Κωστούλα Μάκη, “Λοξά τοπία”, Ποιείν 2019, σελίδες 78
Η καινούρια ποιητική συλλογή της Κωστούλας Μάκη επιβεβαιώνει την διαμορφούμενη αντίληψη της ποιήτριας για τη σχέση της ποιητικής τέχνης με την πραγματικότητα, όπως η ίδια την αισθητικοποιεί. Είναι μια σχέση αιρετική, ανατρεπτική, θα προσέθετα ανίερη. Η πρόθεσή της γίνεται προφανής από την επιλογή του τίτλου «Λοξά τοπία», που παραπέμπει τόσο στον τρόπο που εικονοποιεί τους τόπους όσο και στον προσωπικό δεσμό, συνακόλουθα, με τις λέξεις και τον ρόλο της τέχνης.
Η Μάκη επιχειρεί, με την καινούρια συλλογή, να οριοθετήσει τη δική της λοξή , ανεξάρτητη φωνή έναντι εκείνων των μορφών ποικιλώνυμης εξουσίας που επιχειρούν να χειραγωγήσουν τον ποιητικό λόγο. Γράφει:
Μην κάνετε στους ποιητές υποδείξεις
να διατηρήσουν την οπτική τους ανοιχτή.
Μην τους ζητάτε
να μιλήσουν με απλότητα
για τα τείχη
το σούρουπο
τις πτώσεις
τις προηγούμενες επαναστάσεις
τους διάττοντες αστέρες.
Αυτή η απόφασή της για ποιητική χειραφέτηση διατυπώνεται με τη χρήση της ειρωνείας, αναζητώντας τη λύτρωση στις τεχνικές του Μπόρχες, που διατρέχει τη σκέψη αλλά και τα εκφραστικά της μέσα.
Να ενταχτώ κι εγώ γαμώτη μου σε κάποιο
κύκλωμα
σε μία κλίκα λογοτεχνική.
Να παίρνω σβάρνα τοις ποιητικές βραδιές
να παίζει τζαζ μουσική
απ’ το ηχείο.
Με σπασμένη φωνή
να παρατάσσονται οι λέξεις.
Καλοεκτελεσμένη συνταγή.
Η ίδια στο ποίημα «Με σπασμένη φωνή» (αφιερωμένο στον Βύρωνα Λεοντάρη), ούσα έξω από τα όρια του ποιητικού κανόνα, αυτοϋπονομεύεται σαρκαστικά αναφερόμενη στις πρακτικές των δημιουργών να φοιτούν στις συναντήσεις των λογοτεχνικών συντροφιών, προσδοκώντας στην αποδοχή.
Αφετηρία για τη διαδικασία πρόσληψης των ποιητικών ερεθισμάτων της είναι η λοξή ματιά που διατρέχει την προσωπική της κοσμοθεωρία, που συναπαρτίζεται από τον αναστοχασμό και την αμφισβήτηση κάθε μορφής σχέσεων, οι οποίες μπορεί να της υπαγορεύσουν έναν συγκεκριμένο πλαίσιο σκέψης και συμπεριφοράς συμπεριλαμβάνοντας και τη θεματολογία αλλά και τα εκφραστικά της μέσα. Σε μια περίοδο που γίνεται λόγος για την κρίση του ποιητικού λόγου, η Μάκη δεν διστάζει να υπερασπιστεί την ποιητική της φωνή.
Κι αν τίποτε δε συμβεί στο μέλλον
θα βρεθεί κάποιος να φτιάξει
μια μακαρονάδα
μια απλή σάλτσα ντομάτας.
Δυο φίλες θα συνωμοτούν κάπου γελώντας
Ένας αντάρτης
σε ένα σημείο του κόσμου
θα ανεβαίνει με ομίχλη.
Όλες οι φάσεις του φεγγαριού είναι δικές μας
(Το μέλλον)
Η ποιήτρια δεν ανησυχεί για το μέλλον της ποίησης. Θεωρεί πως η τέχνη δεν συνοδοιπορεί μόνο με τα «σημαντικά». Με τον τρόπο αυτό παίρνει διακριτική απόσταση από την ανησυχία ότι χρειάζεται η ποίηση τα συγκλονιστικά για να συνεχίσει την πορεία της. Η ίδια μορφοποιεί το ποιητικό της σύμπαν μη διστάζοντας να χρησιμοποιήσει λέξεις που δεν ταιριάζουν σε μια «ορθοφρονούσα» ποίηση (γαμώτη) αλλά και να επιστρατεύσει τα πράγματα της καθημερινότητας ( μακαρονάδα, σάλτσα ντομάτας, γέλιο, κουνάβι, μήλα, πουλερικά, σαγιονάρες, σκαντζόχοιρος, σταυρόλεξα, ψιλικατζίδικο), που συνυπάρχουν στα ποιήματά της με πρόσωπα και καταστάσεις, που άφησαν το αποτύπωμά τους στην ιστορία (Ρήγας, Μαρξ, Λένιν, Ερνέστο) και την τέχνη (το καρότσι του Αϊζενστάιν, Εγγονόπουλος, Κατσαρός, Κρυστάλλης, Τόλκιν) .
Τα «Λοξά τοπία» της Μάκη συνιστούν μια διαδικασία άρθρωσης του προσωπικού της σύμπαντος, ο οποίος την οδηγεί στη συνάντηση με όσους θέτουν ερωτήσεις για το μέλλον της ποίησης.
Ανάγκη επιτακτική
να περιγράψεις
ό,τι με στόμφο
οι άλλοι θα ξεχάσουν.
Σε λεωφορείο παλιό
εργάτρια λαγοκοιμάται κουρασμένη.
Απ’ τους πολλούς λαιμούς πουλερικών
που έχει κόψει
(Πουλερικά)
Στον δικό της κόσμο, η ποίησή της, απαλλαγμένη από εξαρτήσεις αλλά και από ορθοφρονούντα λόγο, σαρκώνεται στην κατάφαση σ’ έναν ανθρωπισμό, που αρνείται ν’ ακολουθήσει την πεπατημένη οδό.Επιχειρεί να υπερβεί τα όρια που αιχμαλωτίζουν τη σκέψη της. Το κουνάβι στο Αγρίνιο γίνεται αφορμή ν’ αναδιατάξει το τοπίο της πόλης. Η διαδρομή «Αγρίνιο – Αθήνα) λειτουργεί ως αφορμή να κηρύξει προσκλητήριο των οικείων της, είτε είναι οι αντάρτες παππούδες της είτε ο Μπόρχες ή ο Γκόρπας.
Το τοπίο για τη Μάκη γίνεται αφορμή να περιπλανηθεί στους βιολογικούς και πνευματικούς της προγόνους. Η ποίηση, συνεπώς, λειτουργεί ως βοτάνισμα. «Το ξεχορτάριασμα είναι μνημονική διαδικασία», γράφει.
Σ’ έναν κόσμο που «ακόμα και οι Ερινύες ημέρεψαν στο πέρασμα του χρόνου», η ποίηση για την ποιήτρια είναι και μια έμφυλη πράξη, να μιλήσει για τις σιωπηλές γυναίκες.
Επιθυμώ να λιάζονται οι ιστορίες
στα σύρματα,
στα μανταλάκια,
στο χώμα,
και στη θάλασσα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου