Συνέντευξη στον Απόστολο Ζώη, εφημερίδα Ελευθερία Λάρισας, Δευτέρα, 24 Σεπτεμβρίου 2012

Αρχική Σελίδα»Τοπικά»Δυστυχώς, απουσιάζει το όραμα...

Δευτέρα, 1 Οκτωβρίου 2012

• ΠΡΩΤΟΣΕΛΙΔΟ
• ΤΟΠΙΚΑ
• ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ
• ΨΙΘΥΡΙΣΤΑ
• ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ
• ΑΘΛΗΤΙΚΑ
• ΕΛΛΑΔΑ
• ΘΕΣΣΑΛΙΑ
• ΕΚΦΡΑΣΗ/ΣΚΕΨΗ

ΜΙΛΑΕΙ ΣΤΗΝ «ΕτΔ» Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ κ. ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΑΥΔΙΚΟΣ

Δυστυχώς, απουσιάζει το όραμα...

* «Αν δεν αλλάξει ο τρόπος σκέψης, οι επιλογές στο επίπεδο της οικονομίας δεν είναι εύκολες»

Δευτέρα, 24 Σεπτεμβρίου 2012

Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη

«Δυστυχώς, στις πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα απουσιάζει το όραμα. Λείπει η δύναμη εκείνη που ενώνει αλλά και φλογίζει τις δημιουργικές δυνάμεις. Η κρίση στην περιδίνηση της οποίας ταλανίζεται η χώρα μας είναι αποτέλεσμα της απουσίας οράματος. Απουσιάζει ο συλλογικός στόχος, οι αξίες εκείνες, εθνικές και ανθρωπιστικές, που οδηγούν τους ανθρώπους στην υπέρβαση της ατομικότητάς τους». Αυτά δηλώνει σήμερα στην «ΕτΔ» ο κ. Ευάγγελος Αυδίκος, καθηγητής του Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Ο Ευάγγελος Αυδίκος γεννήθηκε στην Πρέβεζα, με καταγωγή από το Συρράκο. Υπηρετεί ως καθηγητής Λαογραφίας στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Διετέλεσε πρόεδρος του τμήματος (2006-2008) και διευθυντής του Τομέα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας. Έχει λάβει μέρος σε πολλά συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό (Ριο ντε Τζανέιρο, Άνκορατζ Αλάσκας, Κωνσταντινούπολη, Σόφια, κ.λπ.). Άρθρα του έχουν δημοσιευτεί σε ελληνικά και ξένα περιοδικά (Journal of American Folklore).

Η συνέντευξη

* Η ελληνική κοινωνία αντιμετώπισε μεγαλύτερες οικονομικές δυσκολίες στο παρελθόν. Βγήκε καθημαγμένη από πολέμους και άλλες περιπέτειες. Είχε όμως όραμα. Σήμερα μπορούμε να πούμε ότι στερείται οράματος;

- «Αν κοιτάξουμε πίσω στην ιστορική πορεία των Ελλήνων, θα εντοπίσουμε αρκετές περιπτώσεις δυσκολιών, οδυνηρών θα έλεγα, που κόστισαν σε αίμα, δάκρυα, καταστροφή της οικονομίας και απορρύθμιση των κοινωνικών σχέσεων. Η Μικρασιατική Καταστροφή ήταν μια απ’ αυτές. Πέρασαν ενενήντα χρόνια από τότε, ο άφατος πόνος έγινε νοσταλγία αλλά και δύναμη για να χτιστεί η καινούργια Ελλάδα. Το ίδιο έγινε και με την ιταλογερμανική κατοχή που άφησε πίσω της ερείπια και δυστυχία. Πολλά τα θύματα, από τη στρατιωτική βία αλλά και την καταστροφή και υφαρπαγή του πλούτου, αγροτικού και αποθεμάτων χρυσού. Τέτοια παραδείγματα είναι διάσπαρτα στην ελληνική ιστορία. Άλλοτε, η ευθύνη ανήκε κατά κύριο λόγο σ’ όσους Έλληνες είχαν την τύχη της διακυβέρνησης που δεν συνυπολόγισαν και δεν αξιολόγησαν σωστά το διεθνές περιβάλλον, – παρασύρθηκαν με ελαφρότητα από τις υποσχέσεις Ευρωπαίων παραγόντων υπακούοντας και στην επικίνδυνη φιλοδοξία τους. Χαρακτηριστική, ανάμεσα στα άλλα, είναι η πρόσφατη περιπέτεια της δικτατορίας του 1967 που προκάλεσε τόσα δεινά στα εθνικά ζητήματα. Άλλοτε, το βάρος έπεφτε στους ώμους του ξένου παράγοντα, ιδίως στις περιπτώσεις απρόκλητων στρατιωτικών επιθέσεων, όπως συνέβη το 1940. Στην τελευταία περίπτωση, ή σαν περιπτώσεις σαν κι αυτή, ο ελληνικός λαός συσπειρώνεται. Τον καθοδηγεί ένα όραμα. Είναι η εθνική ανεξαρτησία κι αξιοπρέπεια. Είναι η αποκατάσταση των δημοκρατικών ελευθεριών και η κοινωνική δικαιοσύνη. Όλα αυτά λειτουργούν σαν ένα λαμπρό αστέρι που φωτίζει τον δρόμο. Είναι αυτό το όραμα, που συντονίζει τα βήματα όλων. Είναι αυτές οι αξίες έκαναν τους ανθρώπους να αντικαταστήσουν το «εγώ» με το «εμείς», για να θυμηθώ τον Μακρυγιάννη.

Δυστυχώς, στις πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα απουσιάζει το όραμα. Λείπει η δύναμη εκείνη που ενώνει αλλά και φλογίζει τις δημιουργικές δυνάμεις. Η κρίση στην περιδίνηση της οποίας ταλανίζεται η χώρα μας είναι αποτέλεσμα της απουσίας οράματος. Απουσιάζει ο συλλογικός στόχος, οι αξίες εκείνες, εθνικές και ανθρωπιστικές, που οδηγούν τους ανθρώπους στην υπέρβαση της ατομικότητάς τους. Στη θέση των ευγενών οραμάτων οι σύγχρονοι Έλληνες, στη μεταπολιτευτική περίοδο, τοποθέτησαν τα εμβλήματα του καταναλωτισμού και της ατομικής ευμάρειας. Οι ‘επώνυμες’ μάρκες που καθόριζαν τις επιλογές μας έγιναν ο δείκτης της καταβαράθρωσης των οραμάτων».

ΚΡΙΣΗ ΑΞΙΩΝ

* Μόνο οικονομικό είναι το πρόβλημα; Ποια η δική σας άποψη;

- «Αναμφίβολα, το πρόβλημα δεν είναι μόνο οικονομικό. Είναι πρωτίστως υπόθεση αξιακού συστήματος. Η οικονομία είναι το μέσο. Δεν είναι η πρωτογενής αιτία. Προηγείται το πριόνισμα του τρόπου σκέψης, της πολιτισμικής συμπεριφοράς, της ηθικότητας ως ενός συνόλου κανόνων που ασυνείδητα υπαγορεύουν, ως απόλυτα συμβατές με την ύπαρξή μας, τις επιλογές μας, τις κοινωνικές μας σχέσεις, τη διαχείριση του ελεύθερου χρόνου, τη νοηματοδότηση λέξεων και εννοιών (φιλία, συνέπεια, εμπιστοσύνη, εντιμότητα, κ.λπ.).

Οι οποιεσδήποτε οικονομικές προτάσεις ακολουθούν την αλλαγή νοοτροπίας. Αν δεν αλλάξει ο τρόπος σκέψης, οι επιλογές στο επίπεδο της οικονομίας δεν είναι εύκολες. Δεν είναι τυχαίο ότι όσοι αντιστάθηκαν στη χυδαιότητα του καταναλωτισμού ήταν -και είναι- εκείνοι που είχαν /έχουν διαφορετικά πολιτισμικά πρότυπα. Ο ίδιος ο καταναλωτισμός δεν είναι κυρίως οικονομική συμπεριφορά. Προφανώς, η ανάπτυξη του καταναλωτισμού έχει ευεργετικά αποτελέσματα για τις επιχειρήσεις. Ωστόσο, ο βαθμός επικράτησης του καταναλωτισμού εξαρτάται από την αλλοίωση του αξιακού συστήματος. Η κρίση λοιπόν δεν είναι μόνο οικονομικό μέγεθος. Αυτό που κάνει εμφανή την επίδραση του οικονομικού παράγοντα είναι η άμεση δραστικότητά του. Βουλιάζει στην ανέχεια και την απελπισία πολλούς εργαζόμενους, τους περισσότερους. Η πολιτιστική κρίση, η παρακμή των αξιών γίνεται ορατή από λιγότερους, από αυτούς που χαρακτηρίζονται σχεδόν γραφικοί-ή ιδιόρρυθμοι-όταν επιμένουν στην αποτροπή της καταστροφής του περιβάλλοντος, στην κενότητα της ζωής μας».

ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

* Εκτιμάτε ότι η τηλεόραση σήμερα ανέλαβε να προβάλλει τον αμοραλισμό, τον κυνισμό της νέας εποχής. Εκείνο που η εικόνα προτείνει είναι ο ατομικισμός, ο εαυτούλης που δεν διστάζει μπροστά σε τίποτε, κατά τη γνώμη σας;

- «Η τηλεόραση ανέλαβε το ρόλο του καταναλωτικού οχήματος. Προηγήθηκε βέβαια ένα μέρος κινηματογραφικών ταινιών. Όμως, η τηλεόραση ως μέσο που τρύπωσε σε όλα τα σπίτια, όλων των κοινωνικών τάξεων, έγινε ο γείτονας της διπλανής πόρτας που μιλούσε με εντυπωσιακό τρόπο για έναν καινούργιο τρόπο ζωής που μπορούσαν να τον φτάσουν όλοι. Αποκτήσαμε καθημερινή παρέα στο σαλόνι μας. Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε τη διαφορά ανάμεσα στην κρατική και την ιδιωτική τηλεόραση. Η κρατική τα πρώτα χρόνια απαξιώθηκε, γιατί δεν υποτάχθηκε, εκτός των άλλων, στον καταναλωτισμό. Στο καινούργιο πνεύμα. Η ιδιωτική τηλεόραση έφερε τις διαφημίσεις που μετέφεραν το πνεύμα του καταναλωτισμού, που εξ ορισμού είναι ταυτισμένος με τον εαυτούλη μας. Όλες οι διαφημίσεις φωτίζουν το άτομο, όχι το κοινωνικό σύνολο. Μόνο τελευταία εμφανίστηκαν διαφημίσεις που αποσκοπούν στην ανάπτυξη μιας συλλογικής συνείδησης (μη εξάντληση κοινωνικών πόρων). Ο ατομικισμός, η αποθέωση του ατόμου, είναι η ραχοκοκαλιά του νέου πολιτισμού που προώθησε η τηλεόραση. Είναι ο τύπος του παρτάκια, κατά την έκφραση των νέων. Οι περισσότερες διαφημίσεις παρουσιάζουν ένα στρεβλό κόσμο. Έναν κόσμο που στηρίζεται στην ατομική προσπάθεια, που απουσιάζει η κοινωνία. Όλα για την ατομική επιτυχία που φέρνει την αναγνώριση. Κι όλα αυτά συναρτώνται με τη δυνατότητα κατανάλωσης. Τα πάντα για την αγορά αγαθών, χωρίς τα οποία το άτομο δεν έχει υπόσταση. Έτσι προέκυψαν και οι διαφημίσεις για τα ποικιλώνυμα δάνεια. Δάνειο πάνω στο δάνειο. Τράπεζες που ατιμώρητες προπαγάνδιζαν -κυρίως χορηγούσαν- δάνεια σε ανθρώπους που δεν μπορούσαν να τα αποπληρώσουν. Οι διαφημίσεις στην τηλεόραση ζωγράφιζαν έναν πλαστό κόσμο. Δημιούργησαν ψευδαισθήσεις ότι ένα δάνειο μπορούσε να ανεβάσει το άτομο κοινωνικά. Ήρθε η οικονομική κρίση κι αποκάλυψε τα σαθρά θεμέλια. Απόρροια αυτής της κατάστασης ήταν ο κυνισμός. Τα πάντα για την επιτυχία του στόχου. Μέτρο της συμπεριφοράς μας έγινε το ατομικό συμφέρον. Λέξεις σαν τη φιλία, τη συνέπεια, το σεβασμό, την εντιμότητα θεωρήθηκαν ξεπερασμένες. Ανήκαν σ’ έναν παλιό κόσμο. Σ’ αυτό τον κόσμο τον ξεπερασμένο τοποθετήθηκε η παραγωγική απασχόληση. Εγκαταλείφθηκε η γη και γέμισαν οι καφετέριες και τα διάφορα στέκια. Σημασία δεν είχε η εργασία αλλά η εκμετάλλευση των ευκαιριών με κάθε τρόπο».

ΑΠΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΑΠΑΞΙΩΣΗ

* Οι εξελίξεις στην ελληνική κοινωνία πιστεύετε πως δημιουργούν κλίμα αισιοδοξίας με την παρακμή των ανθρωπιστικών σπουδών, με την αντικατάσταση των αναγκών του ανθρώπου από τις προτεραιότητες της αγοράς;

- «Η γενική εντύπωση είναι ότι ζούμε σ’ ένα κλίμα γενικευμένης απαισιοδοξίας. Πράγματι, η απαξίωση των ανθρωπιστικών σπουδών και η εστίαση στις εφαρμοσμένες επιστήμες που συνδέονται με την αγορά είναι ένας δείκτης αλλά κι έκφραση των όσων προαναφέρθηκαν. Για να μην υπάρξει οιαδήποτε παρερμηνεία των απόψεών μου, δεν υπονοώ την ύπαρξη μιας αντίθεσης ανάμεσα στις ανθρωπιστικές και τις σπουδές των θετικών επιστημών. Ο πολιτισμός αλλά και οι επιστήμες δεν σαλαμοποιούνται. Εξάλλου, είναι εξαιρετικά σημαντική η συνεισφορά των θετικών επιστημών αλλά και της οικονομίας για την ανάπτυξη των ανθρωπιστικών σπουδών. Οι μαικήνες άνθρωποι της οικονομίας ήταν. Πολλές εκδόσεις αλλά και ερευνητικά ινστιτούτα στη φιλολογία, την ιστορία, τη λαογραφία, τις καλές τέχνες, κ.λπ. οφείλουν την ύπαρξή τους στη γενναία υποστήριξη από ανθρώπους της αγοράς. Συνεπώς, οικονομία και πολιτισμός αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο. Άλλωστε, και η ίδια η οικονομία είναι μέρος του πολιτισμού. Εκείνο που ωστόσο υπογραμμίζεται είναι η έννοια της αγοράς όπως επικράτησε τα τελευταία χρόνια. Με άλλα λόγια, η αγορά σ’ αυτή την περίπτωση υπονοείται ως μια αχαλίνωτη επιμονή στη συσσώρευση κερδών καταστρέφοντας το περιβάλλον, ισοπεδώνοντας τις ζωές των ανθρώπων και αδιαφορώντας για την ψυχή των ανθρώπων. Αποθεώνεται το κέρδος ως η ανώτατη αξία.

Εκεί εντοπίζεται ο προβληματισμός σήμερα στην Ελλάδα. Αυτό που εξελίσσεται γεννά ανησυχία. Ο άνθρωπος αντιμετωπίζεται ως μέσο ικανοποίησης της αγοράς, που παρουσιάζεται ως ένα αδηφάγο τέρας. Η ανησυχία πηγάζει από τις προτεραιότητες. Η κρίση υπάρχει και είναι αντιμετωπίσιμη όταν στο κέντρο του ενδιαφέροντος είναι ο άνθρωπος. Ένα παράδειγμα είναι ό,τι συμβαίνει με την εκπαίδευση. Γενικές αναφορές αλλά κανένας δεν ασχολείται με τη δυναμική της εκπαίδευσης ως παράγοντα που μπορεί να εμπνεύσει ένα καινούργιο όραμα. Πυροβολούνται τα πανεπιστήμια χωρίς περίσκεψη. Ενώ θα έπρεπε να ληφθούν εκείνα τα μέτρα που θα αναδιατάξουν την εκπαίδευση με παράλληλη ενίσχυση του ανθρωπιστικού της περιεχομένου επιλέγεται η γνωστή τακτική της κατασυκοφάντησης όλων αδιακρίτως. Μια κοινωνία που βρίσκεται σε κρίση δεν μπορεί να παρακάμψει τον επικίνδυνο κάβο αν δεν επενδύσει στην εκπαίδευση. Η αισιοδοξία ανατέλλει όταν η κοινωνία γίνεται ανθρωποκεντρική».

* Εκτιμάτε ότι η επικοινωνία λείπει από την εποχή μας; Δυσκόλεψαν οι ανθρώπινες σχέσεις, κλείστηκε ο άνθρωπος στο καβούκι του, λιγόστεψε ο χρόνος; Λείπουν οι δημόσιοι χώροι;

- «Ο ατομικισμός συνθλίβει την κοινωνική επαφή. Ακόμη και στα προηγούμενα χρόνια που η οικονομική κατάσταση ήταν καλύτερη, η επικοινωνία απουσίαζε. Πλήθος ανθρώπων στα κλαμπ και στα μπαρ. Ωστόσο, ο καθένας ήταν μόνος του. Η δυνατή μουσική και το ανελέητο σφυροκόπημα διαπαιδαγωγούσε και μυούσε τους νέους ανθρώπους σε μοναχικές συνυπάρξεις σε μαζικούς χώρους. Όλα αυτά, κυρίως το ανελέητο κυνήγι της επιτυχίας, μετέτρεψε και τον ελεύθερο χρόνο σε εργάσιμο. Αυτό είχε ως συνέπεια να χάσει ο άνθρωπος την αίσθηση της συλλογικότητας. Δεν μπορούσε να έχει εμπιστοσύνη στον διπλανό του. Γέμισε ο κοινωνικός χώρος από μοναχικούς «λύκους» που ήταν έτοιμοι να κατασπαράξουν ο ένας τον άλλο στον βωμό της ατομικής επιτυχίας. Οι δημόσιοι χώροι έπαυσαν να είναι χώροι συνάντησης και ενίσχυσης της συλλογικότητας. Έγιναν χώροι για την ανάπτυξη ατομικών στρατηγικών, με συνέπεια να χάσουν την πολιτική τους ουσία».

* Οι κοινωνικές σχέσεις, οι «φιλίες», είναι η πρόφαση για το άτομο να πετύχει τον στόχο του; Η υποκρισία, οι υποσχέσεις που αναιρούνται, τα λαμπερά χαμόγελα που κρύβουν τα πραγματικά συναισθήματα, όλα αυτά δεν αφήνουν περιθώριο για πραγματικές σχέσεις; Πού τελικά οδηγούμαστε;

- «Ήδη δυστυχώς έχουμε φτάσει στο χείλος του γκρεμού. Οι κοινωνικές σχέσεις έγιναν το πρόσχημα για ατομικές στρατηγικές. Όλα αυτά που περιγράφετε αποτελούν συμπτώματα της κοινωνικής και πολιτιστικής κρίσης. Χρειάζονται αλλαγές. Η νοοτροπία έχει τα χαρακτηριστικά του μαραθωνοδρόμου. Έχει ανάγκη από πολύ χρόνο για να αλλάξει. Αλλά πρωτίστως χρειάζεται δεδηλωμένη κι εκπεφρασμένη πρόθεση από όλους όσους ασκούν οιαδήποτε εξουσία να αντιληφθούν ότι έχουν υποχρέωση απέναντι στο μέλλον των παιδιών μας. Η ιστορία όσους ανάλωσαν τη ζωή τους στα μικρά κι ασήμαντα, στον προσπορισμό ατομικού πλούτου μέσα από τη συμμετοχή τους στην εξουσία τους επιφύλαξε σκληρή μοίρα. Τους έριξε στο βασίλειο της λήθης. Έχουμε ανάγκη από πραγματικούς ταγούς που θα μπουν μπροστά δείχνοντας το δρόμο για μια δύσβατη αλλά αναγκαία πορεία. Κυρίως οφείλουμε όλοι μας να αντιληφθούμε ότι το επίκεντρο της κοινωνίας είναι ο άνθρωπος. Όταν αυτό δεν συμβαίνει, κάτι πηγαίνει στραβά. Ας το αλλάξουμε».

4ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ «ΛΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ»

                                                 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

                           

Παρασκευή 19 Οκτωβρίου 2012

Ώρα  18.30-21.00

Δημοτικό Κινηματοθέατρο

                             

 Δρώμενα καραγκούνικου γάμου από το Κέντρου Ιστορικής και Λαογραφικής Έρευνας «Ο ΑΠΟΛΛΩΝ¨ και το Μορφωτικό Σύλλογο Μυρίνης

Αφηγήτρια

Πρόσκληση στο γάμο από δυο βλάμηδες που κρατούν κανάτες με κρασί . Περνούν μέσα από τον κόσμο .

                                            Στο σπίτι του γαμπρού

Μπαίνει ο γαμπρός στη σκηνή με το συγγενολόι . Η χορωδία τραγουδάει το τραγούδι «Κύριε μ’» . Κάθεται σε μια καρέκλα , ακουμπάει τα πόδια του σε μια πυρουστιά και η μάνα του τον βάζει ένα κέρμα στο στόμα .

Ο κουρέας τον ξυρίζει συνοδεία του τραγουδιού «Μπαρμπέρη μ’ τα ξουράφια σου» , που τραγουδά η χορωδία .

Η μάνα του γαμπρού περνάει σταυρωτά δυο κορδέλες στο γαμπρό , τον φορά το γιλέκο και το σταυρό και η χορωδία συνεχίζει με το τραγούδι , «Ν’απόψε η μάνα του γαμπρού» .

 Οι βλάμισσες χορεύουν τα δώρα , που θα πάνε στη νύφη και η ορχήστρα παίζει το τραγούδι , «Μπαίνω μες τ’αμπέλι» .

Η μάνα κερνάει κρασί στο γιο της τρεις φορές από ένα πιατάκι , το οποίο στη συνέχεια σπάζει .

Ξεκινούν με πατινάδα του γάμου για το σπίτι του νονού και ύστερα της νύφης . Μπροστά πηγαίνουν οι βλάμηδες με το φλάμπουρο ,ο γαμπρός , οι γονείς του και το συγγενολόι . Κάποιοι από αυτούς πάνε χορεύοντας . (Βγαίνουν μέσα από τον κόσμο)

Αφηγήτρια

                                                      Στο σπίτι της νύφης

Βγαίνει στη σκηνή η νύφη με τη συνοδεία της , που τραγουδάει το τραγούδι «Νεραντζούλα , φουντωμένη»

Κάθεται η νύφη , ακουμπάει τα πόδια της σε μια πυρουστιά και κρατάει στην ποδιά της το ταψί .

Η μάνα της  βάζει ένα κέρμα στο στόμα και μια κοπέλα ραντίζει με βασιλικό το κεφάλι της  .  Της φορούν το πέπλο κι όλα τα κοσμήματα και η χορωδία τραγουδά «Πού’ναι η νύφη μας».

.

Οι παραβρισκόμενοι περνούν κυκλικά ένα κέρμα στο κεφάλι της και το ρίχνουν στο ταψί .

.

Η Χριστίνα Αργυροπούλου τραγουδά «Μια Παρασκευή» και η νύφη αποχαιρετά τους δικούς της .

Μόλις η νύφη είναι έτοιμη ,στήνεται ο χορός των παπουτσιών . Η μάνα της νύφης χορεύει την «Καραγκούνα» και ο πατέρας της το «Να’σαν τα νειάτα» . Ο νονός της χορεύει το τραγούδι «O ήλιος επαντρεύτηκε» , η νονά το τραγούδι «Ο Αριστείδης » και ο προξενητής το  «Άιντε νάτες νάτες» . Και οι τέσσερις χορεύουν με τα παπούτσια , που τους έστειλε δώρο ο γαμπρός .

Αφηγήτρια

Μπαίνει στη σκηνή ο γαμπρός με τους κουμπάρους , τους βλάμηδες και το σόι του . Μπροστά πηγαίνει το φλάμπουρο .

Ο γαμπρός προσκυνά 3 φορές και η πεθερά του  βάζει μαντίλι στο λαιμό του , καθώς και στους βλάμηδες και τους κερνά γλυκό και κρασί από ένα στολισμένο ποτήρι . Μετά παίρνει πιο πέρα το γαμπρό και του δίνει  κοτόπουλο ψητό ή πίτα .

Φεύγουν τα προικιά .

Αφηγήτρια

Εδώ θα γίνει ένα στήσιμο στη σκηνή ( Είναι μετά τα στέφανα )

                                         Στο σπίτι του γαμπρού πάλι

Η πεθερά περνάει μαντίλι στο λαιμό της νύφης  , την κερνά γλυκό και από το στολισμένο ποτήρι πίνει κρασί τρεις φορές .

Η νύφη μαντιλώνει την πεθερά , τον πεθερό  και την κουνιάδα , αφού τους προσκυνήσει 3 φορές και τους φιλήσει το χέρι .

Προσκυνάει πάλι τρεις φορές και ρίχνει το μήλο .

Σπάει την κουλούρα και τη μοιράζει .

Αρχίζει το γλέντι . Οι βλάμηδες στρώνουν την ψάθα και το ζευγάρι χορεύει το τραγούδι «¨Αιντε , μαρ’μηλιά» .

Χορεύει ο κουμπάρος «Τρία χρυσά γαρίφαλα  , η κουμπάρα ¨το «Δυόσμος και βασιλικός» , η νύφη «Πέρα στον πέρα μαχαλά» , ο γαμπρός «Λεβέντης είσαι , μάτια μου» και οι συγγενείς τους κερνούν λεφτά .

Χορεύουν οι βλάμηδες με το φλάμπουρο , η πεθερά «Την Καραγκούνα» και την κρεμούν σκούπα  κ.ά.. ο πεθερός το «Να’σαν τα νειάτα» .

Ο πατέρας της νύφης χορεύει τις «Λαμπαδούλες» και η μάνα της το «Τώρα εμείς , συμπέθεροι» .

Το γλέντι συνεχίζεται με τους υπόλοιπους κουμπάρους , τα κουνιάδια , τους μπαρμπάδες και όλους τους καλεσμένους .

 Αφηγήτρια

Λήξη δρώμενων

Η ορχήστρα των δρώμενων του Καραγκούνικου γάμου:

Χρυσόστομος Μητροπάνος , τραγούδι

Χρήστος Κιτσόπουλος , κλαρίνο

Βασίλειος Νταλάρας , λαούτο-τραγούδι

Χρήστος Παπακώστας , ντέφι

Επιμέλεια προγράμματος:Βάσω Κοζιού

       

                                          ¨Εφη Γιώτη

                                           Απόστολος Σβάνας

Παρουσίαση προγράμματος: Βανέσσα Στυλοπούλου-Στεργιοπούλου

                                                 

Μεταπτυχιακό πρόγραμμα ΙΑΚΑ, Μάθημα :Υπερφυσικό και Κοινωνικές Πρακτικές, περίληψη

            

Διάγραμμα μαθημάτων
Ημερ/νια	Θέματα	Βιβλιογραφία	Εισηγητές
1. 2/10/12	Ορίζοντας το υπερφυσικό		Ε.Αυδίκος
2. 9/10/12			Ε.Αυδίκος
3. 16/10/12	Μαγεία-θρησκεία	29, 30, 37(κεφ. 9), 47,56(κεφάλαιο 2)
4. 23/10/12	Γλώσσα-Μαγεία-επικοινωνία	10, 28(εισαγωγή), 36,
5. 30/10/12	Θρησκεία και  κοσμολογία	1, 20, 25(κεφ. 6), 37(εισαγωγή, κεφάλαια  2, 3)
6. 6/11/12	Υπερφυσικό και πίστη	14, 18, 27, 31
7. 13/11/12	Επωδές-Το κακό μάτι	7,51,57,63
8. 20/11/12	Κατάρες	4, 43,66

9. 27/12/12	Φαντάσματα-βρικόλακες	2, 3
10. 4/12/12	Βρικόλακες	5,13, 15, 17, 23, 32, 33,45,47,48,49,55, 62,65
11. 11/12/12	Δαίμονες και εξορκισμός	25, 28(μέρος πρώτο, κεφάλαιο 1),
12. 18/11/12	Όνειρα-θαύματα	11, 16, 40, 41,52,64
13. 8/1/13	Το υπερφυσικό, ο ορθολογισμός και η ταυτότητα	25(κεφ. 5), 46, 37(κεφάλαια 4-8), 38, 44, 50, 56(κεφάλαια  3, 10, 11),  58,59,60, 61

Μεταπτυχιακό πρόγραμμα ΙΑΚΑ, Μάθημα :Υπερφυσικό και Κοινωνικές Πρακτικές, περίληψη

Το υπερφυσικό  αποτελεί ένα σύστημα σκέψης που είναι ταυτισμένο με την κοινωνική και πολιτισμική  συμπεριφορά  αλλά και την προσπάθεια του ανθρώπου να κατανοήσει τον κόσμο που χρονολογείται από τις απώτατες αρχές του ανθρώπινου είδους.  Η εστίαση σ’ αυτή την πολιτισμική κατηγορία επιτρέπει την κατανόηση των κοινωνικών συστημάτων, την εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού, τη μετάβαση από τη μαγική σκέψη στη θρησκεία και την επιβίωση ‘ανορθολογικών’ μορφών στον κόσμο του Διαφωτισμού. Το υπερφυσικό είναι από τις προνομιακές πολιτισμικές κατηγορίες που καθιστούν ορατή τη συνέχεια του ανθρώπινου πολιτισμού με όλες τις συνέχειες και ασυνέχειές του.

Τα βασικά θέματα που θα συζητηθούν στο μάθημα είναι:

Ø      Ορίζοντας το υπερφυσικό

Ø      Μαγεία-θρησκεία

Ø      Γλώσσα-Μαγεία-επικοινωνία

Ø      Θρησκεία και  κοσμολογία

Ø      Υπερφυσικό και πίστη

Ø      Επωδές-Το κακό μάτι

Ø      Κατάρες

Ø      Φαντάσματα

Ø      Βρικόλακες

Ø      Δαίμονες και εξορκισμός

Ø      Όνειρα-θαύματα

Ø      Το υπερφυσικό, ο ορθολογισμός και η ταυτότητα

Μεταπτυχιακό πρόγραμμα ΙΑΚΑ, Μάθημα :Υπερφυσικό και Κοινωνικές Πρακτικές, υποχρεώσεις

Ευάγγελος Αυδίκος

Καθηγητής Λαογραφίας

e-mail: avdikos@uth.gr

www.evangelosavdikos.blogspot.gr

facebook

Μάθημα Μεταπτυχιακού προγράμματος: Υπερφυσικό και κοινωνικές πρακτικές

Υποχρεώσεις

1.   Βασική αρχή του μαθήματος είναι να αναδείξει το ρόλο του φοιτητή/τριας στην εξέλιξη του εξαμήνου. Έτσι όλα αποσκοπούν σ’ αυτό το αποτέλεσμα.

2.   Παρουσίαση δύο(2) άρθρων ή κεφαλαίων από μονογραφίες, σε διαφορετική ημερομηνία το καθένα,  στη διάρκεια του χειμερινού εξαμήνου(το τελευταίο μάθημα στις 8/1/2013). Τα άρθρα ή κεφάλαιο θα επιλεγούν από προτεινόμενη βιβλιογραφία, ή θα προταθούν από τον μεταπτυχιακή φοιτητή/τρια, εφόσον ανταποκρίνεται στις προδιαγραφές του μαθήματος. Η προφορική παρουσίαση θα διαρκέσει ως 30-40 λεπτά, ενώ θα επακολουθήσει συζήτηση.

3.   Περίληψη(1500 λέξεις) ενός κεφαλαίου(κεφαλαίων) ή άρθρου,  διαφορετικών  από εκείνων  της παρουσίασης.           Δήλωση του προτεινόμενου κειμένου(με e-mail) ως 13/10/2012

Παράδοση του δικού σας κειμένου ως τις 8/1/13

4.   Ανάπτυξη ενός θέματος από όσα τίθενται στις παρουσιάσεις(500 λέξεις)

        Δήλωση του προτεινόμενου θέματος ως τις 15/1/2013

        Παράδοση του δικού σας κειμένου ως τις 5/2/2013

5.   Εργασία (έκτασης 15-20 σελίδες Α4, ενάμισι διάστιχο, γράμματα 12).

     Δήλωση του προτεινόμενου θέματος ως τις  4/12/2013

         Παράδοση του δικού σας κειμένου ως τα τέλη      Φεβρουαρίου 2012

Αξιολόγηση

1.   Εργασία 40%

2.   Παρουσίαση των δύο άρθρων 30%

3.   Ανάπτυξη θέματος 15%

4.   Συμμετοχή στη συζήτηση 15%

Μεταπτυχιακό πρόγραμμα ΙΑΚΑ, Μάθημα :Υπερφυσικό και Κοινωνικές Πρακτικές, βιβλιογραφία

Βιβλιογραφία για το μεταπτυχιακό μάθημα «Υπερφυσικό και κοινωνικές πρακτικές»

1. El – Aswad, El – Sayed. 2002. Religion and Folk Cosmology. Scenarios of the Visible and Invisible in rural Egypt. Westport, Connecticut-London: Praeger.

Ø     Kεφάλαιο 3. Τhe Cosmos. The Visible and the Invisible, σσ.60-85.

Ø     Κεφάλαιο 4. The Hierarchical Microcosm, σσ. 86-108.

Ø     Κεφάλαιο 5. Symbolic Exchange, Gender, and Cosmological Forces, σσ. 109-143.

2. Αυδίκος, Ευάγγελος Γρ., «“Το φάντασμα της Πορτίτσας”: Η κοινωνική λειτουργία του υπερφυσικού και το αγροτο-αστικό δίπολο», Εθνολογία 9 (2002) 167-1898.
3. Αυδίκος, Ευάγγελος Γρ., «Ο υπερφυσικός κόσμος και το κοινωνικό του ισοδύναμο: το χώμα και το νερό στις ιστορίες περί βρικολάκων», Εθνολογία 11(2004-2005) 215-237.
4. Αυδίκος, Ευάγγελος Γρ., “‘Να μπει ο διάβολος στην κεφαλήν και τον εμυαλόν σου’. Κοινωνικές αντι-δομές και διαχείριση κοινωνικών σχέσεων στις κατάρες της Καρπάθου”, υπό δημοσίευση στα πρακτικά του Γ΄Διεθνούς Συνεδρίου Καρπαθιακής Λαογραφίας.
5. Barber, Paul. 1988. Vampires, Burial and Death. New Heaven and London: Yale University Press.

Ø      De Tournefort’s Vrykolakas, σσ.. 21-28.

Ø      How Revenants Come into Existence

Ø      The Appearance of the Vampire

Ø      Search and Destroy

Ø      Actions and Reactions

6. Paul, Barber. 1998. “Forensic Pathology and the European Vampire”, στο βιβλίο: Alan Dundes(επιμ.), The Vampire. A Casebook. Madyson, Wisconsin : The University of Wisconsin Press, σσ.109-142.
7. Βέικου, Χριστίνα, Κακό μάτι. Η κοινωνική κατασκευή της Οπτικής Επικοινωνίας, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1998.

Ø      Το ζήτημα. Η Όραση, το βλέμμα, το μάτι, το μάτιασμα, σσ.37-69.

Ø      Η Μέθοδος. Η εθνογραφία ως επάλληλη ανάγνωση, σσ.71-103.

Ø      Ο τόπος. Η κοινότητα, σσ.105-148.

Ø      Οι άνθρωποι. Καθημερινή ζωή, σσ.149-193.

Ø      Εγώ κι ο κόσμος. Ατομικότητα και συλλογικότητα, σσ.195-238.

Ø      Ο κοινωνικός κόσμος. Τα μάτια του κόσμου, σσ. 239-290.

Ø      Η τελετουργία. Προβλήματα, λύσεις, αμφισημίες, σσ. 291-350.

Ø      Η ρητορική του ξε/ματιάσματος. Επιβίωση ή μετασχηματισμός;, σσ. 351-396.

8. Blum, Richard & Eva. 2005. Η κακιά ώρα. Μαγεία, τελετουργίες και προλήψεις της ελληνικής υπαίθρου. Αθήνα: Αρχέτυπο.
9. Bosco, Joseph. “The Supernatural in Hong Kong young’ s ghost stories”, Anthropological Forum 13:2(2003) 141-49.
10. Pierre Bourdieu. 1999. Γλώσσα και συμβολική εξουσία, μετ. Κική Καψαμπέλη. Αθήνα: Ινστιτούτο του Βιβλίου-Α. Καρδαμίτσα.

Ø      Μέρος Πρώτο. Η οικονομία των γλωσσικών ανταλλαγών, σσ.49-90.

Ø      Τελετές εγκατάστασης, σσ.169-181.

11. Bulkeley, Kelly. 1994. The Wilderness of Dreams. Exploring the Religious Meanings of Dreams in Modern Western Culture. Albany, New York: State University of New York Press.

Ø      Dreams throufh the History of Religions, σσ. 3-16.

Ø      Anthropology: Barbara Tedlock, σσ.65-69.

12. Čajkanović, Veselin. 1998. “The Killing of a Vampire”, στο βιβλίο: Alan Dundes(επιμ.), The Vampire. A Casebook. Madyson, Wisconsin : The University of Wisconsin Press, σσ.72-84.
13.  Γερούκη, Αριάδνη, «Μια ιστορικο-ανθρωπολογική προσέγγιση του περιθωριακού: η μάγισσα, ο Εβραίος, ο βρικόλακας(17^ος-18^ος αι. Κέρκυρα-Αιγαίο)», Εθνολογία 5(1996-1997) 103-114.
14. Degh, Linda, «What Is A Belief Legend?», Folklore 107(1996) 33-46.
15. Drettas, Georges, “Les Cheming du Visiteur Attendu”, Εθνολογία 3(1994) 119-132.
16. Dubish, Jill. 1995.Το θρησκευτικό προσκύνημα στη σύγχρονη Ελλάδα. Μια εθνογραφική προσέγγιση. Αθήνα : Αλεξάνδρεια.

Ø      Κεφάλαιο τέταρτο. Παρατηρώντας το προσκύνημα: εκκλησίες, εικόνες και ο διάβολος, σσ. 68-97.

Ø      Κεφάλαιο ένατο. Περί εθνών και ξένων, θαυμάτων και κειμένων, σσ.197-241.

Ø      Κεφάλαιο ενδέκατο. Η Παρθένος Μαρία και η πολιτική κοινότητα, σσ.287-310.

17.  du Boulay, Juliette. 1998. “The Greek Vampire: A Study of Cyclic Symbolism in Marriage and Death”, στο βιβλίο: Alan Dundes(επιμ.), The Vampire. A Casebook. Madyson, Wisconsin : The University of Wisconsin Press, σσ.85-108.
18. Ellis, Bill, «When is a Legend? : An Essay in Legend Morphology», στο Gillian-Paul Smith, (επιμ.), The Questing Beast. Perspectives on Contemporary Legend, v. IV, Sheffield 1989, Sheffield Academic Press, σσ. 31-53.
19. Greenfield, Sidney M., “Can Supernatural really Heal? A View of Science that Shows How They Migt”, Anthropological Forum 13: 2 (2003)151-158
20. Howell, Signe. 1989. Society and Cosmos. . Chewong of Peninsular Malaysia. Chicago and London : The University of Chicago Press.

Ø      Κεφάλαιο 4. Humans and Superhumans, σσ. 58-124.

21. Fife, Austin E. , “Folk Belief and Mormon Cultural Autonomy”, The Journal of American Folklore 61:239(1948) 19-30.
22.  Friedman, John Block. 2000. T          he Monstrous Races in Medieval Art and Thought. Syracuse , New York: Suracuse University Press.
23. Jaffé, Philip D. and Frank Dcataldo. 1998. “Clinical Vampirism: Blending Myth and Reality”, στο βιβλίο: Alan Dundes(επιμ.), The Vampire. A Casebook. Madyson, Wisconsin : The University of Wisconsin Press, σσ. 143-158.
24. Rosan A. Jordan, “Ethnic Identity and the Lore of the Supernatural”, The Journal of American Folklore  88: 350)1975) 370-382.
25. Kapfener, Bruce. 1991.  A Celebration of Demons. Exorcism and the Aesthetics of Healing in Sri Lanka. Oxford-Washington:Βerg-Smithsonian Institution Press.

Ø      Κεφάλαιο 1. Introduction, σσ.1-16.

Ø      Κεφάλαιο 2. Exorcism, Class and Change in Urban Sri Lanka, σσ.17-51.

Ø      Κεφάλαιο 3.Exorcists,  σσ.52-67.

Ø      Κεφάλαιο 4. Demonic Illness: Diagnosis and Social Context, σσ. 68-127.

Ø      Κεφάλαιο 5.Exorcism and the Symbolic Identity of Women, σσ.128- 154.

Ø      Κεφάλαιο 6. The Demonic Illusion: Demons and the Cosmic Hierarchy, σσ. 155-178.

Ø      Kεφάλαιο 7. The Exorcesm of the Great Cemetry Demon: Event and Structure in Major Exorcisms, σσ. 179-244.

26. Lampe, Frederick(Fritz), “Creating s second –storey woman: Introduced delineation between natural and supernatural in Melanesia”, Anthropological Forum 13:2(2003) 167-174.
27. Lohman, Roger Ivar “The Supernatural is Everywhere: Defining Qualities of Religion in Melanesia and beyond”, Anthropological Forum 13 : (2003 175-5.
28. Λυδάκη, Άννα. 2003. Ίσκιοι κι αλαφροΐσκιωτοι. Λαϊκός λόγος και πολιτισμικές σημασίες. Αθήνα:Ελληνικά Γράμματα.

Ø      Εισαγωγή. Κεφάλαιο Πρώτο(Η σχέση γλώσσας και πολιτισμού. Η κοι- νωνική διάσταση της γλώσσας. ), σσ. 21-31. Κεφάλαιο Δεύτερο(ο κοινός λαϊκός λόγος και η σημασία του στην παραδοσιακή κοινωνία), σσ.39-57.. Κεφάλαιο τρίτο(Η μέθοδος), σσ.59-94.

Ø      Μέρος Πρώτο. Κεφάλαιο πρώτο(Δαίμονες και δαιμονισμένοι. Η υποταγή και η εξέγερση, σσ.98-131.

29. Malinowski, Bronislaw. 1954. Magic, science and Religion . Garden City, New York:  Doubleday Anchor Book.

Ø      Magic, Science and Religion(primitive man and his religion, rational mastery by his surroundings, , life death, and destiny in faith and cult,. The art of magic and the power of faith), σσ.9-90.

Ø      Baloma; the Spirits of the Dead in the Trobriand Islands, σσ.149-254.

30. Mauss, Marcel /E. Hubert. 1990. Σχεδίασμα μιας γενικής θεωρίας για τη μαγεία. Αθήνα: Praxis.

Ø      Μέρος Πρώτο. Ορισμός της μαγείας, σσ. 81-90.

Ø      Μέρος Τρίτο. Τα στοιχεία της μαγείας(ο μάγος, οι πράξεις, οι παραστάσεις), σσ. 91-182.

Ø      Μέρος Τέταρτο. Ανάλυση και ερμηνεία της μαγείας, σσ. 183-,252.

31. Motz, Marilyn, “The practice of Belief”, The Journal of American Folklore 111:441 (1998) 339-355.
32.  Murgoci, Agnes. 1998. “The Vampire in Roumania”, στο βιβλίο: Alan Dundes(επιμ.), The Vampire. A Casebook. Madyson, Wisconsin : The University of Wisconsin Press, σσ.12-34.
33.  Oinas, Felix. 1998. “East European Vampires”, στο βιβλίο: Alan Dundes(επιμ.), The Vampire. A Casebook. Madyson, Wisconsin : The University of Wisconsin Press, σσ.47-56.
34. Thomas D. (aka Brother Aaron) Raverty, Osb, “Starting with the Supernatural, and Communication in Religious Anthropology and           Inter-religious Dialogue”, Anthropological Forum 13: 2(2003) 187-194.
35. Rivers, W.H..2001(1924). Medicine, Magic and Religion. London and New York: Routledge Classics.
36. Σκουτέρη Διδασκάλου, Ελεωνόρα. 1997. «Γλώσσα και μαγεία . Περιδινήσεις ενός σημείου αναφοράς στην ανθρωπολογική θεωρία», στον τόμο: Γλώσσα και Μαγεία. Kείμενα από την αρχαιότητα. Αθήνα :  Θεσσαλονίκη, σσ. 11-48.
37. Stewart, Charles.΄Δαίμονες και Διάβολος στην Ελλάδα. Αθήνα: Ταξιδευτής, σς. Demons and the devil: moral imagimation in Modern Greek culture, Princeton, New Jersey: Princeton University Press, c 1991.

Ø      Εισαγωγή, σσ. 3-16.

Ø      Κεφάλαιο 2. Αξίες και παραδόσεις της Απειράνθου Νάξου, σσ. 43-75.

Ø      Κεφάλαιο 3. Κοσμολογία και ηθική, σσ.73-112.

Ø      Κεφάλαιο 4. Εκσυγχρονισμός και ορθολογισμός, σσ. 112-130.

Ø      Kεφάλαιο 5. Από το Διάβολο στα Ξωτικά Η ορθόδοξη παράδοση και πέρα από αυτή, σσ.133156.

Ø      Κεφάλαιο 6. Ο συμβολισμός των ξωτικών,σσ. 157-184.

Ø      Κεφάλαιο 8. Εξορκισμός. Η δύναμη των ονομάτων,  σσ.202-212.

Ø      Κεφάλαιο 9. Τα όρια των εκκλησιαστικών πρακτικών και της μαγγανείας, σσ. 213-231.

38. Stewart, Charles. 1993 «Ηγεμονισμός ή ορθολογισμός; Η θέση του υπερφυσικού στη Σύγχρονη Ελλάδα», στο βιβλίο: Ε. Παπαταξιάρχης-Θ. Παραδέλλης (επιμ.), Ανθρωπολογία και παρελθόν. Αθήνα:  Αλεξάνδρεια.
39. Stewart, Charles. 2001. «Τα όνειρα θησαυρών ως ασυνείδητες ιστοριοποιήσεις»,  στον τόμο: Χρυσούλα Χατζητάκη-Καψωμένου(επιμ.), Ελληνικός Παραδοσιακός Πολιτισμός. Λαογραφία και Ιστορία. Συνέδριο στη μνήμη της Άλκης Κυριακίδου-Νέστορος. Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής, σσ.120-127.
40.  Tedlock, Barbara.1992. “Dreaming and Dream Research”, στο βιβλίο: Barbara Tedlock(επιμ.), Dreaming .Anthropological and Psychological Interpretations. Santa Fe, New Mexico: School of American Research Press, σσ.1-30.
41. Tedlock, Barbara. 1992. “Zuni and Quiché. Dream Sharing and Interpreting”, στο βιβλίο: Barbara Tedlock(επιμ.), Dreaming .Anthropological and Psychological Interpretations. Santa Fe, New Mexico: School of American Research Press σσ. 105-129.
42. Τοντόροφ, Τσβέταν. 1991. Εισαγωγή στη φανταστική λογοτεχνία, μφρτ.. Αριστέα Παρίση. Αθήνα: Οδυσσέας, σσ. 31- 72.

43.                        Χριστίδης, Α. –Φ. 1997. «Η μαγική χρήση της γλώσσας», στον τόμο: Γλώσσα και Μαγεία. Kείμενα από την αρχαιότητα. Αθήνα :  Θεσσαλονίκη, σσ.52-64.

44. White, Erick D. “The Cultural Politics of the Supernatural in Theravada Buddhist Thailand”, Anthropological Forum 13:2(2003): 205-12.
45. Wilson, Katharina. 1998. “The History of the Word Vampire”, στο βιβλίο: Alan Dundes(επιμ.), The Vampire. A Casebook. Madyson, Wisconsin : The University of Wisconsin Press, σσ.3-11.
46. Wilson, Michael. 1997. Performance and Practice: Oral Narrative Traditions among Teenagers in Britain and Ireland. Ashgate : Aldershot.
47. Cazacu, Matei. 2004. Dracula  ο παλουκωτής, μφρτ. Εύη Βαγγελάτου. Αθήνα: Ηλέκτρα.
48.  Keyworth,David, “The Aetiology of Vampires and Renevants: Theological Debate and Popular Belief”, Jourlan of Religious History 34:2(2010):158-173
49. Valk, Ülo. 2001. The Black Gentleman. Manifestations of the Devil in Estonian Folk Religion.Turku,Fin.:Academia Scientiarium Fennica.
50.  Πασσαλής, Χαράλαμπος. «Συστήματα μαγικής σκέψης στις αρχές του 21^ου αιώνα. Η περίπτωση της αστρολογίας», στον τόμο Όψεις του σύγχρονου ανορθολογισμού. Αθήνα: Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας(Ιδρυτής:Σχολή Μωραΐτη), σσ.24-45.
51. Πασσαλής, Χαράλαμπος.2000.  Νεοελληνικές λαϊκές επωδές(γητειές, ξόρκια).Μορφολογικά χαρακτηριστικά και εθνογραφικές καταγραφές, διδακτορική διατριβή. Θεσσαλονίκη Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας Α.Π.Θ.
52. Riboli, Diana. 2000. Tunsuriban. Shamanism in the Chepang of Southern and Central Nepal. Kathmandou,Nepal:Mandala Book Point, σσ.55-97(σαμανισμός και όνειρα).
53. Κοταρίδου, Αγγελική. 1997. «Η μαγεία στην Αθήνα του Χρυσού Αιώνα», στον τόμο: Γλώσσα και Μαγεία. Kείμενα από την αρχαιότητα. Αθήνα :  Θεσσαλονίκη, σσ.75-81
54. Κυρτάτας, Δημήτρης Ι. 1997. «Το πρόβλημα της μαγείας στον κόσμο των πρώτων χριστιανών», στον τόμο: Γλώσσα και Μαγεία. Kείμενα από την αρχαιότητα. Αθήνα :  Θεσσαλονίκη, σσ.120-127.
55. Hufford, David J. 1982. The Terror that Comes in the Night. An Experience-Centered Study of Supernatural Assault Traditions. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
56. Davie,Grace. 2010.Κοινωνιολογία της Θρησκείας. Αθήνα:Κριτική.

Ø      Κεφάλαιο 2.Κοινές καταβολές/διαφορετικοί δρόμοι, σσ.53-82.

Ø      Κεφάλαιο 3.Εκκοσμίκευση: διαδικασία και θεωρία, σσ.83-112.

Ø      Κεφάλαιο 10.Παγκοσμιοποίηση και η μελέτη της θρησκείας, σσ.315-348.

Ø      Κεφάλαιο 11. Θρησκεία και καθημερινή ζωή, σσ. 349-379.

   

57.                        Georges, Robert A., “Matiasma: Living Folk Belif”, Midwest Folklore 12 : 2 (1962): 69-74.

58.                        Jordan, Rosan A., “Ethnic Identity and the Lore of the Supernatural”,  The Journal of American Folklore 88:350 (1975):370-382.

59.                        Saler, Benson, “Supernatural as a Western Category” , Ethos 5:1 (1977),:31-53.

60.                        Harris,  Marla, “Contemporary Ghost Stories:Cyberspace in Fiction for Children and Young Adults” , Children’s Literature in Education 36:2(2005):111-127.

61.                        Koven,     Mikel J., “Most Haunted and the Convergence of Traditional Belief and Popular Television”, Folklore 118 (2007): 183–202.

62.                        Masquelier, Adeline, “ When Spirits Start Veiling: The Case of the Veiled She-Devil in a Muslim Town of Niger”, Africa Today 54:3():39-64.

63.                        Herzfeld, Michael, “Meaning and Morality: A Semiotic Approach to Evil Eye Accusations in a Greek Village”, American Ethnologist  8:3(1981):560- 574.

64.                        Stewart, Charles, “Fields in Dreams: Anxiety, Experience, and the Limits of Social Constructionism in Modern Greek Dream Narratives”, American Ethnologist 24:4 (1997): 877-894.

65.                        Van Effelterre, Katrien, “The Return of the Dead: Revenants in Flemish Traditional and Contemporary Legends”, Folklore 118 ( 2007): 65–77.

66.                        Avdikos,Ebangelos Gr., “ ‘May he Devil Take Your Head and Brain’: The Curses of Karpathos,Greece,.Social Constructions , and the Management of Social Relations” Journal of American Folklore 124:492(2011):88-117.