ioannina-mnimeio1.jpg
Οι εκδηλώσεις φέτος ήταν τριήμερες και κορυφώθηκαν χθες το πρωί με την κατάθεση στεφάνων, στην οποία παρέστη το σύνολο των τοπικών αρχών καθώς και ο πρόξενος της Γερμανίας στη Θεσσαλονίκη, Βάλτερ Στέχελ
Το προσκλητήριο νεκρών είναι μια συγκλονιστική εμπειρία που δεν μπορεί να περιγραφεί με λέξεις. Δεκάδες ονόματα, τα περισσότερα να μοιάζουν κάθε τόσο μεταξύ τους, δηλωτικό της εξόντωσης ολόκληρων οικογενειών. Και στις πλάκες με τα ονόματα των εκτελεσθέντων στο μνημείο τα παιδιά, πολλά παιδιά.
Παρά τα όσα ίσως νομίζουν όσοι ασχολούνται επιφανειακά με το αποτύπωμα που άφησε πίσω της η Κατοχή, στα χωριά της Ηπείρου η μνήμη της τραγωδίας παραμένει ζωντανή και ψάχνει τρόπους να εκφραστεί.
Οι εκδηλώσεις φέτος ήταν τριήμερες και κορυφώθηκαν χθες το πρωί με την κατάθεση στεφάνων στην οποία παρέστη το σύνολο των τοπικών αρχών καθώς και ο πρόξενος της Γερμανίας στη Θεσσαλονίκη, Βάλτερ Στέχελ.
Οι Λιγκιάδες άλλωστε άκουσαν ένα επίσημο «συγγνώμη» από το στόμα τού τότε προέδρου της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, Γιοακίμ Γκάουκ, που κατέθεσε στεφάνι στο μνημείο του χωριού τον Μάρτιο του 2014 παρουσία και του Κάρολου Παπούλια.
Ιδιαίτερο χρώμα στις φετινές εκδηλώσεις έδωσε η προβολή του ντοκιμαντέρ «Το μπαλκόνι, μνήμες Κατοχής», σε σκηνοθεσία του Χρύσανθου Κωνσταντινίδη, ένα οδοιπορικό στην ιστορία της καταστροφής του χωριού και στις μνήμες των μαρτύρων.
Ο δημιουργός της ταινίας, Χρύσανθος Κωνσταντινίδης, κατάγεται από τους Λιγκιάδες από τη μεριά της μητέρας του κι άκουγε από μικρός τις ιστορίες για τη σφαγή στο χωριό, με πολλά μέλη της οικογένειάς του να βρίσκονται ανάμεσα στα θύματα.
Μετά την πολύχρονη έρευνά του στα ιστορικά δεδομένα και τις μαρτυρίες των κατοίκων του χωριού, τον ρωτήσαμε τι του έχει αφήσει ως συμπέρασμα αυτή η διαδικασία ολοκλήρωσης της ταινίας.
«Το πένθος δεν μπορεί να σταματήσει»
Το «ποτέ πια ναζισμός» είναι αυτό που θέλει να κρατήσουμε. Οπως μας λέει:
«Η αρχή για μένα ήταν οι μαρτυρίες που είχα και το πώς εκδηλωνόταν το πένθος. Σταδιακά και μέσα από την ανάλυση που έκανα, κατάλαβα ότι η σφαγή αυτή και το πένθος που έζησαν αυτοί οι άνθρωποι που έχασαν τις οικογένειές τους, το πένθος που δημιουργείται μέσα τους, δεν μπορεί να σταματήσει. Γιατί συνήθως το πένθος για έναν φυσιολογικό θάνατο έχει κάποια στάδια και περνάνε. Για πολλούς όμως στους Λιγκιάδες αυτό το πένθος τούς δημιούργησε μια συμπεριφορά θλίψης που μεταφέρεται νομίζω από γενιά σε γενιά.
Το συμπέρασμα για μένα, μετά την ολοκλήρωση του ντοκιμαντέρ, είναι ότι πρέπει να ειπωθεί αυτή η ιστορία. Και για εμάς, για να εκδηλωθεί το πένθος μας, και, το σημαντικότερο, για να κατανοήσουν όλοι τι πάει να πει ναζισμός. Και τι πρέπει να κάνουμε όλοι μας για να τον καταπολεμήσουμε. Γιατί υπάρχει, κι αν κλείνουμε τα μάτια μας ανεβαίνει. Γι’ αυτό και έχει ανέβει και στις μέρες μας ο ναζισμός, γιατί έχουμε κλείσει τα μάτια μας και τα αυτιά μας, κι εμείς στην Ελλάδα και στη Γερμανία».
Η καταστροφή των Λιγκιάδων είναι μία από τις μεγαλύτερες «πληγές» που άνοιξε η επέλαση των γερμανικών στρατευμάτων στην Ηπειρο από τον Ιούλιο του 1943 ώς την αποχώρησή τους τον Οκτώβριο του 1944.
Ανάμεσά τους βέβαια ορόσημα φρίκης και ανείπωτης βίας, ενδεικτικά μόνο, το Κομμένο της Αρτας, η Μουσιωτίτσα νότια των Ιωαννίνων, η Παραμυθιά -και να μην ξεχνάμε τον διωγμό και την εξόντωση στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των εβραϊκών κοινοτήτων της Ηπείρου το 1944.
Στους Λιγκιάδες, από τους 86 κατοίκους που ήταν εκείνη τη μέρα στο χωριό, γλίτωσαν μόνο 4, ενώ όλα σχεδόν τα 43 κτίρια και οι 57 καλύβες του χωριού πυρπολήθηκαν.
Από τους 82 δολοφονημένους από κάθε μορφής δολοφονικό όπλο (μαζικές εκτελέσεις, πυρπολήσεις κ.λπ.), τα 34 ήταν παιδιά από μηνών ώς 11 χρόνων, από τους ενήλικες οι 28 ήταν γυναίκες.
Ο Παναγιώτης Μπαμπούσκας, 10 μηνών μωρό τότε, βρίσκεται στην αγκαλιά της νεκρής του μητέρας και διασώζεται με μία μεγάλη ουλή στην πλάτη από λόγχη. Ο μόνος επιζών εν ζωή σήμερα κατέθεσε για ακόμα μία χρονιά στεφάνι.
Την ίδια Κυριακή του 1943 θα γίνουν κι άλλες εκτελέσεις στη σημερινή Αμφιθέα, χωριό κάτω ακριβώς από τους Λιγκιάδες.
Η καταστροφή των Λιγκιάδων θεωρείται ότι αποτέλεσε επιχείρηση αντιποίνων για τον θάνατο ενός Γερμανού αξιωματικού από αντάρτες δύο ημέρες πριν στον Λούρο.
Γνωρίζουμε όμως καλύτερα σήμερα ότι η αποστολή των γερμανικών στρατευμάτων στην Ηπειρο (μεταξύ των οποίων ξεχωρίζει η 1η Ορεινή Μεραρχία) ήταν οι «εκκαθαριστικές» επιχειρήσεις κατά μήκος των οδικών αξόνων από τη νότια Αλβανία ώς την Πρέβεζα, η δημιουργία «ασφαλών» ζωνών και η αντιμετώπιση κάθε μορφής αντίστασης, η προετοιμασία για πιθανή συμμαχική απόβαση στα παράλια του Ιονίου.
Τα σχέδια αυτά υλοποιήθηκαν μεθοδικά και είχαν αποτέλεσμα την καταστροφή εκατοντάδων χωριών και χιλιάδες νεκρούς, κυρίως αμάχους.
Στην περίπτωση ειδικά των Λιγκιάδων φάνηκε ίσως πρόσφορο να δοθεί κι ένα επιπλέον «μάθημα» στους Γιαννιώτες που έβλεπαν απέναντι το χωριό να καίγεται και τους Γερμανούς να σχολιάζουν παρατηρώντας με τα κιάλια.
Ενα μαύρο σύννεφο είχε καλύψει τα Γιάννενα και δεν ήταν από τους καπνούς του κατεστραμμένου χωριού, αλλά από τον θάνατο και τη μισανθρωπιά, την κυρίαρχη ιδεολογία των κατακτητών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου