Θυμήθηκα τη λέξη με την ευκαιρία έκδοσης ενός βιβλίου. Της Ρίκας Μπενβενίστε. «Λούνα» ο τίτλος του βιβλίου. Δοκίμιο ιστορικής βιογραφίας. Αυτό που συγκράτησα είναι το όνομα της ηρωίδας. Τα άλλα αφορούν στους επιστήμονες, ειδικά τους ιστορικούς εκείνους που συνοφρυώνουν τα φρύδια τους, όταν οι μνήμες γίνονται ιστορία διεκδικώντας τη θέση τους, στις χαραμάδες των αρχείων που εμφανίζονται ως η μόνη αντικειμενική αλήθεια.
Ωστόσο, υπάρχουν και οι φωνές που καταπνίγονται παίρνοντας στην τελευταία τους κατοικία αισθήματα και συναισθήματα. Εμπειρίες και βιώματα. Μικρές ιστορίες για αλληλεγγύη και καθημερινότητα. Πόνοι και έρωτες.
Πάθη και βουβό κλάμα. Χωρισμοί και φωτογραφίες που μιλάνε για οικεία πρόσωπα που ξενιτεύτηκαν αναζητώντας ένα καινούργιο μαξιλάρι, σε άλλους τόπους μακρινούς. Να σκουπίσουν τα δάκρυα. Να αρχίσουν μία νέα ζωή. Φωτογραφίες που μεγαλώνουν μαζί με τους εικονιζόμενους. Πρόσωπα που ξεμακραίνουν και ξεθωριάζει η μνήμη μαζί με τις ρυτίδες.
Η ζωή των απλών ανθρώπων. Των ταπεινών και καταφρονεμένων. Που σ’ όλη τους τη ζωή αναμετρήθηκαν με τις στερήσεις. Τον αγώνα για επιβίωση. Που οι συνθήκες τούς επιφύλαξαν να γίνουν μάρτυρες σημαντικών στιγμών. Τέτοια ήταν η Λούνα. Κάτοικος Θεσσαλονίκης. Εβραιοπούλα που έζησε τότε που το ατσάλι έλιωνε στα κρεματόρια της Πολωνίας και της Γερμανίας.
Η Λούνα έγινε κουνέλι, πειραματόζωο της σχιζοφρενικής αντίληψης του ναζισμού για τη φυλετική τους ανωτερότητα. Κι όπως κάθε τέτοια ανεδαφική αντίληψη μισεί τους διαφορετικούς. Που θέλει να τους εξαϋλώσει.
Οι γυναίκες-κουνέλια του Αουσβιτς είναι ένα αποτροπιαστικό επεισόδιο στην ιστορία του Ολοκαυτώματος. Είναι ένα στίγμα στην εγκληματική συνάντηση της ιατρικής με τη μισαλλοδοξία. Γιατροί που θεώρησαν πως οι γυναίκες είναι εργαλείο για την ικανοποίηση των αρρωστημένων τους πειραμάτων.
Τις Λούνες του κόσμου δεν πρόκειται να τις συναντήσεις σε βαρύγδουπες θεωρίες και πολιτικές αναλύσεις. Στις ζωές τους επιφυλάσσεται, στην καλύτερη περίπτωση, ένας αστερίσκος. Και κάποιες φορές μπορεί το ενδιαφέρον γι’ αυτές να θεωρηθεί υποκειμενική προσέγγιση της ιστορίας. Οπου το συναίσθημα μπορεί να εκτοπίσει την αντικειμενικότητα.
Η επιμέρους ιστορία να υποκαταστήσει το σύνολο. Σαν να μην αποτελείται το σύνολο από μεμονωμένες ζωές. Από τάξεις και κοινωνικές ομάδες. Από φτωχούς και καταφρονεμένους. Από ανθρώπους που πεθαίνουν περιμένοντας το χέρι που θα χαϊδέψει το ζαρωμένο δέρμα τους.
Στη μεταπολεμική Ελλάδα η Λούνα έζησε στη σκιά των ιστορικών εξελίξεων. Μ' όλο που το κορμί της αργάστηκε από τη βάρβαρη ιστορία του ναζισμού και της μεταπολεμικής μισαλλοδοξίας. Εζησε η Λούνα ναυάγιο στην ίδια της την πόλη. Χτυπώντας πόρτες που δεν άνοιγαν. Εξαίρεση η φωνή της γειτονιάς. Αυτή είχε εμάς κι εμείς αυτήν. Γράφει η συγγραφέας. Η αγκαλιά που ξεθωριάζει σήμερα.
* καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου