Κέρκυρα, τριήμερο 28ης Οκτωβρίου. Εθνική επέτειος και εθνικές μνήμες. Δόξας, αλλά και αισχύνης, μακάρι και περισυλλογής. Αντίσταση και Εμφύλιος. Οχι τι πάθαμε, αλλά και τι μάθαμε από όσα πάθαμε, για να μην τα ξαναπάθουμε. Και τότε μόνο κινδυνεύεις να τα ξαναπάθεις, άμα τα ξεχάσεις, άμα τα σβήσεις, τα ξεγράψεις από τη μνήμη, σαν να μην έγιναν ποτέ.
Υπάρχει μια παρεξήγηση στο θέμα, σκόπιμη πιστεύω: Διαδόθηκε και κυριάρχησε για πολλά χρόνια, πάνω από τριάντα, από την παράταξη που επικράτησε στον Εμφύλιο, η άποψη μιας γενικής, εντεταλμένης λήθης. Οποιος θυμόταν, στην καλύτερη περίπτωση «έξυνε ματωμένες ακόμα πληγές», και στη χειρότερη είχε «το όπλο παρά πόδα» για τον «τρίτο γύρο» και την «εκδίκηση». Μόνον που έτσι μπορεί να γράφεται η ιστορία των συνθημάτων, αλλά δεν γράφεται η Ιστορία, που οι μνήμες είναι γι’ αυτήν τόσο αναγκαίες όσο και πειστήρια, τα ντοκουμέντα. Αν είχε επικρατήσει η λήθη ως ισοπέδωση της μνήμης, η Ιστορία δεν θα είχε γεννηθεί ακόμα.
Δεύτερη φορά που πήγαινα στην Κέρκυρα. Η πρώτη, πρέπει να ήταν το ’92. Πάλι για τον ίδιο λόγο: επίσκεψη μνήμης για τους πολιτικούς κρατούμενους που εκτελέστηκαν στο Λαζαρέτο, νησίδα στον όρμο της πόλης της Κέρκυρας, εκ του ονόματος παλαιό λοιμοκαθαρτήριο. Τότε, νομίζω, φτιαχνόταν και το μνημείο: 112 σταυροί (κενοτάφια) άταφων νεκρών από εκτελέσεις περιόδου 1946-1954.
Δυστυχώς για εμάς τους Ελληνες, «ανεξαρτήτως παρατάξεως», οι εκτελέσεις Ελλήνων από Ελληνες συνεχίστηκαν πολύ μετά τη λήξη του Εμφύλιου και παρά την παρέμβαση (νομίζω το 1949) του ΟΗΕ να τερματιστούν. Προηγήθηκαν: το 1978 η πρώτη επίσκεψη στο Λαζαρέτο συγγενών και συντρόφων των εκτελεσμένων, το 1983 η ίδρυση του σωματείου «Λαζαρέτο» που διοργανώνει τις ετήσιες επισκέψεις μνήμης και το 1992 η ανακήρυξη του νησιού σε ιστορικό χώρο ειδικής κρατικής προστασίας, αλλά και εθνικής συμφιλίωσης.
«Νικητές», πέντε χρόνια μετά τη «νίκη», εκτελούσαν ακόμα «νικημένους» (βάζω τις λέξεις σε εισαγωγικά, γιατί ακόμα, στα γεράματα που λέμε, δεν έχω καταλάβει, ούτε μπορώ να ξεχωρίσω, ποιοι είναι νικητές και ποιοι ηττημένοι σ’ έναν εμφύλιο!), χωρίς τη μεγαλοπρέπεια της (αρχαίας) ελληνικής τραγωδίας που θέλει γενναίους τους νικητές και τις Αντιγόνες και τις Εκάβες να ζητούν και να κατορθώνουν να θρηνήσουν και να θάψουν τους οικείους νεκρούς τους.
Οι συγγενείς των εκτελεσμένων στο Λαζαρέτο, όχι μόνο πληροφορήθηκαν εμμέσως τις εκτελέσεις, αλλά ούτε καν βρέθηκαν τα οστά των εκτελεσμένων, που από αφηγήσεις όσων επέζησαν, συγγενών ή συγκρατούμενων, και από κάποια χαρτιά (γιατί αρκετά πειστήρια χάθηκαν στο μεταξύ, από αμέλεια, αδιαφορία και υλικά αίτια: σεισμοί για παράδειγμα ή πυρκαγιές, ακόμα και εμπρησμοί) υπολογίζονται στους 112, αλλά ασφαλώς είναι περισσότεροι.
Σε συμπόρευση μνήμης, το σωματείο «Λαζαρέτο» κατέθεσε στεφάνια: στο μνημείο Εβραίων της Κέρκυρας, περίπου 2.000 άνθρωποι που δεν επέστρεψαν από τα στρατόπεδα Αουσβιτς και Μπιργκενάου και στο μνημείο του Κερκυραίου φοιτητή Κώστα Γεωργάκη που (τώρα που πλησιάζει η επέτειος του Πολυτεχνείου) αυτοπυρπολήθηκε για τη δημοκρατία ενάντια στην τυραννία της χούντας, στη Γένοβα, 19 Σεπτεμβρίου 1970, 22 χρόνων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου