Φαρμακώθ’κα, έλεγε η μάνα μου όταν τη στεναχωρούσα με ό,τι έκανα. Χρησιμοποιούσε πάντα την παθητική φωνή, παρόλο που αυτό δεν ταίριαζε με τον πολιτισμό που κουβαλούσε. Κατονόμαζε, συνήθως, τα πράγματα και πάντα το υποκείμενο της πράξης ήταν φανερό. Στην περίπτωσή μου άλλαζε η συμπεριφορά της. Γινόταν στρείδι. Απέφευγε να δείξει τον φταίχτη. Αυτόν που την πότισε φαρμάκι.
Θυμήθηκα τον τρόπο της μάνας μου, της Κωνσταντίνας, με τα όσα συνέβησαν στο Φαρμακονήσι, όπου αρκετοί ταλαίπωροι μετανάστες βρήκαν τον θάνατο στα αιγαιοπελαγίτικα νερά. Φαρμάκω ή Φαρμακούσα είναι οι λαϊκές εκδοχές του ονόματός του. Από τα βότανα που υπήρχαν παλαιόθεν στο νησί. Σ’ έναν τόπο που πρόσφερε την ελπίδα της ίασης με τα βότανά του, το άγγελμα της τραγωδίας κάνει το φάρμακο φαρμάκι. Πικραίνει τους Ελληνες που, παρά τα ανελέητα χτυπήματα από την άφρονα οικονομική πολιτική, συνεχίζουν να κρατάνε κάποιο απόθεμα ανθρωπιστικών αισθημάτων.
Η εύκολη επιλογή είναι να αναθεματίσουμε τα λιμενικά όργανα. Τους εκτελεστές των εντολών. Είναι ένας ορατός στόχος που αφήνει έξω από το κάδρο τη δηλητηριώδη ατμόσφαιρα που μετεωρίζεται πάνω από την επικράτεια, ακόμη και στα πιο απομακρυσμένα μέρη. Είναι ένας είδος αιθαλομίχλης που δεν σκοτώνει άμεσα και από συγγνωστή αμέλεια. Πρόκειται για πολιτική και πολιτισμική αιθαλομίχλη που έχει κατεβεί πολύ χαμηλά, εισχωρώντας στο σώμα και την ψυχή πολλών Ελλήνων. Είναι αυτή η πολιτική που πότισε τους ανθρώπους με μίσος για τους μετανάστες.
Προφανώς, η ανεξέλεγκτη μετανάστευση και η ασύγγνωστη αδιαφορία της Ευρωπαϊκής Ενωσης δημιούργησαν προβλήματα που διογκώθηκαν από την οικονομική κρίση. Αυτό πληρώθηκε με την ακραία συντηρητικοποίηση των αντανακλαστικών της ελληνικής κοινωνίας. Ο φόβος συνοδεύτηκε από την επιφύλαξη, την αντιπάθεια και το μίσος για τους μετανάστες, που φορτώθηκαν τον σταυρό του μαρτυρίου της πολύπλευρης κρίσης στην ελληνική κοινωνία. Ολα τα στραβά κουλούρια τα έκαναν οι «μαυριδεροί». Τα τυφλά αντι-μεταναστευτικά αισθήματα γέννησαν τη βία κατά παντός Αφρικανού και Ασιάτη. Οι «νταήδες» της ελληνικής καθαρότητας ξέχασαν το παρελθόν του ελληνικού πολιτισμού. Τον ύψιστο ανθρωπισμό που γέννησε η ελληνική φιλοσοφία και τέχνη.
Ετσι, διαμορφώθηκαν ρατσιστικές αντιλήψεις και συμπεριφορές που βρήκαν ναζιστική στέγη. Ομως, η προκατάληψη και το μένος εναντίον των μεταναστών ενισχύθηκαν από τις μικροπολιτικές κομματικές φιλοδοξίες και τα επιχειρηματικά συμφέροντα των τηλεοπτικών σταθμών, που θεώρησαν αυτό το κλίμα κατάλληλο για την προσέλκυση πολιτικών υποστηρικτών και πελατών. Ολα αυτά τα παρακολουθήσαμε τα τελευταία τρία χρόνια να εξελίσσονται στις ειδήσεις των οκτώ και τις ανακοινώσεις κάποιων κομμάτων που αλίευαν στα θολά νερά του αντιμεταναστευτικού μένους την ανάταξη των ποσοστών τους στο εκλογικό σώμα. Τα λόγια και οι πράξεις, οι βουτηγμένες στο μίσος, συσσώρευσαν και διαμόρφωσαν το αμνιακό υγρό το οποίο επηρέασε όλους τους Ελληνες. Πότισε τους νέους, τους απογυμνωμένους από την ιστορική μνήμη, με μίσος. Οι αδύναμοι και οι απόκληροι πήραν τη θέση των απόμακρων ευρωπαϊκών οργάνων και των αφρόνων Ελλήνων πολιτικών. Εγιναν ο αποδιοπομπαίος τράγος για την ανεργία, την απολεσθείσα ευμάρεια, το στένεμα του ορίζοντα.
Κι έτσι ήρθε το Φαρμακονήσι. Νομοτελειακά. Η εκπαίδευση, χαμένη στον φορμαλισμό και στο κυνήγι της απομνημόνευσης για την εισαγωγή σε κάποιο πανεπιστημιακό τμήμα, δεν μπόρεσε να πείσει τους νέους. Να τους ευαισθητοποιήσει. Να νιώσουν το μεγαλείο του ανθρωπισμού. Της φροντίδας για τον διαφορετικό. Σ’ αυτό το κλίμα είναι εύκολη η υπερβολή στον τρόπο αντιμετώπισης κρίσιμων ζητημάτων στα ανήσυχα νερά του Αιγαίου.
Φαρμακώθ’κα, αναφώνησα, όταν άκουσα την είδηση. Σαν τη μάνα μου χρησιμοποίησα την παθητική φωνή. Σε ποιον να τα φορτώσω; Στους λιμενικούς; Η πιο κοντινή επιλογή. Πού είν’ αυτοί, όμως, που δημιούργησαν το αμνιακό υγρό, μέσα στο οποίο έζησε η ελληνική κοινωνία τα τρία τελευταία χρόνια; Ως συνήθως, εκδίδουν ανακοινώσεις, που διαβάζουν με πομπώδη τρόπο.
Φαρμακώθ’καμαν όλοι, για να θυμηθώ τον τρόπο της Ηπείρου. Φαρμακώθ’κα κάνοντας τη σύγκριση. Μετά τη ναυμαχία στις Αργινούσες στον Πελοποννησιακό Πόλεμο, οι νικητές Αθηναίοι στρατηγοί, επιστρέφοντας στην Αθήνα, καταδικάστηκαν σε θάνατο γιατί δεν περισυνέλεξαν τους νεκρούς τους από τη θάλασσα. Κι αυτό για περιύβριση νεκρού. Οι νεοέλληνες άρχοντες στην Αθήνα κρύβονται πίσω από προσχήματα, ανίκανοι να κρατήσουν ψηλά την πολιτισμική κληρονομιά του ανθρωπισμού και της ευθύνης. Κι αυτό κάνει το σάλιο στην κατάποση πικρό. Σκέτο φαρμάκι.
…………………………………………………………………………….
* Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου