04-10-2013

Στείλε αυτό το άρθρο   

Βαγγέλης Αυδίκος, συγγραφέας- καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας «Όπως αποδεικνύεται από το πώς διαχειριζόμαστε τους μετανάστες, οι Έλληνες ξεχνάμε την ιστορία μας»

Σήμερα Παρασκευή 4 Οκτωβρίου η Κομοτηνή έχει την χαρά να φιλοξενεί ένα δικό της «τέκνο», τον κ. Βαγγέλη Αυδίκο, καθηγητή λαογραφίας στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας με πλούσιο συγγραφικό έργο αφιερωμένο στην Θράκη αλλά και άρρηκτους δεσμούς με την αυτήν.

Μετά από την συγγραφή δύο μυθιστορημάτων αποκλειστικά αφιερωμένων στην Θράκη και τις ιδιαιτερότητές της, ο κ. Βαγγέλης Αυδίκος επιστρέφει στην «πόλη του» όπως ο ίδιος χαρακτηρίζει την Κομοτηνή για την παρουσίαση του νέου του μυθιστορήματος με τίτλο « Η Σκιά της Μίκας» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ταξιδευτής», η οποία θα πραγματοποιηθεί σήμερα στο Δημοκρίτειο βιβλιοπωλείο, με ομιλητές την κ. Τζένη Κατσαρή – Βαφειάδη, φιλόλογο και εκδότρια της εφημερίδας «Παρατηρητής της Θράκης» και τον κ. Χάρη Δαλακούρα, καθηγητή της Νομικής σχολής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης.

Λίγες ημέρες πριν ο κ. Αυδίκος, μίλησε στην εκπομπή «Με το Ν και με το Β» στο «Ράδιο Παρατηρητής 94fm» και συγκεκριμένα στην Τζένη Κατσαρή-Βαφειάδη και την Νατάσσα Βαφειάδου για το νέο του μυθιστόρημα αλλά και την επιστροφή του στην Κομοτηνή.

Βαγγέλης Αυδίκος λοιπόν…


ΠτΘ: Κύριε Αυδίκο νομίζω ότι η παρουσία σας στην Θράκη έχει ιδιαίτερη σημασία και για τους Θρακιώτες, καθώς ένα μεγάλο κομμάτι του επιστημονικού σας έργου αλλά και της προσωπικής σας ζωής έχει αναλωθεί στην Θράκη. Εξάλλου η σφραγίδα σας ως κοινωνικού ανθρωπολόγου έχει εναποτεθεί στην περιοχή στις πολλές εκδόσεις που έχετε κάνει και στο επίπεδο της προφορικής ιστορίας, αλλά και στα εξαιρετικά συνέδρια τα οποία έχουν διοργανωθεί με το παιδαγωγικό τμήμα της Αλεξανδρούπολης. Αυτή τη φορά έρχεστε και για να συμμετάσχετε και στο συνέδριο των λαογράφων που θα γίνει στην Κομοτηνή. Πώς εκλαμβάνετε το να γυρίζετε ως επιστήμονας στο πανεπιστήμιο στο οποίο ξεκινήσατε την επιστημονική σας καριέρα;
Β.Α.: Η αλήθεια είναι πως νοιώθω ότι επιστρέφω στο σπίτι μου. Επιστρέφω στις πηγές μου γιατί πρέπει να πω αυτό που λέω κάθε φορά, ότι την Θράκη την κουβαλάω πάνω μου, μέσα μου, την έχω σαν ένα κομμάτι από την ζωή μου, από την προσωπικότητά μου. Αυτό το ελάχιστο που έχω κάνει το οφείλω και στην παρουσία μου στην Θράκη, η οποία μου άνοιξε την οπτική, με έκανε να δω τα πράγματα με διαφορετικό τρόπο, τροφοδότησε την επιστημονική μου σκέψη με υλικό και νομίζω πώς γνώρισα έναν διαφορετικό κόσμο. Όχι μόνο στο Δημοκρίτειο πανεπιστήμιο, στο οποίο αφιέρωσα οχτώ χρόνια και το οποίο ευχαριστώ για όσα μου έδωσε αλλά κυρίως από τους απλούς ανθρώπους, τα στελέχη, τα ΜΜΕ και όλους αυτούς με τους οποίους συνεργάστηκα όλα αυτά τα χρόνια. Νοιώθω ότι επιστρέφω στο σαλόνι ενός φιλικού σπιτιού, στο δικό μου σαλόνι, στο δικό μου σπίτι.


«Η Θράκη είναι μία κιβωτός»

ΠτΘ: κ. Αυδίκο είστε από τους λίγους ανθρώπους που και στον επιστημονικό τομέα η μαρτυρία σας είναι θετική και αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι ακόμα και σήμερα το επιστημονικό σας έργο εδώ συζητιέται. Ένα από τα βιβλία σας μάλιστα και συγκεκριμένα το «Ο δικός μου θεός» που είναι αφιερωμένο στην Θράκη και το οποίο για τα χρόνια που γράφτηκε ήταν ένα μυθιστόρημα συμφιλίωσης και πρωτοπόρο για τα κοινωνικά δεδομένα, συζητιέται ακόμα.
Β.Α.: Για το «Ο δικός μου Θεός» οφείλω να πω πως το συναντώ μπροστά μου γιατί οι άνθρωποι εκτός Θράκης μου λένε ότι γνώρισαν την Θράκη μέσα από αυτό το μυθιστόρημα. Για μένα ήταν μία κατάθεση ψυχής, για το πώς εγώ έβλεπα την Θράκη. Το πώς ο κόσμος αυτός ανεξάρτητα από την θρησκεία και το τι πίστευε, προσπαθούσε να έρθει κοντά και πώς τα αναχώματα τον έφραζαν και τον εμπόδιζαν να αναπτύξει αυτή την ειρηνική συμβίωση. Η Θράκη είναι μία κιβωτός και για μένα αυτό το βιβλίο προσπάθησε να δείξει ακριβώς αυτό, την δυνατότητα της κοινωνίας να αγκαλιάζει όλους τους ανθρώπους ανεξάρτητα από την θρησκεία τους, την καταγωγή τους και κυρίως να αναζητήσει τον όποιον βηματισμό και την προσπάθειά τους να επικοινωνήσουν.


«Χρειάζεται επαγρύπνηση των ανθρώπων και οι δημόσιοι φορείς να καλλιεργήσουν τον δρόμο τον συντροφικό»

ΠτΘ: Αν διαβάσει ωστόσο κανένας το βιβλίο αυτό το «Ο δικός μου Θεός» θα δει ότι είναι ένα άκρως επίκαιρο βιβλίο καθώς δεν εστιάζει μόνο στον έρωτα των παιδιών αλλά και στις κοινωνικές συνθήκες που αναπαράγουν τους διχασμούς, τα στερεότυπα, τους εθνικισμούς κτλ. Το αντιλαμβάνεστε ακόμα έτσι;
Β.Α.: Πέραν από τις αλλαγές που έχουν γίνει στην Θράκη αυτά τα χρόνια, πιστεύω ότι δεν έχουν ξεπεραστεί οι εν λόγω συνθήκες, διότι οι άνθρωποι βρίσκονται πολλές φορές σε μια διαδικασία εξωτερική που αιχμαλωτίζουν τις συνειδήσεις τους, τους αποτρέπουν και τους φοβίζουν. Και ειδικά μετά τα τελευταία γεγονότα που η μνησικακία κυριαρχεί και αυτή η διαπολιτισμικότητα έχει δαιμονοποιηθεί αν δεν έχει πολλές φορές ποινικοποιηθεί. Βέβαια υπάρχουν δύο επίπεδα, οι επίσημοι πολιτικοί και οι κύκλοι εκείνοι που σπέρνουν την διχόνοια και εκείνοι οι άνθρωποι οι καθημερινοί, ο λαϊκός παράγοντας που προφανέστατα ξεπερνάνε τις δυσκολίες παρά το γεγονός ότι τους ασκούνται πιέσεις. Όμως χρειάζεται πολύς αγώνας και προσπάθεια ακόμα, δεν πιστεύω ότι τα πράγματα έχουν μπει αμετάκλητα σε έναν δρόμο, χρειάζεται και επαγρύπνηση των ανθρώπων, χρειάζεται και οι δημόσιοι φορείς να καλλιεργήσουν τον δρόμο τον ενωτικό, τον συντροφικό, αυτόν τον δρόμο που μας φέρνει κοντά και όχι να τονίζουν τις αντιπαλότητες. Αυτό είναι ιδιαίτερα αναγκαίο σήμερα που περνάμε αυτές τις δυσκολίες τις οικονομικές αλλά και τις πολιτικές με τα τελευταία γεγονότα αλλά και τον ακραίο ναζιστικό λόγο να κυριαρχεί στις ανθρώπινες σχέσεις.


«Οι Έλληνες ξεχάσαμε ότι είμαστε ένας λαός που έστειλε μετανάστες παντού»

ΠτΘ: κ. Αυδίκο να περάσουμε όμως και στην Μίκα να μην την αδικήσουμε. Αυτή την υπέροχη ηρωίδα του νέου σας μυθιστορήματος. Αναφέρεστε στην μετανάστευση ένα φλέγον θέμα και στην ελληνική διασπορά της Αμερικής. Από πού πήρατε την αφορμή να μας θυμίσετε ότι υπήρξαμε μετανάστες;
Β.Α.: Υπάρχουν έμμεσες και άμεσες αφορμές. Αρχικά το θέμα το μεταναστευτικό που απασχολεί τα τελευταία χρόνια την Ελλάδα. Οι Έλληνες ξεχάσαμε ότι είμαστε ένας λαός που έστειλε μετανάστες παντού. Το δεύτερο είναι η επίσκεψη και η διαμονή μου για αρκετό διάστημα στην Αμερική, η μελέτη η γνωριμία με ανθρώπους και οι ιστορίες που άκουγα, ιστορίες που αποτέλεσαν και τον πυρήνα της ιστορίας της Μίκας. Ήταν μία ιστορία πραγματική από την οποία εγώ χρησιμοποίησα απλά τη μισή και την έστρεψα προς τα εκεί που ήθελα, γιατί όλα αυτά τα χρόνια με απασχολούσε το ζήτημα της θέσης που κρατάμε απέναντι στην μετανάστευση. Αυτό γιατί όπως αποδεικνύεται, ξεχνάμε την ιστορία μας, ξεχνάμε όλα αυτά που έχουμε πει, ξεχνάμε ότι πάρα πολλοί άνθρωποι ενδεχομένως υπήρξαν μετανάστες ή πρόσφυγες. Και θα ήθελα να δω, αρχικά τον μετανάστη ως άνθρωπο, αλλά και τον μετανάστη στην Αμερική, με όλα αυτά τα προβλήματα της διαπολιτισμικής, της πολυπολιτισμικής κοινωνίας και το πώς τοποθετείται εκεί.


«Πάντα το βλέμμα το έχω στραμμένο στην Ελλάδα»

ΠτΘ: Ο βασικός ήρωας του βιβλίου είναι των ανθρωπιστικών επιστημών και αναλαμβάνει να βρει την Μίκα. Αυτή η φιγούρα του βασικού ήρωα ανταποκρίνεται και στην αλήθεια; Σας έδωσε δηλαδή η Αμερική πολύ επιστημονικό υλικό και αφάνταστες εμπειρίες; Υπάρχει τελικά το χνάρι των Ελλήνων και της ελληνικής διασποράς στην ιστορία της Αμερικής;
Β.Α.: Αν κάτι κρατάω από την Αμερική είναι οι εμπειρίες οι οποίες μετασχηματίζονται σε ήρωες. Τα ονόματα των ηρώων του βιβλίου είναι ονόματα ανθρώπων, φίλων που γνώρισα στην Αμερική και κράτησα. Ήθελα να τους θυμάμαι. Από κει και ύστερα οι ήρωες αυτοί είναι προϊόν μυθοπλασίας. Τίποτε δεν φτιάχνεται στο κενό, είναι όλα από τις εμπειρίες. Είναι σαν να μαγειρεύεις στο σπίτι και να κάνεις μπριάμ. Εξαρτάται από τα υλικά που διαθέτεις. Η Αμερική όσον αφορά το δεύτερο σκέλος της ερώτησής σας είναι πάρα πολύ οργανωμένη. Ακόμα και ηλεκτρονικά μπορεί κανείς να μάθει τα πάντα για κάποιον συγγενή του, πέραν του γεγονότος βέβαια ότι για μένα είναι και ένα προσκύνημα στην μετανάστευση και στους ανθρώπους που θυσιάστηκαν για να φτιαχτεί ο νέος κόσμος. Υπάρχουν πάρα μα πάρα πολλές ιστορίες και σαφέστατα επηρέασαν σημαντικότατα την ελληνική κοινωνία, την οικονομία, τα πάντα. Να θυμάστε ότι και στο μυθιστόρημα πάντα το βλέμμα το έχω στραμμένο στην Ελλάδα, με ενδιαφέρει η Ελλάδα και η σχέση της με ότι συμβαίνει εκεί.


«Η ιστορία επαναλαμβάνεται, ανεβαίνουμε πάντα προς τα πάνω, πέφτουμε από την σκάλα και ξαναρχίζουμε πάλι από την αρχή»


ΠτΘ: Πάντως φαίνεται ότι σας απασχολούσε πολύ η λησμονιά που μπήκε στην νεότερη Ελλάδα στο ζήτημα της μετανάστευσης και στους κόπους και την αξιοσύνη αυτών των ανθρώπων. Θα μπορούσαν αυτές οι έννοιες να θεωρηθούν αφετηρίες σας;
Β.Α.: Βεβαίως και οι έλληνες μετανάστες πάντα μας θυμίζουν τις ευθύνες της ελληνικής πολιτείας και του κράτους, αλλά μας θυμίζουν και το τι μπορούν να κάνουν οι έλληνες σε συνθήκες τέτοιες που τους επιτρέπουν να εργαστούν και με την δουλειά τους να ζήσουν. Στην Αμερική είναι πάρα πολλοί επιτυχημένοι άνθρωποι, οι οποίοι βέβαια δούλεψαν πάρα πολύ σκληρά και τα κατάφεραν λόγω αυτού, αλλά είναι ιδιαίτερα σημαντικό να δει κανείς το πώς εντάσσεται κάποιος σε κάποια κοινωνία. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό αυτό γιατί πρέπει να υπενθυμίσουμε, επειδή τα τελευταία χρόνια επικράτησαν και κάποια στερεοτυπικά συνθήματα για τους μετανάστες στην Ελλάδα, ότι και οι Έλληνες μετανάστες δεν τα βρήκαν όλα ρόδινα. Μην ξεχνάμε ότι την δεκαετία του ‘20 η έννοια του Έλληνα στην Αμερική και ειδικά στο Σικάγο ήταν ταυτόσημη του κακού βίου. Πρέπει να θυμόμαστε ότι πάρα πολλοί θυσιάστηκαν και έγιναν λίπασμα σε αμερικάνικο έδαφος. Πρέπει να θυμόμαστε πως η προσπάθεια δεν ήταν επιτυχημένη για όλους. Και αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό γιατί όπως αποδεικνύεται και από την ιστορία του εξελικτισμού και της γραμμικής εξέλιξης η ιστορία επαναλαμβάνεται, ανεβαίνουμε πάντα προς τα πάνω, πέφτουμε από την σκάλα και ξαναρχίζουμε πάλι από την αρχή.

Σύντομο βιογραφικό σημείωμα του Βαγγέλη Αυδίκου 


Ο Βαγγέλης Γρ. Αυδίκος γεννήθηκε στην Πρέβεζα, και κατάγεται απ’ το Συρράκο.
Σπούδασε στο Κλασικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και εργάστηκε για πολλά χρόνια στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ως φιλόλογος.
Είναι καθηγητής λαογραφίας στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
Άρθρα του έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά, συλλογικούς τόμους και πρακτικά συνεδρίων. Στο συγγραφικό του έργο συγκαταλέγονται μεταξύ άλλων οι τίτλοι: «Η Θράκη και οι άλλοι. Ιχνηλατώντας τα πολιτισμικά όρια και την ιστορική μνήμη» (Οδυσσέας, 2007), «Ήταν μια φορά κι έναν καιρό αλλά μπορεί να γίνει και τώρα. Η εκπαίδευση ως χώρος διαμόρφωσης παραμυθάδων» (Ελληνικά Γράμματα, 1999), «Το παιδί στην παραδοσιακή και τη σύγχρονη κοινωνία» (Ελληνικά Γράμματα, 1996), «Το λαϊκό παραμύθι. Θεωρητικές προσεγγίσεις» (Οδυσσέας, 1994).

Συνέντευξη: Τζένη Κατσαρή-Βαφειάδη, Νατάσσα Βαφειάδου