ΘΕΡΙΝΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΖΟΥΜΕΡΚΩΝ

Διάρθρωση Μαθημάτων -Ενδεικτικό Πρόγραμμα

ΤΕΤΑΡΤΗ 29/8/2012

15.00-18.00 Εγγραφές

18.00 Επίσημη Έναρξη-Χαιρετισμοί

18.00-20.00 Έναρξη Εργασιών. Κεντρικές Ομιλίες

Αυδίκος Ευάγγελος. Ιστορία, Mύθος και Ταυτότητα στα Τζουμέρκα Σκουλίδας Ηλίας. Τζουμέρκα: Χώρος και Άνθρωποι Οικονόμου Κωνσταντίνος. Προβλήματα Συλλογής και Αξιολόγησης Γλωσσικού και Ονοματολογικού Υλικού

ΠΕΜΠΤΗ 30/8/2012

08.00-09.00 Πρωινό

09.00-10.30 Εισαγωγικά για την Αρχειακή Έρευνα Ι

Παππάς, Θεόδωρος. Αρχειακές πηγές και η μεθοδολογία της επιστημονικής έρευνας Σκουλίδας  Ηλίας. Αρχεία: Ίχνη του παρελθόντος και Συλλογές

10.30-10.45 Διάλειμμα

10.45-12.15 Εισαγωγικά για την Αρχειακή Έρευνα ΙΙ

Καραμανές Ευάγγελος. Λαογραφικά αρχεία και η μελέτη  της προφορικότητας Δαμιανού Δέσποινα. Οι καταγραφές των ελληνικών λαϊκών παραμυθιών από τα μισά του 19ου στα μισά του 20ου αιώνα: από τη ζωντανή φωνή… στα σημεία στίξης. Αξιοπιστία των πηγών και αξιολόγηση του υλικού.

11.45-12.00 Διάλειμμα

12.30-14.00 Εισαγωγικά για την Επιτόπια Έρευνα Ι

Δέλτσου Ελευθερία & Γιακουμάκη Βασιλική. Η συμμετοχική παρατήρηση στην επιτόπια εθνογραφική έρευνα

14.30-16.00 Γεύμα-Ελεύθερος Χρόνος

16.00-17.30 Εισαγωγικά για την Επιτόπια Έρευνα ΙΙ

Χρυσανθοπούλου Βασιλική. Η επιτόπια έρευνα σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης: Εστίαση στην πολυτοπική έρευνα. Αλεξάκης Ελευθέριος. Ερευνητικό ημερολόγιο

17.30-17.45 Διάλειμμα

17.45-18.15 Επιτελεστικές Τέχνες και Επιτόπια Έρευνα

Λουτζάκη Ρένα. Σώμα-κίνηση-κουλτούρα Κουτσούμπα Μαρία. Χορός, Λαογραφία και Ανθρωπολογία  οίκοι

18.15-18.45 Διάλειμμα

18.45-20.00 Υλικός Πολιτισμός και Επιτόπια Έρευνα

Οικονόμου Ανδρομάχη. α. Θεωρητικές και μεθοδολογικές προσεγγίσεις του υλικού πολιτισμού β. Ο κτηνοτροφικός και ο δασικός κόσμος .Τεχνικές, εργαλεία, τεχνογνωσία, διαδικασίες παραγωγής, μεταποίησης και κατανάλωσης των προϊόντων

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 31/8/2012

08.00-09.00 Πρωινό

09.00-10.30 Ειδικά Θέματα Αρχειακής Έρευνας

Σκουλίδας Ηλίας. Προβλήματα της ιστορικής έρευνας και ελληνικά αρχεία Καραμανές Ευάγγελος. Η επιτόπια έρευνα: η περίπτωση του Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών

10.30-10.45 Διάλειμμα

10.45-12.15 Ειδικά Θέματα Επιτόπιας Έρευνας

Γιακουμάκη Βασιλική & Δέλτσου Ελευθερία. Συνέντευξη και έρευνα πεδίου Δέλτσου Ελευθερία. Τουρισμός, φύση και πολιτισμός: εθνογραφικά ζητήματα

12.15-12.30 Διάλειμμα

12.30-14.00 ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ I. ΥΛΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Βρέλλη-Ζάχου Μαρίνα. Εισαγωγή στη μελέτη του ενδύματος

12.30-14.00 ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΔΙΑΛΕΞΕΙΣΙ ΙΙ. ΕΠΙΤΕΛΕΣΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ

Λουτζάκη Ρένα. Εμπειρίες από την επιτόπια έρευνα. Το κινηματογραφικό φιλμ ως μέσο επικοινωνίας της χορευτικής γνώσης Τυροβολά Βασιλική & Κουτσούμπα Μαρία . Επιτόπια έρευνα και τα συστήματα καταγραφής της χορευτικής κίνησης

14.00-16.00 Γεύμα

16.00-17.00 Προετοιμασία για την Επιτόπια Έρευνα

17.00-20.00 Άσκηση Επιτόπιας Έρευνας

20.00-21.00 Συζήτηση

ΣΑΒΒΑΤΟ 1/9/2012

08.00-09.00 Πρωινό

09.00-10.30 Ειδικά Θέματα Επιτόπιας/ Έρευνας

Κακάμπουρα Ρέα. Η αξιοποίηση της βιογραφικής προσέγγισης στην ποιοτική επιτόπια έρευνα Δαμιανού Δέσποινα. Ζητήματα ταξινόμησης του παραμυθιακού υλικού. Οι διεθνείς κατάλογοι Aarne-Thompson-Uther, ο ελληνικός κατάλογος του. Γ.Μέγα. Είδη, μορφή και περιεχόμενο. Το παραμύθι ως σημασιολογική ενότητα.

10.30-10.45 Διάλειμμα

10.45-12.15 Ειδικά Θέματα Επιτόπιας Έρευνας Ι

Χρυσανθοπούλου Βασιλική. Εφαρμόζοντας την πολυτοπική έρευνα στη μελέτη μεταναστευτικών και διασπορικών ομάδων Γιακουμάκη Βασιλική. Εθνοτική και θρησκευτική ταυτότητα: προσεγγίσεις στην έρευνα πεδίου

12.15-12.30 Διάλειμμα

12.30-14.00  Ειδικά Θέματα Επιτόπιας Έρευνας ΙΙ

Παπακώστας Χρήστος. Κυβερνοχώρος και εθνογραφία: μεθοδολογικά ζητήματα με αφορμή το παράδειγμα της μουσικής και του χορού Θεοδοσίου Ασπασία. Τσιγγάνοι/Γύφτοι/Ρόμηδες και μουσική: αυθεντικότητα και έρευνα

14.00-16.00 Γεύμα

16.00-17.00 Προετοιμασία για την Επιτόπια Έρευνα

17.00-20.00 Άσκηση Επιτόπιας Έρευνας

20.00-21.00 Συζήτηση

ΚΥΡΙΑΚΗ 2/9/2012

08.00-09.00 Πρωινό

09.30-11.00  Παρουσιάσεις Ημερολογίων Έρευνας: εμπειρίες, προβλήματα, αξιολόγηση

11.15-14.00 Στρογγυλό Τραπέζι-Συζήτηση Τα Τζουμέρκα ως Πεδίο Έρευνας. Προοπτικές στη Χρήση της Θεωρίας και τη Μεθοδολογίας της Έρευνας

14.00 Κλείσιμο των Εργασιών

Εκπαίδευση: ορατότης μηδέν

 

 

Κάθε χρόνο τέτοια εποχή επαναλαμβάνονται οι ίδιες σκηνές. Ανακοινώνονται οι βάσεις στα ΑΕΙ και ΤΕΙ της χώρας κι έτσι όλοι μαθαίνουν αν πέτυχαν το στόχο τους. Ένας στόχος που χρειάστηκε έξοδα στα φροντιστήρια, πολύ διάβασμα, άγχος και εντάσεις. Στο τέλος οι μαθητές/τριες-τουλάχιστον όσοι επένδυσαν υλικά και συναισθηματικά- μοιάζουν με χύτρες ταχύτητας όταν τους αφαιρείται η βαλβίδα. Τότε, βγαίνει με πίεση ο συγκεντρωμένος ατμός. Μοιάζουν με ξεκούρδιστες κιθάρες ενώ οι γονείς-κάποιοι απ’ αυτούς-κορδακίζονται για την επιτυχία της κόρης  και του γιου τους. Άλλοτε, ψάχνουν τα αίτια της αποτυχίας. Τα αποδίδουν στο σχολείο, στους άχρηστους της επιτροπής που έβαλε τα θέμα, ακόμη και στο ίδιο το παιδί που δεν διάβασε όσο θα ’πρεπε.

   Τα φετινά αποτελέσματα ανακοινώνονται μέσα σ’ ένα νέο περιβάλλον. Όλα άλλαξαν. Τα παιδαγωγικά έχασαν την πρωτοκαθεδρία, πλέον η αδιοριστία έχει πλήξει τη θέση τους στην ιεραρχία επιλογής. Πολύ περισσότερο, έχει αλλάξει το πανεπιστήμιο, που βάλλεται από πολλές πλευρές. Οι διδάσκοντες συλλήβδην απαξιώνονται. Είναι οι αχαΐρευτοι που ξοδεύουν τον καιρό τους σε αλλότρια. Ωστόσο, υπάρχουν και οι ψύχραιμες φωνές. Που θεωρούν την κρίση στο πανεπιστήμιο και στην ελληνική εκπαίδευση προϊόν της γενικότερης κρίσης. Αποτέλεσμα του δρόμου που πήρε η ελληνική κοινωνία στις τελευταίες δεκαετίες. Υποτιμήθηκε η τεχνική εκπαίδευση. Αποθεώθηκε το πανεπιστήμιο. Κι όλα αυτά αντανακλούσαν τον τρόπο που οργανώθηκε η ελληνική κοινωνία. Η παραγωγή μικρή. Η προσοχή όλων στραμμένη στις υπηρεσίες.

       Να’χαμε βάλει όμως μυαλό από αυτή την περιπέτεια θα ήταν καλό. Θα οδηγούσε σε ένα νέο σχεδιασμό της εκπαίδευσης συνολικά. Αντί γι’ αυτό, λιθοβολείται το πανεπιστήμιο ως τόπος που επωάζει το «κακό». Στην καλύτερη περίπτωση η εκπαίδευση-άρα και το πανεπιστήμιο-περνάει σε δεύτερη μοίρα. Είναι εύκολα ορατή η αντίληψη αυτή. Την ανίχνευσα και στο κύριο άρθρο κυριακάτικης εφημερίδας . Με αφορμή τις συζητήσεις με τους ευρωπαίους ηγέτες καλούσε τους αρμόδιους να δώσουν τη μάχη για τα μισθολόγια των ένστολων. Αναμφίβολα, πρόκειται για ένα θέμα που χρειάζεται ειδική μεταχείριση. Καμιά αναφορά όμως στην εκπαίδευση.Στους εκπαιδευτικούς. Στα νέα παιδιά που τους ζητούν να γίνουν σημαιοφόροι της εθνικής αναγέννησης με το γλίσχρο μισθό των 600 ευρώ.

       Τα δύο παραδείγματα είναι ενδεικτικά. Όλοι έχουν δικαίωμα στη ζωή και την αξιοπρέπεια ανεξάρτητα από πού δουλεύουν. Όμως, τα δυο παραδείγματα φωτίζουν τις προτεραιότητες. Μια πολιτεία που δεν πιστεύει στο ρόλο της εκπαίδευσης. Που δεν μπορεί να καταλάβει το πόσο σημαντικό είναι για το μέλλον μιας χώρας να επενδύει στην εκπαίδευση.    Είναι μια επένδυση που δεν αποδίδει άμεσα. Ίσως αυτός είναι και ο λόγος που η εκπαίδευση είναι βασική προτεραιότητα μόνο στα λόγια.

 

Ελληνική Γνώμη ON LINE(http://www.elliniki-gnomi.eu/)Εδώ καΙ 14 χρόνια η εφημερίδα της ομογένειας

 Η ηλεκτρονική εφημερίδα της ομογένειας στη Γερμανία "Ελληνική Γνώμη" αναδημοσίευσε τα συμπεράσματα για το συνέδριο για την ευεργεσία στα βόρεια Τζουμέρκα

Η ευεργεσία στα Βόρεια Τζουμέρκα

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ — By Elliniki Gnomi on August 22, 2012 at 22:42
Γράφει ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Ευάγγελος Αυδίκος.
Ολοκληρώθηκαν με επιτυχία οι εργασίες του συνεδρίου « Η ευεργεσία στα Βόρεια Τζουμέρκα», που διεξήχθη το περασμένο Σαββατοκύργιακο(4 και 5 Αυγούστου 20120) στο συνεδριακό κέντρο «Κ.Κρυστάλλης», στο Συρράκο. Αποτέλεσε το τρίτο συνέδριο που οργάνωσε ο Δήμος Βορείων Τζουμέρκων σε διάστημα τριών εβδομάδων(προηγήθηκαν τα συνέδρια για τα 100 χρόνια ελεύθερου βίου του Συρράκου και το συνέδριο για την Εθνική Αντίσταση και τη Συμφωνία της Πλάκας). Ο Δήμος Βορείων Τζουμέρκων, σε δύσκολους καιρούς, ανέλαβε μια γενναία πρωτοβουλία, η οποία αγκαλιάστηκε με θέρμη από τους δημότες του-και όχι μόνο-,γεγονός που υπογραμμίζεται από τη μεγάλη συμμετοχή αλλά και τη ζωηρή συζήτηση που ακολούθησε τις εισηγήσεις.
Το συνέδριο δε για την ευεργεσία ήταν ιδιαίτερα επίκαιρο, καθώς ώθησε τους εισηγητές αλλά και το ακροατήριο να επιχειρήσουν συσχετίσεις με το παρόν. Με άλλα λόγια, αποκαλύφθηκε με ένταση η διαφορά νοοτροπίας που χωρίζει τους Έλληνες στις αρχές του 21ου αιώνα από εκείνους του 19ου και αρχών του 20 αιώνα, καθώς και των πρώτων μεταπολεμικών δεκαετιών. Στην εποχή μας η συζήτηση επικεντρώνεται στην έλλειψη υπεύθυνης εθνικής και κοινωνικής συμπεριφοράς πολλών ατόμων που πλούτισαν. Με κάθε τρόπο αποφεύγουν να συνδράμουν τους πάσχοντες. Σ’ αντίθεση, οι εισηγητές του συνεδρίου ανέδειξαν τις φωτεινές προσωπικότητες σπουδαίων Τζουμερκιωτών που διέθεσαν την περιουσία τους στην εκπαίδευση των συμπατριωτών τους με τη χορήγηση υποτροφιών, στην κατασκευή έργων(υδραγωγείο στο Συρράκο από τον Πάλιο), εκκλησιών, οικοτροφείων, προικοδότηση κοριτσιών, κ.λπ.
Οι εισηγήσεις του συνεδρίου εστιάστηκαν στο φαινόμενο της ευεργεσίας στην Ήπειρο(Σ. Εργολάβος). Ακόμη, στους ευεργέτες του Συρράκου: Σ. Μπαλταντζή(Μ. Μαγκλκάρας και Π. Κοντός), κτήμα Ακτίου(Θ. Σούλτης και Στ. Γκαρτζονίκα),Χρ. Ρίζο(Γ.Μαγλάρας), Ι. Ρίζο, Χρ. Τσιόκο και Χρ. Μακρυγιάννη(Β.Μπέλλος), Γ. Ίκκο, Γ. Μπούντα και Ι. Συγγούνα(Β.Κίστης), Απ. Ρίζο(Σπ. Σουμαλεύρης), Ερμ.Φωτιάδου(Ιπ. Αλέξης), Βασ.Κρυστάλλη(Ανδρ.Κρυστάλλης), καθώς και σε δωρεές στην κοινότητα Συρράκου και στις εκκλησίες του χωριού(Σπ.Νταλαούτης). Επίσης, υπήρξαν εισηγήσεις για τους ευεργέτες των Πραμάντων(Ι.Σεντελές), των Κατσανοχωρίων(Γρ. Μανόπουλος και Μπαβαρέτος) και του Παλαιοχωρίου Συρράκου(Ε.Ντόκας).
Το συνέδριο διαπίστωσε ότι, όπως και σ’ όλη την Ήπειρο, είναι μεγάλος ο αριθμός των ευεργετών στα Βόρεια Τζουμέρκα. Αξιοσημείωτο δε ότι από ένα μόνο χωριό-το Συρράκο- ο αριθμός τους υπολογίζεται κοντά στους 20. Ακόμη, οι εισηγητές διαπίστωσαν ότι σε κάποιες περιπτώσεις έχει ατονήσει το ενδιαφέρον όσων ευεργετήθηκαν για την υλοποίηση των όρων της ευεργεσίας, ενώ οι νέες συνθήκες που διαμόρφωσε στον αυτοδιοικητικό χάρτη ο «Καλλικράτης» προκάλεσαν απορίες αλλά και ερωτηματικά για τον τρόπο διαχείρισης των περιουσιών που είχαν στη διάθεσή τους οι κοινότητες. Μια τέτοια περίπτωση είναι το «κτήμα Γιαννιώτη» στο Άκτιο, το οποίο αποτελεί πλέον περιουσιακό στοιχείο του Δήμου Βορείων Τζουμερκιωτών. Οι συρρακιώτες εισηγητές αλλά και το ακροατήριο ζήτησαν το σεβασμό της βούλησης του ευεργέτη, ενώ ο δήμαρχος Ι. Σεντελές δεσμεύτηκε για μια ακόμη φορά ότι αυτή είναι η πολιτική του βούληση που εκπηγάζει από το προεκλογικό του πρόγραμμα.
Το συνέδριο έληξε με το ευχάριστο αίσθημα ότι σε καιρούς δύσκολους οι κάτοικοι του Δήμου Βορείων Τζουμέρκων διαβουλεύονται για το μέλλον του τόπους. Ένα μέλλον που στηρίζεται στην ιστορική εμπειρία και στην αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων.

