Ευάγγελος Αυδίκος, «Δε σκέφτηκαν στις φλέβες μου να ψάξουν», ΕΦΣΥΝ, 16 Μαϊου 2023

 

 

Ευτυχώς που υπάρχουν κι αυτά. Οι βαθιές εισπνοές στα φιαλίδια του πολιτισμού. Στα θέατρα και τους θεατρικούς χώρους. Ειδικά οι δεύτεροι αποπνέουν τη μαγεία της μεταμόρφωσης. Ενα δωμάτιο λιτό, αφτιασίδωτο, που μεταμορφώνεται και γίνεται ιερό για μετάγγιση αισιοδοξίας.

Εκεί που όλα αποκτούν μια μαγική διάσταση: το τραπέζι, οι πάγκοι-καθίσματα, οι καρέκλες, οι ανάγκες των θεατών, η ευλαβική προσήλωση σε όσα γίνονται στον χώρο που βαφτίζεται σκηνή.

Αυτή την αίσθηση είχα καθώς πήρα το ασανσέρ για να ανεβώ στον τρίτο όροφο, στο θέατρο Vault, εκεί που θα παρακολουθούσαμε τη Μάνια Παπαδημητρίου στον μονόλογο του Γιάννη Σολδάτου «Αθηνάς Παναγούλη Επιτάφιος», σε σκηνοθεσία Κωστή Καπελώνη. Ο τόπος πέρα από τις γραμμές του τρένου, στην πίσω πλευρά της Κωνσταντινουπόλεως. Ολα στο ύψος της πεζής καθημερινότητας: ο δρόμος, τα μαγαζιά που αγκομαχούσαν από τη βιωτή, οι τοίχοι ξεβαμμένοι από τις ανάσες όσων παλεύουν για τον επιούσιο.

Και όλες αυτές οι εικόνες ξεθωριάζουν. Τα πράγματα αλλάζουν. Σαν μια νεράιδα να τ’ άγγιξε. Να τα μαλάκωσε. Είναι τα λόγια στον μονόλογο, η ματιά του σκηνοθέτη, η ηθοποιός που μεταλλάσσεται και γίνεται Αθηνά Παναγούλη. Το άχρωμο δωμάτιο μιας συνηθισμένης πολυκατοικίας μεταμορφώνεται κι αυτό σε ιερό της θεατρικής εξάλλαξης. Ολα κοινωνούν τη μαγεία αυτής της μαγικής διαδικασίας. Με όλες τις αισθήσεις. Οσα λέγονται γίνονται η Κίρκη που αλλάζει σχήμα σε ανθρώπους και αντικείμενα. Εγχέουν τη δύναμη του λόγου και της θεατρικής τελετουργίας.

Πρόκειται γι’ αυτό που κάνει ποίηση ο Αλέκος Παναγούλης. «Δε σκέφτηκαν στις φλέβες μου να ψάξουν», γράφει στο ποίημά του που έγραψε στο κάτεργο της δικτατορίας του 1967. Του αφαίρεσαν καθετί. Τον απογύμνωσαν. Και όμως έγραψε. Δεν πήγαινε το μυαλό τους στο αίμα του. Που έγινε μελάνι για να γράψει. Να αντιπαλέψει τον απολυταρχισμό. Να φωτίσει τη ζωή, τη δική του και των άλλων.

Η τέχνη είναι πύρωμα ψυχής, αλλά και προσάναμμα. Συχνά, το λιτό κολατσιό σε χώρους καθημερινούς μετουσιώνεται σε μέθεξη. Γίνονται μεταλαβιά λόγου, ήχου και αισθημάτων. Οι θεατρικοί χώροι και όσοι/ες συμμετέχουν, με οποιονδήποτε τρόπο, είναι το άλλο πρόσωπο μιας κοινωνίας που στέκει άβουλη μπροστά στη διαδικασία αδρανοποίησής της. Το βίωσα στο Vault, αλλά και στην «Αλίκη», στο θέατρο Bios, με τον μονόλογο της Ελένης Ζιώγα. Και τα δύο ακονίζουν την ψυχή και το μυαλό.

Πού τη βρήκες τόση δύναμη; Η διερώτηση της Αθηνάς Παναγούλη θα μπορούσε να γίνει κατάφαση. Ο Αλέκος Παναγούλης χρειάζεται να επιστρέψει στις ζωές μας ως συμβολική μορφή αντίστασης στην ισοπέδωση. Ως άνθρωπος που έκανε γραφική ύλη το αίμα του. Χωρίς καιροσκοπισμούς. Αυτό που κάνουν πολλοί στο θέατρο. Βάζοντας το δικό τους αίμα στην παράσταση.