Ευάγγελος Αυδίκος, Μάθε να βλέπεις, εφσυν, 18 Απριλίου 2023

 

Το μάτι φωτίζει αλλά και γίνεται φωτιά, γι’ αυτό όλοι οι πολιτισμοί έχουν τοποθετήσει στον θρόνο των αισθήσεων την όραση. Της έδωσαν θεϊκή υπόσταση που καταυγάζει. Γίνεται ήλιος που διατρέχει το σύμπαν. Παίρνει τη μορφή ενός φωτεινού δίσκου, ενός ματιού που σαρώνει.

Είναι ο οφθαλμός της δικαιοσύνης, που αποκαθιστά την αδικία (Εστι δίκης οφθαλμός, ος τα πανθ’ ορά, συνόψισε ο Μένανδρος). Βρίσκεται σε θέση πανοπτική, που επιτρέπει την επισήμανση των ανισορροπιών στο σύμπαν. Το μάτι ως σύμβολο μιας θεϊκής μορφής διατρέχει την κοσμολογία όλων των λαών. Απεικονίζει τον παντοκράτορα. Στη λαϊκή αντίληψη είναι ο εγγυητής της κοσμικής τάξης που επανέρχεται στις ράγες της, όταν οι άνθρωποι την αμφισβητούν.

Μάθε να βλέπεις, συμβούλευε ο Λαρισαίος φωτογράφος Τάκης Τλούπας την κόρη του, στα πρώτα βήματά της στην τέχνη της φωτογραφίας. Ο Τλούπας ήξερε. Ολα όσα τον περιέβαλλαν είχαν την ψυχή του δημιουργού τους, των λαϊκών τεχνιτών.

Τα ποτάμια, τα βουνά, οι πεδιάδες περικλείουν δύναμη και σοφία όπου χρειάζεται να εξασκηθεί το μάτι, για να μπορέσει να δει την ομορφιά αλλά και την αρμονία, την ηδονή και την εμπειρία ενός κόσμου που παίζει με τις σκιές και το φως, που κρύβει τα μυστικά του. Τα αποκαλύπτει σε όσους «αμαρτάνουν», που κοιτάζουν λοξά τα πράγματα, αναζητώντας τις σχισμές που θα τους επιτρέψουν να εισχωρήσουν σ’ αυτό που δεν φαίνεται.

Μάθε να βλέπεις. Ο Τλούπας δεν ήταν σπουδαγμένος. Δεν ήξερε από φιλοσοφικά συστήματα και αισθητική. Ηταν οπλισμένος με τη βιωμένη εμπειρία του τόπου του. Βαθύτατα ευαίσθητος, με ανήσυχη κοινωνική συνείδηση, δεν αρκούνταν σε ό,τι άκουγε. Ενιωθε άβολα με αυτό που φαινόταν. Ακόνιζε το βλέμμα του να απολαύσει το άρρητο.

Ο Τλούπας κατάφερε με τον φακό του αυτό που για την επιστήμη και την τέχνη είναι ένας μαραθώνιος από τα πρώτα βήματα της ύπαρξής τους. «Να σ’ αφήσω πάλι να μιλήσεις;/ Οπως παλιά που θόλωνες με τα χνώτα/ το τοπίο και χανόμουν μέσα σε υποθέσεις», αναρωτιέται ο ποιητής Γιώργος Βέης. Ο Τλούπας ενστικτωδώς θέτει τα ίδια ερωτήματα με τον ποιητή. Γνωρίζει πως οφείλει να καθαρίσει τα χνώτα που έχουν επικαθίσει στο κλείστρο της φωτογραφικής του μηχανής για να δει τον κόσμο με τα δικά του μάτια χωρίς τη σκόνη του χρόνου.

Η ίδια ανάγκη επιστρέφει στον 21ο αιώνα, που ομνύει σε μια νέα θεότητα, την τεχνολογία, που ευαγγελίζεται την απελευθέρωση του ατόμου από προλήψεις και χειραγώγηση του νου, όμως, κομίζει τα μαγικά της φίλτρα. Σαν άλλη Καλυψώ εξουδετερώνει τη βούληση των πολιτών και εκπαιδεύει τους πολίτες στη δική της όραση. Μάθε να βλέπεις. Η συμβουλή του Τλούπα απευθύνεται σε όλους/ες. Ξεθαμπώστε το βλέμμα από τον αστιγματισμό του δανεικού βλέμματος.