Ταξίδι στη νότια Αλβανία-βόρεια Ήπειρο

Η επιστροφή σ’ οποιονδήποτε τόπο μετά από 25 χρόνια, έτσι κι αλλιώς, παρουσιάζει ενδιαφέρον, μια και ο επισκέπτης ψάχνει τα  ίχνη της πρώτης του φοράς. Επισκέφτηκα την Αλβανία στα μέσα της δεκαετίας του 1980,τότε που η χώρα αυτή επιχειρούσε ένα προσεκτικό άνοιγμα στον έξω κόσμο.Ο Ενβέρ Χότζα είχε πεθάνει και στην εξουσία βρισκόταν ο Ραμίζ Αλία.Το ελληνικό λεωφορείο μας άφησε στ σύνορα, την Κακαβιά, κι εκεί επιβιβαστήκαμε στο αλβανικό λεωφορείο.Μαζί μας  και δυο ελληνόφωνοι πολίτες που ψάρευαν πληροφορίες για τους βορειοηπειρώτες που είχαν δραπετεύσει από τη χώρα.

       Η Αλβανία μόλις είχε αρχίσει να γνωρίζει τους ξένους  από κοντά κι αυτό προκαλούσε αμηχανία αλλά και φόβο. Από τότε πέρασαν πολλά χρόνια. Οι πολίτες της Αλβανίας σκόρπισαν σε Ελλάδα και Ιταλία. Μάζεψαν χρήματα και προσπάθησαν να καλύψουν το χαμένο έδαφος. Επικράτησε πυρετός αναδημιουργίας που αλλοίωσε τη φυσιογνωμία μιας περιοχής που βρισκόταν σε ισορροπία με το φυσικό της περιβάλλον. Τρανταχτό παράδειγμα οι Άγιοι Σαράντα. Οι παραλίες της προσέλκυσαν το επενδυτικό ενδιαφέρον των επιχειρηματιών. Αποτέλεσμα. Η     παραλία της πόλης είναι ένα κακέκτυπο των ελληνικών πόλεων στη δεκαετία του 1970. Παντού πολυκατοικίες πολυώροφες, κατά κανόνα ξενοδοχειακά συγκροτήματα,που δυσκολεύουν την ανάσα, το αγνάντι της πόλης. Η θάλασσα κρύβεται από τα τσιμεντένια μεγαθήρια.

     Το σύγχρονο αλβανικό κράτος έχει ακόμη έντονες αντιθέσεις. Αυτό φαίνεται στο Αργυρόκαστρο. Η παλιά πόλη γύρω από το κάστρο ζει σε χρόνους αλλοτινούς. Παραμένει αναλλοίωτη, βγαλμένη από την αχλύ του ιστορικού της παρελθόντος. Στον αντίποδα η καινούργια πόλη με τα άκομψα κτίρια.

       Αυτό το καινούργιο, η ανάγκη των Αλβανών να φτάσουν τις δυτικές χώρες συμβολίζεται από την μερσεντές. Η μάρκα αυτή κυριαρχεί στους δρόμους. Κάθε λογής μερσεντές. Ολοκαίνουργια μοντέλα αλλά και αυτοκίνητα γερασμένα. Ήταν όμως μερσεντές. Το αυτοκίνητο αυτό έγινε το φετίχ αλλά και το σύμβολο όσων έζησαν την αλλαγή στις αρχές της δεκαετίας του 1990 να ενταχθούν σ’ έναν κόσμο που παλιότερα τον ζούσαν μέσα από τις αφηγήσεις ή τους τηλεοπτικούς δέκτες. Οι νεότερες γενιές έχουν άλλες επιλογές. Έχουν προσαρμοστεί πιο ομαλά. Προτιμούν τα μικρά ευρωπαϊκά αμάξια, όπως και οι συνομήλικοί τους στην Ελλάδα, σύμβολο του δυναμισμού της γενιάς τους. Το αμάξι όμως ως φετίχ για τον πολίτη της σύγχρονης Αλβανίας αποτυπώνεται και στα πολλά πλυντήρια αυτοκινήτων(lavazho).Είναι σπαρμένα παντού.

       Η σύγχρονη νότια Αλβανία(Βόρειος Ήπειρος) έχει έντονες τις πληγές της εγκατάλειψης που βίωσε η περιοχή για πάνω από είκοσι χρόνια. Η περιοχή από το τελωνείο του Μαυρομματίου στη Θεσπρωτία ως το πανέμορφο Βουθρωτό η γη είναι μαραμένη. Το ίδιο και ο κάμπος της Δερόπολης. Σπάνιοι οι καλλιεργητές αλλά και τα κοπάδια.

Αργυρόκαστρο

ο περίφημος πύργος του ρολογιού στο κάστρο

Αργυρόκαστρο

Άποψη της πόλης από το κάστρο

Άγιοι Σαράντα

Άποψη της πόλης από το λιμάνι

Βουθρωτό

όψεις της λιμνοθάλασσας 

Το Βουθρωτό

ο κεντρικός χώρος με το ιερό του Ασκληπιού και το θέατρο, απ' όπου ξεκίνησε η οργανωμένη ζωή στο Βουθρωτό

Το πέραμα

το  γραφικό πέραμα που επιτρέπει την πρόσβαση στο Βουθρωτό

ΓΙΟΡΤΗ ΣΑΡΔΕΛΑΣ, ΠΡΕΒΕΖΑ, 25 ΑΥΓΟΎΣΤΟΥ 2012

Η παπαλίνα, είδος σαρδέλας που ξεχωρίζει για το μικρότερο μέγεθός της, τιμάται κάθε χρόνο στην Πρέβεζα.Το πρεβεζάνικο καλοκαίρι έχει ταυτιστεί με την τσίκνα και τον πυκνό καπνό που βγάζει το ψήσιμό της στα κάρβουνα.Η γιορτή αυτή πέρασε από πολλές φάσεις και για πολλά χρόνια γινόταν στις αρχές Αυγούστου.Από πέρυσι μετακινήθηκε στα τέλη του μήνα, φέτος στις 25 Αυγούστου 2012, στο χώρο του πάρκινγκ.
    Θα ήταν χρήσιμο όμως η γιορτή να γίνει αφορμή για να συζητήσουν και να λάβουν αποφάσεις όσοι σχετίζονται με τον Αμβρακικό κόλπο, τον βιότοπο της παπαλίνας.Γιατί σε λίγα χρόνια αν δεν γίνει παρέμβαση η γιορτή θα γίνει μνημόσυνο.

ΥΓ. Για όσους ενδιαφέρονται υπάρχει κι ένα διήγημά μου με ηρωίδα την παπαλίνα, που θα το βρείτε στην ετικέτα ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Στην Παναγία Σουμελά

  

Δεκαπενταύγουστος. Το μικρό Πάσχα κι οι οικογένειες ξανασμίγουν.Αφορμή η Παναγιά, η πιο γλυκιά μορφή της θρησκευτικής μας παράδοσης. Είναι η μάνα και η γιαγιά-μπάμπω της λαϊκής μας παράδοσης. Αυτή που το βλέμμα της αγκαλιάζει τους πάντες με καλοσύνη. Που ακούει καρτερικά όλα τα παράπονα. Που είναι έτοιμη να δώσει τη βοήθειά  της σ’ όσους την έχουν ανάγκη.

       Αυτός είναι κι ο λόγος που η Παναγιά έχει τόσες πολλές εκκλησιές. Είναι ο τόπος της προσευχής, της παρηγόριας και της παράκλησης. Είναι ο χώρος όπου οι  πιστοί νιώθουν να εξομολογούνται τον πόνο τους σ’ έναν δικό τους άνθρωπο, σε μια οικεία μορφή. Στην μπάμπω, την μάνα, την αδελφή. Ακόμη και στους ξένους, τους μετανάστες, η Παναγιά ανοίγει την αγκαλιά της. Γίνεται η Παναγία των Ξένων δείχνοντας έναν άλλο δρόμο, διαφορετικό προς αυτόν που επιλέγουν διάφοροι ‘πιστοί’ σήμερα.

       Μια άλλη Παναγιά που γλύκανε τον πόνο της προσφυγιάς είναι η Σουμελά, στο Βέρμιο, στη διάβαση της Καστανιάς. Η Εγνατία άλλαξε τις συνήθειες. Παλιότερα, ήταν εύκολη η στροφή. Βρέθηκα εκεί μετά από πολλά χρόνια. Το περιβάλλον εντυπωσιακό. Οι ιεροί τόποι, σε κάθε εποχή και σε κάθε θρησκεία, βρίσκονται σε εντυπωσιακές τοποθεσίες που εκπλήσσουν τον επισκέπτη. Δεσπόζουν στην περιοχή και επιβάλλουν στους πιστούς τον δικό τους χώρο. Νιώθεις την ανάγκη να μειώσεις την ένταση της φωνής. Είναι κι αυτός ένας τρόπος κοσμικού και θρησκευτικού δέους.

       Οι Πόντιοι κατάφεραν να βάλουν το πολιτισμικό τους φώλι σ’ αυτόν τον επιβλητικό τόπο. Δημιούργησαν ένα υποκατάστατο της ιστορικής, της αρχετυπικής Παναγίας Σουμελά. Ήταν μια δήλωση της πολιτιστικής τους ταυτότητας που ακουμπούσε στην Παναγία.

