fake_news_kitrinos_typos.jpg
Dreamstime
Η είδηση έκανε τον γύρο του διαδικτύου, μπήκε στον έντυπο «Βηματοδότη», στο «Πρώτο Θέμα», στον «Ελεύθερο Τύπο», στην «Athens Voice» και στο iefimerida.
Προφανώς η είδηση ήταν ψευδής. Ξεκίνησε πριν από κάποιους μήνες από το σατιρικό σάιτ ψευδών ειδήσεων «το βατράχι», αναπαράχθηκε χωρίς κριτική και μεταμορφώθηκε σε πραγματική είδηση.
Το υπουργείο Διοικητικής Ανασυγκρότησης τη διέψευσε, αφού πρώτα είχε γίνει ο κακός χαμός στο διαδίκτυο.
Η καθαυτό είδηση δεν έχει τόση σημασία όση έχουν αυτά που η συγκεκριμένη ιστορία αναδεικνύει: τον ρόλο και τη σημασία της πληροφορίας και της διαχείρισής της, την κατάσταση της δημοσιογραφίας, την ανάδειξη των «fake news» σε πολιτικό εργαλείο αλλά και την υφή των ίδιων των ειδήσεων.
Ενδεικτική η στάση του ΣΚΑΪ που ουσιαστικά υποστήριξε πως δεν έχει σημασία το γεγονός πως το δημοσίευμα είναι ψεύτικο αλλά πως ουσιαστικά θα μπορούσε να είναι αληθινό, μια και η συγκεκριμένη κυβέρνηση τέτοια κάνει.
Ουσιαστικά οι δημοσιογράφοι ψάρεψαν «αληθινότητα» από μια είδηση που οι ίδιοι έλεγαν πως είναι ψευδής, ενώ στη συνέχεια έμοιαζαν να αμφιβάλλουν για τους εαυτούς τους.
Τελικά, η συζήτηση κατέληξε με τον Αρη Πορτοσάλτε να ειρωνεύεται τους δημόσιους υπαλλήλους και να κάνει λόγο για το αίσχος του δημόσιου τομέα.
Εκεί που θα κατέληγε, δηλαδή, η συζήτηση αν η είδηση ήταν αληθινή, οι παρουσιαστές, ενσαρκώνοντας ουσιαστικά τους ρόλους τους χωρίς κουστούμια, ανέβασαν δημοσίως για όλους εμάς την παράσταση με τίτλο: «Μην αφήνεις την αλήθεια να σου χαλάσει μια καλή ιστορία».
Θα μπορούσαμε να δούμε την όλη ιστορία ως ενδεικτική για τον τρόπο που τα κυρίαρχα μέσα αντιμετωπίζουν τους πολιτικούς τους εχθρούς. Είναι ακόμα πιο ενδεικτική για το είδος μιας συγκεκριμένης δημοσιογραφίας σε μια συγκεκριμένη εποχή.
Οι ειδήσεις των πηχυαίων τίτλων ζητούν να προσφέρουν δράμα και όχι πληροφόρηση. Συγκίνηση, οργή, σκανδαλισμό, δάκρυα. Το σχήμα της είδησης ζωγραφίζεται αποκλειστικά από το θυμικό.
Από την είδηση που θα κερδίσει το μάτι στην ταχύτατη ροή της διαδικτυακής πληροφόρησης.
Και αν δεχτούμε πως κάθε είδηση τονίζεται ή υποβαθμίζεται, αποκτά εστίαση σε συγκεκριμένες της λεπτομέρειες, τιτλοφορείται με συγκεκριμένους όρους κτλ., τότε συνειδητοποιούμε εύκολα πως το ποσοστό αλήθειας μιας είδησης είναι απλώς ένα στοιχείο ανάμεσα στα άλλα· ένα στοιχείο που (όπως αποδεικνύει και η πρόσφατη ιστορία από το «βατράχι») μπορεί και να λείπει.
Στη διπλή τους κίνηση τα fake news μετατρέπουν το ψεύδος σε είδηση και την κάθε είδηση σε ψεύδος.
Και κάτι τέτοιο δεν αποτελεί απλώς μια «τεχνική δυσκολία» μιας νέας εποχής, ούτε ένα χαρακτηριστικό των ειδησεογραφικών κέντρων που είτε από δόλο είτε από αδυναμία καταλήγουν στην παραπληροφόρηση.
Το θέμα είναι πολιτικό, ηθικό σχεδόν οντολογικό για την ίδια τη σημασία της αλήθειας στις σύγχρονες κοινωνίες.
Τα «fake news» παραμένουν ακόμα κι όταν διαψευστούν. Ως υπονοούμενα, ως χθεσινές αναρτήσεις, ως μια φήμη που θα ανασυρθεί σε κάποια μελλοντική κουβέντα.
Ζητούν χώρο εντός του αληθινού ακόμα κι αν διαψευστούν, υπάρχουν ως αποδείξεις ακόμη κι όταν δεν αποδεικνύουν, επιτελούν τον στόχο τους ακόμα κι όταν δεν είναι ειδήσεις.
Η περίπτωση της Ηριάννας είναι ενδεικτική για τον ρόλο που μπορεί να παίξει μια ψευδής είδηση.
Το γεγονός πως το επώνυμό της ήταν ίδιο με αυτό υφυπουργού του ΣΥΡΙΖΑ ήταν αρκετό ώστε η ίδια να βαφτιστεί συγγενής του και τελικά, μέσα από αέναες συζητήσεις και χυδαιολογίες, να καταλήξουμε στο συμπέρασμα πως η Αριστερά ταυτίζεται με την τρομοκρατία.
Το γεγονός πως η ίδια η κοπέλα δεν έχει σχέση ούτε με την τρομοκρατία ούτε με τον υφυπουργό δεν παίζει απολύτως κανέναν ρόλο.
Η «είδηση» έπαιξε τον ρόλο της, το υπονοούμενο έμεινε και καλό θα είναι να θυμόμαστε τη συγκεκριμένη σπέκουλα και να δούμε τι ρόλο θα παίξει στην απόφαση του δικαστηρίου τον Σεπτέμβριο.
Γιατί αυτό που είναι τελικά ψεύτικο στα «fake news» είναι η αλήθεια που περιέχουν. Η αλήθεια που δημιουργούν ως αποτέλεσμα, είναι απολύτως πραγματική.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου