Ηλίας Μαγκλίνης, Ο Χόκινγκ και η μεγάλη εικόνα, Η Καθημερινή,

​Φίλος με ρωτάει αν πιστεύω ότι ο Στίβεν Χόκινγκ θα ήταν τόσο διάσημος εάν δεν είχε καθηλωθεί εξαιτίας της σπάνιας νόσου που τον βρήκε στα είκοσι ένα μόλις χρόνια του. Δεν πρόκειται περί οίκτου, τόνισε, αλλά περισσότερο για ένα αξιοπερίεργο φαινόμενο, μοναδικό στα ιατρικά χρονικά, και, βέβαια, μοναδικό ως προς τη δύναμη της ανθρώπινης διανόησης.

Ο φίλος, με άλλα λόγια, δεν είχε σκοπό να απαξιώσει έναν επιστήμονα σαν τον Χόκινγκ, απλώς πάντοτε τον προβλημάτιζε το γεγονός ότι, επί της ουσίας, όσοι δεν έχουμε ειδικές γνώσεις φυσικής, μαθηματικών κ.λπ. δεν καταλαβαίνουμε τίποτα απ’ όσα λένε αυτοί οι άνθρωποι και για τα οποία τους οφείλουμε τον θαυμασμό μας.

«Εκτός του ότι», πρόσθεσε ο φίλος, «τι με νοιάζει εμένα τι κάνει μια μαύρη τρύπα, εκατομμύρια έτη φωτός μακριά; Τι ρόλο μπορεί κάτι τέτοιο να παίξει στη δική μου καθημερινότητα;».

Οντως, την καθημερινότητά μας μια τέτοια πληροφορία δεν την αγγίζει καν· ούτε απαλύνει στο παραμικρό το άγχος της βιοπάλης ή και την όποια υπαρξιακή αγωνία.

Επηρεάζει όσους ενδιαφέρονται, έστω, για τη λεγόμενη μεγάλη εικόνα των πραγμάτων, της ύπαρξης, που επιδρά πάνω στην κατανόησή μας και στη δεκτικότητά μας στην ομορφιά της φύσης η οποία, ο Ηράκλειτος το είπε έξοχα αιώνες πριν, «αγαπά να κρύβεται». Δεν είναι εύκολα πράγματα αυτά, αλλά δεν είναι και πολυτέλειες. Δίχως τέτοια νοητά παράθυρα στην καθημερινότητά μας, η ζωή καταντά σκέτη λογιστική, φοροτεχνική διαδικασία. Γίνεται στενάχωρη – στενός χώρος, όπως ακριβώς το λέει η λέξη.

Στο βάθος, επιστήμονες όπως ο Αϊνστάιν ή ο Χόκινγκ, ακόμα κι όταν δεν καταλαβαίνουμε πλήρως τι ακριβώς λένε, αναποδογυρίζουν αυτό που εμείς όλοι νοούμε ως πραγματικότητα. Καθιστούν το οικείο ανοίκειο και αυτό έχει πάντοτε έναν βαθμό δέους αλλά και τρόμου.

Αυτό συνέβαινε από πολύ παλιά. Η καθημερινή μας εμπειρία, εάν περιοριστούμε σε αυτή, έχει κάτι αφόρητα περιοριστικό και εν τέλει εσφαλμένο. Η καθημερινή εμπειρία υπαγόρευε στους ανθρώπους να πιστεύουν για αιώνες ότι η Γη είναι επίπεδη. Μα αφού δεν πέφτουμε ούτε βλέπουμε καμιά καμπύλη, τα πάντα δείχνουν «φλατ», επίπεδα. Ετσι δεν είναι;

Κάπως ανάλογα, οι άνθρωποι έβλεπαν ότι ο Ηλιος περιστρέφεται γύρω από τη Γη, ότι η Γη βρίσκεται στο κέντρο του κόσμου. Κι έρχεται ένας Κοπέρνικος κι ένας Γαλιλαίος και αντιστρέφουν αυτό που υπαγορεύει η καθημερινή μας αντίληψη.

Εως σήμερα, αυτό που καταλαβαίνουμε είναι ότι ο χρόνος είναι γραμμικός και αδιατάρακτος, ο χώρος είναι ένα παθητικό κενό που εμείς γεμίζουμε με ύλη. Κι έρχεται ένας Αϊνστάιν και αποδεικνύει ότι ο χρόνος υφίσταται στρεβλώσεις διότι είναι αναπόσπαστο κομμάτι του χώρου, ο οποίος, με τη σειρά του, καμπυλώνεται στις τεράστιες μάζες ύλης, έχει ιδιότητες, έχει δυναμική, κυματισμούς, ζαρώνει και επιμηκύνεται σαν λάστιχο. Αυτή είναι η μεγάλη εικόνα την οποία αγνοούμε μέσα στην απλή, ταπεινή καθημερινότητά μας.

Προσωπικά, δεν ξέρω, και δεν θέλω να ξέρω, πώς θα ήταν η καθημερινότητά μου δίχως αυτή τη μεγάλη εικόνα.