Το Τζόκερ

tzoker

Η στοιχηματική θέρμη όταν υπάρχει Τζόκερ φτάνει σε ακραία όρια, σε σημείο που αποτελεί αξιοπαρατήρητο κοινωνικό φαινόμενο | ΕUROKINISSI / ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΝΤΑΡΙΝΗΣ

Συντάκτης: 

Ευάγγελος Αυδίκος*

Η σχέση του ανθρώπου με την πορεία της ζωής του αποτέλεσε άξονα, γύρω από τον οποίο ειπώθηκαν πολλά, συχνά αντιφατικά. Κανείς δεν παρέλειψε την αναφορά στην τύχη, ως μια δύναμη ανεξήγητη, εκπορευόμενη από κάποια υπερφυσική δύναμη που ορίζει τον κόσμο.

Αναπόφευκτα, η τύχη η ίδια απέκτησε μαγική διάσταση, για την κατάκτηση της οποίας οι άνθρωποι κατέφυγαν σε θεοτικά. Αυτή ακριβώς η δυνατότητα της τύχης να λειτουργεί ως διελκυστίνδα ανάμεσα στο θετικό και το αρνητικό της πρόσωπο επισημάνθηκε από τους αρχαίους λαούς. Κλασικό είναι το παράδειγμα της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας που αναγόρευσε σε θεότητα την τύχη, πρωτίστως διότι πίστευαν ότι ήταν μια ανεξάρτητη από τη θέλησή τους μεταβλητή.

Η εξάρτηση λοιπόν των θεμάτων προσώπων και πόλεων από τον βαθμό δελεασμού της απρόβλεπτης μεταβλητής (τύχης) οδήγησε στη θεοποίησή της και ως εκ τούτου στην παραδοχή ότι η δυναμική της ήταν τέτοια που μπορούσε να εξουδετερώσει την έλλογη απόπειρα για χειραγώγηση των μελλούμενων.

«Θέλω τύχης σταλαγμόν ή φρενών πίθον», διακηρύσσει ο Μένανδρος. Οπερ εστί μεθερμηνευόμενον, είναι προτιμότερη μια σταλαγματιά τύχης από ένα πιθάρι γεμάτο μυαλά. Ουσιαστικά, ο Μένανδρος, βιώνοντας το λυκαυγές του Χρυσού Αιώνα στην αρχαία Αθήνα, αναζητεί την αιτία των γινομένων σε απροσδιόριστους παράγοντες, μια τάση που μπορεί να ανιχνευτεί σε κάθε ιστορική περίοδο που πλήττεται από βαθιά κρίση.

Τότε ο άνθρωπος χρησιμοποιεί θεοτικά προκειμένου να βελτιώσει τη ζωή του. Στην περίπτωση αυτή αναζητεί σημάδια εύνοιας της τύχης σε συμβολικές πράξεις. Μια τέτοια είναι το φλουρί στις διάφορες βασιλόπιτες.

Ενδιαφέρον έχει ο τρόπος που οι «αυλές» των κομματικών αρχηγών ή διαφόρων ισχυρών φροντίζουν ώστε το φλουρί όλως τυχαία να βρεθεί στο κομμάτι που του δίνεται, μια απόδειξη για πιστοποίηση της νομιμοφροσύνης στον αρχηγό, που πλέον έχει μαζί του την τύχη που του επιφυλάσσουν οι αυλοκόλακες.

Το περιστατικό με το Τζόκερ είναι μια άλλη εκδοχή του στοιχηματικού πυρετού που δημιουργείται στα χρόνια κρίσης. Οι πάντες παίζουν. Πιάνω τον εαυτό μου να δελεάζεται από την ιδέα συμπλήρωσης ενός δελτίου, μόλο που περιορίζομαι στην πρόθεση, ώς τώρα δεν κατάφερα να διασχίσω την πόρτα ενός σύγχρονου ναού της τύχης. Αποδίδω τη δειλία μου στην αθεράπευτη πάθηση της θεωρητικής ανάλυσης, που δεν είναι όμως ικανή να μετασχηματιστεί σε δράση.

Η στοιχηματική θέρμη όταν υπάρχει Τζόκερ φτάνει σε ακραία όρια, σε σημείο που αποτελεί αξιοπαρατήρητο κοινωνικό φαινόμενο.

Η κρίση αλλά και η προοπτική για ενθυλάκωση ενός σημαντικού ποσού που μπορεί ν’ αλλάξει τις αφόρητα πιεστικές συνθήκες ζωής στη διάρκεια περιοριστικών πολιτικών απογειώνουν τον ρόλο της στοιχηματικής τύχης. Πρόκειται για ακραία «εύνοια» της τύχης να είναι κάποιος ο τυχερός κι αυτό προσδίδει σχεδόν μαγικές διαστάσεις σ’ αυτό που συνέβη.

Ομως, η στοιχηματική τύχη στο πρόσφατο Τζόκερ ανάδειξε και μια άλλη παθογένεια της ανταγωνιστικότητας τον καιρό της κρίσης. Η φήμη πως ο τυχερός ήταν Πακιστανός απελευθέρωσε και πάλι τα αντιμεταναστευτικά αισθήματα μιας μερίδας του ελληνικού λαού. Παλιότερα, οι μετανάστες έκλεβαν τις δουλειές, θεωρήθηκε ότι συνέβαλαν στην αύξηση της ανεργίας και στην όξυνση του κλίματος ανασφάλειας.

Ε, το τελευταίο με το Τζόκερ υπερβαίνει τα «εθνικά» εσκαμμένα. Ερχονται στη χώρα και κλέβουν την μπουκιά από το στόμα των Νεοελλήνων! Ενδεχομένως, η πρόταση για ενεργοποίηση της κρατικής υπηρεσίας ασφάλειας για τον εντοπισμό του τυχερού θα ήταν στη σωστή κατεύθυνση, ενώ η κατάσχεση του ποσού θα ήταν πράξη υψίστου πατριωτισμού, πολλώ δε μάλλον αν τα χρήματα του Τζόκερ διοχετεύονταν στην επόμενη δόση προς το ΔΝΤ.

Αν αλήθευε, λοιπόν, η φήμη ότι ο τυχερός δεν είναι ένας «γνήσιος» Ελληνας, αυτό σημαίνει ότι η αρχαία θεότητα της Τύχης εγκατέλειψε τους Νεοέλληνες στην τύχη τους. Κι αυτό είναι δυσβάσταχτο. Ευτυχώς(!) όμως, ο «θεός της Ελλάδας» απέτρεψε μια τέτοια εξέλιξη, ο τυχερός βρέθηκε και δεν είναι μετανάστης, η Ελλάδα ελέγχει(;) τη μοίρα της. Οθεν τι θα κάνουμε χωρίς «βαρβάρους»;

Ισως -αφήνουμε περαιτέρω το θέμα στους ευθυμογράφους- είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να κατανοήσουμε πως πράγματι αν έχεις Τζόκερ διαβαίνεις ευκολότερα τον βίον. Αν θέλουμε όμως ν’ αλλάξουμε το ριζικό της χώρας δεν φτάνει ένα Τζόκερ. Χρειάζεται η συλλογική στόχευση και δράση.

* καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας