Κάθε βιβλίο είναι ένα παράθυρο για την όραση και την κατανόηση του κόσμου, είναι ένα εργαλείο, μια παρακαταθήκη πηγών, μια πραγματεία περί ενός θέματος. Κάθε βιβλίο, ανοίγει δρόμους στοχασμού και θέτει ερωτήματα. Κάθε βιβλίο, παραπέμπει σε άλλα βιβλία και δημιουργεί την βάση για νέα βιβλία.
Το πρώτο ερώτημα που σκέφτηκα ξεφυλλίζοντας τις σελίδες του βιβλίου του Καθηγητή και συγγραφέα Ε.Αυδίκου, είναι το γιατί παντρεύονται οι άνθρωποι και γιατί κάποιοι παντρεύονται με αυτόν ή με τον άλλο τρόπο. Αμέσως κατευθύνθηκα στο πρώτο βιβλίο που είχα κατά νου και στον συγγραφέα του, Αndre Green, και τις νεωτερικές απόψεις του για τον ρόλο της σεξουαλικότητας και του συμβολισμού των δυο φύλων, μελέτη βασισμένη στην ψυχαναλυτική θεωρία που αναπτύσσεται στο βιβλίο του Jean Cournut ‘’Γιατί οι άνδρες φοβούνται τις γυναίκες’’ ή ’’Εάν η γυναίκα νιώθει φόβο για τον άνδρα’’. Γράφει ο Andre Green:Στην καρδιά της ψυχής είναι το συστηματικό ασυνείδητο, οριζόμενο από τους δικούς του νόμους λειτουργίας που το διακρίνουν ριζικά από τον συνειδητό ψυχισμό, από τον οποίο, είναι κατηγορηματικά διαχωρισμένο. Συνδέεται με στενούς δεσμούς με την σεξουαλικότητα που χρονολογείται από την πιο παλιά παιδική ηλικία. Η παραγωγικότητά του είναι αξιοθαύμαστη: όνειρα, φαντασιώσεις, παραπραξίες, γλωσσικά ολισθήματα αλλά και μύθοι , φολκλόρ, τελετουργικά, θρησκευτικά συστήματα κλπ. Μια γενική περιγραφή των συναισθηματικών λειτουργιών της σεξουαλικότητας και της αγάπης, που πιθανόν να οδηγούν στο γάμο.Τελικά κατέληξα στον Μανώλη Αναγνωστάκη που γράφει ότι « η αγάπη είναι ο φόβος που μας ενώνει με τους άλλους».
Ως προς το γιατί παντρεύονται οι άνθρωποι με προξενιό ή με την διαμεσολάβηση μη ειδικών και ειδικών, εμπειροτεχνών και επαγγελματιών, καλοπροαίρετων και εκμεταλλευτών, είναι ένα ερώτημα που το βιβλίο πραγματεύεται τόσο ιστορικά, όσο και συγχρονικά, μεθοδολογικά δε άψογα. Η μικρή αλλά εμπεριεκτική εισαγωγή καθώς και το κρεσέντο των τελευταίων σελίδων ‘’ μετά το διάβασμα’’, δίνουν ένα τόνο ανάγνωσης, ευχάριστο όσο και βιβλιογραφικά προσοδοφόρο. Για αυτό αξίζει να διαβαστεί.
Επί του προκειμένου, θα πρέπει να σημειώσω δυο σχόλια που συνδέονται με τα σχόλια της εισαγωγής και το βασικό ερώτημα που θέτει το βιβλίο, αλλά και το δικό μου σημείωμα. Η ψυχαναλυτική σχολή δέχεται ότι οι άνθρωποι συνδέονται, επειδή έχουν ασυνείδητους κοινούς μηχανισμούς ωριμότητας και ανωριμότητας. Η συστημική προσέγγιση από την άλλη πλευρά συμφωνεί με το ‘’ όμοιος ομοίω, ζευγαρώνει ή αεί πελάζει’’, τονίζοντας την συμπληρωματικότητα των ρόλων, γεγονός που αντιπαρέρχεται η ψυχανάλυση. Η ψυχαναλυτική φροϋδική θεωρία πραγματεύεται τον έρωτα, την αντικειμενότροπη αγάπη, τα ένστικτα της αυτοσυντήρησης και της ηδονής και προσφέρει το πλαίσιο για ερμηνείες, συμπεριφορών και επιλογών, δυστυχώς εκ των υστέρων.
Ξαναγυρνώντας στο Βιβλίο του Ε.Αυδίκου ‘’Από την προξενήτρα στο γραφείο Συνοικεσίων, Παραδοσιακότητα και Νεωτερικότητα στον αστικό χώρο’’ διαπιστώνουμε ότι το βιβλίο, αναφέρεται στον τρόπο επιλογής συντρόφου για γάμο, στον αστικό πληθυσμό, την τελευταία τριαντακονταετία, όπου ορθολογισμός και ομογενοποίηση είναι βασικό συστατικό των συμπεριφορών στην πόλη. Στο ίδιο πλαίσιο συγκρούονται ταυτόχρονα, δυο κυρίαρχα ρεύματα που σχετίζονται με τις εκ παραλλήλου γενόμενες κοινωνικές αλλαγές στον κοινωνικό ιστό και την νοοτροπία, η σύγκρουση δηλαδή ανάμεσα στο παλιό και το καινούργιο, η ‘’ Παραδοσιακότητα’’ και η ‘’Νεωτερικότητα’’.
Με τον όρο ‘’Παραδοσιακότητα’’, εννούμε την απόλυτη αφοσίωση του ατόμου στους θεσμούς και τον οικογενειακό κανόνα, π.χ τ ο προξενιό στη Ήπειρο , είχε ένα απαρέγκλιτο τυπικό.Ο γάμος των παιδιών είναι υπόθεση των πατεράδων, οι μανάδες των μελλονύμφων δεν είχαν λόγο. Το προξενιό είχε κοινωνικά και ταξικά στοιχεία και κριτήρια που μόνο στην περίπτωση του παραβάτη της πατρικής εντολής, ήταν διαφορετικά και προέκυπτε ο σώγαμπρος. Τα στοιχεία της νύφης ήταν η σεμνότητα, η αξιοσύνη, η υπακοή, η εντιμότητα και η ομορφιά(τελευταία). Ο προξενητής ήταν άνθρωπος εχέμυθος, άνθρωπος με κύρος και διαπραγματευτική ικανότητα. Το προξενιό κατέληγε με συμφωνία των πατεράδων, την συνοδό χειραψία και την απόλυτη πειθαρχία και τήρηση των συμφωνηθέντων.
Η ‘’Νεωτερικότητα’’ συνδέεται με την ανάδυση του κινήματος των γυναικών, την σεξουαλική απελευθέρωση και την αποσύνδεση της σεξουαλικότητας από την αναπαραγωγή, την ανάδειξη της ανθρώπινης ελευθερίας ως κεντρικής αξίας στις κοινωνίες του δυτικού κόσμου. Ο άνθρωπος, άνδρας ή γυναίκα, είναι ελεύθερος να αποφασίζει, να αυτοθεσμίζεται και να αυτοθεσπίζει τον ατομικό και κοινωνικό του ρόλο πέρα από τις συμβατικότητες της οικογένειας και τις κοινωνικές νόρμες. Επιλέγει να σπουδάσει, να εργασθεί εκτός οικογενείας και να παντρευτεί επιλέγοντας ο ίδιος τον σύντροφό του, με δικά του (κατά το δυνατόν) κριτήρια.
Σύμφωνα με την ιστορική μελέτη της Χάρις Κατάκη, ‘’ Οι τρεις ταυτότητες της Ελληνικής Οικογένειας’’, μέσα σε τρείς δεκαετίες άλλαξαν ριζικά οι πεποιθήσεις των ανθρώπων για τον γάμο: Ο σκοπός και ο προορισμός του ανθρώπου στην πρώτη γενιά του παππού-αγρότη στην Κόνιτσα, η δημιουργία οικογένειας, η αναπαραγωγή και η ανατροφή των παιδιών (παιδοκεντρικότητα) στην δεύτερη γενιά του δασκάλου στα Γιάννενα και η ανάδυση της ανάγκης για σχέση και επικοινωνία στην νεώτερη γενιά του εγγονού-γιου-φοιτητή. Σήμερα –μέχρι την προ μνημονίου εποχή- οι νέοι παντρεύονται εκτός των άλλων, για το σεξ, την κοινωνική κινητικότητα, την μοριοδότηση, την εμπειρία ενός παιδιού και ενός διαζυγίου. Απουσιάζουν φανερά τουλάχιστον ως δηλωμένες στάσεις, η συντροφικότητα, η αναπαραγωγή, η ωρίμανση σε δεσμούς διάρκειας, η αγάπη, η οικογένεια, η διαχείριση της μοναξιάς και άλλα συμβολικά και άβολα. Οι άνθρωποι συνυπάρχουν δύσκολα πλέον, βλέπε διαζύγιο, ενδοοικογενειακή βία, κακοποίηση.
Οι δεσμοί διαρκείας και ο γάμος, κλυδωνίζονται. Στοιχεία που καταγράφονται στις επιστολές των πελατών των γραφείων συνοικεσίων που εύστοχα αναλύει ο συγγραφέας Ε.Αυδίκος, δείχνουν τη βιωμένη μοναξιά, την απόγνωση, την επιφυλακτικότητα και τις ελάχιστες απαιτήσεις για λίγα γραμμάρια ευτυχίας από την ποθούμενη συνύπαρξη.
Τα γραφεία συνοικεσίων της νεωτερικότητας ως υπηρεσίες διαμεσολάβησης θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι ανήκουν στις υπηρεσίες συμβουλευτικής και επομένως θα έπρεπε να αναβαθμιστούν και να ενισχυθούν με ειδικούς. Έτσι θα μπορούσε να προσεγγίσει το θέμα ένας θεωρητικός οπαδός του άκρατου κρατισμού, του κεντρικού σχεδιασμού της οικονομίας και των κοινωνικών δομών. Στην Ελλάδα το λήμμα ΓΑΜΟΣ, είναι κατανοητό μόνο με κοινοτικούς και όχι προσωπικούς ή συναισθηματικούς όρους. Επομένως η αρχή του, δηλαδή η θεσμική εκκίνηση της συνύπαρξης, χρήζει σχετικής μόχλευσης, αγωγής, στήριξης, διαμεσολάβησης και ενίσχυσης. Η αρχή, η εκκίνηση και η έναρξη μιας σχέσης συμβολικά τουλάχιστον, είναι το ήμισυ του παντός.
Παρόλα ταύτα, σύμφωνα με τον συγγραφέα η ιδέα μιας κάποιας διαμεσολάβησης περισσότερο υπαινισσόμενης, αξιακής, και κοινωνικά δίκαιης, είναι ενδιαφέρουσα και λειτουργεί προστατευτικά τόσο στα άτομα όσο και την κοινωνία αντιμετωπίζοντας το στίγμα, την επιθετικότητα, την περιθωριοποίηση και την μετέωρη μεθοριακότητα ορισμένων ανθρώπων που δεν χωράνε-κατά τον Καρυωτάκη- εύκολα στα συμβατικά και δεν φέρονται προβλέψιμα, εντός δηλαδή του στατιστικά προσδιοριζόμενου μέσου όρου’’ φυσιολογικότητας’’ της ανθρώπινης εκζήτησης και συμπεριφοράς σύνδεσης.
Με αυτή την έννοια το βιβλίο μελετώντας το διακύβευμα ‘’υποβοηθούμενος γάμος μέσω αυτοσχέδιων κοινωνικών δομών’’, ενός ασυνήθους πλέον και οριακού -ως προς την επικινδυνότητά του- εγχειρήματος, κομίζει μια πρωτοτυπία στο χώρο της κοινωνικής ανθρωπολογίας, μελετώντας κάτι δύσκολο(διαμεσολάβηση) για ένα θέμα τόσο σύνθετο(γάμος) από ανθρώπους άσχετους και συμβατικά ακατάλληλους(γραφείο Συνοικεσίων) σε ανθρώπους πιθανόν ακατάλληλους, αποτυχημένους, ή μη δυνάμενους για γάμο(άνθρωποι κάθε ηλικίας, με ιδιαίτερη χαρακτηρολογική δομή και κοινωνική προέλευση και ιστορικό δυσπροσαρμοστίας).
Ο συγγραφέας του βιβλίου αναγνωρίζει, σέβεται και αφήνει ανοικτό το θέμα της επιλογής συντρόφου, στην νεωτερική εποχή. Η ψυχανάλυση, κατά τον Ζακ Λακάν, ξεκινάει από την ιδέα ότι υπάρχει δυσαρμονία μεταξύ των δυο φύλων και όχι αρμονία. Το ένα δεν είναι συμπληρωματικό του άλλου. Υπάρχει μια ασυμβατότητα του ενός φύλου με το άλλο. Το θέμα είναι πώς διαχειρίζεται κανείς αυτήν την ασυμβατότητα στην πορεία της ζωής του, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι υπάρχει κάποιο pattern φυσιολογικού ζευγαριού.
Το γεγονός ότι είμαστε έμφυλοι, μας καθορίζει ως προς τη ματιά μας απέναντι στην σεξουαλικότητα. Έχει να κάνει με την σχέση που έχουμε, με τον τρόπο που μαθαίνουμε, πώς να ζούμε, πώς να κάνουμε σχέσεις, πώς να παντρευόμαστε, πώς να επιλέγουμε επάγγελμα, σύζυγο, φίλους. Ιδού τα ελλείμματα και οι ανάγκες μας.
Επί του θέματος, γράφει ο Ματθαίος Γιωσαφάτ: ‘’Βγαίνουν κάποιοι άσχετοι στην ΤV και λένε διάφορα. Αλλά ο κόσμος έχει πια ξυπνήσει και γι’ αυτό προοιωνίζεται κάτι καλύτερο από τα παλιά. Όλοι νομίζουν ότι οι άνθρωποι είναι χειρότεροι γιατί αυξάνονται τα διαζύγια. Αυξάνονται γιατί απλούστατα , οι άνθρωποι, θέλουν μια καλύτερη σχέση. Άραγε ποιος θα βοηθήσει να γίνει αυτό?’’
Με αυτή την έννοια το σχόλιο του συγγραφέα έχει ιδιαίτερη αξία.΄΄ ( σελίδα 207).
‘’Αγαπητέ Αναγνώστη,
Η αλαζονεία είναι ένα συναίσθημα που πληρώνεται. Ίσως να αργήσει η αποπληρωμή. Σπάνια όμως μένει απλήρωτη. Οι διαζευγμένοι /ες και οι μοναχικοί χήροι, /ες με τις επιστολές τους είναι ένα καλό παράδειγμα. Η μοναξιά είναι η κυριότερη μάστιγα της εποχής μας. Έχει γίνει ενδημική.Η ανάγκη για σύντροφο και οι αυξημένες προσδοκίες για όσους πάντρεψαν τα παιδιά τους, με αποτέλεσμα να μείνουν μόνοι, οδηγεί τελικά, πολλούς σε γραφεία συνοικεσίων. Στην εποχή μας, η ζωή δεν τελειώνει ούτε στα πενήντα, ούτε στα εξήντα, ούτε στα εβδομήντα’’.
Ο Σίγκμουντ Φρόυντ, ο πατέρας της νεωτερικότητας στην ψυχολογία, δεν άργησε να αναγνωρίσει την σύνδεση της ονειρικής δραστηριότητας και κάποιων μορφών ψυχικής δραστηριότητας που διαφέρουν από την απλή και συνηθισμένη δραστηριότητα της εγρήγορσης, ενώ ωστόσο συνδέονται με την συνείδηση. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται τα λογοτεχνικά έργα, ιδιαίτερα η ποίηση, οι μύθοι, τα τελετουργικά, οι θρησκευτικές πίστεις, συμπεριλαμβανομένων επίσης των ιδεών που βρίσκονται στη βάση των μεγάλων θεσμών, οι οποίοι, ρυθμίζουν την ζωή εν κοινωνία (Andre Green, σε.78, στο «Γιατί οι άνδρες φοβούνται τις γυναίκες»). Όψεις αυτών των τελετουργιών που ζουν οι άνθρωποι είτε στον παραδοσιακό κόσμο ή στην σύγχρονη νεωτερική εποχή, μας δείχνει, με άψογη μεθοδολογία αλλά και με χιούμορ, μα πάνω από όλα με σεβασμό στον άνθρωπο και τις συμπεριφορές του αλλά και τον τρόπο που εντάσσεται στις δομές, κυρίαρχες ή αυτοσχέδιες, ο συγγραφέας Ε.Αυδίκος στο βιβλίο που σχολιάζουμε.
‘’Ομοιος ομοίω ... ζευγαρώνει’’ –παγκόσμια σταθερά της κοινωνιολογίας του προξενιού και του γάμου. Όλοι έχουμε ‘’προγραμματιστεί’’ να αισθανόμαστε άσχημα, μας είναι δηλαδή απαραίτητη η ‘’τοξική-εθιστική’’ δόση των αρνητικών συναισθημάτων. Ζευγαρώνουμε δυστυχώς σύμφωνα με τα ‘’προγραμματισμένα’’ μας αρνητικά συναισθήματα, ώστε να εξασφαλίσουμε τη «δόση» μας. Όπως μας διδάσκει η εμπειρία, σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις οι’’ λόξες πάνε δυο-δυο’’. Οι τρύπες απ' τις βίδες, που λείπουν απ' το κεφάλι του ενός, ταιριάζουν με τις βίδες που προεξέχουν απ' το κεφάλι της άλλης και τούμπαλιν. Διαλέγουμε το ταίρι μας σύμφωνα με πολλές άπιαστες ενδείξεις, που βρίσκονται πολύ κάτω απ' το πεδίο της επίγνωσης — μέγεθος και διαστολή κόρης ματιού, γενική εικόνα σώματος, στιγμιαίες εκφράσεις του προσώπου, μυστικά, βουβά μηνύματα, ίσως και «χημικά» ακόμη στοιχεία— πάντως, εμείς διαλέγουμε σίγουρα, έτσι, ώστε κατά κανόνα το παλικάρι με το τσεκούρι, να βρίσκει το κορίτσι με το σκεπάρνι και το αντίστροφο.
Τη «δόση» μας από αρνητικά συναισθήματα την παίρνουμε παίζοντας παιχνίδια: περιοδικές σειρές συναλλαγών, οι οποίες καταλήγουν στο να αποκτήσουμε το αρνητικό συναίσθημα, που προτιμάμε. Πριν απ' το γάμο ή την απλή συμβίωση, ακόμη και σε μια τυχαία σχέση άντρα-γυναίκας, αντικατοπτρίζονται οι δυνατότητες για το παιχνίδι. Για παράδειγμα, παρουσιάζω μια από τις πολλές δυνατότητες του παιχνιδιού της τυραννίας. Μιλώντας με ψυχαναλυτική ορολογία, εννοούμε τον σαδομαζοχισμό, αυτό που η διαμεσολάβηση του προξενητή ή του γραφείου, εκπαιδεύεται- επί ματαίω- να μετουσιώσει σε προβλητική ταυτοποίηση, του άνδρα και της γυναίκας, έξω από το ζευγάρι, σε τρίτους.
Ας δούμε τους συγγραφείς των επιστολών που παραθέτει ο συγγραφέας, να διαλέγονται μεταξύ τους και να δημιουργούν σχέση μετά το επιτυχές προξενιό, πχ. η
δεσποινίς Χ.Α. της σελ.104 με τον κύριο Μ.Κ. της σελ.165
Κύριε, καλημέρα σας .
Είμαι κι εγώ αναγνώστρια της εφημερίδας σας και διαβάζω καθημερινά τη στήλη συνοικεσίων. Κατοικώ ..., είμαι ψηλή 1,70, 40 ετών ξανθή, ευπαρουσίαστη, γυμνασιακής μορφώσεως, αλλά έτυχε να μην εργάζομαι. Ως προίκα έχω ένα διαμέρισμα.
Θα προτιμούσα να εύρω ως σύζυγο άνθρωπο σωστό, θα προτιμούσα του Δημοσίου ως 50 ετών. Αυτά σας τα γράφω να πάρετε μια ιδέα για τον εαυτόν μου και του τι ζητώ. Επειδή δεν ξέρω πώς ακριβώς γίνονται αυτά τα πράγματα, δηλ. τι πρέπει να κάνω, αν θέλετε και μπορούσατε, θα ήθελα σας παρακαλώ να με ενημερώνατε.
Σας ευχαριστώ πολύ. Περιμένω απάντηση σας.
Ονομάζομαι Μ.Κ. είμαι 54 χρόνων κανονικού ύψους$ (1,74 μ.), λεπτός καστανός και εργάζομαι από χρόνια οε διευθυντική θέση για μεγάλη εταιρεία...
Είμαι πτυχιούχος Οικονομικών Επιστημών και της Νομικής του Πανεπιστημίου ...
Είμαι διαζευγμένος και έχω ένα γιο 18 χρόνων, φοιτητή ..., με υποτροφία, που ζει με τη μητέρα του και τέως γυναίκα μου. Μετά τον χωρισμό μου ζω μόνος και η διεύθυνση μου είναι:.... Το δε τηλέφωνο του σπιτιού μου.... Ευρίσκομαι εκεί από τις 4-8 μ.μ. και βέβαια αργά το βράδυ. Ενδιαφέρομαι για γυναίκα αναλόγων τυπικών προσόντων, μέχρι 43 χρόνων, όχι κάτω των 40, αλλά εμφανίσιμη κατά αντικειμενική κρίση, καλού χαρακτήρα και ήθους$.
Ευχαριστώ. Μ. Κ.
Η δεσποινίς Χωρίς Αυτοπεποίθηση γνωρίζει τον κύριο Μειλίχιο Καλοπροαίρετο. Οι μειλίχιοι προσπαθούν να είναι ευχάριστοι σ' όλους και συνήθως πάσχουν από κατάθλιψη. Ο Μειλίχιος Καλοπροαίρετος, βλέπει την δεσποινίδα Χωρίς Αυτοπεποίθηση και λέει μέσα του, «όπα, όπα!». Βάζει τη γυναίκα γενικά πάνω σε βάθρο, γιατί είχε στήσει τη μητέρα του σε βάθρο. Θέλει μια γυναίκα που να κάνει οτιδήποτε, οποτεδήποτε, και οπουδήποτε. Τη βγάζει λοιπόν ραντεβού πέντε, δέκα φορές και σκέπτεται: «Αν είμαι καλός μαζί της, μπορεί να με δεχτεί για εραστή της». Εκείνη ωστόσο σκέπτεται: «Α, εκτιμάει και σέβεται τον αληθινό εαυτό μου». Έτσι ο άντρας προσφέρει αγάπη ελπίζοντας να πάρει σεξ. Στο ενδέκατο ραντεβού, εκείνος της κάνει πρόταση κι αυτή λέει: «Α, είσαι κτήνος. Πας κι εσύ γυρεύοντας ό,τι γυρεύουν όλα τα κτήνη. Μόνο σεξ θέλεις».
Ο Μειλίχιος Καλοπροαίρετος φεύγει ταραγμένος για την απόρριψη , λυπημένος, ταπεινωμένος και σκέπτεται: «Κάθε φορά τα ίδια θα σου κάνουν οι γυναίκες». Το ξέρει, γιατί όταν φορούσε κοντά παντελόνια, του «το είπε κι η μαμά». Εκείνη φεύγει νιώθοντας μοναξιά, μνησικακία και λέγοντας μέσα της: «Ποτέ δεν θα βρω το σωστό άντρα».
Αυτό δεν σημαίνει πως η δεσποινίς Χωρίς Αυτοπεποίθηση «είναι αθώα περιστερά». Όταν συναντήσει ένα ‘’αληθινό κτήνος’’, θα πει ότι ένιωσε κεραυνοβόλο έρωτα και θα πλαγιάσει μαζί του. Το κτήνος, επειδή η μάνα του κάτι έκανε γι αυτό , νομίζει πως έτσι είναι όλες οι γυναίκες, την ξεφορτώνεται λοιπόν, έπειτα από την πρώτη ερωτική τους νύχτα, γιατί αυτός ψάχνει για «την παρθένα, την καλή κοπέλα». Τελικά, η δεσποινίς Χωρίς Αυτοπεποίθηση θα βρει και θα παντρευτεί ή ένα κτήνος, που διαρκώς την κατακρίνει και την ταπεινώνει ή ένα Μειλίχιο Καλοπροαίρετο , που να μπορεί εκείνη να τον ταπεινώνει και να τον κατακρίνει. Όπως εύκολα μπορούμε να συνάγουμε και οι δυο μπορεί να καταλήξουν στο ιατρείο του ψυχοθεραπευτή ή λίγο μετά την αποτυχία και χωρίς ψυχοθεραπεία, στο γραφείο συνοικεσίων για την μοντέρνα επανεκκίνηση της σύζευξης που τόσο ωραία μελετά και παρουσιάζει ο συγγραφέας.
Μερικά παραδείγματα συμβουλευτικής , εμπνευσμένα από την συστημική θεωρία, σε ζευγάρια θα μπορούσε να περιλαμβάνει στο οπλοστάσιό του, ένα μοντέρνο γραφείο συνοικεσίων, μέσω Διαδικτύου, ιδέα που θα μπορούσε να παράσχει υλικό στον συγγραφέα Ε.Αυδίκο, για ένα νέο βιβλίο, αν δούμε την τεράστια ζήτηση για γνωριμίες και συναντήσεις που κατατίθενται και οργανώνονται στις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης facebook, twitter και άλλων.Η υγιής σχέση είναι ανέφικτη και μπορεί να θεωρηθεί ως μια συνεχιζόμενη, τόσο στο επίπεδο του πραγματικού όσο και στο επίπεδο του συμβολικού, αντικειμενότροπη διαπραγμάτευση.Οι υπηρεσίες διαμεσολάβησης στον υποβοηθούμενο γάμο είτε του παραδοσιακού χώρου, είτε της νεωτερικότητας, στοχεύουν να λειτουργήσουν ως ‘’good enough mother’’, για τα μέλη του ζεύγους.‘’Aρκετά καλή’’ μητέρα της –κόρης νύμφης, , είναι η μητέρα που θα γνωρίσει στην κόρη της ένα τρίτο, τον πατέρα, τον άντρα που θα την αγαπήσει και θα την θαυμάσει στην παιδική-εφηβική ηλικία και επομένως τον μελλοντικό της σύζυγο, τον άνδρα της στην ενήλικη ζωή, σε ηλικία γάμου.’’Αυτό που καθιστά μια μητέρα επαρκώς καλή είναι κατ’αρχάς η δυνατότητά της να εισαγάγει έναν τρίτο στη σχέση με την κόρη της’’ (Αndre Green ).Με άλλα λόγια, να ξεπεράσει η μητέρα τη δική της γυναικεία ομοφυλοφιλία, να υπερβεί τον φόβο του άνδρα, χωρίς να τον μεταδώσει στο παιδί. Από την μητέρα, αναλαμβάνει την σκυτάλη, η like mother προξενήτρα και εν συνεχεία οι θεσμοί δηλαδή οι συμβουλευτικές υπηρεσίες αλλά και οι αυτοσχέδιοι θεσμοί- οι αντιδομές- κατά τον συγγραφέα, που στεγάζουν τα διάκενα μιας κατακερματισμένης παραδοσιακής κοινωνικότητας και που θα μπορούσε να συμπεριλάβουν και τα γραφεία συνοικεσίων, ώστε να συστήσουν στην γυναίκα, έναν σύντροφο. Άλλωστε στις μέρες μας το μεγάλο αίτημα για μελέτη είναι η ενσυναίσθηση και η συνεννόηση. Η μελέτη της σύγκρουσης και της συμφιλίωσης στις ομάδες, στα ζεύγη, στις οικογένειες και στην κοινωνία. Τελικά η πρόθεση του συγγραφέα του βιβλίου ’’ Από την προξενήτρα στο γραφείο συνοικεσίων, Παραδοσιακότητα και Νεωτερικότητα στον αστικό χώρο’’ είναι θετική και η μεθοδολογία του είναι lege artis.Η προσέγγιση είναι ανθρωπολογική, με σεβασμό στον άνθρωπο και στο υλικό των προσωπικών στοιχείων, των επιστολών και των αιτημάτων τους. Στο κείμενο κυριαρχεί η δημοκρατική ανοχή των αδυνάτων, ο σεβασμός της λανθάνουσας ή εμφανούς μοναξιάς καθώς και η έκκληση για θεσμική προστασία των αδυνάτων και ισότιμη ένταξη στους θεσμούς του γάμου και της οικογένειας.
Θέλω ακροτελευτίως, να περιγράψω αδρομερώς, την πορεία της διακειμενικής αναζήτησης και την γνωστική περιπέτεια που έζησα με έναυσμα την ανάγνωση του βιβλίου που παρουσιάζουμε σήμερα. Θυμήθηκα το ‘’Προξενιό της Άννας’’ του Παντελή Βούλγαρη, τους ‘’Θλιβερούς Τροπικούς’’ του Claude Levy Straus, την ‘’Iστορία της τρέλας’’ και την ‘’Iστορία της Σεξουαλικότητας’’, του Michel Foucault, τις ‘’ Το Ελληνικό Καλοκαίρι ’’ του Janes Lacariere, ‘’Το σχεδιάγραμμα μιας γενικής θεωρίας για την Μαγεία’’, του Marcel Mauss, το βιβλίο ‘’Βία και Πονηριά’’ της Μαρί -Ελιζαμπέτ Αντμάν , τις υπέροχες ανθρωπολογικές μελέτες της Julia Cristeva για τους παρίες, τους παρείσακτους και τους ξένους της κοινωνικής ζωής, τις μελέτες του Bernard Henry Levy για την ετερότητα, καθώς και τις παλιότερες μελέτες του Ηλία Πετρόπουλου για την Ανθρωπολογία του περιθωρίου αλλά και τις μελέτες του Παναγή Λεκατσά για την Θεολογική ανθρωπολογία , καθώς επίσης την συγκλονιστική εργασία του John Cambell για τους Σαρακατσάνους της Ηπείρου και την θεωρία της Νεωτερικότητας στο έργο του Αntony Giddens.
Και για αυτό ευχαριστώ ιδιαίτερα τον συγγραφέα Ε.Αυδίκο για τα ερεθίσματα που μου προσέφερε και εύχομαι στο Βιβλίο του’’ Από την προξενήτρα στο γραφείο συνοικεσίων, Παραδοσιακότατα και Νεωτερικότητα στον αστικό χώρο’’, καλή εγγραφή , στη γνωσιακή λειτουργία και την μνημονική παρακαταθήκη των αναγνωστών του αλλά και καλή τύχη ανάμεσα στις σελίδες και τις παραπομπές άλλων βιβλίων του μέλλοντος.
Βιβλιογραφία:
1. Andre Green:’’Το άγχος μπροστά στη διαφορά των φύλων και ο καθρέπτης του στο καθένα από αυτά’’Στο ΄΄Γιατί οι άνδρες να φοβούνται τις γυναίκες του Cournut Jean Εκ.Πατάκη, Αθήνα 2008.
2. Κατάκη Χάρις:’’Οι τρεις ταυτότητες της Ελληνικής Οικογένειας’’, Εκ.Κέδρος Αθήνα 1984.
3. Gellert Shepard:’’Όμοιος ομοίω ζευγαρώνει’’, Εκ.Διογένης, Αθήνα 1983.
4. Γιωσαφάτ Ματθαίος :’’Μεγαλώνοντας μέσα στην Ελληνική Οικογένεια’’, Εκ.Αρμός 2010.
5. Λακάν Ζακ:’’Η Οικογένεια, Τα Οικογενειακά Συμπλέγματα στη διαμόρφωση του Ατόμου’’, Εκ.Καστανιώτη, Αθήνα 1990.
6.Δεύτος Θεόδωρος:’’ Ο Ηπειρώτικος Γάμος’’, Δωδώνη Εκδοτική ΕΠΕ, Αθήνα 2004.
Φώτης Μωρόγιαννης
Δρ.Ψυχίατρος
morogian@otenet.gr
Ιωάννινα 14/12/2011
