Νόμιμη ανηθικότης, ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ, 18 Μαρτίου 2015

   Ήρθε στην επικαιρότητα με εκκωφαντικό τρόπο, όταν υπουργός της τότε κυβέρνησης(2008) δικαιολογήθηκε απέναντι στους επικριτές του για το ηθικό υπόβαθρο των πράξεών του ισχυριζόμενος ότι το νόμιμο είναι και ηθικό. Με άλλα λόγια, ο υπουργός υποστήριξε το επιχείρημα ότι ο νόμος, η συντεταγμένη βούληση μιας οργανωμένης κοινωνίας παράγει ήθος. Αν επιχειρήσουμε να βυθομετρήσουμε αυτή την άποψη θα καταλήξουμε στις απαρχές της θεωρίας του φυσικού δικαίου, της άποψης δηλαδή ότι το δίκαιο και το νόμιμο προέρχονται από μια υπερβατική εξουσία, η οποία περιβάλλεται με αυθεντία και γνώση των φυσικών νόμων, τους οποίους εγχέει στη νομοθεσία , που διέπει τις οργανωμένες κοινωνίες. Ως εκ τούτου, το νόμιμο, ως δοτό από μια εξουσία παντογνώστη , εμπεριέχει και την ταύτισή του με το ηθικό. Τι είναι , όμως, το ηθικό; Είναι ένα σύνολο κανόνων, που ορίζουν τις σχέσεις ανάμεσα στα μέλη μιας κοινωνικής ομάδας, όπως έχουν διαμορφωθεί μέσα στην ιστορική εξέλιξη μιας πληθυσμιακής ομάδας. Είναι, σε τελική, ανάλυση, η αίσθηση ότι η συνείδηση ότι όλοι συναποτελούν μέλη της ίδιας ομάδας , της οποία η λειτουργία εξαρτάται από την υποχρέωση του σεβασμού των άλλων, ανεξάρτητα από την κοινωνική θέση ή τη δυνατότητα πρόσβασης στα δίκτυα εξουσίας. Στην προαναφερθείσα περίπτωση υποτιμάται το πλαίσιο αυτό και προβάλλεται η κατίσχυση του φυσικού δικαίου για την ηθικοποίηση της συμπεριφοράς. Οι κατέχοντες την εξουσία ενεργούν ως ελέω θεού διαχειριστές της απαιτώντας από τους σύγχρονους συμπολίτες τους να επανέλθουν σ’ ένα παλιό οδικό χάρτη των σχέσεων εξουσίας και πολιτών.

    Έχω την αίσθηση ότι στην εποχή της μιντιακής δημοκρατίας και της κοινωνικής αναλγησίας όσοι κυβέρνησαν  φρόντισαν από τη μια μεριά να αναγορεύσουν τις νομοθετικές τους πρωτοβουλίες σε αποτελέσματα ενός φυσικού δικαίου, που στη συγκεκριμένη περίπτωση αντλούσε την ισχύ του από  αναφορά στη μεταφυσική και αϊστορική αντίληψη για το έθνος, χωρίς παράλληλη προσγείωση στην τύχη αυτών που συγκροτούν το έθνος. Ο νόμος γίνεται, στην περίπτωση αυτή, το οπλισμένο χέρι μιας υπερβατικής αρχής. Χρησιμοποιούν ως προμετωπίδα το «Κρατίστην είναι δημοκρατίαν εν ή πάντες ως τύραννον φοβούνται τον νόμον»(Βίας ο Πριηνεύς). Προφανώς, ο νόμος είναι προϋπόθεση για τη λειτουργία μιας οργανωμένης ομάδας. Μπορούμε, όμως, να θεωρήσουμε ότι οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου και η καταβαράθρωση του κοινωνικού κράτους παράγουν ηθικό αποτέλεσμα, διαμορφώνουν δηλαδή συνθήκες κοινωνικής σύγκλισης και συνεργασίας; Οι εκλογές της 25^ης Ιανουαρίου έδωσαν την απάντηση, πρωτίστως όμως η ανακούφιση που ένιωσαν οι πολίτες αποτύπωσε τη δυσαρμονία ανάμεσα στην εξουσία που αντιμετώπιζε το νόμο ως μεταφυσική αρχή και στους Έλληνες πολίτες που ένιωθαν να μην υπάρχουν συνεκτικοί δεσμοί με την κυβέρνηση.

      Φαίνεται ότι αυτή η ανισορροπία αποκαταστάθηκε με την ευρεία αποδοχή που απολαμβάνει η νέα κυβέρνηση. Ωστόσο, η συνέχεια θα εξαρτηθεί από το προτεινόμενο ηθικό παράδειγμα, το οποίο θα διοχετευθεί στις νομοθετικές πρωτοβουλίες, οι οποίες θα επιχειρήσουν να θεραπεύσουν την ηθική αναξιοπιστία αλλά και τα κοινωνικά τραύματα στο σώμα της ελληνικής κοινωνίας. Μπορεί ο σοφιστής Πρωταγόρας να ανέδειξε τον σχετικισμό στην προσέγγιση των κοινωνικών και μη θεμάτων(μέτρον πάντων χρημάτων άνθρωπος), ωστόσο έθεσε ως ασφαλιστική δικλείδα για την μη  υποκατάσταση του γενικού συμφέροντος από το ατομικό την αιδώ(ντροπή) και την δίκην(αίσθημα δικαίου). Αυτές οι δύο κομβικές έννοιες περιφρονήθηκαν και θεωρήθηκαν ως απάδουσες στην υπερβατική αντίληψη για το νόμιμο. Όλοι γνωρίζουμε πού οδήγησε η αντίληψη αυτή. Διαφθορά και ανάδειξη δημοσίων ανδρών, που το μόνο τους προσόν ήταν η δήλωση υποταγής στην ‘υπερβατική’ εξουσία.

      Τα μέλη της νέας κυβέρνησης οφείλουν να το γνωρίζουν. Οφείλουν να αποκαταστήσουν τη νομιμότητα που συναντιέται με την ηθική, το δικαίωμα δηλαδή όλων των ανθρώπων να ζουν με αξιοπρέπεια. Ταυτόχρονα, οφείλουν να αποτελεί μέτρο για τις αποφάσεις τους η αιδώς, που οι βουλευτές δεν την συνυπολόγισαν στην αποδοχή του βουλευτικού αυτοκινήτου με το επιχείρημα ότι είναι νόμιμη διεκδίκηση.

      Η νέα εξουσία οφείλει να εισηγηθεί μια νέα νομοθεσία, που θα συμπεριλάβει την ηθική της Αριστεράς, χάρη στην οποία εκλέχτηκε στην κυβέρνηση. Ως τότε, οι βουλευτές της ας ρίξουν μια ματιά στον Καντ που λέει:«πράξε έτσι ώστε η υποκειμενική αρχή της βούλησής σου να μπορεί να ισχύει ταυτοχρόνως ως αρχή μιας καθολικής νομοθεσίας».