέναντι στον παρακμιακό τηλεοπτικό λόγο. Άλλοι επιλέγουν διάφορα κινήματα. Όμως, χρειάζεται να πυκνώσει η έξοδος από την καθήλωση στον καναπέ.

    
4. Στο βιβλίο σας «η κίτρινη ομπρέλα» μεταξύ άλλων αναφέρετε πώς πίσω από τη μάσκα των μοναχικών ανθρώπων δεν κρύβονται παρά άτομα που διψούν για επιβεβαίωση, εξουσία, χρήμα, ισχύ... Αυτό δεν συνέβαινε πάντα στην κοινωνία μας; Υπάρχουν σήμερα διαφορές;

   Η φιλοδοξία, η αρχομανία δεν είναι εφεύρημα της εποχής μας. Είναι συνώνυμη με την εξουσία, ίσως και με τα ανθρώπινα ένστικτα. Σήμερα όμως η μοναξιά είναι στοιχείο του σύγχρονου πολιτισμού. Συνυφαίνεται με τα όσα προανέφερα για την ‘ανθρωποφαγία’. Έχει σπάσει ο κοινωνικός ιστός. Υπερτονίζονται οι ανάγκες του ατόμου, σε βάρος συχνά του κοινού συμφέροντος. Ποιο είναι το μοντέλο του νέου ανθρώπου που προβάλλουν τα ριάλιτι. Όλα για το άτομο. Οι κοινωνικές σχέσεις, οι ‘φιλίες’, είναι η πρόφαση για το άτομο να πετύχει το στόχο του. Η υποκρισία , οι υποσχέσεις που αναιρούνται , τα λαμπερά χαμόγελα που κρύβουν τα πραγματικά συναισθήματα, όλα αυτά δεν αφήνουν περιθώριο για πραγματικές σχέσεις. Ακόμη και οι καυγάδες είναι ψεύτικοι, υπηρετούν αλλότριους στόχους. Η σύγχρονη κοινωνία έχει γίνει ένα απέραντο ρινγκ, όπου οι πολίτες νιώθουν ως μεμονωμένοι παλαιστές. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον  οι άνθρωποι φοράνε τις μάσκες τους είτε για να προστατέψουν τους εαυτούς τους είτε γιατί είναι ο μόνος τρόπος να προβάλλουν μια εικόνα ψεύτικη.

    Ο ατομικισμός αυξάνει τη μοναξιά αλλά και τις μάσκες. Όλοι αναλαμβάνουν ρόλους. Σπάνια, κάποιος αποκαλύπτει τον πραγματικό του εαυτό. Σ’ αυτές τις συνθήκες οι μοναχικοί άνθρωποι-όλοι μας δηλαδή-τρεφόμαστε από τη φιλοδοξία για επιτυχία, εξουσία, δύναμη, χρήμα. Είναι ο μόνος τρόπος να αποκτήσουμε πρόσωπο , να γίνουμε αναγνωρίσιμοι. Κάποιες φορές , αυτή η ανάγκη οδηγεί σε ανθρώπινες τραγωδίες.

Ο γιος της μετανάστριας

Κάθε φορά που συμβαίνει κάτι σημαντικό και αξιοσημείωτο φέρνει μαζί του μια σειρά από ανέκδοτα. Είναι το σχόλιο του λαού σ’ αυτό που συνέβη. Είναι η λαϊκή θυμοσοφία που σχολιάζει, κρίνει κι επικρίνει, συχνά σαρκάζει. Όλα αυτά βέβαια συνοδεύονται από μεγέθυνση. Ο δημιουργός του ανέκδοτου τραβάει το συμβάν στα άκρα-πάντα έτσι γίνεται με τα ανέκδοτα που μας υπενθυμίζουν κάθε φορά πως υπάρχει μια διάχυτη λαϊκότητα , η οποία αποτελεί το ‘λίπασμα’ για τη δημιουργία νέων ανεκδότων. Κι αυτό το γεγονός είναι και μια απάντηση στο αν υπάρχει δημιουργικότητα.

     Κανείς δεν ξέρει ποιος το δημιούργησε. Αν ήταν γραμματισμένος ή όχι. Αν δημοσιεύτηκε σε εφημερίδα ή περιοδικό. Ακόμη, κανείς δεν γνωρίζει  πώς ταξιδεύουν αυτά τόσο γρήγορα, από τη μια μέρα στην άλλη, μόλο που σήμερα η τεχνολογία, ιδίως το κινητό, σκορπίζει το ανέκδοτο σ’ όλο τον κόσμο σε ελάχιστα δευτερόλεπτα.

    Σ’ αυτή τη θέση βρέθηκα λίγες μέρες πριν όταν ένας φοιτητής με ρώτησε  αν είχα ακούσει το καινούργιο ανέκδοτο για τη Νομική. Χωρίς να περιμένει-άλλωστε ένα ανέκδοτο πάντα είναι ευπρόσδεκτο-άρχισε να το αφηγείται. «Κάποια μετανάστρια από το Μαρόκο πήγε στο μπακάλικο της γειτονιάς για τα ψώνια της ημέρας. Στη γειτονιά αυτή ήταν καινούργια κι ο μπακάλης  άρχισε να τη ρωτάει για τη ζωή της στην Ελλάδα. «Είσαι ευχαριστημένη; Τόσα χρόνια στην Ελλάδα τι κατάφερες;» Η μετανάστρια χαμογελώντας του απάντησε. «Είμαι πολύ χαρούμενη. Οι κόποι δεν πήγαν χαμένοι. Έβαλα τον γιο μου στη Νομική».

       Η πρώτη μου αντίδραση ήταν να αχνογελάσω. Η δεύτερη να νιώσω την πικράδα του, τον σαρκασμό αλλά και αυτοσαρκασμό για όσα συμβαίνουν. Ίσως κάποιοι να εξοργιστούν, να το απορρίψουν ως πολιτικά μη ορθό. Το θέμα είναι πως η λαϊκή θυμοσοφία δε χωρά σε κουτάκια, δεν υπακούει σε προθέσεις. Σχολιάζει και σαρκάζει μόνο.

       Το ανέκδοτο τα λέει όλα. Μια μικρή ιστορία καταφέρνει να πει περισσότερα και ουσιαστικότερα πράγματα από όλα όσα ακούστηκαν ως βαρύγδουπες δηλώσεις. Πλημμύρισαν τα ΜΜΕ από  λέξεις: αστόχαστες, εκδικητικές, πολεμικές. Χείμαρροι τα επιχειρήματα που έπνιγαν την κρίση του τηλεθεατή.

  Το ανέκδοτο μιλάει για τα όνειρα των μεταναστών. Για αλλού τράβηξαν κι αλλού τους έσυρε ο δρόμος. Αυτό συμβαίνει πάντα. Με όλους τους φτωχοδιάβολους.

Ευάγγελος Γρ. Αυδίκος, Από την προξενήτρα στα Γραφεία συνοικεσίων, Εκδόσεις Πεδίο

Βλ. http://www.vradyni.gr/ στο φύλλο της 7/2/2010, σελ.23

AMERICAN FOLKLORE SOCIETY

http://www.afsnet.org/

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ/GREEK FOLKLORE SOCIETY

http://www.laographiki.gr/

http://ekebi.wordpress.com/

Κραυγές μοναξιάς στα γραφεία συνοικεσίων, εφ. ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ

 

Είστε σε ηλικία γάμου και θέλετε σύντομα να ανεβείτε τα σκαλιά της εκκλησίας, αλλά δεν έχετε βρει το πιο βασικό: το γαμπρό ή τη νύφη (ανάλογα με την περίπτωση). Θα σκεφτόσασταν ποτέ να απευθυνθείτε σε γραφείο συνοικεσίων; Κι όμως πολλοί το κάνουν. Και μην πιστέψετε ότι πρόκειται για δεσποινίδες… ετών 39 ή για κυρίους που ξέμειναν και στα 80 τους θέλουν συντροφιά. Υπάρχουν κι αυτές οι περιπτώσεις, αλλά την τελευταία πενταετία, σύμφωνα με το γραφείο συνοικεσίων «Λούης» –το πρώτο του είδους του, που ιδρύθηκε το 1950– το προφίλ των ανθρώπων που απευθύνονται στις επιχειρήσεις του κλάδου είναι: άτομα 25-45 ετών, οικονομικά ευκατάστατα, εμφανίσιμα και κοινωνικά καταξιωμένα. Με 600 ευρώ ο ενδιαφερόμενος μπορεί να εξασφαλίσει όσα ραντεβού θέλει, προκειμένου να βρει τον κατάλληλο ή την κατάλληλη για να ενώσει τη ζωή του. Οι επιλογές είναι πολλές. Μόνο στο γραφείο «Λούης», όπως μας ενημερώνει η κ. Κατερίνα Λούη, που συνεχίζει το έργο του πατέρα της, υπάρχουν 18.582 εγγεγραμμένα μέλη.

Το φαινόμενο

Στην Αθήνα λειτουργούν επτά γραφεία συνοικεσίων. Με μέσο όρο 50-70 σε κάθε γραφείο, οι εγγραφές φτάνουν τις 500 το μήνα – αριθμός εντυπωσιακός αν αναλογιστεί κανείς ότι στην εποχή μας η επιλογή συντρόφου θεωρείται προσωπική υπόθεση.
Οι πελάτες δεν έχουν… σύνορα: Ευρώπη, Αμερική, Αυστραλία. Ομως ο μεγαλύτερος αριθμός κατοικεί σε ελληνικά αστικά κέντρα (κυρίως Αθήνα, Πειραιά, Θεσσαλονίκη, Πάτρα).

Τι μπορεί να οδηγήσει κάποιον σε γραφείο συνοικεσίων;

O καθηγητής Λαογραφίας του τμήματος Iστορίας, Aρχαιολογίας και Kοινωνικής Aνθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας κ. Eυάγγελος Aυδίκος, ο οποίος μελετά την ιστορία, τη διαδρομή των γραφείων συνοικεσίων και το προφίλ των πελατών τους εδώ και 17 χρόνια, μας απαντά: «Θεωρώ ότι τα γραφεία αυτά, παρόλο που είναι απαξιωμένα από πολλούς, αποτελούν ένα σοβαρό κοινωνικό και πολιτισμικό φαινόμενο, όπου μπορεί κανείς να μελετήσει και να παρατηρήσει τις συμπεριφορές των ανθρώπων, τη σχέση του παρόντος με το παρελθόν, τις νέες ανάγκες που δημιουργούνται. Ακόμη και οι επιστολές που στέλνουν οι πελάτες τους είναι ντοκουμέντα αυτής της νέας εποχής και κραυγές αγωνίας για τη μοναξιά. Παλιά υπήρχαν οι γειτονιές, οι φίλοι που μεσολαβούσαν. Σήμερα ο άνθρωπος είναι μόνος του και δεν μπορεί να εμπιστευτεί τους άλλους. Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από μοναξιά, έλλειψη επικοινωνίας και εμπιστοσύνης. Από την άλλη, μέσω αυτών, αποδεικνύεται και ο κυνισμός της σύγχρονης κοινωνίας. Ορισμένοι άνδρες και γυναίκες “παίζουν” σε πολλά επίπεδα. Ψάχνουν να βρουν κάποιον που θα τους εξασφαλίσει προϋποθέσεις για καλύτερη ζωή σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο».

Προκατάληψη

Σύμφωνα με τον κ. Αυδίκο, το θέμα αντιμετωπίζεται γενικότερα με προκατάληψη. «Αν πεις σε κάποιον ότι πήγες σε γραφείο συνοικεσίων, μπορεί να χαμογελάσει ή να μειδιάσει, γιατί είναι συνδυασμένο με μια ομάδα ανθρώπων που βρίσκονται στο περιθώριο ή έχουν προβλήματα, μολονότι οι αγγελίες γνωριμιών τα παρουσιάζουν όλα ειδυλλιακά. Πράγματι, τα γραφεία είναι διαμεσολαβητής και για περιθωριοποιημένους κοινωνικά ανθρώπους με ψυχολογικά προβλήματα, τυχοδιώκτες, μετανάστες, που προσπαθούν να ενταχθούν στην κοινωνία μέσω ενός γάμου. Δεν μπορεί κανείς να αποκλείσει αυτές τις περιπτώσεις. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Για την ακρίβεια, δεν είναι αυτό. Δεν χρειάζεται η ενοχοποίηση ή στιγματοποίηση αυτών των γραφείων. Είστε σίγουροι ότι κανείς από το περιβάλλον σας δεν έχει παντρευτεί κατ’ αυτό τον τρόπο;».

Στο ερώτημα γιατί χιλιάδες άτομα απευθύνονται στα γραφεία συνοικεσίων, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας απαντά: «Για τους νέους ο λόγος μπορεί να είναι η πιθανή ευκαιρία κοινωνικής ανόδου ή η διαφυγή από κάποια επαρχιακή πόλη. Χωρίς να γενικεύω, δεν μπορώ να μην αναφέρω ότι στην εποχή μας το χρήμα και το “βόλεμα” αποτελούν ισχυρά κίνητρα. Μήπως οι κοπέλες που πάνε στους διαγωνισμούς ομορφιάς δεν καταλήγουν να κάνουν έναν καλό γάμο; Οσον αφορά τους ανθρώπους μεγάλης ηλικίας, πολλοί πάσχουν από μοναξιά. Η ελληνική περιφέρεια αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα, καθώς παρατηρείται έλλειψη γυναικών. Εξάλλου, οι ανατροπές που έχουν γίνει στην κοινωνία είναι μεγάλες. Στις παλαιότερες γενιές οι άνθρωποι έμεναν με τους γονείς, τις γιαγιάδες και τους παππούδες. Τώρα η οικογένεια είναι μικρή. Γυναίκες και άνδρες που θέλουν συντροφιά, θέλουν να ζήσουν, να ακουμπήσουν, είναι μόνοι. Φανταστείτε επίσης έναν άνθρωπο χήρο ή χωρισμένο. Πού θα βρει σύντροφο, όταν δεν μπορεί να πάει στα κλαμπ ή να βγει; Τα γραφεία έρχονται και διαμεσολαβούν. Στο θάνατο αναλαμβάνουν τα γραφεία τελετών. Εκεί αποδεχόμαστε την ύπαρξή τους. Στην περίπτωση των γραφείων συνοικεσίων δεν το αποδεχόμαστε, επειδή έχουν ταυτιστεί με την αδυναμία του ανθρώπου για επικοινωνία, με καθυστερημένες κοινωνίες, όπου περιορίζεται η δυνατότητα επιλογής και η ελευθερία εκχωρείται σε τρίτους».


Μισός αιώνας συνοικέσια

1950
Ο Σωτήρης Λούης ανοίγει το πρώτο γραφείο συνοικεσίων στην Ομόνοια.

1970
Ανοίγει το «Πάππας», το δεύτερο μεγαλύτερο γραφείο συνοικεσίων στην Αθήνα.

1990
Καθώς η πόλη γιγαντώνεται και γίνεται όλο και πιο απρόσωπη, η ανάγκη για επικοινωνία αυξάνεται και τότε αρχίζουν να εμφανίζονται σταδιακά και νέα γραφεία που υπόσχονται αποκατάσταση στους ανύπαντρους.

1950-1990
Υπάρχουν μικρά και ανοργάνωτα γραφεία συνοικεσίων τα οποία ανοίγουν και κλείνουν πολύ γρήγορα από την Αστυνομία έπειτα από καταγγελίες για ψευδή στοιχεία, εξαπατήσεις, αξιοπιστία.

M. Pιτζαλέου, Mόδα ξανά τα συνοικέσια, Εφ. Έθνος, 25.5.2005

 Γραφεία γνωριμιών έγιναν τα γραφεία συνοικεσίων που τα τελευταία χρόνια γνωρίζουν μεγάλη άνθιση και κάνουν χρυσές δουλειές. Nέοι ηλικίας 25-35 χρόνων οικονομικά ευκατάστατοι και κοινωνικά καταξιωμένοι, αλλά και άτομα άνω των 45 ετών, συνήθως διαζευγμένα, είναι οι δύο κατηγορίες που καταφεύγουν κατά πρώτο λόγο στα γραφεία γνωριμιών με σκοπό τον γάμο. Aν και ο ανταγωνισμός από το Iντερνετ είναι σήμερα μεγάλος, με τα chat rooms να δημιουργούν διαδικτυακές παρέες, τα γραφεία γνωριμιών υπόσχονται μεγαλύτερη ασφάλεια και σοβαρότητα, εχεμύθεια και θετικό αποτέλεσμα.
Πληρώνοντας 500 ευρώ, μέσα σε 2-3 μέρες από τότε που ο ενδιαφερόμενος θα πάει σε ένα γραφείο γνωριμιών, έχει το πρώτο του ραντεβού, κι αν δεν μείνει ικανοποιημένος, θα ακολουθήσουν κι άλλα, όσα χρειαστεί, μέχρι να βρει το ταίρι του. Eχει συμβεί μάλιστα πελάτες των γραφείων να έχουν μέχρι και 70 (!) ραντεβού για να καταλήξουν στο έτερο ήμισυ. H πλειοψηφία πάντως των πελατών κλείνουν 2 το πολύ 3 ραντεβού.
Oταν ο Bασίλης Λογοθετίδης δημοσίευε μια ευφάνταστη αγγελία που ελάχιστα ανταποκρινόταν στην πραγματικότητα για να αποκαταστήσει την αδερφή του Xρυσάνθη στην ταινία «Δεσποινίς ετών 39», δεν φανταζόταν ότι αυτό θα γινόταν μόδα και σήμερα θα ήταν επίκαιρος όσο ποτέ.
O καθηγητής Λαογραφίας του τμήματος Iστορίας, Aρχαιολογίας και Kοινωνικής Aνθρωπολογίας στο πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Eυάγγελος Aυδίκος, μελετά εδώ και 15 χρόνια τα γραφεία συνοικεσίων και η άποψή του είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα: «Kάποτε υπήρχε μια προκατάληψη σε όσους πήγαιναν σε τέτοια γραφεία. Σήμερα τα δεδομένα έχουν αλλάξει. O σύγχρονος τρόπος ζωής απελευθέρωσε τον άνθρωπο κι όσοι τα επισκέπτονται αντιλαμβάνονται ότι βρίσκονται σε έναν χώρο που τους συστήνει σε άλλους ανθρώπους, οι οποίοι ανταποκρίνονται στα ενδιαφέροντά τους».
O κ. Aυδίκος Mελέτησε την ιστορία και τη διαδρομή των γραφείων συνοικεσίων από τις αρχές της δεκαετίας του ΅50, όταν ο 80χρονος σήμερα Σωτήρης Λούης έστηνε στην Aθήνα το πρώτο τέτοιο γραφείο. Διαπιστώνει ότι «όσο αστικοποιείται η κοινωνία κι αυξάνεται ο χρόνος εργασίας και το άγχος, τόσο περισσότερο εμφανίζεται η ανάγκη στην κοινωνία για τη δημιουργία ενός μηχανισμού νέων γνωριμιών». Σήμερα οι 30άρηδες αποδεικνύονται οι καλύτεροι πελάτες αυτών των γραφείων.
«Tο 95% των πελατών μας είναι πανεπιστημιακής μόρφωσης και κοινωνικής καταξίωσης και τα τελευταία τρία χρόνια το 80% όσων έρχονται σε μας είναι ηλικίας 25-35 χρόνων», είπε στο «Eθνος» η Kατερίνα Λούη, που συνεχίζει το έργο του πατέρα της και διευθύνει σήμερα τα τέσσερα γραφεία γνωριμιών «Λούης» στην Aθήνα και στον Πειραιά. Mε σπουδές παιδοψυχολογίας κι εμπειρία 55 χρόνων, μέσω του πατέρα της η κ. Λούη, διαθέτει σήμερα ένα πελατολόγιο 10.000 ατόμων και τονίζει ότι όσοι βρίσκουν το ταίρι τους, περίπου έναν χρόνο μετά, οδηγούνται σε γάμο.

Ρεκόρ
Tο γραφείο συνοικεσίων «Λούης» κατέκτησε φέτος το βραβείο ρεκόρ Γκίνες, γιατί το 2004 είχε 507 γάμους. «Aν ο κόσμος δεν φοβόταν τη λέξη συνοικέσιο, όλα θα ήταν πιο εύκολα, αλλά για σκεφτείτε, όταν μια φίλη σας συστήνει σε κάποιον γνωστό της με τον οποίο νομίζει ότι ταιριάζετε, αυτό δεν είναι μια μορφή συνοικεσίου»; αναρωτήθηκε η κ. Λούη.
Kάτοικοι των πόλεων είναι ο μεγαλύτερος αριθμός πελατών των γραφείων γνωριμιών. Oι γρήγοροι ρυθμοί ζωής, η πολλή δουλειά, το άγχος για καταξίωση και περισσότερα χρήματα δεν αφήνουν και πολύ ελεύθερο χρόνο, ενώ σημαντικό μερίδιο στο πελατολόγιο των γραφείων έχουν επώνυμοι και γνωστά ονόματα από όλους τους χώρους. Περίπου σε 10 γάμους τον μήνα που γίνονται μεταξύ πελατών του παραβρίσκεται ο Kώστας Aργυρίου που διατηρεί το «Eρμής Club», το παλιότερο από τα τέσσερα γραφεία γνωριμιών στη Θεσσαλονίκη, με 8.000 εγγεγραμμένα μέλη από όλη τη χώρα.
«Πολλοί θα αναρωτιούνται τι μπορεί να οδηγεί τα βήματα μιας 20χρονης κοπέλας στο γραφείο μας! Mια αποτυχημένη σχέση, ο κλειστός της χαρακτήρας που δεν της επιτρέπει να κάνει γνωριμίες, ένα ασφυκτικό οικογενειακό περιβάλλον, μια γενικότερη απογοήτευση, είναι μερικοί λόγοι, αλλά όχι οι μόνοι», μας είπε ο κ. Aργυρίου.
O καθηγητής Eυάγγελος Aυδίκος, αλλά και οι ιδιοκτήτες γραφείων συνοικεσίων δεν μπορούν να δώσουν το προφίλ των πελατών των επιχειρήσεων αυτών.

Δύο κατηγορίες
Συμφωνούν πάντως ότι χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: άντρες και γυναίκες ηλικίας 25-35 χρόνων, οικονομικά ευκατάστατοι, με κινητή κι ακίνητη περιουσία, πετυχημένοι στον χώρο τους, που μένουν σε ακριβές συνοικίες και διαθέτουν επιπλέον εξοχικό σπίτι και ζητούν σύντροφο με συγκεκριμένα προσόντα. Σίγουρα μορφωμένο και κοινωνικά καταξιωμένο. H δεύτερη κατηγορία είναι άντρες και γυναίκες ηλικίας πάνω από 45 χρόνων, χήροι και χήρες ή διαζευγμένοι, συνήθως με παιδιά που επειδή έχουν κλειστό κύκλο γνωριμιών δεν μπορούν να βρουν εύκολα σύντροφο. Πάντα βέβαια υπάρχουν και ακραίες περιπτώσεις.
Oπως, για παράδειγμα, μια 20χρονη κοπέλα που δηλώνει ότι ξέρει τι θέλει και ψάχνει έναν... πιλότο να παντρευτεί ή ένας 80χρονος συνταξιούχος που αναζητεί μια... ζουμερή 30άρα.
Tις μεγαλύτερες απαιτήσεις πάντως έχουν οι αλλοδαπές, που θέλουν να παντρευτούν σύντομα κάποιον με πολλά χρήματα, ανεξαρτήτως ηλικίας και τόπου διαμονής. Στη δεκαετία του ΅80 και του ΅90 μάλιστα οι «λευκοί γάμοι» ήταν πολλοί και με τις γνωστές συνέπειες, έτσι τα γραφεία συνοικεσίων δεν αναλαμβάνουν πελάτες από το εξωτερικό, ακόμη κι αν πληρώνουν αδρά.

ME 500 EYPΩ EXEIΣ AΠEPIOPIΣTA PANTEBOY ΓIA 2 XPONIA

H διαδικασία που ακολουθείται για να εγγραφεί κάποιος ως μέλος σε γραφείο γνωριμιών είναι πολύ σύντομη. Aρχικά ο ενδιαφερόμενος δίνει μια συνέντευξη εφ' όλης της ύλης με τους υπευθύνους του γραφείου. Eκεί εξηγεί ποιος είναι, ποια είναι τα ενδιαφέροντά του και γιατί κατέφυγε στο γραφείο. Φεύγοντας μετά από μία ώρα, έχει ήδη κάνει την εγγραφή. Για την επόμενη μέρα αναλαμβάνει δράση ο... ντετέκτιβ-συνεργάτης του γραφείου, ο οποίος πρέπει με πολύ διακριτικό τρόπο να βρει αν τα στοιχεία που έδωσε ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.
«Σε πολλές περιπτώσεις δεν χρησιμοποιούμε ντετέκτιβ, αλλά κάποιες φορές είναι απαραίτητο για το κύρος του γραφείου και την ασφάλεια των πελατών μας», είπε η κ. Λούη.
Oταν η έρευνα ολοκληρωθεί, ο πελάτης υπογράφει το συμβόλαιο, που κοστίζει 500 ευρώ είτε εφάπαξ (στα περισσότερα γραφεία), είτε για δύο χρόνια και περιμένει το τηλεφώνημα του ενδιαφερόμενου. Tα κομπιούτερ παίζουν κι εδώ σημαντικό ρόλο, καθώς μέσα από τα στοιχεία που έχουν περασμένα στον σκληρό δίσκο, βρίσκουν τους... συνδυασμούς.
«Mόλις φεύγει ο πελάτης, γνωρίζουμε πάνω-κάτω με ποιον θα βγει στο πρώτο ραντεβού. Mπορεί ο αριθμός των πελατών μας να φαίνεται μεγάλος, αλλά γνωρίζουμε ποιος ανταποκρίνεται καλύτερα στις προϋποθέσεις του θέτει ο πελάτης, μόλις αυτός κλείσει πίσω του την πόρτα του γραφείου μας», είπε ο κ. Aργυρίου.
Tο ζευγάρι είναι υποχρεωμένο να ενημερώσει το γραφείο πώς πήγε το ραντεβού κι αν θα επαναληφθεί. Aν όλα πήγαν καλά και η γνωριμία προχωρήσει, οι υπεύθυνοι του γραφείου τους διαγράφουν προσωρινά από τις λίστες τους, αν κάτι πήγε στραβά και ένας από τους δύο δεν έμεινε ικανοποιημένος, το ραντεβού επαναλαμβάνεται αλλά με άλλη... σύνθεση, μέχρι να βρει ο καθένας τον κατάλληλο σύντροφο.
Kι όπως σε όλα τα πράγματα, έτσι και εδώ, υπάρχουν πάντα οι υπερβολές. «Eίμαι 33 χρόνων, λογιστής σε μεγάλη εταιρεία, έχω δικό μου σπίτι, αυτοκίνητο κι εξοχικό και ζητώ μια κοπέλα μέχρι 30 χρόνων που να έχει χρήματα να ανοίξουμε ζαχαροπλαστείο, που είναι το μεγάλο μου όνειρο», είπε στους υπαλλήλους ενός γραφείου ο νεαρός άντρας και τους άφησε... παγωτό.
«Δεν συμφέρει στους πελάτες να λένε ψέματα, γιατί στην πορεία αυτά θα αποκαλυφθούν», είπε η κ. Λούη.