       Ξαφνικά, μια φωνή έσπασε τη σιωπή. «Νερό για κάθε πόνο».Ένας άντρας πωλούσε νερό. Για κάθε χρήση. Θυμήθηκα το νερό του Καματερού που είχε ταλαιπωρήσει την Ελλάδα στα μέσα της δεκαετίας του 1970. Η Παναγιά μαζεύει πάντα τους πονεμένους. Τους άρρωστους. Κι αυτή η απελπισία γίνεται συχνά αντικείμενο εμπορίου. Ο Χριστός είχε διώξει τους εμπόρους από τον Οίκο του Θεού. Μακάρι η Παναγιά να μας φυλάξει από όλους εκείνους που εμπορεύονται τον πόνο, την απελπισία, την ευπιστία των ανθρώπων.

Στέλιος Θ. Μαφρέδας, Υπόκλιση στον αυτουργό, Οι εκδόσεις των Φίλων, Αθήνα 2012

το κέρασμα του καφέ

Όπως τον κοίταζα να στέκεται διστακτικός

πάνω απ' το τραπέζι του υπαίθριου καφενείου,

τα κέρματα να μετράει αν φτάνουν

για ένα καφέ ελληνικό,

θυμήθηκα τον πατέρα.

Ψηλόν, γεροδεμένο και στα γεράματα ακόμη,

με τα ροζιασμένα χέρια

σκληρά και άκαμπτα απ' τη φωτιά,

παραιτημένον πια απ' τη ζωή

γεμάτον καημό και νοσταλγία.

Όπως τον κοίταζα και θαύμαζα την αξιοπρέπειά του,

σκέφτηκα προς στιγμή-μα δεν το τόλμησα,

να του προσφέρω τον καφέ

ίσως και κάποιο γλύκισμα για συνοδεία.

Δεν τόλμησα!

κι ας ένοιωθα ευγνωμοσύνη

για έναν άγνωστο βιοπαλαιστή

που έμοιαζε με τον πατέρα,

έτσι όπως είχα χρόνια να τον δω

έτσι όπως μου έγνεφε από μακριά πολύ

και μ'  αποχαιρετούσε.



Στέλιος Θ. Μαφρέδας, Υπόκλιση στον αυτουργό, Οι εκδόσεις των Φίλων, Αθήνα 2012

Ήπια εκδοχή

Η πόλη με υποδέχεται με το λυκόφως αγκαλιά,

το δειλινό μια τέρψη των ματιών

ο ήλιος μακρόθυμος στη δύση του θαυματουργεί

κι εγώ, ήπια εκδοχή παλιννοστούντος ήρωα

δίχως την εύνοια ή το μίσος των θεών,

κατέλυσα σ' ένα δωμάτιο με θέα.

-στα χρώματα του ορίζοντα απόψε ομνύω.

Σεϊτάν Παζάρ: ο δρόμος έχει τη δική του ιστορία

Κάθε πόλη έχει τους δικούς της χώρους. Είναι αυτοί που μπορούν να αφηγηθούν ιστορίες για παλιούς ανθρώπους.Για εποχές ακμής και παρακμής. Για την ιδιαιτερότητα του τόπου. Είναι πλατείες, αλάνες, δρόμοι. Είναι αυτοί οι χώροι που κάποια φορά απεικονίζουν το παρελθόν αλλά και τον τρόπο που οι κάτοικοι το διαχειρίζονται.

       Στην Πρέβεζα τέτοιος σημαντικός τόπος είναι το Σεϊτάν Παζάρ(Διαβολοπάζαρο). Είναι ένας στενός ανηφορικός δρόμος που συνδέει την αγορά με το ποτάμι, τη σημερινή λεωφόρο Ειρήνης, καταλήγοντας στον προφήτη Ηλία, στην άλλοτε ντάπια δηλαδή όπου τέλειωνε ο αστικός χώρος.Με άλλα λόγια, ο δρόμος αυτός ταξινομούσε τον δημόσιο χώρο της πόλης. Το κέντρο-αγορά, το ποτάμι που οριοθετούσε τον βασικό αστικό κορμό και τέλος ο περιφερειακός χώρος-ντάπια.

       Ο ίδιος ο δρόμος φιλοξένησε δραστηριότητες του ελεύθερου χρόνου(ταβέρνες, καφενεία). Σ’ αυτό το δρόμο είχε την έδρα του ο πολυάνθρωπος σύλλογος μουσικών. Έγινε λοιπόν ο δρόμος το σύμβολο του λαϊκού πολιτισμού και της καθημερινότητας των λιμενεργατών αλλά και άλλων στρωμάτων εργαζόμενων της πόλης. Το καρβέλι στην μασχάλη και το τρίκλισμα στο περπάτημα ήταν οι χαρακτηριστικές συμπεριφορές ενός ανδρικού πολιτισμού που ζούσε τη ζωή του με αρκετή χαλαρότητα.

       Με τον καιρό, ο δρόμος άλλαξε. Τα παλιά μαγαζιά έκλεισαν. Η μεταπολεμική μετανάστευση στην Αθήνα άλλαξε τη σύνθεση του πληθυσμού αλλά και τις συνήθειες. Ο δρόμος έχασε τους παλιούς της γνώριμους. Μετά τη δεκαετία του 1980 εμφανίστηκαν στην περιοχή νέες φάτσες που έψαχναν το σπίτι του Καρυωτάκη, στο τέλος της ανηφόρας. Ήταν η αρχή για τη συμφιλίωση της πόλης με τον ποιητή. Σταδιακά ο δρόμος έγινε πάλι σύμβολο. Τώρα όμως, εξέφρασε την ανάγκη των Πρεβεζάνων να δουν την τοπική τους ιστορία μέσα από τα μνημεία τους. Ο δρόμος έγινε σύμβολο της Πρέβεζας που πέρασε. Της χαμένης αθωότητας των παιδιών που μεγάλωσαν στις δεκαετίες του 1950 και 1960.

       Σ’ αυτόν τον δρόμο-μνημείο, αλλά και σύμβολο- οργάνωσε ο Πολιτιστικός Σύλλογος Πρέβεζας έκθεση με παλιές φωτογραφίες. Επιχείρησε να φρεσκάρει τη μνήμη των παλιών και να τροφοδοτήσει με εικόνες άγνωστες τους νεότερους.

       Οι πόλεις είναι σαν τους ανθρώπους. Μια έκθεση φωτογραφίας είναι σαν ένα άλμπουμ. Ο επισκέπτης προσπαθεί να θυμηθεί ανθρώπους, χώρους, γεγονότα. Οι φωτογραφίες είναι ντοκουμέντα.Μαρτυρίες τοπικής ιστορίες. Οι μαρτυρίες είναι σαν το παζλ. Το κλειδί το κρατάει αυτός που δημιουργεί τα ξεχωριστά κομμάτια. Η τελική εικόνα που προκύπτει από την ολοκλήρωση του παζλ εξαρτιέται από τα κομμάτια που επιλέγονται. Το ίδιο συμβαίνει και με τα φωτογραφικά άλμπουμ, ή εκθέσεις. Κάθε πόλη-όσο μικρή κι αν είναι-έχει πολλά πρόσωπα.

Η ευεργεσία στα Βόρεια Τζουμέρκα,διήμερο συνέδριο, 4-5 Αυγούστου 2012,Συρράκο

Ολοκληρώθηκαν με επιτυχία οι εργασίες του συνεδρίου « Η ευεργεσία στα Βόρεια Τζουμέρκα», που διεξήχθη το περασμένο Σαββατοκύργιακο(4 και 5 Αυγούστου 20120) στο συνεδριακό  κέντρο «Κ.Κρυστάλλης», στο Συρράκο. Αποτέλεσε το τρίτο συνέδριο που οργάνωσε ο Δήμος Βορείων Τζουμέρκων  σε διάστημα τριών εβδομάδων(προηγήθηκαν τα συνέδρια για τα 100 χρόνια ελεύθερου βίου του Συρράκου και το συνέδριο για την             Εθνική Αντίσταση και τη Συμφωνία της Πλάκας). Ο Δήμος Βορείων Τζουμέρκων, σε δύσκολους καιρούς, ανέλαβε μια γενναία πρωτοβουλία, η οποία αγκαλιάστηκε με θέρμη από τους δημότες του-και όχι μόνο-,γεγονός που υπογραμμίζεται από τη μεγάλη συμμετοχή αλλά και τη ζωηρή συζήτηση που ακολούθησε τις εισηγήσεις.

    Το συνέδριο δε για την ευεργεσία ήταν ιδιαίτερα επίκαιρο, καθώς ώθησε τους εισηγητές αλλά και το ακροατήριο να επιχειρήσουν συσχετίσεις με το παρόν. Με άλλα λόγια, αποκαλύφθηκε με ένταση η διαφορά νοοτροπίας που χωρίζει τους Έλληνες στις αρχές του 21^ου αιώνα από εκείνους του 19^ου και αρχών του 20 αιώνα, καθώς και των πρώτων μεταπολεμικών δεκαετιών. Στην εποχή μας η συζήτηση επικεντρώνεται στην έλλειψη υπεύθυνης εθνικής και κοινωνικής συμπεριφοράς πολλών ατόμων που πλούτισαν. Με κάθε τρόπο αποφεύγουν να συνδράμουν τους πάσχοντες. Σ’ αντίθεση, οι εισηγητές του συνεδρίου ανέδειξαν τις φωτεινές προσωπικότητες σπουδαίων Τζουμερκιωτών που διέθεσαν την περιουσία τους στην εκπαίδευση των συμπατριωτών τους με τη χορήγηση υποτροφιών, στην κατασκευή έργων(υδραγωγείο στο Συρράκο από τον Πάλιο), εκκλησιών, οικοτροφείων, προικοδότηση κοριτσιών, κ.λπ.

       Οι εισηγήσεις του συνεδρίου εστιάστηκαν στο φαινόμενο της ευεργεσίας στην Ήπειρο(Σ. Εργολάβος). Ακόμη,  στους ευεργέτες του Συρράκου: Σ. Μπαλταντζή(Μ. Μαγκλκάρας και Π. Κοντός), κτήμα Ακτίου(Θ. Σούλτης και Στ. Γκαρτζονίκα),Χρ. Ρίζο(Γ.Μαγλάρας), Ι. Ρίζο, Χρ. Τσιόκο και Χρ. Μακρυγιάννη(Β.Μπέλλος), Γ. Ίκκο, Γ. Μπούντα και Ι. Συγγούνα(Β.Κίστης), Απ. Ρίζο(Σπ. Σουμαλεύρης), Ερμ.Φωτιάδου(Ιπ. Αλέξης), Βασ.Κρυστάλλη(Ανδρ.Κρυστάλλης), καθώς και σε δωρεές στην κοινότητα Συρράκου και στις εκκλησίες του χωριού(Σπ.Νταλαούτης). Επίσης, υπήρξαν εισηγήσεις για τους ευεργέτες των Πραμάντων(Ι.Σεντελές), των Κατσανοχωρίων(Γρ. Μανόπουλος και Μπαβαρέτος) και του Παλαιοχωρίου Συρράκου(Ε.Ντόκας).

      Το συνέδριο διαπίστωσε ότι, όπως και σ’ όλη την Ήπειρο, είναι μεγάλος ο αριθμός των ευεργετών στα Βόρεια Τζουμέρκα. Αξιοσημείωτο δε ότι από ένα μόνο χωριό-το Συρράκο- ο αριθμός τους υπολογίζεται κοντά στους 20. Ακόμη, οι εισηγητές διαπίστωσαν ότι σε κάποιες περιπτώσεις έχει ατονήσει το ενδιαφέρον όσων ευεργετήθηκαν για την υλοποίηση των όρων της ευεργεσίας, ενώ οι νέες συνθήκες που διαμόρφωσε στον αυτοδιοικητικό χάρτη ο «Καλλικράτης» προκάλεσαν απορίες αλλά και ερωτηματικά για τον τρόπο διαχείρισης των περιουσιών που είχαν στη διάθεσή τους οι κοινότητες. Μια τέτοια περίπτωση είναι το «κτήμα Γιαννιώτη» στο Άκτιο, το οποίο αποτελεί πλέον περιουσιακό στοιχείο του Δήμου Βορείων Τζουμερκιωτών. Οι συρρακιώτες εισηγητές αλλά και το ακροατήριο ζήτησαν το σεβασμό της βούλησης του ευεργέτη, ενώ ο δήμαρχος Ι. Σεντελές δεσμεύτηκε για μια ακόμη φορά ότι αυτή είναι η πολιτική του βούληση που εκπηγάζει από το προεκλογικό του πρόγραμμα.

    Το συνέδριο έληξε με το ευχάριστο αίσθημα ότι σε καιρούς δύσκολους οι κάτοικοι του Δήμου Βορείων Τζουμέρκων διαβουλεύονται για το μέλλον του τόπους. Ένα μέλλον που στηρίζεται στην ιστορική εμπειρία και στην αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων.

Η ευεργεσία στα Βόρεια Τζουμέρκα,διήμερο συνέδριο, 4-5 Αυγούστου 2012,Συρράκο

Δ.Γκαρτζονίκα;, Ιπ.Αλέξης και Δ. Τσουμελέκας στο προεδρείο της έναρξης

Η ευεργεσία στα Βόρεια Τζουμέρκα,διήμερο συνέδριο, 4-5 Αυγούστου 2012,Συρράκο

ο δήμαρχος Ι.Σεντελές

Η ευεργεσία στα Βόρεια Τζουμέρκα,διήμερο συνέδριο, 4-5 Αυγούστου 2012,Συρράκο

Η ευεργεσία στα Βόρεια Τζουμέρκα,διήμερο συνέδριο, 4-5 Αυγούστου 2012,Συρράκο

Σπύρος Εργολάβος

Η ευεργεσία στα Βόρεια Τζουμέρκα,διήμερο συνέδριο, 4-5 Αυγούστου 2012,Συρράκο

Δ.Ζιώγας και Ι. Ευαγγέλου

Η ευεργεσία στα Βόρεια Τζουμέρκα,διήμερο συνέδριο, 4-5 Αυγούστου 2012,Συρράκο

Ο καθηγητής Π.Κοντός παραδίδει τους δύο τόμους με τα κληροδοτήματα του Πανεπιστημίου Αθηνών στον Νίκο Γκίζα

Η ευεργεσία στα Βόρεια Τζουμέρκα,διήμερο συνέδριο, 4-5 Αυγούστου 2012,Συρράκο

Θεόδωρος Σούλτης

Η ευεργεσία στα Βόρεια Τζουμέρκα,διήμερο συνέδριο, 4-5 Αυγούστου 2012,Συρράκο

Σπ.Σούλτης,Μ.Μαγκλάρας και Ε.Ηλιοπούλου στο προεδρείο της 2ης συνεδρίας

Η ευεργεσία στα Βόρεια Τζουμέρκα,διήμερο συνέδριο, 4-5 Αυγούστου 2012,Συρράκο

                                                               Κώστας Νίκας και Σπύρος Παπαδημητρίου

Η ευεργεσία στα Βόρεια Τζουμέρκα,διήμερο συνέδριο, 4-5 Αυγούστου 2012,Συρράκο

Ανδρέας Κρυστάλλης,γιος του ευεργέτη Β. Κρυστάλλη

Η ευεργεσία στα Βόρεια Τζουμέρκα,διήμερο συνέδριο, 4-5 Αυγούστου 2012,Συρράκο

Β.Μασσαλάς, Ν.Καραντζένης,Γ.Παπαγεωργίου

Η ευεργεσία στα Βόρεια Τζουμέρκα, διήμερο συνέδριο, 4-5 Αυγούστου, Συρράκο

Γρ.Μανόπουλος, Κατσαναχώρια

Η ευεργεσία στα Βόρεια Τζουμέρκα, διήμερο συνέδριο, 4-5 Αυγούστου, Συρράκο

Βαγγέλης Ντόκας, Παλαιοχώρι Συρράκου

Η ευεργεσία στα Βόρεια Τζουμέρκα,διήμερο συνέδριο, 4-5 Αυγούστου 2012,Συρράκο