Διεπιστημονικές Προσεγγίσεις στην Τροφή Σπονδυλωτό Μεταπτυχιακό Μάθημα, Εαρινό Εξάμηνο 2015-16 , ΙΑΚΑ/Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Μπουζιάνης 1885

Το μάθημα αυτό εξοικειώνει τους σπουδαστές με τη διεπιστημονικότητα της μελέτης του αντικειμένου τροφή-φαγητό.  Η τροφή μελετάται ως οικονομικό, κοινωνικό και πολιτισμικό φαινόμενο που μπορεί να μας οδηγήσει σε πολλαπλές αναγνώσεις μιας κοινωνίας:  σχέσεις εξουσίας, μορφές κοινωνικότητας, κατανάλωση / εμπορευματοποίηση, εθνική / εθνοτική /θρησκευτική ταυτότητα, ταυτότητες φύλου, κ.ά.  Επιπλέον αναδεικνύει το πώς μπορεί να διαπλέκονται οι θεματικές αυτές σε διαφορετικές περιόδους της ιστορίας και στη μακρά διάρκεια.

Το μάθημα συνθέτουν αυτόνομες διδακτικές ενότητες στις οποίες διδάσκουν είτε μέλη του Τμήματος είτε προσκεκλημένοι (κοινωνικοί επιστήμονες, ή  επαγγελματίες / ειδικοί  που σχετίζονται με κουλτούρες τροφής).   Μέσα από το κάθε γνωστικό πεδίο (Ανθρωπολογία, Ιστορία, Αρχαιολογία, Κοινωνιολογία, Τουρισμός, κ.ά.) προβάλλουν οι δυνατότητες του αντικειμένου της τροφής για πιο ολιστικές προσεγγίσεις στην κοινωνική επιστήμη.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

24/2   Εισαγωγικό

Αντίκλεια Μουνδρέα-Αγραφιώτη - Άννα Ματθαίου - Βασιλική Γιακουμάκη (IAKA, ΠΘ)

2/3     Thessaloniki Walking Tours

www.thessalonikiwalkingtours.com

            http://thessalonikiwalkingtours.com/thessaloniki-food-and-flavors-tour

Τάσος Παπαδόπουλος (υποψήφιος διδάκτωρ, Αρχαιολογία και Ιστορία Τέχνης, ΑΠΘ)

Εύη Καρκίτη (δημοσιογράφος, δημιουργός Thessaloniki Walking Tours)

Θεματικά πεδία: πολιτιστική διαχείριση, πολιτικές πολιτισμού, τουρισμός, γαστρονομία και τοπικότητα, ιστορικοί περίπατοι στην πόλη

9/3     «Η αρχαιολογία της τροφής: δεδομένα, μέθοδοι και βασικά ερευνητικά ζητήματα στην Αιγαιακή αρχαιότητα»

Δήμητρα Μυλωνά (PhD, Παν/µιο Southampton – INSTAP/ Κέντρο Μελέτης Ανατολικής Κρήτης)

Θεματικά πεδία: Αρχαιολογία της τροφής, βιοαρχαιολογικά κατάλοιπα, κατανάλωση, ζωοαρχαιολογία

16/3   (κενή εβδομάδα, άλλες δραστηριότητες)

23/3   Τροφή, κειμενικότητα, κειμενοποίηση

1.     «Από τους ‘κύκλους τροφών’ στα βιβλία μαγειρικής του 19ου αιώνα»

Άννα Ματθαίου (IAKA, ΠΘ)

2.     «Νέες αφηγήσεις για την εθνική ταυτότητα μέσα από τη σύγχρονη

παραγωγή κειμένων για την τροφή και το φαγητό»

Βασιλική Γιακουμάκη (IAKA, ΠΘ)

Θεματικά πεδία: βιβλία μαγειρικής, κείμενα περί γαστρονομίας, αστική τάξη, ελληνικότητα, εθνική ταυτότητα, τοπικό-εθνοτικό-αγροτικό ως αναδυόμενες αξίες

30/3   «Η Γουρνοχαρά στη Δυτική Θεσσαλία: σύμβολα και κοινωνική αναπαραγωγή»

Βαγγέλης Αυδίκος (ΙΑΚΑ, ΠΘ)  

Θεματικά πεδία: χοιροσφάγια, διατροφή, κοινωνική αναπαραγωγή

           

«Μεσογειακή τριάδα»

Γιάννης Πίκουλας (ΙΑΚΑ, ΠΘ)   

            Θεματικά πεδία: σιτάρι, κρασί, λάδι, τεχνολογία της παραγωγής, διατροφή

           

6/4     (κενή εβδομάδα, άλλες δραστηριότητες)

13/4   «Μαγειρέματα στη μικρή οθόνη: φαντασία, απόλαυση και έλεγχος».

Μάθημα με βάση το βιβλίο της προσκεκλημένης, Μικροί μάγειρες στη μικρή οθόνη: Παίζοντας με τη γνώση, την απόλαυση και τον κοινωνικό έλεγχο, Αθήνα, Νήσος, 2014

            Δήμητρα Μακρυνιώτη (ΤΕΑΠΗ-ΕΚΠΑ)

Θεματικά πεδία: βιο-παιδαγωγική, γούστο, γνώση του πώς και γνώση του ό,τι

20/4   «Θέματα διατροφής και τρόπου εστίασης στο Βυζάντιο (7ος - 12ος αι.)»

Ηλίας Αναγνωστάκης (ΙΒΕ/ΕΙΕ)                                    

            Θεματικά πεδία: Βυζάντιο, τροφή/διατροφή, εστίαση, καλοί τρόποι.

11/5   «Διατροφικές κρίσεις σε περιόδους κρίσης: αναγνώσεις της πείνας και της στέρησης»

Βάλια Κράββα (Τμήμα Ιστορίας-Εθνολογίας, ΔΠΘ)

Θεματικά πεδία: σώμα-σωματοποίηση, πείνα-στέρηση vs διαταραγμένη λήψη τροφής

             

18/5   «Τρώγοντας και πίνοντας στον ομηρικό κόσμο: τα ιστορικά και τα αρχαιολογικά δεδομένα»

Δημήτρης Κυρτάτας, Αλέξανδρος Μαζαράκης-Αινιάν (ΙΑΚΑ, ΠΘ)

Θεματικά πεδία: ομηρικά έπη, συμπόσιο, ομηρικά δείπνα

25/5   Προετοιμασία σπουδαστών για το Workshop τους

1/6     Workshop σπουδαστών

ΤΑΙΝΙΕΣ (επιλεκτικά)

-Ang Lee 1994.  Eat Drink Man Woman

-Alexander Payne 2004. Sideways

-John Cleese 2004. Wine for the Confused

-Gabriel Axel 1987.  Babette's Feast

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Συνάντηση 2/3

• Urry, John 1995.  Consuming Places.  London: Routledge

• Long, Lucy M. (ed) 2004.  Culinary Tourism.  Lexington, KY: University Press

of Kentucky. 

Συνάντηση 9/3

•Renfrew, C. and Bahn P. 2001.  Αρχαιολογία: Θεωρίες, μεθοδολογία και πρακτικές εφαρμογές.  Αθήνα: Ινστιτούτο του βιβλίου-Α. Καρδαμίτσα.
Ειδικά σελ. 242-262 και 273-318.
•Dalby A. 2001. Σειρήνια Δείπνα: Ιστορία της διατροφής και γαστρονομίας στην Ελλάδα.  Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
•Τζεδάκης Γ., Martlew H., 1999.  Μινωιτών και Μυκηναίων Γεύσεις.  Αθήνα: εκδ. Καπόν.

Συνάντηση 23/3

Άννα Ματθαίου:

•Μάσιμο Μοντανάρι, Πείνα και αφθονία στην Ευρώπη, Μετάφραση: Άννα Παπασταύρου, Αθήνα 1997
•Bruno Laurioux, "Τα μενού των συμποσίων στα βιβλία μαγειρικής του τέλους του Μεσαίωνα",  Άννα Ματθαίου (επιμ.), Ιστορία της διατροφής: Προσεγγίσεις της σύγχρονης ιστοριογραφίας, Αθήνα 1998, σ. 43-62
•Άννα Ματθαίου, "Ο Βριλιά Σαβαρίν και το ψάρι του αρχιναυάρχου Κανάρη: τα ελληνικά βιβλία μαγειρικής του 19ου αιώνα", π. Τα Ιστορικά, τχ. 28-29 (Δεκέμβριος 1998), σ. 109-122

Βασιλική Γιακουμάκη:

• Επίκουρος (Αλβέρτος Αρούχ) 2012.  Η νέα ελληνική κουζίνα.  Αθήνα: Ίκαρος

• Yiakoumaki, Vassiliki 2006.  “‘Local,’ ‘Ethnic,’ and ‘Rural’ Food: On the Emergence of ‘Cultural Diversity’ in post-EU-accession Greece.”  Journal of Modern Greek Studies 24: 415-445

Συνάντηση 30/3

Γιάννης Πίκουλας:

•S. Ιsager – J. Ε. Skydsgaard, Αncient Greek Αgriculture: Αn Ιntroduction, London 1992. 

•ΠΤΙ ΕΤΒΑ, Γ´ Τριήμερο Εργασίας, “Ο άρτος ημών Από το σιτάρι στο ψωμί, Πήλιο 10–12.4.1992, Αθήνα 1994.

•Λ. Γουργιώτη, Θεσσαλία: Σιτάρι – αλεύρι– ψωμί. Παράδοση και εκσυγχρονισμός, Λαογραφικό Ιστορικό Μουσείο Λάρισας 1999. 

•ΠΤΙ ΕΤΒΑ, Δ´ Τριήμερο Εργασίας, Ελιά και λάδι, Καλαμάτα 7–9.5.93, Αθήνα 1996.

•Γ. Α. Πίκουλας, Δρόμοι του λαδιού στην Ανατολική και Νότια Πελοπόννησο κατά την αρχαιότητα, ΠΙΟΠ, Αθήνα 2006.

•Lin Foxhall, Οlive Cultivation in Αncient Greece. Seeking the Αncient Εconomy, Οxford: Οxford University Ρress, 2007.

•Γ. Α. Πίκουλας (ed.), σειρά Οἶνον ἱστορῶ, τόμοι Ι έως Χ.

Βαγγέλης Αυδίκος:

•Geertz, Clifford 1973.  The Interpretation of Cultures.  New York: Basic Books.

•Χρυσού-Καρατζά, Κυριακή 2006.  Τροφή και διατροφή στις Κυκλάδες(19ος- 20ος αι.).  Διδακτορική διατριβή, Πανεπιστήμιο Αθηνών/ Τμήμα Φιλολογίας/Τομέας Βυζαντινής Φιλολογίας και Λαογραφίας, Αθήνα.
•Douglas, Mary 2006.  Καθαρότητα και κίνδυνος. Μια ανάλυση των Εννοιών της Μιαρότητας και του Ταμπού.  Αθήνα: Πολύτροπον, σσ.21-44

(Douglas, Mary 1966.  Purity and Danger: An Analysis of Concepts of Pollution and Taboo.  Νew York: Frederick A. Praeger).
•Harris, Marvin 1989.  Η ιερή αγελάδα και ο βδελυρός χοίρος. Αινίγματα της διατροφής και του πολιτισμού.  Αθήνα: Τροχαλία

(Harris, Marvin 1987.  The Sacred Cow and the Abominable Pig.  Νew York: Touchstone Books-Simon and Schuster, Inc.)

Συνάντηση 13/4

•Μακρυνιώτη, Δήμητρα 2014.  Μικροί μάγειρες στη μικρή οθόνη: Παίζοντας με τη γνώση, την απόλαυση και τον κοινωνικό έλεγχο.  Αθήνα: Νήσος

•Βοurdieu, P. 2006.  Κοινωνική κριτική της καλαισθητικής κρίσης.  Μετάφραση Κ. Καψαμπέλη.  Αθήνα: Πατάκης
•Classen, C. 1993.  Words of sense-exploring the senses in history across cultures.  London: Routledge
•Douglas, M. 2003.  Collected works, Food in the social order.  Studies of food and festivities in three American communities.  London, N. York : Routledge
•Lindqvist, G. 2003.  'Vygotsky's theory of Creativity', στο Creative Research Journal, 15 (23), pp. 245-51
•Sutton, D.E. 2001.  Remembrance of repasts.  An anthropology of food and memory.  Oxford: Berg
•Sutton, D. E. 2012.  "Τροφή και αισθήσεις".  Στο Ε. Γιαλούρη (επιμ), Υλικός πολιτισμός. Η Ανθρωπολογία στη χώρα των πραγμάτων.  Αθήνα: Αλεξάνδρεια σελ. 391-426

Συνάντηση 20/4

•Παπανικόλα-Μπακιρτζή, Δ. (επιμ.) 2005.  Βυζαντινών διατροφή και μαγειρείαι,
Πρακτικά ημερίδας "Περί της διατροφής στο Βυζάντιο", Θεσσαλονίκη, Μουσείο
Βυζαντινού Πολιτισμού, 4 Νοεμβρίου 2001, Αθήνα
•Αναγνωστάκης, Η. 2008.  Βυζαντινός οινικός πολιτισμός. Το παράδειγμα της Βιθυνίας, ΕΙΕ/ΙΒΕ, Το Βυζάντιο σήμερα αρ. 6/, Αθήνα
•Anagnostakis, I. (επιμ.) 2013. Flavours and Delights. Tastes and Pleasures of Ancient and Byzantine Cuisine.  Αθήνα

Συνάντηση 11/5

• Kravva, Vasiliki 2014.  “Politicizing Hospitality: The Emergency Food Assistance Landscape in Thessaloniki.”  Hospitality and Society, vol.4, no 3

Συνάντηση 18/5

•Ιλιάδα και Οδύσσεια σε όποια μετάφραση διαθέτει καθένας (π.χ. μετάφραση Μαρωνίτη), ενώ υπάρχουν αρκετές με ελεύθερη ηλεκτρονική πρόσβαση.  Το μάθημα θα γίνει πάνω σε αυτά τα κείμενα.

•Αλέξανδρος Μαζαράκης Αινιάν 2000.  Όμηρος και αρχαιολογία.  Αθήνα: Καρδαμίτσα.

•O. Murray 1990.  Sympotica: A Symposium on the Symposion. Oxford: OUP. 

•M. Wecowski 2014.  The rise of the Greek aristocratic banquet.  Oxford/New York: OUP.