Οι επέτειοι γεγονότων, ευτυχών ή θλιβερών, αποτελούν ευκαιρίες για αναστοχασμό όσον αφορά στις αιτίες που οδήγησαν σ’ αυτά, στα διδάγματα που προκύπτουν και γενικά στις επιδράσεις που άσκησαν ή που εξακολουθούν να ασκούν στις κοινωνίες που τα δημιούργησαν ή τα υπέστησαν. Υπάρχουν, ωστόσο, γεγονότα που δεν μπορεί να τα «χωρέσει ο νους του ανθρώπου» και αρνείται να τα αποδεχθεί, όπως συνέβη για παράδειγμα με την Άλωση της Κωνσταντινούπολης και την Καταστροφή της Σμύρνης. Την πρώτη η συλλογική μνήμη διέσωσε ως «θέλημα Θεού», τιμωρία για μακρά περίοδο διαφθοράς και σήψης με σύμφυτη ωστόσο την ελπίδα της επανάκτησης από τους Έλληνες –Πάλι με χρόνους με καιρούς. Την καταστροφή της Σμύρνης, μιας ακμάζουσας πόλης, που παραδόθηκε στη φωτιά και την καταστροφή και ο πληθυσμός της αποτελούμενος στην πλειονότητά του από Έλληνες, όταν δεν δολοφονήθηκε, οδηγήθηκε στην προσφυγιά, τη βίωσε τουλάχιστον ως αδικία. Το Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, εθνική κιβωτός της συλλογικής μνήμης, σε συνεργασία με τον δραστήριο Φιλοπρόοδο Όμιλο Υμηττού διοργανώνουν το παρόν επιστημονικό συνέδριο με θεματικό πλαίσιο: Σμύρνη: Η ανάπτυξη μιας μητρόπολης της Ανατολικής Μεσογείου (17ος αι. - 1922). Η πρόταση ανήκει στον Φιλοπρόοδο Όμιλο, τον οποίο ίδρυσαν και αποτελούν πρόσφυγες της Ιωνίας, κυρίως από την περιοχή της Σμύρνης. Το Κέντρο, που εδώ και μια δεκαετία συνεργάζεται με τους εθνοτοπικούς, πολιτιστικούς συλλόγους και παρακολουθεί το σημαντικό έργο τους, δέχθηκε την πρόταση και αναζήτησε πρωτότυπες επιστημονικές ανακοινώσεις με κέντρο ενδιαφέρον
Ο Τάσος Αθανασιάδης στο Ελεγειακό Οδοιπορικό του γράφει: «Όπως δε θυμάται κανείς τις επιθανάτιες ώρες κάποιου, μα τις μέρες της ακμής του, έτσι κι εγώ είχα ασυναίσθητα απωθήσει, από τη μνήμη μου την προκυμαία που είχα εγκαταλείψει, με το πανικόβλητο πλήθος παγιδευμένο ανάμεσα στις φλόγες, γιατί κυριαρχούσε επίμονα μπρός μου η γοητευτική εικόνα του περίφημου Και της Σμύρνης με τα αρχοντικά, τα μεγαλοπρεπή ξενοδοχεία, τα πολυτελή κέντρα, τα γραφικά τραμβάυ, τις κομψές σιλουέτες, να παίρνει μια διάσταση οραματική μέσα στο μοναδικό ηλιοβασίλεμά της». Και μεις χωρίς να ξεχνάμε ό,τι εθνικά πόνεσε, θεωρούμε ότι πρέπει να ανασυγκροτήσουμε το πρόσωπο του πολιτισμού των ελληνικών πληθυσμών που έζησαν στην Ιωνία, στον Πόντο, στην Καππαδοκία, στην Αν. Θράκη και όπου αλλού, με έρευνα στον χώρο, τα αρχεία και τη ζωντανή συλλογική μνήμη.
[από τον Πρόλογο της Αικατερίνης Πολυμέρου-Καμηλάκη]
Με την οργάνωση του Συνεδρίου Σμύρνη: Η ανάπτυξη μιας μητρόπολης της Ανατολικής Μεσογείου (17ος αι. - 1922) επιχειρήσαμε να συμβάλουμε στην μελέτη της αστικής ανάπτυξης της πόλης, της θέση της και του ρόλου της στον χώρο της Ανατολικής Μεσογείου από τον 17ο αιώνα ως την καταστροφή της, το 1922. Στο κέντρο του ενδιαφέροντος βρέθηκε η ελληνική κοινότητα της Σμύρνης και ο ρόλος της στη ζωή της πόλης. Η επιλογή αυτή, μερική είναι αλήθεια καθώς φαίνεται να αφήνει εκτός διερεύνησης τις υπόλοιπες εθνοπολιτισμικές ομάδες της πόλης, δικαιολογείται από την επιθυμία κριτικής συμμετοχής μας στη δημόσια συζήτηση που αναπτύχθηκε εκείνη την περίοδο, με ευκαιρία τη συμπλήρωση 90 χρόνων από τη μικρασιατική καταστροφή. Εξάλλου, η ελληνική κοινότητα εξετάζεται ενταγμένη στο ιστορικό της πλαίσιο, το οποίο συνδιαμορφώθηκε και από τις υπόλοιπες εθνοπολιτισμικές ομάδες.
Επιθυμώντας να φτάσουμε σε μια όσο το δυνατόν συνολική προσέγγιση της ιστορίας και του πολιτισμού της Σμύρνης κατά τη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο, θελήσαμε να συμπεριλάβουμε ένα μεγάλο εύρος θεματικών όπως η οικονομία, το εμπόριο και η ναυτιλία, η οικιστική ανάπτυξη, η δημογραφία και οι μεταναστευτικές κινήσεις, η κοινωνική διαστρωμάτωση και μορφές κοινοτικής οργάνωσης, η αστική κοινωνικότητα (σύλλογοι, λέσχες), ο λαϊκός πολιτισμός εντός του αναπτυσσόμενου αστικού πλαισίου της Σμύρνης, η εκπαίδευση, οι ιδεολογίες, ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός, η εκδοτική δραστηριότητα, το θέατρο, η μουσική και οι τέχνες, τα οποία οργανώθηκαν εντός των παρακάτω θεματικών ενοτήτων:
- Οικονομικές πρακτικές και ανάπτυξη μιας πόλης-λιμανιού
- Κοινωνικές δυναμικές και συγκρότηση μιας μητρόπολης της Ανατολικής Μεσογείου
- Πολιτική, αναπαραστάσεις και μετασχηματισμοί του χώρου
- Πεδία Πολιτισμού: Λαϊκή και λόγια δημιουργία
- Εκπαίδευση, ιδεολογία και εθνική ταυτότητα
- Βιβλιογραφικές παραγωγές, διαδρομές και αναγνώσεις
Οι εργασίες του Συνεδρίου ολοκληρώθηκαν με ένα στρογγυλό τραπέζι με θέμα: «Η προσφυγική μνήμη ως εμπειρία στον Λόγο και την Τέχνη». Στο συνέδριο έλαβαν μέρος 35 καταξιωμένοι επιστήμονες από πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα της Ελλάδας και του εξωτερικού (Αμερική, Αγγλία και Τουρκία), οι οποίοι προέρχονταν από διάφορους, συγγενείς με το θέμα του συνεδρίου, επιστημονικούς κλάδους: λαογραφία, ιστορία, μουσικολογία, αρχιτεκτονική, ανθρωπολογία, εθνολογία, θεατρολογία και αρχαιολογία. Η διεξαγωγή του Συνεδρίου και η δημοσίευση των πρακτικών του, απέβλεπε σε κάτι περισσότερο από την παρουσίαση αδημοσίευτου αρχειακού ή τεκμηριωτικού υλικού. Η παρουσίαση νέων θεματικών έρευνας αλλά και νέων προσεγγίσεων σε ήδη γνωστά ζητήματα είχαν σε ένα πρώτο επίπεδο ως στόχο τη διεύρυνση της συζήτησης για τις συνθήκες και τις διαδικασίες εκείνες που διαμορφώνουν τη μορφή και το περιεχόμενο της ζωής της πόλης και των ανθρώπων της τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Τους τρόπους δηλαδή που οι οικονομικές και οι κοινωνικές σχέσεις, οι χωρικές αναδιατάξεις, οι πολιτισμικές διεργασίες συγκροτούν τον πολυδιάστατο και δυναμικό χαρακτήρα της Σμύρνης. Ωστόσο, αυτοί οι πολλαπλοί τρόποι ανάγνωσης και ερμηνείας των πληροφοριών και των τεκμηρίων για τη Σμύρνη συμβάδιζαν με την επιθυμία το Συνέδριο, με αφορμή τη μελέτη συγκεκριμένων πτυχών της ζωής της Σμύρνης, να γίνει ο τόπος μιας ευρύτερης συζήτησης που θα θίγει ευρύτερα μεθοδολογικά, θεωρητικά και ιδεολογικά ζητήματα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου